장음표시 사용
281쪽
scripsisse carmerier poetaru per ludiosem fuisse coti
stat.Vidit posteritas pleras eius epigramata,extB hodie loci aliquot illust tu poetarum ab ipso Latinis uersibus luculent me expositi. Emim orator editis etiam poematis testatur boc studio dicendi uim adiu- nuri.Proinde qui distendobombores bene collocare uolent veterum exemptu imitentur, selos, ut mintilianus ait, fideli σβcundiam parent, er iudicit acuant.'hemeter enim β utur quid sine hac exercitatione promoturos se in literis ierant mare uitemestris ferat, quam eruditione aut dicendi Acultate consequatur is,qui tanqua Mandragora sopitus, nunquaincaleficit ut ingenium commentando expergesectat. Exposiviquae me rationes ad artiam dicendistudium Miluu invitent,nempe,quod er certa dicendi ratio ouestruanda sit, σ burrum artim usu studiosis nonnihil iudicis cedat. Quae si quis ad se nihil pertinere sentitus haud dubie ab omni humanitate longi fime iubest. contra boni, ubi comodom um, quae ad nos a sermone rodeunt, templati*erint,m aduerterinis et certa brutione dicendi opus escier his artibus ingenia cultio tru reddi,uelis,ut at Lac remis ad haec studia prope- rubisint.Verum*nt non para minu hi,praesertim hoc conditiis tempore,qui bonoru cursuis morantvribi ad Ne gicarum liter aerii tractationem negant dicendi artium
sidentium codacero coeptis hic mor, ceu contagione quadam
282쪽
quadam late uagatus,plurimos, qui ne non ualde theologicari uideantur,humaniores disciplinas omnes cor . temnunt. Ego uero serio illos theologicuri optarim, ea praestare, quae chrstianum mente decent. Nunc uidco theologicu nomen ignauia tantu praetexi,coete
rara nihil minuου esse,quam quod profitetur. Nam duplet clegantiam distere,fcs difficiliniis scriptoribus euoluendis,exercedoquesbio macerare ncq enim ut lar literarum cognitio sine acri studio contingit)βquando domu bene poti rediere,contiunculaaliquam leguntsinde ubi decerpsieris quae adstomachuyciut. pom in conuiuijs num ibi potifimu supiunt declamant Er quia uulgus adplaudit, iam uero sibi tanti non absoluteTheologi uidentur,ca de grauisimis rebus obscoeni homines. puro ore, nulla religione di
nemo impudetin cauponatur uerta Dei, quam hi quicum nec moribus, nec eruditione bonis se probare possim uulgi Auore impia sacrarum literam tractatione emerentur. Quid multus uideas eos aspernari liter ut nostras,quibu3 res bollae bonestis omnes,quibus pietas,quibus mores publici o quibus C A R I s T v aine Abula est In quos, si bene constitutum haberemus
rempublicam,no nos oratione ed ut magistratus animaduerteret. Qua enim crucem non merentur hi,qui
κtpraeterea nihil peccent, exemplo Isio iuuentute a liq
283쪽
teris duocat Quae nis distratur,posteritatem invitabituri nihilo saniore superioribus seculis, ct sit
rurum imperitia res omnes humanas ac diuina labemasset. Quin igitur sic cogitamus, Olim cundulgi me succenseret ecclesiae Deus,ereptas esse literas, fecuta est sacrum iustitia.Nil cu no bris uerbis loqui Dcus voluerit,defieri ne diuino inepte iudicauerint impe- ,. riti retria dicendi.Porro quae illis teporibuου caecitas metem hominu tenebais C Η Ri s T v Μ quotusquis noras Imὸ chartae iam absoluetat, quibus comictamκν sacra. Articulos Parisiij codebant, quos tinterm munduritanquΞ diuinas leges, adorant: piu nihil erat,nisi quod i ibomniassent.Et belli homines,caliteras mitis tenerent inde sapere discerent, fatua istam sopbisticeis pepererunt: coeperunis rixari de comentici' verborum copositionibusne no rhetoricarentur,quid interfit inter haec,Papam uidi,et uidi Pupum:Extat . hodie articulus Parisiensis,Ego curritimaee Latine diis,haereticu esse, quisquis dispenserit. Satin' vidcnturiatae columelia literae neglectrimis enim credat cerebrum fuiste tabu nugarum autoribus Haec vero cati itas magna ex parte literar institiae imulanda est,non enim patebant sacra,tanqua interclusa uirgultis ac frondibus, unde mentis recte erudiedae ratio peteretur,negligebantur er diserti scriptores, qui monerent bininus.Qnato tolerabilius fuerat pestilitate due
284쪽
amnone caritate plecti ecclesiam, quam tanta metia Planeq mibi persuadeo,certum esse diuinae irae exemplum, si quando mado literae eripiatur.Nam reliquis poenis pq quoq, non raro mulctuntur. At literum inscitiam publica comitatur impietas. Nuperuero cum relicere afflictos iterum coepisset optimus Pater, ese seis redditum nobis Euangcitu, prosea liberalitate Cr literas restituit,quibus Euangelij tractatio adiuraretur. Nec magis nova uideri debet donῖ linguarum, Apostolis collatu, quam quod bae a tanto squalore re reptae, ex tenebris plus quam Tartareis in lucem revocata sint. Nec in obscuro est, bonis quibusdam useris auxilio filisse literum scientiam in Theologia restituenda. Primum itas ingratitudo fuerit, coeleste don aspernari: deinde tam beneficio literarum restis tuta sintsacra, impis uras nutam bara rationem haseamus,sine quibus stare res Theologica no potest.
