장음표시 사용
121쪽
cti Apollonii terminis jam assueverint, vix illos aliis, quanquam meli ribus , commutarim; atque ita nihil afferrent tui nisi dissicultatem in demonstrationibus, & fastidium lectori. Si secundum , dubium non est quin tui termini, quippe Gallici, & in quorum inventione elucet ingenium & elegantia, multo potius recipientur ab hominibus minime praeoccupatis, quam illi veterum; imo & sorsan multos ad scripta tua is genda allicient, non secus quam multi etiam legunt auctores qui de gentilitiis insignibus, de venatione, de Architectura agunt, quamviS nequaquam sit illis animus esse aut venatoribus aut Architectis, sed tantum ut de ejusmodi rebus possint appositis verbis sermocinari. Sed si hoc sit tibi propositum, debes magnum volumen destinare, atque omnia tam sese, clare, & distincte pertractare, ut delicatis istis, qui oscitantes tantum student, neque in propositione Geometrica intelligenda imaginationem torquere, nec ad inspiciendas figurae alicujus literas vertere paginam sustinent, nihil occurrat conceptu dissicilius, quam incantati in sabula palatii descriptio. Atque in hunc sinem, ut demonstrationes tuae magis familiares reddantur, mihi videtur haud abs re suturum si te minos & calculum Arithmeticum adhibeas prout ego feci in Geometria
mea; nam multo plures sunt qui sciant quid sit multiplicatio, quam quid
sit compositio rationum. Optimus est modus tuus lineas parallelas considerandi, quasi ad punctum aliquod infinite distans concurrentes, ut eas sub eodem genere cum aliis, quae ad idem punctum tendunt, comprehendas, modo ut eo tantum
utaris quomodo persuadeo te ficere ad illustrandum id quod in una
specie obscurum est, per aliam, in qua sit clarius, & non contra. Nihil addo de centro gravitatis sphaerae, de quo scribis, nam hac de re sentcntiam meam satis aperui per Epistolas ad R. P. M. & sub finem emendationum tuarum verbum addis quod arguit te rem intelligere. Sed
ignosce quod tui studio abreptus mentem meam tam libere scripstiis, &
122쪽
m. Degraritate. De motu materiasubtilu. instiones Geometris. Audeo quod Dominus de Braune, eorum quae de linea qus curva reis Iscripsi, recusaverit facere copiam Domino de Rob.& reliquis, nam satis tempestive fiet, postquam agnoVerint, se non posse illam reperire. Quaesis sinas PQarrire, nec Antidioptricam ejus ad me mittas, nisi illam prius inspexerit Dominus de Maune, siquidem id non gravetur, illamque visu dignam pronunciaverit. Revera sortissimum desenserem habeo in Domino de Maune, cujus certe suffragium mille aliis adversariorum praestat; namque ille non seri iudicium nisi de iis quae optime intelligit, ni vero etiam de rebus quas minime intelligunt. Credo me antehac ad te scripsisse de partibus materiae sibtilis, quod quamvis illas concipiam rotundas, aut sere rotundas, nullum tamen vacuum circa illas suppono; sed
quid sit illud quod illarum angulos replet, explicandum in Mundum
meum rneci. Nequaquam me male habuit quod P. Nicero nomen meum
ediderit,jam enim adeo notum est,ut inepte cautus viderer,si diutius disimulare velle testarer. Pergratum mihi fecisti, quod me excusaveris apud D.Laleu. Nam non poteram de eius opere illi quicquam bona fide res crutare, quod illum minus offenderet, quam silentium meum. De vuIgatione mei Mundi nihil respondi ad Dominum de Maune, nam non aliud habebam quod responderem , quam quod manentibus rationibus, quae
me ab eo vulgando hactenus absterruerant, consilium mutare non debeo.
