De ratione studii puerilis, deque uita iuuentutis instituenda, ac moribus studijsque corrigendis, opuscula diuersorum autorum perquam erudita, ..

231쪽

AE EG o plane uidear pudes, atq; mei prorsum oblitus , in hoc coetihmagnifice Dir. Rector, exseniij principes Academiae, dictum, quem cu alias. Cr ingenium, Cr umbratile studiorum genuε ab huiusmodi theatris,er hic plausibili Oratorum quas curia auocet) absterrere modo cum primis rei, qua acturus fum,dissicultes potuit: ni mecum pietas in re- .cta studia,tu oscij mei rationes inhortentur,quo bonus literas ac renascentes Musu, quam quod maxi- me,commendatus vobis uniuersis uelim. Illum enime sumsuscepi tutandum,aduersus eos,qui uulgo sibi in scholis,doctorum titulos ac praemia,barbari barbaris artibu3,boc est,ut ex fraude arrogaerunt,m bacto' reus fere malitiosis ingeniis homines retinent. Germanicam iuuentutem paulo uperioribus annis alicubi natam in hoc Mix certamen literarumdeficendere, iam nunc quos non pauci,velut e medio cursu, coin'ndocto=st In mento plus quam Thracio reuocat, difficilius esse tu 3onu literas dium literarum renustentium,quam utilius: Graecas quibusdam male striatis iugeni' arripi,ac ad ostentationem parari: Dubiae Dei Hebraeu esse: Interim a

vorino litem cultu perire, philosophiam defertumuler

232쪽

sener id genus reliquis conuiti . cum isto grege indoctorum congrclum,quis non intelligat vel Hercis

ii non uno Theseo opus esses adeo suscepto negocio non para aequo dicur audacior: ut laterim sileam uix posse hunc a me prouinciam ad inistrari citra modesii e periculi :qua,ditoream,s quid unquam rerti humanarum prius duxi. Arcto enim amore recti:Criquum studia uestra uehementer muri adolescentes cupiam et,ut quaedam liberius, quam si uolent,dicam. At quando me huc fue ratio cita enim uideor mihi)siue casβη aliquis impulit, uolo hanc meam, clarisimi uiri, causam habere uos communem, quorum

lore asseruntur liter rinatiuumque nitorem ubiq; recenptus elerentur. Placuit igitur paucis,commonere iu uentutem illustris Academiae nostrae, ut quantam ad sininum praeclari instituti uestri attinet , intelligas, quae sit renuficcnti studiorum ratio: quae istoriam, quae Barbari maiores nostri e Scotis in Gallii, e Gul lijs in Germaniam inuexerunt: ut ordine ac ductu generis utriusis cognito, ipsi iudicetis, utrin maiore modo,periculo minore diceat amplecti. Ato in hoc omnis oratio meu incumbri,uti hyem uobis elegantistiteraturae de Graeca ac Latina loquor) faciam. Scio

enim in ipse iam uestibulo plerosis nouitate rei, si no

233쪽

gumentu,et quasi sim ab ipsiis disrusontibus, et

ommu be lora literatis institutis duceresed ea,sic tiae alterius erut.Ia quod attine breuibuε barbara Didiacustnceris comitia docebo quibus aulicijs Latina discedas in et Graeca tentanda. Interm quaeso diacente benigni audite,id qd a uilis ue*ngulare mea erga uos studiu,uel ipsa literaru dignitas impetrabit. Anuis ab hinc opinor octingetis, orbe prope universo a Gotthis comoto, Ex a Longobardis deua'ata Italia, fimi cum imperio Romano Romanae literae sint intermortuae, quod una belli furor et bibliothe cus exciderat,er Musas octo tu ut it, negato extin' xerat.scitis enim quum no conueniat cusapientiaestud ijs,atq; adeo ciuiliarera m cultu Marti,quem fingit Homerus noster o Pallade acerbis odijs coflictante,

μανομυον, ut ine ait, ανκτιρ-Quo fere tempo' Gregoriiis. re Gregorius,quem illi Magnu, ego praefultorem ista δεο οχον Theologiae pereuntis uoco, aetem eximia

uir pietate, mana ecclesiam administrauit,er infelicii misieculi cas i,quoad potuit,docendo scribendos fustinuit. Sub id aetatis nemo, ut uidetur nostro-rim hominu fuit, qui aliquid insignescriptum ad posteros dederit. Ureum bactram in scolis ars Hiberenis literas diuturna pax diuerat. curebanis hi ci actu alijs quibusdam,tium maxime Veneraliti Bedd,Graece er Latine bullduulfuriter perito,ad haec in philo

