장음표시 사용
101쪽
quoque est iure ciuili, si cnim eo iure debitum habetur, etiam
iridebitum eodem iure haberi constat. In d autom lcgc, odebitum, Iurisconsitatus clius incivinit pccunia iuregentium indebitae. Ergo indebitum iure quoque gentium ellc volunt Cc-
ς terum: haec vivisio ad supcrius propositam diuisionem tripartitam rcferri potest. Quod enim ibidem est dichium indebitum esse, quod iuro naturalivi ciuili simul, vel iure naturali
tantum, vel iure ciuili tantum nondcbctur, didrcsem quoq; debct, quod iure gcntium, S iure honorario indebitum dicitur. Sub iure enim naturali, iusius quoquc gentium comprehcnditur Sub iure autem ciuili, etiam ius praetorium siue nonorarium, . iuspraetorium Uit. detur. t.gens. Veruit. Idc-oque cxco, quod de iniicbito iurcsentium &uc indebito iure honorario dicitur,plures indebit specios exstruere necesse noest. Atq; haec de diiudioncindcbiti, siue quotuplex indebitum sit, monuulse satis sit. Nunc maioris declarationis causa subii- cicndum est, quotuplex sit condictio indebiti. Et recte traditum csta nostris, condictioncm indebiti duplicem esse , certi&incerti. Ita docuit Cinac. adprisc.h.titia. n. C. de conae indv. inprane drin I. in omnibus. IJ.des Itur.quem sequitur Borchol-dus in comment. adiit de rebus creduis ea a numer Is ubi condictionem indebitidu licem esse tradit, aliam certi, aliam m- certi, idemque scribit Pacius in I. a. n. Ι.isse C. h.timcn. Condictio 'indebiti certi est,qua res certa,indebite bluta repeti- tur, hoc est, cuius Ribstantia, qualitas doquantitas apparet Linbi aurem non apparet.n.de verb.Al. Verbi gratia, si certa pecuniae indebit soluta summa est repetenda, vel thndus Tuscul nus indebite traditus, cpetendus, condictio indebiti certi competit. Estq; exemplum condictionis indebiti certi a nobis relatum supra in trastissione condictionis certi. c. I. circa emis
102쪽
in ex Darione. eumfundus.ys. deris creae Condictio indebiti incerti econtra dicitur, qua res inccrta indebite soluta vel pio 'mussiarcpctitur, hoc est, cuius substantia, qualitas & quantitas non apparet. Verbit gratia, si cautio indebite prasita, est re rapctenda, condictio indcbiti incerii datur Cautio enim necrres incertas refertur. I. I. C. h.t.n Sic posscssio indebite tradita incerti condictione indebiti repetitur, quia possessio quoquo
inter res incertas numcratur Lindebiti. 11. g. etsi mi. l. qui exceptione. o. g. Hars. . eod. l. heres aI. a S.C. Trebiaian. μdictum est hac de re supra inexplicatione condictionis incerti ingcncres Num. a. Sed huic, quod modo diximus, poss)ssi si onem indebiti traditam,condictione inccm repeti,Videturr fragari, quod Iulianusac Pomponius, in L stinarea. Is se ex quibus. sIὰfh.e scriptum reliquerunt.In iis siquidemlegibus Imriseonsulti negant, condictionem ei compotore, qui possessio finem tradidit, quam tradere non debuit Sicinim Iulianus in i,
quit Sed est is, qui in aliena area aedificasse , i, possis nem'ad,
d set, eondusionem non habebit, quia Ailaecipient aceret sed am rem dominus habereincipiat. Et ideo constat, si quis cum cinistimaret se heredem esse, insilla hereditariasulsisset, nullo alio modo, quam direrentionem impensas seruare possit.d sina- a. g.sedes. .h.t. Et Pomponius ait: Ex quibus causiis retentionem qu/dem habemus tition non habemus,ca si bluerim im rcpe-terc,5 possiastinus. 2exquib. b.r. Dui Imponius scribit oluta repetere nosnoposse, satis innuit, condictionc locutio habere. Repe-tcre n. limit aliud est, sic licere: GuM.tib. I. r. . . Exsib. inferendu videtur indobiti condictione incerti adposlcssione nodari.Sed belpondendu est,utraque lege intelligenda esse,desco dictione certi, node condictione incerti, cu i ICti simplicitct ibutia posscssione repetendatio daricotadictionc,no oliter
103쪽
Gndistincte, de quacunque condictione, tam incerti, quam certi, illud accipimus Ad tantummodo de indebiti condicti ne certi. Hax cnimad posscstionem repetendam nondatii