Sed quandoquidem in hunc sermonem incidimus, quae se renuntia mihi utrum exemplaria illa, quae Dominus Nuncius tibi pollicitus suerat securaturum mittenda ad Cardinalem de Baigne & caeteros, dolata suerint ; suspicor enim, nec sine causa, aegre missa fuisse, propterea quod sorte timuerint ne de motu terrae in illis ageretur.Cum enim Marius ante duos annos scripsisset ad Romanum quendam Bibliopolam se missurumalilaot, is responsum dedit ut mitteret duodecim I modo de motu terrae nihil in illis ageretur, &ab eo tempore accepta vel remisit, vel voluit
Quantum ad gravitatem de qua scribis, lapis pellitur in gyrum a materia subtili, & simul versus centrum terrae. At prius illud sensu non percipitur,
123쪽
cIphur, quia est commune totius terrae, & aeris ambientis, ita ut restet tantum alter ille motus siciens gravitatem; porro autem hic lapis movetur celerius sub finem descensus, quam in initio, quamvis minus impellatur a materia subtili, nam & retinet impetum motus praecedentis &praeterea augmentum accipit a materiae subtilis actione. Caeterum qua vis dixerim materiam subtilem rotari circa terram, non necesse habeo definire , utrum id fiat ab ortu in occasiim an contra, quoniam motus iste talis est, ut sensibus percipi nequeat; neque etiam concludere, quod illa debeat rapere secum terram, quandoquidem exinde quod coeli gyrentur, nunquam fuit conclusum terram etiam debere cum illis circumagi.
Ad ultimam epistolam,quam ad te dedit Dominus de Bessi , nil habeo
quod respondeam, nisi quod credam me non hallucinatum fuisse in iis quae ultima vice circa ejus quaestionem respondi; & quod methodus, qua ad te scripsi me in illa selvenda uti, cum sit generalis, non solum com prehendat casium in quo major diameter est impar numerus, sed etiam
caeteros omnes; ita ut mihi persuadeam methodum fus. quaecunque demum sit, modo vera. posse cx mea facile deduci. Verum tota dissicultas hinc tantum oriri videtur, quod illius propositionem secundum verba, non secundum mentem ejus suerim interpretatus ;, nam quia ille excluserat ellipta, in quibus distantia socorum minore diametro minor est, credidi investigandum esse aliquem numerum, in quo ejusinodi ellipses non reperiuntur; cum contra ipse illas non excludat, scd tantum velit illas non venire in calculum: & cum dico quadratum 629. inservire quatuor
ellipsibus, intelligo tum de illis, in quibus distantia illa major est, tum de
aliis, quas dico vix posse excludi. Vale. EPisTOLA XXIX.
Ad R. P. Mersennum.. Varia ad Physicam flectantia. J Nitium facis uni ex Epistolis tuis ab umbra corporis Divi Bemardi, quae in lapide quodam apparet, qua quidem in re mihi persuadeo, posse Oculorum judicio haud aegre dignosci num sit aliquid miraculi, numve sint venae istius lapidis quae figuram istam repraesentent; sed rem non videnti haud facile est modum rei conjectare; neque aliud pronunciare
124쪽
116 RENATI DE s CARTE fpossim, nisi quod, siquid miraculi sit in isto lapide, & dispiciatur cum consilio explorandi an ejus venae possint absque miraculo istiusmodi Gguram reserre, mihi videatur circumstantiam aliquam deprehendi debere , unde pateat illam sine miraculo esse non posse; nam cui bono saceret Deus miraculum, nisi vellet id ipsum pro miraculo agnosci posse lNon memini te scripsisse antehac ad me quod altitudo aquae si in ratione duplicata temporis quo per foramen cffuit. Sed mihi videtur posse hoc probari eodem modo, quo Dominus de Beatine probavit tensionem chordarum csse sitorum senorum duplicatam: nam quand quidem quantitas aquae per foramen Muentis pendet ex tempore quoessivit, & ex altitudine tubi, potest illa repraesentari per areas triangulorum ABC, & DGH, vel DEF, ita ut AB, D G, DE reserant
tempus; BC vero & EF, vires altitudinibus tuborum proportionales. &c. ita ut si altitudo EF sit quadrupla altitudinis BC, tempus D G debeat esse dimidium temporis A B, vel D E, ut sipatium D GH, quod repraesentat aquam fluentem per quadruplum rubum, sit aequale spatio ABC. Neque etiam memini me scripsisse, me non concipere materiam subti- Iem nisi usque ad itinam; at vero sorsan me non ulterius concipere circularem ejus circa terram motum: nam supra lunam alios illi motus tribuo , quos etiam ex hypothesi Tychonis Brahaei imaginari possunt ii qui Copernicanam respuunt. Perspicilla ista, quae adhibitis speculis facienda proponis, nequeunt esse aeque bona, aut aeque commoda, atque illa quae ex vittis conficiuntur ; primo. quia non potest oculus, ut debet, admoveri quam proximo
125쪽
EpisTOLARUM PAR s II. Epist. XXIX. 11 exiguum vitriam seu speculum; secundo, quia collaterale lumen non potest ab illis, sicut ab iliis excludi tubo; tertio quia non minorem longitudinem postulant, quam altera, ut eosdem effectus praestent, Se sic non essent fabricae multo facilioris, &c. Quod si radii nonnulli deperduntur in vitrorum sit perficiebus, certe etiam in speculorum superficiebus deperduntur multi.
