장음표시 사용
561쪽
De Eutetr eici proprietatibus.
men ambiguuntὰsse,& varias obtinere significationes, quas tradit diffusa oratione Misto. s.lib. Metaphy. cap. i4.inter quas duae sunt potissime. Prima est,in qua significat differentiam substantialem . vel maxime propriam ,eam nimirum,quae est formatrix spccierum Secunda in qua exprimit certum ui quod,& diffinitum genus entis,ab alijs dist1nctum,quod eo inmuni nomine categoria qualitatis nuncupamus, a qua quales sumus. AE: nominamur. Igitur nomine qualitatis , quand , docemus unum in qualitate efficere simile, non intelligi mus qualitatem utexprimit
definitum genus Fntis, sed intelligimus differentias essentiales, iuxta quas res omnes stant
similes vel disisimiles interne, iuxta suam ei sentiam,& naturam; etenim similitudo haec quae cista sequi thur unitatem, non est similitudo sollim iliter eniens inter patibiles qualitate , Vt inter Candorem, vel atrorcim ted quς' intercedit inter intima, essetialia rerum' omnium attributa onsule Chrysostomulii Iauellulan s Metap.η 1r .dum 'e -- pii Cat modum primum relatorum, illosum scilicet,quae fundantur in uno ' inultitudine. ' Atque haeet de uno , Hus ratione, contrarietate, viris,& pr. frustestinus dicta susta ψ
562쪽
ATIONEM, & na ra'TO IT . Iveri, simpliciorem es Austo natura,& esse dia boni, si quis intellectum sin pliciorem esse his quae sunt erctra ipsum cognoue rit,intuebitur apertissipae.V eri enim ratio in intellectu est constituta, oni vero, in his quae extra ipsum aperte ei subsistut Marectam iuxta methodum compo itionis addisciplinas tradendas'maxime accommodatam,quae sunt simplicioradebeant i di primo loco post explicatam 'hatur nius, proxime de vero, ante bonum erit instituenda disputatio. Quos o rem,
uberes haec disputatio paria; suctus qii f-, nussus est, ab
563쪽
ipsa veritate ita alienus, qui non probe intel tigat. Sine veritate enim nihil aut inueniri, aut exprimi, aut doceri ulla ratione potest. Hanc si e medio abstuleris, evanestent omnes disciplinae; illicosi; scientiae on aes inte- ribunt nihilqtie aliud ,n1s densissimae tenebrae,& profundissima quaedam mentis caligo , supererit . Illius igitur naturam in hoc, lib. constimur explicare,coIlige nies ea quae
a superibrisus philosophis non mitius docte
quam vere, de veritate fuerunt explicata. Aristox De qua egorum Arist.6. letaph. cap. vltimo, v.lib.cap etiam vItimo, 3. lib. cap. 19.
disputans de falso , & in praefatione lib. de Iliterpretetatione D.Tho. I .p.P. Ic. dc q. I. D. Alberi. de Veritate es in alijs pigrisque locis. I i. An
tistes veritatis. ' T Recta methodo iri hac dinputatione explicanda progrediamur,tradendae erunt dissinitiones veritatis ex Philosophis proponuntur ita enim siet,ut illius essentia statimcogi Ham per - stegam,
564쪽
habeamus. Caeterdm quia nomina ambigua sunt prius distinguenda,quam diL finienda, ne multiplici eorum significatione
perturbemur,veritatis ue nomen ambiguusit,ertit prius illius variae significationes cxplicandae,ut deinde faetilius multo quid ipsast, possimus diffinitionibus comprehedere. Sut igitur inter alias sex significaciones veritatis,ex diuersis Arist locis a Fracisco PH Franciseu triti collectae, lib.omnigenise laudii or- Patricius. inatissimis .discus tonum Peripateticarum, sex signim lib. i3. Prima est veritas rei., .sensuum. 3 in- 'βtellectus. .habituu intellectus.1. sermonis, r& orationis .c.