cum possessiores sit incerta;quamcorti condictione, Vtpote Mctione rei indebita minime consentanea, repetere ratio non admittit. rapicnim certum est,condictionc certi, rutius incertum,condictione incertirepeti debct. Datur crgo ad pot-ε sessibilem indebiti condictio incerti Neque 4 Iurisconsulti indictis legibus, modo in contrarium adductis possessionem co- dictione incerti repetere prohibent, imo aliis in locis hoc fieri posse cxpress arescribunt. d. rati s n. g. eisnum, dict. l. qui exceptione g. ars,cν ratibiae Dis eis condisi. h.t. n. dict. heres. II. a Senatumnsiarum Augian Ideoque sentcntia dicI. I. in area,cstae Lex quibus breuitor haec ost Eum,qui petitionem rei indebit iura nonhabet, nec repetitionem eius habet, boeeis com dictionem cerri non Lab re, habet eontactionem incerti, id eis, possissimis vel .Eum, qui retentionem habet, luerit, condictionem, tentionis, habere, hoc tis, condictionempossessionis ue condisionem Incerti.Culac adia inomnibus e Seruitur.Deinde Vesponderi etiam potest ad hunc modum: Distinguendum esse inter retentionem ficti,&inter retentionem Iuris Leges autem orpositas esse accipiendas de retentione facti, non deicientione iuris Nam si ipse iure retentionem habemus,M 1oluerimus, cem condictione selut repeterepossumus Textus notabis lis in I. quo uisura princiesrg.r.de impensis resdorfact est in L Seruus.so.in'.de action.emr.Scd si retcntionem facti, quae arposita demum exceptione competit,habemus selucrimus, Certi condictionem intentare non possumus,dominium enim ad accipientem transiit Scd possumus intentare condictione
in rci, cavo repctere, quod exceptionis ope nobis e
104쪽
missum sei retinore, id est, ipsamponessionem. Haec enim retentio facti dicitur,quae ope exceptionis fit, verbi gratia, qui 4bona fide in alterius fundo domum aedificauit, condictioncm certi non habet,qua sumtus factos repetere pollit, habctaine doli cxceptioncm,qua opposita, domum tamdiu retinere potest, donec fundi dominus impensas solvat. ει ιου 1. de Aiama except. Rctcntio Iu dicitur,quae ipso iuro fit, Verbi gra sotia Maritus propterimpensas in res dotales factas,iptature dotem retinere potest Impensa enim dotem ipso iure,sine exceptionis ope,minuunt. .PMdicitur,in .er g I.deimpensis resdora Oct. Similiter si seruus cumpeculio venditus,turtum venditori secerit,absque beneficio exceptionis, ipso iure, prorata pretii,quanti est res, quam venditori surripuit, peculium minuitur,&ipse iure fit retentio,ael eruus quem. s. in . deam emt.In retentione itaque Iuris condietio certi competit, in recentione facti:condictioinceritTx'quibus consi approban dum non esse, quod Duar. adiit hunc nostrum Ceap.s.lsis. Bariolum Malios interpretes secutus tradidit, eum, qui ira fun- diralieno domum bona fide aedificauit, & absque summum retusonesu retentione eam domino fundirestituit, nullam actionemsumtuum nomine habere. Licet enim condietionε certa aedificator non habeat, tamen incerti condictio ci competit, rarie iam dictis Deinde quamuis dominus tundi,ecia aedificii, infundo exstructi,dominus efficiatur,f. duersansis.ῶReri diuisor aequis. saririm tamen aequitas dera naturalis nonparitu -1n aedificii Dcstructionema aedificatore factosretineat,d cum detrim to illius locupletior fiat Recte itaque ad condissionem possccho siue retentionis, aetio,quae nostris incerti, siue incertatae nclictio indebiti vocatur, exi e&aequitate naturali com
105쪽
s s senestis qui de transection. Postremo' paucis hic quoque
notandum est,condictionem indebiti aliam esse directam, si- amitilcm Dircaadicitur,quae illi compotit,qui indebitum luit. Vtilis vero,quae nonnunquam etiam-datur, qui nonssiluit,aduertus cum,qui ab alio solutum accepit: Ita haec norat Cui ac.in Papinis ex cu.La1.Lt.de conaemdeb.in'.23.M.quosion DpmIani. . Sequitur aliud huius lecundi capitis membrum,quomodo videlicet indebitum a mutuo,&indebiti condictio a relisis condictionibus diuerat,de quo nunc est videndum. Ut autem hoc magis fiat pcripicuum,praemittendum cst,in quibus indebiturumutuu conueniant,deinde subiicicndum,in quibus dife ferant.Conueniunt itaq; mutuu Mindebitu in eo primum, , M. vi. - sicuti in mutuo rei mutuo datae dominium in accipientc tran-ind. bilum sit,ita etiam in promutuo siue indebito. Ex quo insertur,quo- admodum in mutuo periculum pectat ad accipiente, ita&in promutuo sucindcbito periculum ad accipiciatem pectare. γ' dominus.13jh.t. si uini .de reb.creaeSecurado,' sicuti mutuum re contrahitur,f. I.Insu. Puib.moaere contris.ob .ita etiam ex quorundam Iunientia promutuum, Vcl indebitum δε- lutum,g is quoque.=μσ.d.LLAquis absentis s. g.Is quoque.de obseractu . Sicuti enim in mutuo actio ex negotio gesto desecn-dit,ita quoque in promutuo. Qui cnim indobitum soluit,co ipsis,quoibluit,aliquid negotii gerit, vi ICt. Iulianus loquitur, in aec in area II. h. t. Sed quomodo illud intelligendusit in mitte praeccduti exposuimus. Tertio, 'sicuti in mutuo quando obligatio oritur ex numerationc,quodpicruqueri regulantcrficri ibictiquandri vcro ex cosumtionc pecuniae. I. I.f.