Quantum ad duritiem glaciei, dixi ad finem pag. I 69. partes eius non esse ad instar juncorum rectas, sed variis modis inflexas; quod quidem ad duritiem ejus intelligendam juvare potest; & tamen, etsi omnes supponerentur rectae, dummodo se immediate contingerent quibusdam in locis, id sussiceret duritiei nus efficiendae. Nam ad faciendum corpus quod, quantum concipi potest, durissimum, sufficit ut partes nus se mutuo ubique tangant, & non sint in actione ad se diversimode m
Actiones manuum nostrarum, ut & ignis & mille aliarum causarum, mutuantur motum suum a materia subtili, quae tamen propter magnam copiam sitam non multum de suo motu deperdit; quemadmodum etiam terra non multum motus accipit, quando lapis decidens totum suum motum in illam transfert; quapropter mirum non est si percipi nequeat unde oriantur, & quomodo de nant isti motus. Secundum exassim Dioptricae theoriam perspicilla deberent augere objecta eadem sere proportione, qua diametrum oculi, ut videro est excoquod scripsi pag.79. Sed quia illa, quae vulgo fabricantur, huic theoriae nunquam exacte respondent, multo facilius est illorum vim experientia, quam ratione determinare. Has absolvebam cum mihi redditae sunt recentissimae tuae Jun. datae, una cum 'lutionibus meis a Domino de Maune elucidatis, quae quidem duobus demonstrandis inserviunt; prius nempe, Dominum de Boune plus scire omnibus iis, qui id escere nequiverunt; alterum vero Geometriae meae regulas non esse inutiles; neque etiam tam
obscuras quin possint intelligi; neque illis tam multa deesse, quin homini ingenioso sussciant, ad plista illarum ope perficienda, quam per alias Methodos; etenim ille eas absque ullo Magistro intellexit, illarumque ope ea essicit, quae a maximis vestris Geometris ignoran
Quod tibi accidit observando eclipsin per vitrum convexum abG que concavo nequaquam mirum est , & ratio patet ex pag. I q. Dioptri meae. ubi diameter Solis repraesentatur per spatium I G Κ,
126쪽
RENATI DE sc ARTES II 8 vitrum convexum est A B C, vel D E F, eiusque imago, quae in obscura camera apparet, est M H L. Nam ibi liquet radium venientem expuncto I, versus A aut D, illuminare imaginis partem L, eum vero, qui ex eodem puncto I, versus C aut F venit, illuminare partem M,
disic unum illud punctum I, sufficere depingendx totius Solis imagini; atque id quod dico de puncto I, debet etiam intelligi de qualibet parte
Solis, quamvis caeterae eclipsin patiantur. Sed si utaris telescopio, nequaquam eveniet idem I nam concavum ejus vitrum radios restituit, ita ut qui veniunt ex puncto I, postquam egressi sunt ex telescopio, omnes tendant versus Μ, & qui veniunt ex puncto Κ, omnes tendant versus L.
Accedo ad aliam epistolam tuam. Non accepi librum de Veritate, sedanians est & supra ex quo illum latine legi, meamque de illo sententiam restripsi ad Dominum Hesdin, qui illum ad me mi rat. Nondum etiam vidi librum D. Bullialdi de Motu Tem. Quantum ad epistolam quam Dominus de B. tribus aut quatuor abhinc mensibus ad me dederat, illam quidem accepi, sed inter nos, nolebam illi amplius respondere; nam ejus quaestio neque pulchra est, neque ingeniosa; & me valde piget tempus in talibus consumere; praeterquam quod cum ille quaestionem suam uno modo proposuisset, contendit me illam alio sensu intellexisse, quasi vero debuissem ejus mentem aliunde quam ex verbis colli-Sere;
127쪽
EpisTOLARU Μ ΡARs II. Epist. XIX. 11sgere: sallitur vero cum dicit non posse illam meo sensu resolvi; & quamvis verissimum sit illum in eo, quod in ultimis meis allegavi, aberrasse, nihil tamen vult agnoscere. Sed nolim contendere: nam videtur is, pariter ac D. N. ex illorum numero, qui quocunque pacto videri volunt vicisse , & ultima verba prosundere, qua sime in re illi cedo lubentissime. Nihilominus hoc seorsim scribo, quia non opus est ut ab illo l*atur. Vale. EPIs TOLA XXX.
