장음표시 사용
61쪽
12 RE NATI DE s CARTAs globulos secundi elementi, si, verbi gratia, materia istius sideris extendearetur ut fila, aut auri solia. Constat enim ex ante dictis astra esse solida, quia receptum lumen remittunt, constat esse rotunda; constat fixam non posse suum vorticem amittere, nisi incrustatam, ut ita loquar, multis maculis, quae sunt si lida corpora reverberantia lucem, ideoque gravia , solida, & permagna sunt astra; & major vel minor in eis gravitas, seliditas, Rextensio, causa tantum esse potest, cur tardius vel citius pelluntur ad extrema vorticis in
quo sunt involuta; sed non impediet ne tandem aliquando ad illa perusniant, materia primi & secundi elementi pedetentim & continuo junctis viribus dicta astra pellente: non enim est imaginabilis illa Multis inte vallis separata Planetarum libratio, & vellem exemplum aliquod simile in
Sicut enim videmus in exemplis art. I 22. allatis, auri vel plumbi massam posse induere tales figuras, ut sit minoris agitationis capax, quam globus ligncus minoris ponderis, & tamen istam ponderis vel figurae inaequalitatem non impeὸire quo minus haec massa & illud lignum per aerem demissa perveniant ad cundem terminum, nempe ad terram invia si tardius vel citius nihil resert ita, &c. Influente aqua hoc etiam videmus, corpora scilicet, quae in illa natant, semper ad oras ejus extremas deserri citius vel tardius, sorte secundum figuras plus vel minus impulsionis recipiendae capaces; ita astra quae in nostro vortice natant, deserti tandem debent, cujuscunque sint figurae aut soliditatis, usque ad extremas oras nostri vorticis, ultra quas non possunt magis pelli, retenta scilicet ab aliis vorticibus, ut dictum est: &si in vortice in quo sunt, sint aliqua loca ubi materia minus moveatur, versus illa debent fici, & ibi remanere. 'Qualescunque denique sint alii Planetae, notum est terram, quam incolimus, esse rotundam, densissimam, solidam & magnam, &secundum leges naturae & motus supra citatas, debere pelli usque ad circiamfercntiana vorticis nostii Solis, nec quiescere posse donec illuc pervenerit, aut saltem usque ad Saturni sphaeram . ubi motus cst lentior. Ultimo, si terra nostra fuerit aliquando sidus, maculis tecta, & a Sole abrepta, usque ad terminum in quo nunc est, ad illum accessit; secundum ea quae dicta sunt, videtur quod deberet quotidie a Sole recedere , nam seliditas major in aliquo sidere rapto est causa cur magis recedata sidere rapiente; quod autem dcbeat terra nostra esse nunc sistiὸior quam
olim, inde patet . quia materia primi elementi in centro suo incius: paulatim
62쪽
EPIsTOLARuΜ ΡARs II. Epist. XIII. Iatim pluribus maculis tegitur, & in illo centro non potest renovari iaci te a nova materia, propter illas maculas, quae non tam libere particulis primi elementi transitum praebent, ut olim faciebant, amefluam universaliter tegerentur: Deinde ab habitantibus conculcata solidior semper redditur; quod aeque potest dici, ac dicitur a D. Descartes directionem magnetis ab hominibus mutari, & tamen multi Astrologi assimant con- . trarium, scilicet quod terra ad Solem accedit, & multum jam accessit.
Non videtur Vir Cl. satis attendisse ad ea quae autor dicit de corporibus pellucidis, &de gravitate. Q modo enim sidus abreptum ab alio . Vortice, maneret libratum versus circumserentiam ipsius vorticis uoabreptum est, si globuli qui sunt versus circumferentiam ipsius vorticis sunt magis agitati, ideoque leviores, quam istud sidus ἰ Nec video, cur,
quia semel ita est libratum, tendat longius a centro, aut acccdat ad censi s trum.