Linguariimitia paucis exponam,quid iudicem ad sacrum sirema adlaeharum rum tractationem conferre linguari scientiam, nomii M, surim eo errore, ut bt ani ingeni industria sacra I '' ' penetrari statuam. sunt insucris,quae nisi Urat
sτus, nisi doceat stiritus sanctus. Sic enim Custi fetus ipse inquit, aspiritu se λοθιδῆνM. Verti prae ter prophetiam uis uerboris cognosceta est, si qui
bis in m in sacrario podam, digam mseria re
285쪽
emat unt. Quid enim sino inresectu uerba magico more proniincitas nonnesiui do Abutims At debermone iudicare nemo recte poterit, nise qui recte dictai rationem perdidicerit.Quid enim magis procliue est, quam verbo aliquo duisichemateβstis Nupcrpidum ex magistris nostriscis enarraret ea quae de Meschystaec in Gens proditabunt: Rexsalem panem ac ui- Genti mm obtulit,non animaduertens,ialem lacinome esse, inulta de condimenti ui ac natura disseruit. Imposuit enim bono uiro uom linitas.Nam oscitantius omnia legunt,qui tangenia dicendi amitas no exercuere. D ceperunt ρο eruditos figurae, adeo nulla qxercitatio dicendi ac scribendi satis cautos mil. Interrogabat me pridem doctus quilia homo,ecquid bi uellet f A v-ι. v s, cum inqui in epistola ad motbra: Satiatur i. et in
mulier per filioru generationem: fisside permansi
mi nam Graeci,plurali numero uerbin extulere. Ego cum non habere quod apte responderi videretur, comentarios consulo. Ecceuctis Gosostomu, quam belle nugatur, c ver μumi adsobolem refert.
od qua non coueniat siententia Paulinae, Acile est iudicare.Nec uidessenex ille Smibem esse grammoticum,c- uniuersum siexu plurali uerbo coplectituri Similia hora exempti non rura suppeditabit quotidia' nusscriptoruψM.Postremo qua dii ob causam So-
286쪽
reperere, quam quod istorusemone, disserendi ratione non assequebatur Quom exemplumβ quem a barbarie no deterret, fustuario, no oratione castigat dus est: nasi perrexerit iuuetivi bonus literas cotenmere, haud dubie futurus, optimis neglectis, ut rursus sacrae bonis res omnes pessim eunt. Fallitur enim quisquis uerbis tantu, non etia mente barbaros fuisse
Theologastros istos cepi. Iacti quado Ecclesiasticu dogma tuendum uerit,quid quaeso praestabit is,qui quid
sentiat,explicare no potest An confusanea aliquum ac Stoicum oratione adstret, in qua de verboru interpri ctione rixetur Ab hoc, auditor cu expectarit per semam scori dogmatis tractatione,perunde ac bias codinus disted et, diu frustra molestis dilhinctionibus fati
gatus. itas quos pietatis tenet studiam, uel C Η R ΘSTo, uel publice nec stati ecclesiis,hoc praestet olf-c ,ut necte loqui discant. Vocat huc etia P A v L V s,csi in cornussi s linguam studium probat,cuius autori- tu merito apud uos ualere debet,quibus irn ore ta multus est. Indicaui paucis quid ad literum prophanari ucsacram tractationem coducat recte dictat scientia. Nunc uestra est cu elegatiore literatura ingratiar dire,eas cupide amplecti. Video pleross uni siue properare adgrauiores,ut uocat, disciplinas, quosdaad iura discedd,dd medici males quaestuue rapit, illi ad racologia contendat,prius quam rebar aliquod tae'
287쪽
rint in studio artiu dicendi. Quis fluo quaes ordine
adgrederentur, bone De quanto rem stlicius ger rent: Nunc male tentum copendio ipsi best morantur.
