장음표시 사용
231쪽
riori aut antiqui tradi tur. Fac auteira,exempli gratia , έr Astronomia nobis occurrat quorumdam syirema de diurno circa solem immobilem Telluris motu cui complura ioca ε divinis Scripturis petita opponi videntur.Tum prudentis Theologi erit investigare , an ita perspicua sint atq; evidentia sacrarum Literaruin loca, ut omnino peccetiar contra melioris Criticae, ipsiusque rationis leges,ct contra germanae Interpretationis regulas, si illa trahere velimus ad opinionem eorum Astronomorum. Multa autem ab ejus sententiae tutoribus pro se adferri possitnt. Quati quam enim neque in Physica, neque in Astronomia quidquam certi habeamus de Telluris motu, attamen eam sententiam nondum Ecclesia , aut Apostolica Sedes damnavit , neque pro haereticis reapse habet tot eruditos viros aut clam, aut aperth eam amplexos, sive olim . sive duobus proximὶ praeteritis saeculis. Copernicana quippe Hyp thetis, ut obiter id dicam, non planὲ nova est , uti ex Ariastotele, Cicerone,&Plutarcho apparet, eamque octoginta annis ante Copernicum asseruerat celeberrimus vir NDeolaus Cusanus CardinaIis in Libro de docta ignorantia; sed illam Copernicus in multis perfecit, ejusque vestigia secuti videntur Calendarii Juliani in Correctione Gregoriana emendatores. Contra vero his scripturae saliua locis immobilitas Telluris, de Solis mobilitas suadentur.
Gen. XIX. 'SI egressus A super terram. Et Cap. XXXIL Or-isssique s ei ιim Sol. Ecclesiastis verba sunt Cap. i .Gener in
scens oras per Meridiem , ct Iemtar ad Aquilonem. Ad imperium autem Iosue praecipientis, ne sol ac Luna move, rentur, pererunt SI ct una, dones uisi ere ursegens de iam eis suis. Detis iraquesIinmedis meis, , nonfestinaviso eumbere patio tinisu ita. ita Iosue x. I r. it. Alia loca praetermitto jam nota, iam usu doctorum hominum trita, quibus terrae quies,dc motus Solis apertὲ memorari viridentur in saeris Codicibus. At quod est ad ea Scripturae
verba, quae Tellurem immobilem significare videntur, fatendum est, parvo negotio conciliari posse cum Astronomorum sententia ; etenim ibi potius assirmatur, Tellurem permanere, sempirque esse . neque 4 suis cardinibus un- uam dimoveri : quae sane eonsistentia, perduratio, aermitas loealem motum in ea excogitatum nequaquam
excludit. Ita quoque firmamentum coeli appellantur εAEthera etiam Ru Ceelos divina sapientia minavit fur
232쪽
m RELIGIONU NEGOTIO Lib. I. rot
lam,ut habetur Proverb.VIII.28. Et tamen 1 coeIorumhrimitate motus nequaquam abhorret, ut in Ptolemaei Syste
Longὲ clarior sunt pro Solis mobilitate sacrorum Librorum documenta Verum animadverti debet, solere dia vinas Scripturas ad opinionem vulgi sese interdum a commodare, di retinerecbmmunem loquendi consuet dinem, ut ad rudis populi sensum captum sese attemperent. Facilius enim ignarum vulgus ea concipit S percipit, quae usitatis dicendi formulis proponuntur,quam quae inusitatis,iicht accuratioribus Quoci potissimum eIucet in iis tradendis , quae ad salutarem fidei di morulara veritatem non pertinent; nam, uti diximus , Deo per suas scripturas loquent1 non is stopus fuit,ut inanem erga res, scitu noni necessarias, erga mundi elementa ct corpora, hominum euriositatem pasceret, sed ut verε utilia ad aeternam beatitatem consequendam traderet. Neque in doctis humanae
sapientiae verbis ipse loquitur, sed Iese demittit ad earum
lacutionum usum , quae quanquam minus accuratae, α ad humanae sapientiae trutinam impropriae dignoscuntur , rudi tamen populo veritatem quampiam utilem ac salutarem commodius exponunt. Q bd ii Deo eorpus membra, ct animi perturbationes, ac operationes humanas tribuere non dubitarunt divinitus inspirati viri, qui, shnificarent veros divinae operationis effictus: quanto ae. quius huiusmodi minus accu rato li,quendi genere uti
potuerunt , dum de physicis S humanis rebus quidpiam enarrabant i Est hoc ngurate loqui , esthoc in usu apud omnes populos , imδα apud ipi doctos , dc praecipit.