63쪽
14 RE NATI DES CARTE, strum. Quod autem subiungit astra esse solidiora particulis coeli, quia Iumen reflectunt, non advenit quod quaedam corpora, etsi pellucida, magis apta sunt ad motum, quam opaca, quod demonstratur art. I 2 I. I 22.113. Et quia in fluminibus videmus festucas& alia corpora admotum inepta, pelli versus littora, debebat concludere ideo astra dcbere expelli
Versus centrum, non autem Versus circumferentiam vorticis; cujus rei
ratio est, quod cum partes aquae sint magis agitatae, quam istae sestucae .lcndunt magis ad continuandum suum motum secundum lineam rectam,& ideo eas expellunt a filo cursu, & propellunt versiis littora. Videbit autem quomodo Plancta non perveniat ad centrum, sed suspenses maneat ad quandam distantiam , de demonstrationem hujus rei, si legat
Terram autem, quam incolimus, non esse selidissimam stiet, si attendat ad ejus sormationem, & facile possumus concipere alia corpora longe magi, Elida; nec dubium est quin esse possint in rerum natura; an autem successu temporis possit fieri Planetam aut longius a centro vorticis recedere, aut fortasse accedere ad illud , talis disquisitio non est hujus loci. Quod autem subjungit homines eam premendo posse eam reddere si Iidiorem, non credet, si attendat ad vires hominum, & vim materiae coelestis eam circumfluentis. Verum Autor idem quod Vir Clar. videtur innuere, sub finem tertii art. partisq; sed aliae debent esse causiae propter quas materia, quae est intus versus I, non ita condensetur, nec omnes sciri possunt; quamobrem cum sciamus terram esse Qq ensem ad distantiam quam obtinet, hoc fit sine dubio quia talem habet proportionem cum globulis coelestibus eam circumfluentibus. Nec est verum quod materia primi elementi, quae est versus centrum, non renovatur; nam ingreditur semper nova per polos terrae, simul cum particulis Briatis, sed non opurgatur ut in Sole.
Circa motum Cometae, in figura huius paginae depictum, possct aliquis quaerere, quid tandem siet de illo Cometa; semper aeternumque
migrare de vortice in vorticem, & motu extraordinario moveri, non videtur rationi consentaneum; ex altera parte Cometarum soliditas, figura & magnitudo non est idonea ad destendendum usque ad terminum sideris alicujus sitis vicinum, ut possit illius esse Planeta; quid tandem igitur dς tali Cometa accidet; movebitume scmper per diverses vortices, an potius in uno, quam in alio remanebit ' Namque descripta Cometae soli-Diuitigod by Corale
65쪽
16 RE NATI DE s CARTE PLliditas, & omnium vorticum eadem materia, ejusque materiae similes motus non permittunt uni potius quam alteri vortici, huic Cometae, ut
Planeta fiat, locum praebere; nulla enim in vorticibus, nisi parvitate &magnitudine est disparitas, ut alibi dictum est. E statio. Est autem sollicitus de Cometae motu, quia illum putat extraordina rium, cum sit regularis & ordinarius, & talis, ut si omnium vorticum dispositio ab humano ingenio capi posset, Cometae possent praedici aeque ac Lunae Eclipses.
Art. 3. Primip. Si deseratur Luna a materia coeli terram ambiente, & propter suam molem minorem terra sit motus celerioris capax; non apparet ratio cur Luna existens in Α, non continuet cursum suum usque ad terram, de ipsam non percutiat; & quando pervenit ad C, cur non debeat a terra multum recedere,pergendo scilicet versus Z: Nullus enim est modus co
cipiendi quo paet' contra motum catinis materiae, quae celerius quam
66쪽
terra & Luna movetur, ut dicitur in fine pag. 2 I9. & quae Lunam is se, illud Z deseri, possit ipsa Luna in contrarias partes reverti; nempe ab illo C, per D, ad A; duobus enim motibus contrariis eodem temporeti in oppostas partes directis moveretur, iisdem plane similibus, qui ab
Astronomis Solem & astra moveri volentibus effinguntur,.& cum ratione rejeetis ab aliis terrae motum tribuentibus.
Deinde art. Is s. dicitur, materiam coeli lentius serri inter C & Α, quam inter B & D; quod tamen mihi videtur repugnare praeseriptae legi omnibus vorticibus communi; quo enim materia vicinior est S, id est Soli vel alteri sideri, eo velocius sertur movendo; & secundum hanc regulam materia, quae est vorsus D, velocius ferri debet, quam illa quae est in Α&C; &haec citius quam altera, quae est in B; quia a Sole usque
ad Saturnum minuitur motus velocitas; haecque dissicultas major erit, si Luna & terra a materia coelesti vorticis Solis omni ex parte circumdatae moventur. Nec mihi satis constat an secundum Dominum Destartes ita ambae moveantur & circumdentur; an vero etiam nunc sint adhuc involutae a materia illa coelesti, quam habebant, antequam abriperentur a Solis vortice.