&,ltima scripturae Quae ita sunt inter se astectae, via prima oriatur seclada a secunda progrediatur: tertia, a tertia ' 'it ri Dnascatur quarta,& ab hae quinta ducat oriaginem , & tandem a quinta sexta derivetur Quia a veritate rei,cst veritasan sensibus;&a veritate sensiti est in intellectu,& a veritate intellectus,in habit ibiis x eririar, & a veritate habituum inc9 sormoni, & a veritate serm bnix in scriptura collocatur. A prima Qnet sit ve itu gnificatione exordiamur, quae cst veritas Tei,cuius natura x falsietate quae illi opponitur,erita nobii colligenda. Falsitas ita quὸ duo significat,&tem non esse,ut hominem esse leonem,quia hia tion est, Et remno apparere eo modo quo est qua ratione auxieliscita' vocalvus salsuin a iam ; eo quod
565쪽
si, Delente.er eici propristatibus. alio modo sit quam nosisappareat ἰDuobus
esiam rixodis supprioribus c qi tramis, dicentur Veritas rei,primo,quia significat retin aliquam esse,ut homine esse animal Seεund in
quia significat aliquam esse, nobis it
paret, ut in se est;qua ratione aurum Ob Trium appellamus verum aurum,q via α est uerum aurium in se, & nobis quoque erum sit vae amaret. Sectanda est, eritas sensuumn . quae
I. de Ollaveritate locutus eri Arist. N. de Ani Ina. cap. diccos, vitum circa colores elle. Verum; & et .de A nima capcitidem 6.docens, selisum non Iposse falli circa suum pyopyi i Qxi silve obiectum. Tertia esiveritas intelle stu , quM vera,& non existinii ita tantum, sui obie- ct i compreheso. C lcrum cum in inteste tu destur ruaria munera di nanctioncs, qua furit simplicium apprehensio, compositim: Hir Uilio,& ratiocinatio; in his omni 1 oras reperietur ; quia an trinibus reperiti vhyci l V fur obiectico prehensio. Q inuis apud id ristit i l veritas halus generis, frequentitus pira Veri' late composua qua in composilioum di uisione repcritair quam pr o su Dp Hi,aut di scursilia. usurpeton , v I constare Iot GHi
566쪽
censetesse veritatem constituendam, quod qua ratione intelligi debeat, postea explicabimus.Hanc Veritatem vocant Metaphysici,veritatem secundum formam,& estentia, quia tota veritatis rati0,est adaequatio quς-dam intellectus,& rei.Quarta veritas est habituum , quae nihil aliun cst,quam disposi--habi tio quaedam,qua recte, facile,& sine errore, tuum. possitintellectus ferri in obiecta,quae sibi co hiemplanda oti erutur. Sunt autem hi habitus . quinque,sapientia,intelligentia, scietia,ars,& prudentia, t auctor est Arist.s.li E thi 'cortum cap. 3. his inim semper vexusti dici
mus,& apprehendimus;nam 'pinio,& exi-usim tio,cum interdum versentur circa fal- ω sum, nulla ratione poterunt inter hos habitus intellectus, recenseri. Quinta est sermo. Dis & oratiotiis, quae nihil aliud est, qua in- ritassermo terpres eius Veritatis, tu intra mentςm re- nis. tiuetur; cum enim illa lateat, sitq;hominibu occulta, concessus fuit nobis a natura 'sus fAmonis, i illius beneficio,tanquam interprete quodam,sensa animi,& Veritate men-- tis,intelligeremus. Vitima es Veritasscriptu si ρε rae, quae ut absentibus mentem nostram ma inas laripnifestaremus, chim quibu iςrmune miscere inrae
non possumus, fui instituta, Est aute illa signu veritatis quae est in sermone.& iuxei res illius,quemadmodum altera quae est in sex monessi sisnum, te res veritatis qui
567쪽
cst in mente; nam voces signa sunt, ac notat affectum animi,& scripturae, Vocum,' ' quit Arist. in praefatione lib. de Interpr': tatione. Vtramque x eritatem 'ocantPhilo 'sophi, vcritatem in significando,quia veritas
scrinonis, veritatem mentis,& ve-eripleveritas.