Poetas , atque orientales; neque enim veriras inde laeditur , sed per eas etiam figuras eleganter traditur , quod verὲ tradere in animo fuit Eruditorum autem hominum
est in his non necessariis rebus, Ecclesiasticorum veris iudi eum in rebus ad fidemineruditionem christianam spe
ctantibus , decernere , quid propri. , ct quid figuratὸ
sit accipiendum. Fuisse divinis Scriptoribus eum morem, ut secundilm vulgi sententiam interdum loquerentur , luculentissimis exemplis demonstrari potest. Cum dicimus Te rartim μ-bem , multoque magis cum mises titillum addimus, nemo est qui nesciat , significari populos omnes, S univς fas provincias ac terras , qtiae terraquei globi spatio qira-queversum continentur. Sed alia interdum fuit,&adhuc
est vulgi opinio, dicendique consuetudo. Nimirum totius N 3 - orbi
233쪽
io 1 DE INGENIORUM MODERATIONE
orbis vocabulo 1ignificantur provinciae ct populi antea cogniti, ct magna terrae pars , aut vastissimum quod-oam Imperium,quale olim Assiriis,& AlexandroMagno,
nione dicendiqtie forma utitur S. Evangelista. Μagnifice de suo Imperio sentiebant Romani. Nihil minuS,quam to tum terrarum orbem sui ditione se tenere aut arbitrabaritur , aut dictitabant. In hanc rem celeberrima praesertim . sunt Petronii verba in specimine Belli Civilis.
Orbe am ωιumetracter Renianus habeba/. mare, qua reme, qua Adus curris utrumque.
ria aliquantulum versatus est , qui nesciat , Iongεa fuisse Romanos ab imperio totius orbis , cujus amplam quidem partem armis victricibus occuparant, sed revera opinione minorem,si cum tot aliis provinciis adhuc indomitis conferebatur. Cum igitur in quibusdam Seripturae iocis mentio fit de terra, de toto orbe, 'N est non continuo accipienda sunt ea vocabula de omnibus telluris gentibus atque provinciis,Interdum per illa signuficatur Judaea tota cum Judaeorum tribubus latε diffulis , interdum Romanum Imperium, interdum etiam ea terrae pars quae antiquis iis temporibus cognita erat, hominumque Judaeorum commercio patebat. Quam interpretationem admittit locus ille Pauli ad Rom X. is ubi ad Evangelii praedicationem accommodat Psal. XVIII. verticulum
qi intum. Se .i di .numquia non auiaerunt: Eι quidem in omnem 1erram exivio. inus eorum , , in es orbis ιerra vcrsa eorum.