Ratio quae impedit ne Luna, cum est vicina terrae, ita prope accedat ad eam, ut ipsam tangat, est materia coelestis, quae, cum Luna acceditia Α, tantum dat ipsi agitationis, ut recedat a terra & peculiarem vorticem formet. Ratio autem cur non longius recedat versus Z, quando est ad C, est, quod in illo ortice facilius movetur, quam extra; quoniam materia coelestis est ibi magis agitata; nec verum est quod ideo Luna seratur contra motum materiae coelestis, quin imo obsequiturnus motui, simulque cum terra & toto vortice ab ipsa materia coelesti per Eclipticam desertur anni spatio. Quod quiem materia coelestis tardius seratur inter C& Α, quam inter B & D , rationi valde consentaneum est, & expcriri licet in fluminibus, quorum aqua eo celerius fluit quo alveus minus patet; & quamvis materia coelestis, quo plus accedit ad Solem, eo celerius vertatur in gyrum, non ideo plus incedit secundum lineam rectam,
quia globuli istius materiae plus superantur magnitudine a superioribus,
Debet corpus M a centro I removeri sillem ultra aerem A At B,
67쪽
38 REN 'ATI DR sc ARTE fsecundum prius dicta; & experientia etiam nos docet corpora Meletia sicile per aerem transire a parva vi impulsa; &si corpus M sit terra, aut etiam corpus aliquod solidius, & Α B sit aer; quid impediet ne saltem e cutiantur partes terrae ultra aerem, 1 motu materiae primi elementi in Iinclusi. Et confirmatur ex eo quod corpus terrae, secundum prius dicta, non totum simul generatum est, sta per partes paulatim; & illae partes quocunque modo fuerint compositae, pauciqne motus capaces, tamen oportuit ad veram terram, ut nunc est, perficiendam, ipsarum aliqu prius saetis suisse solidas, & deinde alias atque alias; hocque ita non potuit fieri, sine excussione hinc inde per aerem, & etiam per coelum, a m tu rapido primi clementi in I existenti. Nam quamvis diceretur terram in principio suae generationis fisisse, scut globum ex molli lana constatum, factam; non tamen est imaginabile , quod non possit hac de causa moveri & excuti, saltem per aerem vicianum; nam aer illa semper minus est solidus, &sic saltem ultra die tam aerem locum suum quaerere debebat, nec stare debuit in loco ubi hic esse describitiir, scilicet tam prope centrum sideris I. Nec refert terram a materia coelesti ipsam ambiente, & non amateria primi elementi in centro suo inclusa moveri, ut dicitur art. 22. In praestati enim dissicultate terra consideratur in initio suae generationis, nec
68쪽
nue absurripta ab alio vortice, quando scilicet movebatur a materia sui ipsius vorticis, & maculis incipiebat tegi, proximaque erat migrare in vorticem nostri Solis.
In terra versus Solem delapsura maculae, quae erant sparsae ad quandam distantiam, &aetherem componebant, suerunt compressae avi aliorum vorticum, &sic plures cortices effecerunt, qui aut sunt continui, cum constant partibus ramosis inter se annexis, aut eorum materia potest esse fluida in quibusdam locis, si constat partibus,quarum figurae sint lubricae. Ratio autem cur & lubricae partes, & eae quae simul sunt annexae non rein cedant ab I versus A & B est, quod partes quae si1nt versiis A & B sint ipsis magis agitatae, quamvis enim quae sunt ad Μ sint crassiores, tamen cum facilius agitationem quam habent possint communicare tenuioribus, quam ab illis ullam recipere, tenuiores debent semper moveri, crassiores autem expelli versus centrum. Idque experientia confirmatur, tum globus ferreus tormento expulsus in altum, plus habet agitationis quam aer, quem sub se relinquit, sed quia istam agitationem paulatim communicat partibus aeris, nec ullam ab illis recipit, tandem ubi agitationem omnem, quam habuerat a primo elemento in ipsas transbilit, ab ipsis de materia coelesti pellitur yersus centrum, hoc est versus terram. Ad figuram m. IO. partu . Materia primi & secundi elementi, sicut & aer, facile replent omnia loca a crassioribus corporibus derelicta, & secundum hanc legem, quando Luna est in B, non debet potius premere