ritas scriptucritis.& Exhi 'innisua collisere pipleae est si esse veritatem, in euiciendo, in signi -
- cando, Ocundiim essentiam; quemadmodum etiam est triplex sanitas ,in causando, qua ' epexitur in pomo, et medici mento, quo i optimam valetudinem producit,in si-- gnifictando, vixeperitur in Vrina, quae indi- 'cat num animal recte 'aleat , & secundum . essentiani ,Vt est ea quae inest animali; tantuenim animali coitipetit secundum es esse sanum veritas secundum causam, vel in emciendo,csi illa quae in reb*s reperitur, hac siquidem ranquam a propria caussa, eliqua . eritates mentis, & iuri quia cxeqqMod xes est, vel nun st,'r - ti' dicitur veha,vel Arist. in categorijs c p. se substantia. Veritas glessicando est illa quae: in sermone. externo, in scriptura 'eperitur; tam enim sermo' exteri r quam i riptio ae dicunt ir Veυ . α quia tignificant veritatem mentis illaq;
568쪽
eritur illa nimirum adaequatio, vel smiritudo quae inter intellectum, & rem cogni tam intercedit. - C tim gitur sint diuerset veritatis significationes,de veritate rei, potissim E erit a nobis suscipienda disputatio, quia haec veritas est
irascendens,dc reciprocatur cliunt ente; qua-misnonnulla etiam proponemus de veritate metis,& si hificationis. Quamobra tres ira Hemus diiunitiones veritatis,unam veritatis signi,secundam veritatis rei, & tertiam verritatis intellectus. Veritas signi in hunc mo--duini dii finitura D. Hilario Veritas est ma- -nisostativa,&declarativa ipsius esset, ora D. tici Velita August.in lib. te erareligione cap.as. Ve tu ritas est,qua ostenditur id quod est Verita; D.Hilari rei diffinitur a D. August. a diu. sistit quibi Tum cap.1.Verucst id quod est,&ab Aui- cenna lib. I i .Metaph.cap. a. Veritasrei est proprietas sua esse, quod est cuilibet rei a tia tura pro finitumuevi veritas rei in natura hu i mana,cstprbprietas illius esse, quod est a natura praes nitum . Veritas mentis diffinitue i aD. Anselmo in dialogo de veritate, cap. '' ia. Rectitudo sela mento perceptibilis, α' ab Isaac a. Metaphysicorum cap. 2. Adae quatio rei,& intelicitus: quae diffinitio tan- qua omni iacuratissima fui deinde abom-
tibus Philosophis, communibus suffragi s
Rrpr0bata, quae complectitur etiam 'erita-
569쪽
tem rea 't ostendemus deinde. Vtiditur 'lieXplicemus,annotandum in primo,nomis Vadaequa oris, iiitelligendam essedinem inter intellectuna, , x squae inte*guntur, qHae non est petenda n tumuit, lectus,c din quando inter intellectu, re' .cognitari natarina intercedχt distimilitudo; t quando ii tellectus apprehendit naiyx Urporeas,quae ex materia consta ; est enim me immaterialis, hye aut e naturae,sunt na-
t. ales ;sed aliunde peti debet.Quare in inteuectu quat u r reperiantur,species impressi; expresta,actiones intelligendi,& b bitus isti inhaerentes, ab siquo ex his erit s- anilitudo depromenda. Inprimisque ab habitibus non poterit depromi et illino sint
tributi ut repraesentent,sed ut conserant in-.tellectui facultatem intelligcndi , ut scilicet recte, & facile,in suis actionibus progredi - tur. Deinde neque ab actioni us intritiaendi quia astio non est similitudis,sed via quaedam tendens adsimilitudihem , ilicet, at Verbum mentis, & speciem expressi mest similitudo rei, in actu secundo. Petetur igitur ab utraque specie. impressa scilicet, ct expressa ; quia utraque, est sm1lituoors quam percipitantellectus,quamuis magis ab expressa, sua ah impressa debeat postulari,
- Vt egregie annot. D. Thom. i. contra
capite οβ. Erit igitur veritas adaequaxi', A
570쪽
ihilitudo intellectus,non in natura,sed in spe . eie intellectili, ves impressa, vel expressa, curibus intellectis. Deinde annot.est, nomine Anno. . rerum non esse intelligendas res quae obhciatur intellectui, ita ut illae res dicantur verae, quae ea ratione qua obhciuntur inleslectui. suntilli adaequatq; itaehim fieret,ut monstra animi, ut chimcrς dicerentur vera; siquide ρ' haec omni aut obhciuiitur intellectui,sunt co sormia conceptibus,quibus apprehendulue: sed intelligi debent res a parte rei subsistentes, aut in actu, aut secundum aptit inem. Itaq; consormitas haru rerum cum intelle- ctu eo Aodo quo exposuimus, dicetur verim annoti ias. Annot. eu etiam sanc diffinitionem,& veritati metis,& rei,conuenire, potest enim
haec adqquatio, similitudo vesconia mitas, sumi aut a tae,aut p ssi. E. A pi' ipsa similitudine ab a quenientis pro-
ueniente. Passit evero,proreperi uiusmodismilitud* representata, & intellecta. Si, si matur active, complectetur,eritate men tis,in qua reperitur similitudo rei intellecti.: Si vero sumatur passive. contincbit verita- . te rei, quae est conformitas passiua rei cum 'speciebus intellectilibus, qu sunt intra metem. Ad extremum obseruandum est , bai diffinitionem non conuenire Veritati quae in . sensibus reperitur. Si tamen libuis&xpa pilis notuine intellectus con care faculta Hii tem