Metaphysica disputatio, de ente, et eius proprietatibus, quae communi nomine inscribitur de transcendentibus, in quinque libros distributa. Auctore R.P.F. Didaco Masio, ..

461쪽

. 384 Deltate.υ eius propriet vi

o Thori. doctrinae locis, tum praesertim.I. p. q.Ir. x, hiber. D. Albertus Magnus. rip. de mirabili scietia Alexa.Ale. Dci.*6.tract.2q. AleXader Ale. 1.p.q.I3.ret ThWoio, liqui Theologi in 1. disi. 24 . D. Seuerinus Boetius in aureo quo da opere a se edito, deiid' Vnitate,& uno, Picus Mirandulatius in lib. de ente& Vno,ex quoruna' omnium limpidissimis,& uberrimis fontihus,ea omnia hauriemus,quae huic nostr* instituto , ad naturam scilicet v nius explicandam,necessaria esse videbuntur.

Cap. L Nun ns G um in terseereciprocientur.

Peripateticos , olim instituta contrauersia, de ambitu unius& entis,numscilicet ens sit superius, vel inferius, vel potiussit eiusdem ambitus , & ς qualitatis cum v -' no. Platonici enim acerrime tuetur, totisque viribus confirmare nituntur,unum esse superius ente, eiusque ambitum plura continere, quam ambitus ent1s complectatur, incun-Picu li. itanter asseuerant, ut tradunt. Picus Miran- β' . dulanus inalb.de ente,& uno.& Cςsar scalid ger in lib. de Subtilitate ad Cardanum exer

462쪽

docet Picus ad hanc opinionem sua- deiidam. Primula est. Deus Optimus MaX. i. Argum. est vere unus; at ipse non est ens o quia Dimetis, lix nomen concretum, sintque nomina

concreta talia ψb ψlijs, scilicet ab abstractis, Deus esset talis ab alio, & non a se, quod qu in sit falsum,nqu est qui non probe congnoscat. Secufid um. Materia prima est una, M Arv

quemadmodum ex rerum omnium mutuo

ortu apertissime intelligimus,debet siquiduin his quae mutuo oriuntur,esse una, dc eademateria , quae hunc viii, deinde vero alteri formae subiiciatur: at materia prima non cstens. '.quia nullsi suapte natura continet actiuentis, sed est pura potentia. a. quia a fucitur

priuationibus formarum omnium , priuatio autem est non ens per se. 3. Quia molitur quantum potest formarum omnium interitum, ob qua caussam malefica nuncupatur; at quod molitur interitum, & non esse, qua quaeso ratione poterit esse enil nam ens po eius moliri debet emis conseruationem,qua illius interitum. Tertium arg. Vni Opponi , Artiti tur multitudo ,enti vero opponitur nihil, at multitudo ac nihil diuersa sint, neque intexse reciprocantur, cris igitur & unum,erunt uquoque diuersa, neque inter se ulla ratione potorunt reciprocari.Haec sunt m Platonicorum, quibus vos duo alia possumus addere,vidcro .stremasens esse superius Uno dc ita

463쪽

ita non posse haec duo reciprocari intergum, se,sit igitur quartum argum. Ens dicitur de

multitudine, de qua non dicitur viniam, ergo ens,& Vnum non conuertetur inter se. Antece.'manifestum. ConM.consequentia, lquia ca solum reciprocantur quae sunt ita inter se ast ecta,v c de quocunque enuntiatur -- 'c' ' unum , de eodem quoquc & a lierum enuntietur, quarc si ens enuntiatur de multitudine, de qua V mim non potest enuntiari,nbnuis optima diuisione res diuisi non recipro ciatur cum vno cx membris diuidentibus ut perscribunt leges optimae diuisionis;sedens diuiditur1n Vnu, & miltitudine,crgo clim' unum sit membrum diuidens , non poterivens reciprocari cum illo. . sν Aunm conuertentur illa inter se. Quintil. In qua-

cap. I I. Proponuntur di inutis s

niim,simulque Platovicorum fundamenta confu

tantur. Aristoet. Aeteriim omnes Peripatetici sequuti Aris. q. lib. Met ph. cap. 2.aduersus Platonicos verissime profitentur, ens,& Vnum eiusdem esse ambitus, drita inter se reciprocari, ut de nulla re possit num

464쪽

eorum dici de quo alterum etia non enuntietur. Vt tamen hanc opinionem explicemus praefandae prius exunt diiunitiones unius taenim facilius multo in ii ac qus stione explicanda progrediemur . Vnius Igi- . tur vel unitatis variete traduntur a Philosophis diffinitiones. Seuerinus Boetius in libet ille, Io de unitate,& vno,inprimis verbis cap. . di in postremis cap. a. ita diffinit unitatem. Vnitas est qua unaquaeque res dicitur esse una. Licuit autem Boetio ad hunc modum diffinire unitatem; quemadmodum licuit Arist. in categoria qualitatis diffinire qualitatem aqua qualcs nominamur, etenim cuhaeres sint omnium communissimae, non

possunt exactis,1m s diffinitionibus comprehcnd sed iunt discribendae per carum elie Hus Armales , ut ex illis mantiducamur ad latentes,& obscuras essentias intelligendas. Erit igitur haec definitio petita ab effectusormali unitatis; qui cst rem unam efficere. Caesar Scaliger iti lib. de Subtilitate aduer a . Diiuni

sus Cai danunn,ert rcitatione Is .numero f. PQ η exHenrico ad hunc modum disinit unitate.