aerem, & alia duo elcmenta 'prima, versus terram, quam Versus coelum, ubi possunt illa fluere; imo secilius est duobus istis subtilibus elementis, &aeri, stiper Lunam ascendere& moveri, quam in distantem & crassam terram impetum ficere, λcentro illam removere, & aquas deprimere. Et videtur attendenti quod, si Luna ad unum usque milliare prope terram accederet, nihil hac de causa aliud in terra novi debcret apparere, nisi quod aer & materia coelestis in loca a Luna derelictae succederent,& supra illam fluerent. Et quamvis concederetur aerem & materiam coelestem a Luna.versiis terram impelli, deberent tamen potius ad latera terres A, 7 & s effv. gere, quam dictos motus aquis & terrae cum violentia causare; aer esiim
69쪽
modo serte motum aquis & terrae posset imprimere; sed undique materiae coelesti & aeri liber est fluxus, aditus & exitus; Lunaque in rerum natura locum suum semper alicubi occupando, nulla cst ratio, cur ipsa talem motum materiae ccclesti, & aeri adversus aquas & terram possit imprimere ; nec video cur necesse sit, ut premantur aer & materia coelestis inter Lunani & terram; sussicit enim, D Luna accedat plus solito terram, ut aliquae partes aeris & coelestis materiae supra Lunam ascendant defluanta
Si in canali aqua fluente pleno, & verbi gratia quatuor ulnarum latitudini duos globos ligneos e regione ponerem, ita ut distarent ab invicem duabus ulnis, tantum aquae inter hos globos siueret . quantum dum
ulnaaco RE NATI DE SCAR TasSi parvus vortex terrae & Lunae alieneo muro esset inclusus, de materia coelestis non haberet liberas hinc inde & patentes vias, Lunaque, vel aliud corpus simile, hunc parvum vorticem de novo ingrederetur, talem hoc Diuiligis by Corale
70쪽
Epis YoLArtu Μ PARs II. Epist. XIII. . 61 ulnae possent capere. Si Vero approximentur hi duo globi, aut unus illo rum, ita ut non distent amplius ab invicem nisi unica uina, quid accedet inde, niti quod aliquae partes aquae, quae fluebant inter hos globos, postea fluent versus 'ittora. Nullus enim motus novus debet Uparero in aqua aut globis, quia nihil de novo canalem ingreditur; & u aqua fluens est undique aequaliter agitata & fluens, dicti etiam globi a se aequaliter sejuncti fluent. Restonsio. Si attendisset Vir Clarissimus ad naturam gravitatis, vidisset quod terra undique involvitur materia coeli eodem modo, ac si involveretur muro alieneo; partes enim, quae sunt in isto vortice, ita sunt libratae, ut sine aliqua causa non possint evagari; nullam autem hic assignat Vir Clar. Cur autem terra centrum assidue mutet ob praesentiam Lunae, demonstra- tum est eodem articulo, ubi dicit Autor locum terrae non determinari in ' isto vortice, nisi ab aequalitate materiae coelestis. Similiter demonstratum est,cum spatium,inter quod fluit materia coelestis,redditur angustius, . eam ibi celerius fluere; quod autem non admittit ideo magis premere si- perficiem aeris & aquae, id nulla cum ratione negat; nam experientia te satur, quod ubi corpus fluidum comprimitur, essivit versus locum ubi minus comprimitur.
. Aqua maris in maiori parte littorum nec regulariter, nee modo ad rationem sui motus reddendam facili movetur. Multa enim maria sunt sime aestu; in quibusdam quatuor horas ascendit mare, &octo descendit; in aliis septem ascendit & quinque descendit. In nova Francia, ut a complurimis in illas regiones navigantibus nautis mihi assertum est , sine ulla aegula nota movetur mare, praesertim circa terras; aestust enim per octo dies aliquando in unam partem fluunt: & postea duas tantum horas in adversam; aliquando ter aut quater mutantur aestus in unico die; in fluminibus tamen sancti Laurentii & aliis sunt magis ordinati. Art. II. pari. q.
In solstitiis aestus sunt majores quam inter solstitia & aequinoctia, &tamen secundum rationem hic allatam deberent aestus magis ac magis usque ad solstitia minuere; & magis sesnper crescere a solstitiis usque ad aequinoctia , quod est contra experientiam. Nam aestus solstitiorum 3 . sunt