106쪽
Ur.eum tritus P qq.derab .ereae ita quoque in indebito,iam x Condymtionc,quam cenuincratione pucunrae indchitae lauta, obligatio nascirur. Interdum. an n. . b.t.I. Etia in icbito ex numeration obligatio&actio dciccndit, quando quis suapccunia solucridi animo numerauitae cosumtione vero quando
quis pccunia alicna dedit, ea'; postca conscia sit. cosumtionen.indcbitu conciliatur. Et laisce quide casibus condictio indebiti incerti copetit. Qu*d sit aliena pccunia indebito soluta co- sumtatio fuerit,sed adhuc exstiterit,condictio incerti datur,ad possessione repetenda:Per selutionem namq; pecuniae alicnae, dominiuin accipientc non fuit translatum, utpote quod lues no habuit, sed postessio tantumodo in accipiente est translata: ad cius aute repetitionem indebiti condictionem incerta dari, ius iam est conmmatum Culac. adfr.MIustit.QHeonae in deb. Quarto, tui ex mutuo pupillus sine tutoris autoritate non Obligatur,ita nec expromutuo eum obligari certum est.. g. I
mutuo oritur amo, quaevocatur convictitia acrio, iniecondi 73ctio,ita quoque cxindebito Qua enim actionc tenetur is, qui mutuam pecuniam sumsit, eadem tenetur, qui quasi a debitore indebitam pecuniam accepit. Nadebitor, qui pecuniam Croditamaccepit,quasi a creditore condictione tenetur cadevero tenetur,qui quasi a debitore lutam accepit d. g. DPODIUD. Suib.moaere contrah.obLael. Si quis absentiae. g. Is quoque, de Obbg. se siTMimr-Caius inquit: uinon debitum accepit, eadem actionerene 'qua debitorescreditorius: Ibique debitoram ac creditorum nomen stricte ad mutui duntaxat caussam, referendum esse monet Culac tib.Ι.Ase .es..po Ir se l. t non secus ac mutui actio perliberam petibnam nobis acquirin taurus. . I mos,iaris.credria eum assio promutui siue
107쪽
indebiti. perenorantiam Ces ibiculae Ch.f.n. Si quis enim nomine alterius pecuniam alicui crcdidit, actio non acquiritur numeranti, sed ei, cuius nomine numeratum est, id lucinmutuo,o frequentem cius usum,singulariter s. cptum. d. I.certi. g. i mos,ireb.=4 d. Ad cui dem modum si quis alicuius nomine indebitum soluit,actio soluenti non acquiritur,scdei,cuius nomine blutum est. Hi per i norantiam C. h.t. n. z- primo' quemadmodum cx mutuo, non semperdatur actio si-
iam exindebito,actio scmpcr non datur. Nam si illud quod sub conditionc aut in dacm certum tabes, ante conditioncm vel diemtibi blae, postea autem exsistenis conditionc debcre coepi,vcl certo iam debiturus,condictio indebiti cessatit in Es--.Io se conditione, Iscum l. e .sit. Scsii tibi solui quod nondum debui,ncc postea debere coepi,actio expromutuo u-ue epctitio aut condictio,quae quasi ex mutuo naciuir,locum habet. Vnde si nautae vecturam sol sique vehendi munere functus non sit,quod dedi,tanquam promutuum repetere me posse ab Antonino Augusto rescriptum rosert Vlpian in L ex
dum est,pecuniam eo in Ioco non generaliter accipiendam esse,quod quidem Accurs ibidem putauit, sed stricte pro numis Horum enim usurae ex mutuo non dantur,idque nonI-- tum in condictione indebiti procedit,sed in aliis etiam condictionibus obtinetIquoties. .in n. de condobtu .co
108쪽
Zittae Condictindebiti p. a. o
i t. Ibi cnimpccunia non est soluta,sed species quaedam data, cum eaautem simulau fructus condicunturi mono,' sicuti
pecunia mutuo data, quandoque tota in obligationem venit, & restitucia est,quandoque Vero Cius tantummodo pars,p ta si quis decem aurcos eo pacto mutuos dedit,ut quinque eL dantur,quinque solummstituendi sunt l. Roga . I. g. r. dereb. f. Ita etiam mindcbito quandoque totum repetitur, quan-' que cius pars Nam si tu, debito tolutum tuerit,illud tantu, quod plus debito solutum oest,condicitur, reliquum vero non codicitur Viae qui hereditatem Mus P. I hanc similitudinem