234쪽

IDUAMathematicis acrissic erudito ut cum inustis quos coserip et Intertastigebat Itubasti bat GEBa,Germania,ut femper.armis, quum literis, instructiorerat, eas tum potismum in Italia Ruie

mani Imperj parasse ad iustaurandas literas Ginui adiecit. Nam ex ipse praeter nullam liquarum c gnitione, plerus disciplims,quae scholis debentur, expeditus er compertus habebat. iacuim ex Anglia iis Gallos duxit:quoratore, Parit Heras profiteri

coeperat,austicio certe Leto. Nam purae adhuc erunt, Craccedebat Graecur u rerum mediocris peritia. Ea nobis aetas Hugones, Ricardos, Cr alios non pestinos

scriptores edidit. Philosiopbiu κοn uti nunc ex Aristotele petebatur, sed totam sibi adstruerunt Mathema tic PE magnae curae tum literati omnes habebat,id quod indicunt ueteres Monactorum diui Benedicti bibliothecae, e quibuου nemo clam extitit, qui non ope' re Mathematico fit eruditionem siua egregie testatus. Deinde usu res acta est, incideriinis immines quidi, siue libidine ingeniorum, me amore litium ducti, in Aristotcl ,e-qNuncu er lacerrum, et qui alioqui Graecis obsecurus, κῶρ ια similis uidetur, Latine sic redditum , ut etiam siDilae furentis coniecturuexerceret , hac tamen incauti hom,s impegerunt.

235쪽

Sensimi neglisse meliores disciplimGeruditione Graeca excidimus,omnino pro bonis non bona doceri coeptu.Hinc prodiem Thomae,scoti,Durandi, Seraphyici,cherubici, cir reliqui, proles numerosior cadmea

sobole. Accedit iusiuper,quod non solim contempti ueteres studio nouorum , sed omnino si qui in ea supererant aetatem,ceu in Lethen ablegat,perierat, ut dubites nis ulla re argutiarum autores plus nocuerint

quam quod uecordes tot milia uolem scriptori ad internecione usis abolari pusis t. Talibus deinde, semel iuris diuini uchi uni potestas facta est ex horrisi decretis iuuentus erudiebatur. Prohnde m scie iritium iuris ac rem medicum pariter posthac sevitumeli. oriebat enim similam praeceptoribus discipuluesse ut ditiunt uulgo 2ακοῆ υορα κ υμ ωορ Haec ratio studiorum annos circiter trecentosun Angli in Gubi ran Germania regnauit , ut ne quid interim dicam inmodestris'. Quam pemitiosa conjcere licet propemodum ex bis quae dixi: dique ut plane hirtelligatis, unimaduertite. P lima enisuetem disiciplinis, quando audax ista commentandi cr philosophandi ratio maluit,l l Graeca contempta,Mathematica deferta, Sacra negligentius culta simi. Qgo malo, quaesturor pestis esse potuit ' certe nulla uulgarior unquam fuit. Nam cum ad eam usis aetatem, 'i' losophia tota Graeculuist, er Sacroram Latine litera praetcr

236쪽

ω:praeter Θpriantum,Psilarium, Ambrosium Hieronmt , Augustisu, sic insignesextarent, I Graecora usum uernaculu Sacra occidentis magna ex parteeatenus tabuissent eri non potui quin Graecis cotemptis, a quicquid comori studi s humanis philosophia constri confert autem longe plurimi dcine de cura sacrorus Um interiret. Hic cusius gere Christianos eccisae ritus ac mores,ille studia literaru loboctauit. Aequius frsan alterivi fortuna ferri potuit. Nam er lapsantes Berus,incorrupti ecclesiae ritus, facile instaurare poterunt: et bonis literis,si quae saluae mansissent, liberum erat, ruinosos ecclesue morescorrigere,animos hominis iacentes excitur conesimare, Cr in ordinem cogere. At uero siue Atome nostro uitio euenit simul bonae literae non bonis, prisca pietas cere ni s hominum,traditionibus, constitutionibus, decretis capitulis, extrauagantibus,glose sisA-0ψων mutata est: nes retulit quod Nicenasmoso Patres tam prudenter cauerunt,τα πλαια tirocriarω. Audacius haec videar alicui, quam ex ustu uel

aetatis, uel ludiorum meo uerum, ut sic dicam,res uestrae, ingenui iuuenes,postulant.Nam ut quidam siegnius cum bonis artibus in gratia redeunt, nimirum in causa est,qu)d nondum quisqva eos libere admonuit. Iam igitur cognoscite, quae nam Lita barbarorum comm tandi ratio, q- e quibus mandrit Jnt bassa

237쪽

Tria artium bus, audistis. Rrtium genera omnino triam ε μ - φναικον, ατοπεfili κορ . Logicam uim omnem ac dis crimina fermonis tractat: er cum per imum in illa superiora sit iter, primum 'maridae pueritiae rudi mentum est, Herus docet, proprietatem Armonis aut regulis adstringit, aut collatis autor figuris iudicat quid obstrues, id quod stre Grammatica praestat. Deinde cura paulo progressin ueris, iudici

animis comparat, quo metus rerum, ortus nes,dM, ct sc agnoscas,ut sicubi quid inciderit exacte rea ctundum, omnia quae ad institutu pertinent, quasi innumerato habessier artis adminiculis ita sensius auditorum captis,ut dissentire temere non queant. Haeniat Mee & partes illiinpunt, quum uos dialectica,alij rhetorica .Eiuis, uocant z nommissius enim uariant tores, quam ars eadem sit rus hic docendi ordo quondam fuit,quu uigerent ad buc literae, donec in Bullatos quosdam m-gstros incidimus,qui scitis,qua mole commentarione grammatica primum oppresserant.sed quata ea re' uiserti de Dialecticis uideamuriquae adhuc ex Tadituretis,Brico Perue ore, Eccij opulatis, Bursa Montis,Exercit s taurinis Cr caninis, et alijs huius simae petimus Licet hac parte mihi liberius agere,et isde ego annos iam sim perpetuos pene detritus si . Et cu rem probe meditatum habeam, non erit discite mihi uis eam coloribgs pingere ac declarare, non . o