Vnitas cupriuatio diuisibilitatis in se & contanicabilitatis in alio . In qua diffinit1one

duas priuationes coti91tuunt Ii auctores esse de essentia unius,unam ducisionis,& alteram communicabilitaris,erit igitur Vnum

465쪽

3 De Ente Cr eivi propristitibus. Communis tamen dis finitio viatu. cst. Una

est illud quod est in se indiuisum , R disti

ctum a quolibet alio. Quam diffinitionen ut intelligamus annot .est ex D . Tho. I .p. q.

1 l. art. a. ad Φ. & I. Scnt. dist. 26.q. l. art. . ad a dc io. Metaph.lech. g. io apprehensio ne intelle ius, quod primo se 'taei t cognoscendum,eise ens, deinde non ens, tertio diuisionem unius entis ab alio ente, quarto Vnu, α quinto multitudinem.. Est igitur unum priuatio diuisionis unius entis ab alio ente,qnae nomine indiuisionis exprimitur , Vndqquemadmodu priuationes plaereque consequutur forma,vel habitu, ut caecitas consequitur visum,& tenebrae lumcn, ita quoquς Vnum consequ1tur diuisioncm,& haec priuatio est quae exprimitur per primam partem diffinitionis , in qua dicimus unum esse illud quod est in se indiuisum. Secunda pars est,ac distinctum a quolibet alio ,qua omnes illi qui

constituunt aliquid esse transcendens,docet esse extra rationem unius, cum hoc sit pro prium transcendetis ad aliquid ,assiiugii crerem unam ab alia,& non viai's. Verum cum nosin. r. lib. cap. a. docuerimus ad aliquid

non esse transcendens distinctum ab cnte, Qvno, dicimus hanc particulam recte adhibitam esse in diffinitione unius, ut ultimam illius rationem,& essentiam,quae est distinguere rem vira ab altera, nobis e plicet. mod

466쪽

1 Liber fertim. 33sut explicemus obseruandum cst, duobus modis posse rem unam ab altera essta dinstincta, secuti itim naturam,uno modo secundum actum,& altero modo secundam potestate, mando ergo constituimus vltimam rationem unius e Te distinguere rem unam ab al- tera secundito essentiam, intelligi debet secundum aptitudinem, & non secunddm actu,distinguere enim secundum actum, potius est quidam estectus consequens natura,nius,ut docuit Alexander Alensis i . p. q. At L Alε. x3.art. I. quam ill1us natura. Vnde quemadmodum in quantitate est de illius essentia posse distinguere vitam rem ab altera seeundum situm, de loeum, actu tamen distingue- . . τe,est quidam effectus ab hac natura derivatus, pari ratione 'os se distinguere unam re ab altera secundum essentiam , erit natura nitis,distinguere vero secundum actu erit 'ipsus effectus . Constitutis itaque his dissi- mitionibus,st haec assertio. Ens, & vini sunt 1. Asia1tio eiusdem ambitus,& aequalitatis,& recipro cantur inter se, ita ut de quavis re unum dicatur, necessario Sc reliquum debeat praedicari. Vt hanc assertione consirmemus eucr- tenda erunt inprimis Platonicorum funda menta,quibus dum docuerunt unu esse ente superius,illis enitia euersis,Deillimum erit confirmare assertionem. Ob duas itaque ra-

tiones potissimas Platonici existimarunt Bb i unum

467쪽

unum essbente superius. I . Quia Deus iuxta illos est unus, qui tamen non est ens. Altera quia materia prima est una , & non est ens. Q nar duae rationes quam sint futiles, Zc paeui momenti ex his licebit colligere. Atque Via prima auspicemur , falsum est Deu non

esse ens,imo nulla alia vel magis accommo- 'data, vel magis propria appellatiψ Deo tribui potest qua ipsam e nens,& id quod est; ut ex illis verbis Exo.LEgo sum quisum,er qui est misit me ad uos in quibus laquam propria dc pcculiare nomen Deus Opi. sibi tribui tesse eris,& id quod est,colligi apertissime potest. Praeterea ut aduersus Platonicos cum

Platone disputemus, quis quaeso apud eum qui eius monumenta vel leuiter legerit, da'. bitare poterit, appellationem entis simpliciter, esse Deo Opt. Max. tribuendam i In Sophista enim,& in Timeo, res corporeas non vere esse, res autem spiritales quarum suprema est ipse Deus solas vere esse profitetur. Adhaec in codem Sophista,' Parmenide, Deum unum,' ens appellat,nec inueniri illi naturae inestimabili,quar nec diffinitione claudi,nec cogitatione teneri,nec notitia aut verbis capi potest, aliquod nomen quo aptius, vel magis accommo datὸ possit nuncupari, quam esse id quod est, & unum. Legerat sane Plato plerosque libros Harbreoxum, praesertim vero Moysi, ut D. Iustinus