Non enim verisimile est, tum temporis in extremas usque Scythiae seu Tartariae inhospitae provincias, in vast1ssimas Americae regiones, atque in tot alias barbaras gentes sub utroque Polo sitas , Evangelium dc Apostolos penetrasse; cum novissime tantum, hoc est tribus proximέ praeteritis saeculis, magna earum regionum pars innotuerit, Δ:amplissima adhuc regna tum circa Arcticum , tum circa Antarcticum Polum, diligentiam oc navigationem hucucque fugerint recentium Europaeorum , qui tamen fine comparatione anteferendi sunt veteribus nautis , Santiquis lustratoribus orbis. Et certum quidem videtur, ante
seculorum consummationem nullo termino constringen-
, dam esse Ecelesiae Catholicae fideique verae ditionem, om-
234쪽
Msque prorsus gentes in haereditatem Christi cessuras.Wrum Tertulliani. Hieronymi , Augustini, aliorumque P trum aevo id nondum contigerat, quanquanquam exire forum sententia Ecclesia Cainolica mundum reporeι; Dium
veriam terram ι suo orbe di κώ Useo. Maximam totius orbis portionem ea nomina sonabant , itumque praecipuἡ , inquam aditus erat Iudaeis, Romanis, ct Graecis. Haec vulgo erat terra nota , naec Patribus erat totus terrarum orbis. Divinae veris Scripturae illam vulgi opinionemo loquendi consuetudinem uirparunt , revera significaturae eam terrae partem quam Vulgus noverat 3 non enim divinum consilium e etiam rtinebat, ut fideles hinc discerent, alias esique amplissimas terrae partes haberi ultra cognitum orbem. Id quoque animadvertas, ubi Daniel praedi cit,Alexandrum universae terrae imperaturum. Lege etiam p. II. s. Ach. Apost. Erans, inquit Sanctus Lucas, is rus m MLιanies Iutari , vis. refigius ex onm. natioae , qua Iub caelo est. Ad hune eumdem morem facit alius' Auctorum I iis XXVII. a . circa meδum noctissu6 caianstur nauta appare sui siquam regionem.ωaeci Codices,nori apparere.sed arer pinquare habent,cum utantur verbo etvοσἀγειν ubi videmus eum vulgo loqui Sanctum Lucam , ipsi que exter nam speciem oculorum secutum , nam navigantibus littora moveri, ct loca remotiora accedere aut recedere
videntur. Provebimur perta, restaeque .sUque recedura.
Est verius perquam notus Virgilii 3. AEn. cui similesbe.nὸ multos facith attexas. Cum autem Apostolus in I. ad
Cor. Cap. I. 2I. aurPlacuis Deoperstismiampradbcasionissa vos orere credentes: cur eo vocabulo praedicationem vertitatis &Evangelii designat , nisi quia sapientibus hujus . mundi, ct humanae rationi stultitia videbatur Christiana 'i Fides atque doctiinaZIdem Apostolus in i ad Cor Cap I v. . Deum huius αδε diabolum appellat, non quia talis ille nt, sed quia pro Deo ab Idololatris habetur, ct colitur de ipse Deum sese venditat , uti innuitur Matth. IV. 9 Luc. IV. 6. . Ab aliis eiusmodi exemplis abstineo , iis Imbentius usurus, quae ad propositum argumentum propius
Nusquam certἡ manifestius oculorum iudicia. & vulgi opiniones consectatur divina Scriptura, quam chm de coe- . M . corporibusque Melestibua Imuitur. Isaias XIII.
235쪽
Iiud significant , quam populos ab extremis terrae Pa tibus ae finibus in Babyloniorum imperium ruituros. Desumpta autem ex opinione populari ea phrasis fuit. Vulgo enim videtur coelum esse, non sphaericum, sed hemisphaericum, de in extremis terrae deficere, atque illic te minari. Eadem phralis oceurrit Deuter. IV. 3 i. ct XXX. q. de lib. i. Esdrae I. s. de Matth. XXIV 3ι. Eo pertinet, quod in iisdem sacris Libris Monus appellaritu undamen a Camirum. Ita 2. Reg. XXII. g. de Deo canit sanlius Rex David:
Commosa est, ct conιremuis terra: fundamenta montium estncusis μιηι , conquassata. Pre funaeamenu montium legitur in Hebraeis Codicibus fundamensa mesorum con remurmn
Mosidoιh hac. - .rgazae. Nimirum , si fidem os euiorum oc judicium vulgi consulamus , coelum h longinquo vigetur in munies detinere,eos contingere, ipsinque quasi fundamentis initi. Columnae itidem coeli appellantur Montes , Iob. XXVI 3r . Mia montes tanquam columnae, ut oculo apparet, coelum innixum sustinere videntur. Familiaris fuit omnium populorum Poetis haec eadem dicendi forma ; ct inde Atlas , olympus, aliique montes coelum sustinere dicti . quali ipsis incumberet
coelum. Neque aliunde mimis seu horisonis nomen venit,
nisi quia coelum suo hemisphaerio contingere illam regionem videtur, quam terminat.