Varia, ct pracipue de vi velocitatu motuum. V Ehementer laetatus sum intellecto reditu tuo, jam enim assiciebat me de valetudine tua sollicitudo, quod de te nihil intelliserem. Mortui sunt nuper hic duo tibi noti, Heilichmannus, & Hortensius,& praeter illos mihi amicissimus D. Revery, qui hac Quadragesima obiit;
minime adeo bello opus est it in mortem incidamus. Accepi tandem bina , quae misisti, exemplaria libri de initate, quorum uno donabo tuo nomine D. Bennium quamprimum commodum erit, hanc enim fuisse mentem tuam opinor; nullum est mihi in praesens otium illum legendi, quare hoc unum dicam quod, cum illum antehac Latine legerem, multa in initio sententia mea optima observabam, in quibus testatur Author se
sepra vulgus Metaphysicam intelligere; sed quia deinceps mihi videbatur miscere Religionem l)hilos phiae,quod quidem cum judicio meo penitus pugnat, illum ad finem usque non perlegi, nec de illo quicquam ulterius rescripsi ad Dominum Hesdin,qui librum ad me miserat.Animus est mihi
illium relegere quam primum Vacabit dare operam libris, eodemque tempore Philolaum legam; sed iam absque libro ullo studeo.Stellarum scintdlatio optime ascribi potest illarum luminis vivacitati,qua fit ut multo maiores appareant, quam revera sunt. Experimentum tuum verissimum puto, il. aquam,quae ex tubo novempedali essi uir,debere triplo sere celerius effuere, quam aquam quae cx tubo pedali essivit per foramen ejus. dem magnitudinis ) adsendo tamen sere, propter opinionem, quam de natura gravitatis conccpi, secundum quam motus corporis gravis des en-
dentis, postquam ad quendam velocitatis gradum pervenit, non amplius
128쪽
iso RANATI DE s CARTE fSed hoc omita, de cum Galilao multisque aliis supponendo velociatatem corporum doscendentium augeri in eadem ratione, qua spatium quod percurrunt, experimentum tuum potest ficile demqnstrari, hoc modo. Sit tubus ΑΒ C, plenus aqua usque ad C, attendendum est quod aqua, quae effluit per A, defluat ex alto Q& quod , si totus iste tubus esset vacuus, atque una tantum aquae gutta decideret ex C, versus A, &alia ex B etiam versus idem A, esset autem A B A C, nec plures essent in isto tubo, quam duae illae guttae, una ad C, altera ad B, quae
separatim descendentes concurrerent, & conjungerentur
in puncto A, liquet guttam aquae a puncto C demissam, ubi pervenerit ad punctum A, habituram noncuplum velocitatis ejus, quam habet gutta illa quae ex puncto Bdescendit, & proinde harum duarum guttarum, simul junctarum in puncto A, Velocitatem, fore mediam proportionalem inter I & 9. hoc est triplam. Sed animus est, ea omnia quae ad hanc de motibus aquae materiam pertinent, aliqiundo curiosius examinare; &ne porro cogar quae iam scripsero retractare, mihil superaddam. Modus quo concipio flammam candelae, lumen nitedulae, &c. premere materiam subtilem in linea ad oculos nostros recta, idem est cum eo, quo concipio lapidem in aliqua senda rotatum premere medium istius fundae, atque vi sola motus sui circularis funiculum secundum lianeam rectam extendere. Nam materia subtilis, quae candelam aut ni- tedulam cingit, in gyrtim vitam movetur, & inde recedere contendit , atque ibi spatium vacuum relinquere, hoc est, spatium nulla alia materia repletum , quam ea quae aliunde advenire poterit. Simia Ii ctiam modo concipi potest quomodo materia subtilis premat terrestria corpora versus centrum terrae, per hoc solum quod moveatur circularitcr circa hanc terram, quam tamen esse in medio mundi nequaquam necesse est; sed sufficit illam esse centrum motus illius circularis totius materiae subtilis, quae inter nos de lunam interjecta est, ut corpora omnia terrestria, quae sunt in hoc spatio, terram versus strantur. Crediderim aquam ad octodecim sexpedarum altitudinem posse attolli, & multifaria ad hoc instrumenta excogitari possunt; sed vix credo excogitari posse durabiliora, aut ad usum commodiora, quam iam inventa. Non dubium est quin pemetui motus, de quibus scri-
his, sint impossibiles; ut & ridicula est illius Gammarorum effectoris
129쪽
EpIsTOLARUM PAR s II. Epist. XXXI. mpropositio, qui per Chymiam Religionis mystcria demonstrare aggreditur. Vale. EPIs TOLA XXXI.