Fuit apud nos Morio quiliam,qui in heri culinam ex more ligna strebat. Is solitus est ex infima strue,ea reuellere, quae moueri sine magno negotio non poterunt.Interrogatust cur id ere retondit e discit limam laboris parte primam cinctur , si mu ita facilius moueri: nec uidit quatim refrret singula odidine tollere.Huius mihi persimiles uidentur,quisisti ditis bis artibus ad sublimiaprouolant. Num Craugetur distendi labor, er incomodius omnia tractatur, cano id sint perpoliti primis rudimentis. Deum iri mortale, quam insiliciter c it maioribus nostris Me praecipitantia. Nullum genus artiu superioribus secusis, non De conlurcatus, ab his quicu elegantiores Herus no attigissent, in optimis quus Crydulissimas disciplinas tanquari robus porci irruerui.Neologia stultis cr mpijs quaestionibuου prorsus obruta est. Qui philosophiam promisiunt, ne nome quidem
artis satis hiatellexcriit, de iure aequo ac bono feri non potuit, ut quiqua sani comiηisterentur hi, qui elegotioris literaturaerudes erunt, quod cr ipsis disciplis nae genus ex medijs binanitatis artibus deriuam sit, Cr ueterum Iurisconfiustoraliterae plenae sint priscae, Wraes eruditionis, Nes nunc ego sermonis lurcitiur a totum
288쪽
tantum hi artium pronoribus accusesedis ruderi'tium,a quo stultio asserere non possimi, quoru nge nia licendi artibus non fiunt exculta. mare no cesso uos adhortari ad elegantiae earumq; artium studium, sine quibus disciplinae reliquat no psiant non infel, eis me tracturi, quod a uobis par est ut uel publica ne coitus impetret.Na ubi disciplinas grauiores vitiarit barbaries, periclitari solenter hominum mores. Elienis multo uerius hoc, coparari mores ex doctrina, Pam quodPlutostri sim musicor tantibus.
V L T i s iam annis Matthia Generosissime, expertus sum, quam laboriosum, quam molestum sit iuuentutis mores recte fingere, iuuentutem ad quaru-lamcunq; tande eruditionis fragem perducere. Caeterv non unquam antehac
mihi perinde rea ista laboribus iuxta molestiis plena
289쪽
plena uisa est, atq; hoc tempore,quo praeterquaquod iuuenes lueras bonas perosi sunt,etia moribus impurissimis,pariter & intractabilissimis praediti existunt. Etenim quando unqua iuuentus magis lusit in alea quando scortationibus, stupris, adulteriis, omnibus libidinu generibus
fuit addictior quando patrimonii profusior
quando lamar, rei omniu pretiosissimae, magis prodiga quando teporis rei irrecuperabilis minus curiosa extitis Breuiter quado in prscepi res praestaetior, columeliosior, ingratior unge quando in Deu magis impia magis blasphema in CHRISTvM unqua fuit At mihi mecu reparanti,& animo uoluenti quidna isto seculo iuuentute nostram corrupat, perdat: haec in men
rem uentur. Primo, omniu parentum indulgentia, qua, ut ille inquit, omnes deteriores reddi- muri pudet me dicere, quae parentes hoc tepore liberis suis impudenter permittat facere.Lud re uolunt filii, sumptu eis parentes suggerundisi filiu cum scortis omnia perdere, pro uadere, certo resciscant paretes, dissimulanti contuentere tantii non ueluti Melitensem canicula in delitiis habent studiis iuuene dignis occupari, clamitant . Vbi totos dies perpotauit filiolus, domum reuersus, ne uerbulo quidem a paretibus obiurgatur. Execratur horredis diris,tu suum ipsius, tum alioru caput: adplauditures,ta a patre quam matre. Totu diem otio insumit chara
290쪽
illud caput id parctibus minus curs est, quam si
fulgur,ut in Prouerbio est, ex pelui reddat. Si in Deli Opt. Max. patre, probra iecerit charus Mlius,ad hoc paretes piscibus magis muti existut: si C H R I s T 1 passione couirins incessat Pamphilus noster, parcies perinde ac in Ioue illu Ethnicorii Deu blasphemus fuisset, ne uerbulo quidem cu illo cd mutant. Quid hic comemorec de
uestibus Sybariticis, quibus parentes filios suos nam de filiabus dicere nihil ad me) no secus ac Puppas exornant. Et in huius rei luxu filiis ad
improbitate S libidinem, materia Sc igne non Parusi subdur. Ιa cu uix tande a bonis uiris persuasi paretes.filiti in Academia quandapceptoribus ad humanitate informandu comittunsi multis obtestationibus cu praeceptoribus, ve ho tenus agiit, ne filiu omne quod sibi cum libi tum est, facere concedat. Et si minus morigerus futurus sit, uerberibus eum cedat inhortanti Atcu pceptor intractabile illii Elephante cicurandum ad se recepit et aliqn uerberibus in eu antis maduertit, at id parcntes olfecerunt, mox aut ipsi adsunt,aut per suos ministros cu pceptorib. .Rgi curant se non mancipiu eis domandu cocre
didisse, sed unicii rerum omniu suarum lisrede: proinde si illum discipulu habere uelit a uerberibus abstineat.Id quod cu improbus ille Ctesiphon audit, hui quantum animii ad nulla non