Non minus apertam in eo figuratae dictionis genere phrasim invenio Exod. XVI. ai. Ozνιμι ausem manes Iuli manna quantum si ceresto erat Muescendum: cumque .nιasiisses SP liqv ba . Quid est quod Sol incalescere die turr Num identidem frigescit , num de suo ardore atque calore Sol interdum qui uam remittit, ut subinde recupereti Nequaquam profecto. Cum vulgis loquuntur sacria Litterae.Matutino tempore, cum adhuc nocturnum frigus aerem occupe Soliique radii nondum sitam vim repetitis ictibus in oppositum atmosphaerae crastiorem aErem exe euerint, Solis calor remisi iis, debilisque omninA videtur. Ipsiim itaque Planetam sensim incalescere arbitrantur mortales , quo altius ab horizonte proeedit, quasi in ipso , ct non potius in aere , seu in hominibus ad Solem expositis cresceret aut decresceret calori occurrit eadem
'Phratar. Reg. XL s. ac utrobique in Hebraicis Libris adesis
236쪽
IN RELIGIONIS NEGOTIO. Lib. I. xos
adbibetur verbum chamam , quod propriε significat calere , imalescere, ct passi vh accipitur. His adde Isaiam diacentem Cap. XIII. io. OMenebratum miste Selemia oriusio. En res tantummodo apparens in divinis Litteris delineata. nubibus obducitur caelum . aut inter Solem ac Teris ram Luna interponitur, Sol ipse obtenebrari videtur. Via detur,inquam,oculis mortalium; non enim i psius gIobum revera tenebrae capiunt,neque ejus lumen deliquium pati tur. Hinc Ezechiel XXXIII. q. sensum Isaiae aliter expresse, inquiens: SIem nube ιegam, Quando vero in sacris Scripturis stellae de coelo aut casurae, aut decidisse dicuntur, tune ad ea, quae apparent, alludere Videntur Prophetae; quippe non in terram cadere plures Stellae possunt , cum earum singulae terram sua magnitudine superent. Fortassis etiam
in Epistola S. Iudae Cap. I. ret. Quae ibi Stesiae appellaritur, revera Stellae non suntAdmete'ra, ctareris in. flammationes in longum duelae, cadentibus Stellis peris,
miIes, quae vulgo stellae creduntur. . . ,
. Quid r quod in iisdem etiam Scriptirrarum locis. quae pro Solis giurno motu contra opinionem Astronom rum proferuntur, sacri Auct'res popularibus locutioni. bus uti maluere, quam exquisitis, S ad verae Astronomi
Physicaequeamussim exactis. In Ps XVIII. 6. de Dei gloria, suae in Sole praesertim apparet, loquens Protheta: In Soti,
mum τω. NG est, quisi ab Mo a calore-Ηla Sol exori. ens com araturSponso procedenti de thalamo suo, quiabus verbis ad populi opinionem alluditur , putantis , Solem quiescere atque dormire : quandiu a nostro hemisphaerio abest , λ eum aurora ε cubieulo quasi post
shmnum egredi , atque interruptum cursum resumere. Sequentia verba parum apti exponit celebris quidam in. ter Asti onomos t Almagesti novi scriptor; ait enim, illic Astrone eo more initiumJsne e diei ὰ fymmo , ct Uumma caesi , .aes Meridiani citi ine, ae sim a rium line MDρον. Summum caeli, quod hic memoratur, unde Sol egreditur,ctauiud summum , quo pervenit, nihil aliud sunt, quam extremae coeli partes, quae supra horizontem nosti is lis sese offerunt , scilicet oriens de occidens. Supra vid, mus, in Isaiae Cap. XIII. a vulgata r morarisummisarem G.Itidem Mummo caelo assique adsummum ς- imitur Dein ter. IV. 3 a. dc XXX. 4. eiusdem libri. Prosummo Cuia Vulga.