Petitio pro duobM Sacerdotibus. SI nunquam locutus suisses in laudem meam, nulla forsan familiaritas mihi unquam intercessisset cum ullo Regionis hujus Sacerdote. Duos enim tantum novi, quorum alter cst Dominus Bannius, in cujus notitiam deveni, quod audivissct csic tibi in aliquo pretio tractatum Musces, qui mihi olim e manibus excidit; alter est illi intimus Dominus Blocmen, quem etiam eadem occasione novi. Hoc autem non ideo scribo, quasi tibi quicquam exprobraturus; contra enim deprehendi illos bonis adeo moribus, & tanta virtute praeditos, tamque alienos a vitiis propter quae caeterorum Sacerdotum commercium sugere soleo, ut illorum notitiam tuis de me bene meritis annumerem; sed gaudeo me hoc praetendere posse importunae petitioni, quam tibi illorum causa offero. Postulant gratiamiPrincipe, quam ab ejus clementia sp rant tua opera se posse impetrare. Rem ipsam non satis novi, sed si qictat Domino Bloemori illam tibi exponere, scio te nihil inurbani in ejus petitione reperturum, sed certo haud minus prudentiae & rationis in vorbis ejus, quam artis & elegantiae in amici ejus cantilenili. Hoc autem solum profitebor, me illorum, ut peto, consuetudine satis uinsum suisse, ut agnoscerem illos nequaquam esse ex superstitiosis illis, qui credant non esse quenquam pro pio Catholico habendum, nisi qui faveat partibus Catholici, quem vocant, Regis; neque etiam ex seditiosis illis qui id imbecillioribus suadeant: eosque recto magis iudicio,& sanae moralis disi iplinae regulis adhaerere. Praeterea suppetit illis nimis commoda in Ecclesiasticae conditionis mediocritate sortuna, propriamque libertatem magis amant, quam ut erga Rempublicam, in qua vivunt, non sint bene affecti. Quod si illis crimini detur, quod sint Papistae, hoc cst, quod mi isonem suam a Papa accipiant, agnostantque illum codem modo quo Catholici Galliae , aliarumque Regionum alii, qui tamen nullam Principibus suis suspicionem praebent; si-
130쪽
I22 RE NATI DEI CARTEI ne crimen hoc adeo frequens est, illorumque professioni tam essentiale, ut non possim animum inducere ut credam quenquam o e qui existimet animadvertendum este ex rigore in omnes illius reos; porro autem si
sit indulgendum nonnullis, haud credo ullos esse quibus id debeatur potius, quam his, aut quibus tuam apud Principem operam utilius collocare possis; ausimque dicere maxime ex hujus regionis re fore, si caeteri ejusdem professionis essent horum similes. Miraberis sortasse quod de hoc negotio ita ad te scribam, praesertim ubi intellexeris me sponte mea, ab illis non rogatum scribere, & quidem minime nescium esse illis plurimos apud te amicos, quorum preces meis praepolleant, imo & illorum alterum esse tibi notissimum. Sed praeterquam quod illos si1mmopere colo, illisque prodesse volupe esset, accedit etiam quod mea res agitur; non enim desunt in Gallia inter oppugnatores meos, qui meum in regionem hanc sesessiim mihi objiciant, quasi libero religionis meae exercitio hic non fruerer. imo & dicunt esse me minus excusandum, quam eos qui pro hujus Reipublicae defensione arma gerunt; namque res Galliae cum harumce Provinciarum rebus conjunctas esse, at .vero me posse nusquam non idem moliri atque hic. Ad
quod nihil est quod magis apposite respondeam, nisi quod cum mihi
sit liberum quorumdam Ecclesiasticorum consuetudine & amicitia uti, vim nullam conscientiae meae inferri sentio. Sed certe si hi Ecclesiastici rci haberentur, minime sperem me in hac regione insontes ullos reperturum, aut quorum consuetudine liceat magis uti homini, qui
tranquillitatem tam vehementer amat, ut etiam umbras fugiat earum
omniuda rerum, a quibus perturbari possit: sed tamen qui non minore ardet studio in illos.omnes, qui aliquam erga illum benevolentiam testificantur. Tuam autem erga me toties significasti, ut etiamsi hac vice nihil impetrarem , tamen sim mansurus pcr totam vi