468쪽

.' li Tertius. 3sit Martyr In exhortatorio ad Getes, D. Theodoretus in lib. de Graecoru affectionibus,&Lusebius Caesariensis in lib.de Pr paratione Euangelida sunt testes locupletissimi, lx quib' multa hausit quq in suis operibus deinde Deliciter collo cauit,ut sunt ea quq ad madi exordia,& creationem quae ad Dei appellatione spectant. ex illo enim loco Exo ai

. Ego mutuatus estditiinci nome,

quo Deu esse id qilodest,apertissime profitetur,ut D. August. 8. de Ciuitate Dei cap. xi. &D. Iustinus Martyr in superiori loco docent. Haec etia fuit aliorum Philosopborum qui aetate Platonem antecesserunt sententia atque ψpinio,vt Xenophanis, Parmenidis,& Melissi. De Xenophane enim refert Arist.in eo lib. quem de Zenone, Xenopharae,& Gorgia conscripsit, ipsum constituisse id quod est artenrum,infinitunt, unu m,omui noq, sui simile,& immobile, intelligens nomine eius quodest Deum , cui soli rationes infiniti, aetemii, unius, & immobilis positant

conuenire. Parmenides etia & Melisue,constituetes id quod est esse unum .dc immobile,

nomine eius quod est, Deum intellexerunt, qui est virus,immobilis,&omnino immutabilis, ut testatur Simplicius r. Phuseo .cap. a Neq; enim nomine eius quod est intelligere potuerunt baec inferiora, cum sensu conspiciamus,illa esse multa,caduca, varu que mu

D. Iusti ia

nus Mart. D.Theo.

Eusebius

Caesar. Parmen. α Melisus.

simpli.

469쪽

tatiohibus obnoxia neq; de Parmenide pret' sertim hoc credere fas est , viro quem Plato 'in Theaeteto de Sophista vocat magnum,sapientem acrem, generosum,patrem,&magistrum Socratis, &vtethm pulcherrimis ra Eusebius tionibus ad disputandum. Refert et1am EuCaesar. sebius Caesariensis lib. ir. de praeparatione Anim d euangelica cap. . ex Plutarcho fuisse olim

postibus templi Apollinis Delphici. a sapiς

tissimis viris conscriptum cognosce teipsum, Qua oratione Deus eos qui x cligionis ergo

templum ingrediebantur,stdmbnebat viso ipsos agnoscerent, propriamque naturam inspicientes, intuerentur esse illam fluente, varijs mutationibus obnoxiam . magisq; n0nentis, quam entis participem. Ingredientes vero Deum hac altera oratione resaluta bant. Tu es. quasi dicerent, profitemur ingenue nos mortales esse,caducos, magisq; non entis quam entis participes,qui non fuimu , neque erimus aliquando. Te autem silum esse profitemur, tibique appellationem en . risiure conuenire ,1n te enim nihil ea ducit, vel labile , sed omnia semper constant,inteneque praetcratum , neque futurum cadere Una ratione queunt,etim semper sis,omnia sitie tempora tuo latissi laxo ambitu comple ctaris. Constat igitur Deum opUMax.plieitcr, &absoluto debere ens nuncupariν' sprimumque Platonicorum sandamentu

- - ex his

. . .

470쪽

extili omnino corruis e. V1de quaeso si tibi i t , per tempus licuerit Augustinum Eugubi Eutubiis' num lib. 3.perennis Philosophiae,cap. I. M p.& Ludovicum Viues, in commentarijs in cap. in .lib. 8. de Ciuitate Dei. Rursus quam infirmum sit alterum fun- Relicitu edamentum illorum ex his colligi apertissi- α .sunda- me poterit. Primo,quia si materia prima est montum

non eris,cum ex materia prima omni com uagis ponantur& ex ea confictit,sequeretur ex no-ν arente res esse constitutas, &ita eXnon.ente, gam. matevel ex nihilo aliquid fieret, quod communi ria prima conseilii Philosophorum aduersatur,vno ς φη '

lo nihil fieri: sed quaecunque fiunt ex aliquo fieri. Deinde materia prima est vera,& legi- 'tima substantia,ut constat ex T. Metaph. capite 3. & ex secudo de Anima cap. i. in quibus locis diuiditur substantia singularis, in materiam, formam, & totum compositum erit ergo illa verum ens . Adhaec , esse illud ex quo insito aliquid fit, reciperci in se soramas tanquam commune omnium ear ut, ieci iam esse veluti earundem matrerico inple Xu suo,&sinu omnes fouente,non enti nulla ratione possunt adapturi , at haec omnia tri

buutur materis primae a Platone in I 1mfodin quo loco constituit materiam simile esse tmatri,sermam proli, & caussam prodiicentem parenti, igitur materia prima ian eru