237쪽
Vulgata legit hic o ines GA.Haec autem omnia idem si trificant, videlicet extrema Gel. quae etiam vox occurrit a. Esdrae I s. Apud vulgatum interpretem in , α in Hebraicis ubique exprimuntur per vocabulum fi ινε h , significans sinens , extremum, extrem tem, alicujus rei. Itaque in sit pralaudatis verbis Psalmi XVIII quae Hebraich ita innant :
extremo salorum egresse ejus, ct revolutio ejusfuper extrema e
rem, divina Scriptura loquitur secundum opinionem vubgi .Rotunditatem coeli minimε aspiciens,neque concipieris vulgus , duaes ipsius Οιrenutares sibi fingit , oeulis etiam hanc opinionem confirmantibus: alteram nempe , unde
Sol oritur, alteram, quo se quali fessum a eursu vespere adveniente recipit. In eadem quoque opinione vulgi fuisse traduntur nonnulli ε Patribus , coelum arbitrari hemisphaericum. Reliqua verba,ubi dicitur, nihimese ab maeerea leatore Solis. hoc est, eius fervorem omnia contingere, in lomnia penetrare: ad aliquam etiam vulgi opinionem fortasse respiciunt; sed iis immorari nolumus. V Potius assisam, quae in supra laudato Eeclesiastis loco de Sole narrantur in Hebraicis Codicibus. Ibi enim scrip tum est vGImestre siseph, ad lucum raum anhelus M, seu anhela Uta Videmus , Scripturam sacram figurat, loqui, non propriὲ, quasi Sol vivat, moveatur, dc ε cursu lan lans ad locum quempiam properet sibi constitutum, tanquam ad metam. Eadem de causa ad illa verba oriων Suo occiῶν, Lyranus adnotat: ἐιι appares M senseum. Celeberri. mum autem ad preces Josue falium in Sole prodigium aliqua pariter novis exhibet , quae Spiritus Sanctus , non qualia revera sunt. sed qualia oculis nostris apparent, in
ea narratione usurpavit. Cap. X. a. Iosue referuntur iusdem ducis verba : dia oriura Gabaon ne movearis , ct Lama consta vallem inalon. Seu , ut alii vertunt , super Gabaon, μώper vastem Ajalon seu secundum Hebraeos, is Gaiam, is macte inal n. Cum Tellus in comparatione Solis sit exigua moles, ct Gabaon , ac vallis A ialon in eodem terreo globo sint minutissimum puninim quomodo Soli praecipitur , ne moveatur , siri ut sileat it1 Codices Hebraei ae stet supra Gabaon , ct supra vallem Aialon lNumquid huic puncto resipondere potest ingens Solis globust Ad vulgare igitur oculorum iudicium alludere vi. detur Iosue ; nostris cnim oculis Sol apparet tanquam discus duobus palmis dimetiendus, ct superexiguum Mum coeli spatium moveri. Inis additur : Metis .ι- δώ--ἀν-α Atia coelestes bes , si exam loqui vel muss
238쪽
mus, carent medio, atque ex tremitatibus; nam in corpore sphaerico, in semita aut linea circulari, quae extremitas, quod medium revera excogitari potest ρ Ergo istud etiam interpretari juvat ad sensiim vulgi. Nempe oculis ille naedius esse videtur coelorum locus , qui ab orientusique occidente aequaliter ditat. Concluditur tandem narratio his verbis : Non uis antea , neu postea , tam is a dies. Ridendum se praeberet , qui ad litteram haec verba accitiens, contendereo nullam iri toto terrarum Orbe longiorem illa diem fuisse , Pei agrantibus regiones sub utroque Polo sitas exploratum est , Solem diutius lucere, ibique Iongiores sine comparatione contingere dies. V
rum scriptura ad intellectum α scientiam Judaici populi sese accommodabat. Rudi illi populo Solis effectus sub
xegionibus Polaribus ignoti erant, neque m o dia. Vinus Spiritus revelare volebat , dc ad utilia nimirum intentus , pascenda inani hominum curiolitate
cinae cum ita sint, de tot exemplis iam pateat, non rara scripturam sacram. oc praesertim dum de corporibus cce Iestibus agit,humano more,ct ex vulgi usu solere loqui uti etiam Sanctus Α ugustinus Lib. I.Cap. 3 9.Quaest. super Gen.