238쪽

esse Ai αλ, riκα quae Uliamus institiae magistri pro

fitentur. Prim , dialectica, methodus quaedam est Dialectita omnium 'questionum compendiaria, Riux.ri4ai, - ουμ ' 'διακριει , qua constat ordo er iuesciam cuiusq; rei tractandae, ut in quoque uideamus, quid, quantum,

quaeriquur,quomodo. Si simplax Asin coplextim, uerum ne, an Album, Simplicium dist dira tionus ,si per loca senta tu cogunt , noctems pr fiundum. complexorum doctrinaequus tenebras non offunderat argutijss Questabunt, Genus est secies, l 2M er nemo mordent se in sacco: Parsi s Er R me uenditurpiper. Arcent Do suo, quaenon adpoquuntur. labrum arunt dialecticetabulis non censieri, quu inde omne artificiu inueniendi , cruἡβnte ut, CT ιυαταγορ- ntant, nisi μ ολ vae damsemplicium. Et hic argutuntur, num singulageneragenerat . realiter ut uocant) dscrepent, ais de eo nondium inter Scotist si os conuenit, multo minus cium Actionis duaersae nominibu3. Analytica posteriora cummi, d ponendistries, ac ut simplicius peripateticus ait, canon ac musis artificiose distulationis, inter metapissica nostri retulerunt: nempe quo rem per sie non admodwm difficilem, de . mire utilem studijs honeste tractandis, Cr disci- . semer inutilem redderent. εια est illud docete

cuique

239쪽

cuis su reddi nequit ' Haeccine fiunt, quae tam*-didis philo ophiae titulis ductionatur At quanto minoris didicissent recte sapere quum desipere. Sed cor

hibeo animum, ne quem uel bonor- nimia liberis offendat. Vos a me adole centes hoc unm agi putotis,utilius, quam quod olim tractabant, studiit uideri renascentium lucrari . Equidem aliquoinouirecti iudicij uiros,quibus cus e rem eandem cotvli pro sum nostr e sentetiae omnisus castulis adstipulantes

Amicus mihi quiliam est non uulgaris, ub quo prγ

mum puer praeceptore in Suerus Tubiuge dialecticis merui annum lintium aut alterum , hactenu3 ut stare semper Amiliaris. usius, Francificus studianus eruditione ac uitae genere taliut a bonis ac doctis omnibus certatim diligi mereatur.Is Anablica posteriora suis vitae iuuentuti anno superiore praelectum, a nobis Themisti libellos, quos Latine reddidit Hermolaus, accepit. Addidi quaedam e Philopono transcripta, ne que Graeca omnia sutis mihi probantur. Admonui ira- super illic ab Aristotele Rhetorica doceri. Legit,rel git ex quo est iudicio, protinus ad scopum aduo diritannnu: ibi re penitus cognita, Cr pro felicitate iam se iij fui aucta id stratas, tot notabilibus, accepti nibus,disthim Aus exuuioratis,causam integrum, ueluti recuperatorio iudicio restituit, scholae silmpi citer ac candide sinistra rei τ . M traditurai. Ad haec

240쪽

cmale precatus nugis,obnoxie a me cotendit,Arii stoteli purgando socias manuό adi cerem: conaturum omnias e pro viribus, uti artis elementa uindicta

barbaroru liberaretur: primi nominis studia a fota busrecipi non nisi purgatis adolescetneruonen Muε. Dij reliqua siccindent.Nunc quaeso uos,quastifcitis huius uiri iudicium, cinis alijs dis lanis ον παρἔr-, tum in hoc genere macis laude ainos opimor decem uersatis Hoc egero vobiscum teste, , ais eosa iurato,non esse in his vulgaris Iromatis, quod probari cuiquam, praeter personatos quosdam

pro risores ηφiλοσοφονρ, Deat. Iratas habeam Musas, ni haec ita damnem, ut pro eis meliora eliciora, nos amplecti uelim:alioqui liberam per me cuis uerit, quors uelu*3 vocat, vel ingentum trahit equi.Sdificio nullam Ailboeculum,ncia Graecorum,neq- Latinorum,quod non sit egregie nugata philosophando ueteres aliquam pam noui felicia' Cnare alberes arrastudia, oportet, anima acrem er 'curum: deinde Marisin adhibens boni iudici , qui eligat, quae nam, Crquatenus distendaset. Dolet .

s dici in . . ln. Ia Irre quenque in Immta posse, quod in myrmis Deuerinvisiarem,omnia ibi de grandioribuου posesceri exercendae iuuentae ratio melior iniretur.Placuit amici conserta, ex negotium una sit dria sust