singulariter notauit Pacius a Tu.hunc Cinstrin. Io. v rs quintas fluuia Deci mori ultimo, ' quemadmodum in mutuo res. credita iii cadem bonitate reddcda est .3.dereb creae Ita quoque γ' in m lcbito. insumma, os .infrumento .h t. Ibi Paulus inquit: Infomento indebit Auto es bonita ess, ta si consumsitfrumentum, mominem . Atque laanc similitudinem' cne tradit Holom. m. v. adiit fri condindeb.cire n. t haec sere sunt, in quibus mutuum Mindebitum conueniant Subiiciendum nunc est,in qui- . - . bus disserant. Primum' itaque diis crunt in eo, quod mutui da 8 otio siue mutuum est cotractus, indebiti aurum solutio siue promutuum est quasi contractus,hoc est,quasi mutui datio. d. V quis absentis.*. Davoque. de Obl. 9 I. vel Indotati solutio est coauciatio de distratiendo negotio , siue distractus potius quam contractus. Nam qua soluendi animo pecuniam da potius nimum distrahcndae ac dis lucndae, quam contrahendae obligationis,habere censetur. g.Item is quipererrare de obig. quae quasim conre.na equo dictum estsupra c.I.Secundo, friariu Si tuo cst convcntio Expressabin indebito autem tacita Nam in
mutuo cxprcsic agitu Vt accipiens tantundem, quantum accepit,reddat: In indebito vero tacite hoc actum censetur Lu
109쪽
dcbiti autem quasi cotractu, quandoque tantudem rcpetitur, si nimirum res inquantitate consistens indebito uerit soluta. iandoq; vcro illud ipsum in nimirum corpus fuerit indebite datum. Lquo indebitum. . fh.t. Septim t actio quae exmutuo oritur, semper est condictio corci Ex indebito autem qu doque certi condictio oritur, quandoque incerti Certi cum res indcbiteselata, in quantitate, qualitate, aut stibstantia ce in consistit Incerti cum aliares cst datauiue corporalis,sivo incorporalis.d.I. Mes.aa.g.Lae quiexceptionem o. ivrss. h. e. na heres.s.in .deact. t. Mindebitam.U. de deis. Nam
110쪽
s rei alicuius possessio repetitur,coradictione incerti illud cLF-citur, Guepe iam inculcatum eis Octauo, licet tam CX mutuo, s quam exindebito oriatur actio quae vocatur condictio,iamen actiones intersedincrunt. Nam actio Cu. rex indebito oritur,id est,condictio indebiti,vocari cliam potest certi condictio,ideoq; specie ab cassisterre dicunt Nono,' ex mutuo sapiusquam numcratum est cxigi non potcst: Ex indebito ve- ro quando species fuerit data, cauit aes accessiones, ut fructus& partus exiguntur. Gndebiti.G.inpr. LLinsumma. o. g. ei qui inde itum. 1sico Videamus 3δ. g. Item si indebitum rivse. r. Decimo&vltimo actio, ' quae ex mutuo oritur, actio est stri 89 in iuris in eaque iudex stractesor Licium situm cxercet. Actio autem quae exindebito descendit, actiones bona fidei imitatur, in eaque latius scistinacium iudicis extendit, quam in actione ex Inutuo,ut infra loco explicabitur. Quamuis auic nonnulli velint,indebiti condictionem oste bonae fidei actionem,msi traditum es ab Holom.in comment.adiit.huncis scire n.4,-mcnvcrius esse puto, bonae fidei actionib.cam non esse annumerandam. Sacratissimus enim Impcrator noster Iustinianus in g-tionum.=Wit.de action inter bonae fidei actiones, eam noretulit,ideoq;pro actione stricti iuris habcndam esse, actionestamen bonae fido ea imitari propterea qtiod cx bono, aequoesti iuroducta, licimus. Atque ita recte tradit Pacius. r. Dutit.nos, Gn.1I.insin Qi Lauicin modo diximus, indebiti co 9 dictionem,actioncs bonae sidci imitari,non indistincte accipiendum cst,sed distinctione hac utimur. Ex indebito enim,
vel certi vel incerti condictio oritur, ut exsupra traditis mans sum est. Quando Nocerti condictio,exindebitona tur,castricti iudicii csse asscrimus icuti certi codicito,quae ex mutuo
desceri si stricti iuriscue purilibetur. At si incccii condictio