α caeteri Patres animadverterunt: illud consequitur, noque temerh, neque imperith agere, qui loca ejuidem Scripturae obilitatem Solis prae se ferentia, figurath accipiunt, explicantque per Metonymiam , ut Scripturae , non 'um' lint, sed quae appareant, illic enuntiet, de vera iam res ratrix improprias vulgi phrates. Et non violentam, nequc inlitammeque absurdam interpretationem illic adhi-xi, tot rationes suadent, quot exempla produximus. Quod si per ejusmodi aequam interpretationem error omnis, α mendacii suspicio sacris Litteris excluditur atque arc tur divinaeque Historiae dignitas de ficies in tuto polita est; equidem non Video , curiis incertis S commodὶ exponendis documentis urgere velimus Astronomortim opi-IIionem, em Dominus, queis ipsam impietatis arcessere.
Nqn enim illa quidem certa, non demonstrativis rationibus probata , dc per Tychonicum Systema suppleri foria tan potest,sed verisimilis tantum est, motibusque coelestiabus explicandis, Ec superfluis compluribus removendis .mnium consensuerquamidonea. At ne certissima quidem neq; evidentia esse videnturScripturarum interpretamen ta , quae adversus ipsam pugnare debentur, ut illorum p rentistinia veritas nutantem istius verisimilitudinem suo
239쪽
pondere apert. prosternat. Namqu3d in hanc remaIiqui
Frit, o me infacra Scripturaepra ostionem ιxcipienaeam essem se a luserat. Θρreprio , quotiescumque insta ensi non est pugaramna eum aliis prNe oribus erus em Scripsura aeque auo magis certis aut cum de itione Ammi Pontificis, aut cumpropositione alliqua naturali fumuae cena ct evidenιit hoc, inquam , tam latum ac generale amoma nescio quam opporturibinculcetur. Certὲ quantum fieri potest, retinere re conmctari debemus litteralem proprium Scripturae sensum. Verum prose innumera ibi sunt de rebus ad salutem non necessariis seu dicta, seti phrates, seu verba , quibus neque fidei, neque Ecclesiae placita, neque naturalis luminis lux palam repugnat, ct tamen in sensu li iterati ac proprio a Sanctis Patribus,aliisque Catholicis interpretibus non ac cipiuntur. Ut aliter ista explicentur, ataue accipiantur , quis prima facie accipienda videantur, uissicit, ut id pro
babilior aliqua ac verisimilior ratio suadeat, petita h liberalibus disciplinis, ε profanis Historiis ε populorum minribus, aliisque etiam minus certis fontibus, ct sit non vi lenta , sed naturalis, atque in aliis similibus locis usitata de lprobata interpretandi ratio.
Sed ut clarius loquamur , meminisse debent viri Thec' llogi litteralem Scripturae sensum quatenus a mystico dia istinguitur , vel proprium esse vel figuratum. autem Augustini fic complurium sententia. interdum plures ii tereses sensus uni Scri plurae loco seu testimonio congruere . cum contra alii arbitrentur, unum solum convenire posse, utriq; recth sentire eorumque opiniones facith comeiliari posse videntur unicum tantummodo sensum litte ratem non exclum mystico)aiit propriis aut figuratis ver bis expressum, in quolibet sacrarum Litterarum testim nio divinus Spiritus revera voluisse eoneludere censendusestat cumscripturae verba,quod est ad sensum litteralem, sint obscura interdum, variisq; interpretationibus obnoma , incertumque non raro sit, utrum propriε an figurat. sint accipienda: diversas propterea litterales interpretati nes ad eundem locum adhibere licet. Harum quaelibet ,
modo contorta non sit ac violenta; modo non aliis Scripturae. Traditionis, ct rationis luminibus adversetur, conis venire,& laudari,ac tolerari potest.Quandiu nori constet,
quae sit eo loco mens divini Spiriclis, neque evidenter a Pareat unicias ille sensus , quem Deus significare voluit : uid vetat pluribus modis eandem explicare locutio'em,
um id religiosa fiat i Loca autem illa scripturarum, qu
240쪽
sidei ae morum doctrinam spectant, uno duntaxat modo esse explicanda, neque plures pati posse literales sensus. dicimus ; quia germanum eorum senilim a Deo unich ex. petitum iam Eccletia ab ipso Deo didicit, ct per Traditi
n*m , atque unanimem Patrum consensum ad nos usque
transmisit. Quare in iis locis interprsiqndis Ecclesia, a
Traditione, a Patribus recedere nefas est. Verum in aliis
Scripturae locis, quibus doctrina salutis minim. contine hir, ubi sensiis non aliunde jam certus lit, immo ubi iste ite Obscurus,&diversam literalem interpretationem comodὸ patiatur: locum utique habet Augustini alioriamq; sienxentia,plures videlicet sensu. literales convenire uni loco ponis, ac tolerari debere. Hic Valent sanioris Criticae leges. Mamvis obvius sensus minimὲ tum incurrat in fidei iasaritatis dogmata,neque rectam rationem pulset: si tamen non benὶ consentire deprehendatur cum Experientiae , Physicae,Geographiae,Astronomiae,Hi riae, Lugico, aliarumq; disciplinarii verisimilibus sentenyiiν,α contra consiliari eum istis η0n absurdἡ,non violenter possit,uel figuram aliquam ἰllic ostendendo, vel praetermissa siupplendo, vel obscura explicando: probabiles fiunt, verisimile a
ciue tolerabiles alii etiam sensus literales.' Retinere igitur propriun3 literalem sensum Scripturae non cogimur, eiq; licet praeferre figuratum literalam, sive cum verisimilist tio hunc potius quam illum eligendum suadet,simulque in aliis ejusdem generis lusis ita explicari criptura mat, sive cum hujusmodi explicatio a Patribus
non impugnatur, non dissentit ab aliis Scripturae clariori bus locis,non ab Articulis fidei, 39n a resta ratione. ioc nim est non in Allegorias historicum literalem sensum deflectere, sed eum historicum ac literalem sensium Scripturiris tribuere, qui rei,di narrationi, Sc consuetudini Prophe
tarum aptius conveniat.Unicum exemplum dabo.De Hi
rosolymae excidio haec praedicebat divinus Magister,Lucae
monon intelligit, ovius ii ratis,ac proprius horun ver Meum sensus est, itiminutatim urbis illi 3s A
mos disjicienda ac subvertenda fore, ut unus lapis reli Ruςridus non sit cum altero coagmentatus. Nihil prohibet ,lquin it1 reapse evenisse dicamus in celebri expediti m dc victoria Titi. 4dversus alia Scripturae Ioca, acivemias Traditionem Patrum, aut Romanorum P0ntificum,
Conciliorumve decreta non pugnat hic sensias. Neque naturali luminι Adversitur 3 pQterant enim Roman ad o nugo