장음표시 사용
81쪽
alia chlatorias siue temporales csse, alias vcro perpotuas siue 2 4 peremtorias.' .antal intur, Insi. de excUt. Dilatoriae ex ccptiones
ita quibus illi utuntur,qui indiciu promisserunt Hi enim sit conueniantur ante diem, optione sic detendere possent, ne
munt Aperpetuo actoribus obstant, sed ad tempus tantum 1 reis prosunt,doiicc dies constitutus veniat. Pcipetuae lac per- cmtoriales ccontra dicuntur, Quae perpetuo obstant, de totumio negocium perimunt. Nunc sciendum cst cun qui temporalem exceptionem habet,si antc dicm solvat. peritionem no habere,ae in diem h/.n. Ratio cante dictis est manifesta Sol uit enim quod debuit. Et quod in diem promittitur, ctiam an- . te dicm debetur. Nam secundum eundem Vlpian. ccstit hic dies,sed nondum venit dicedere diem. de V Saa vcro,qui perpetuam peremtoriam exccptionem habet, 1 indebitum bluat,illud repetere potes .ael sim=nsortem. g. Indeb tum. τε .adeo.
α plum huius rei Vlp.proponit in . Esnon sortem. g. adeo, quod hic est explicandum.Titius fundum emit a Sempronio, ideoq; Sempronius vcnditor obligatus cst ad fundum tradcndum. Titius tamen emtorrcstamentum condidit, in coq; hcredem suum damnauit,vi vcnditorcm,cxu Venditi liberarer hoc cst, vi vcnditor ad rei vendita traditionem non obligatus esset: Sempronius venditor, icitamenti&inio facta dispositionis ignarus,heredi cmtoris fundum tradidit uaemonis est an Sempronius fundum iam traditum repetere postili Vlpian. rc- spondet condicere sitic repctorc fundum posse. Ratio est,quia Sempronius crpetua exceptione cetestamento se defendere potuit aduersus emtoris heredem, tundum petentem, Mindebitum
82쪽
debitum fluidum tradidit,ideoq; rccte illum repetit. Sed hie diligenter animaduertendum est an exceptioniae perpetua,
ingratiam loluentis,uclodium crcditoris sit introducta. Ita eruin Iurisconsultus Marcianus docet, mae Lqui exceptionem in m. fh .n Si in gratiam soluentis exceptio introducta est, condictio locum habet,si in odiu creditoris locu non habet. Verbis: ratia, Mulier,'quae pro alio intercessit beneficio S exceptio-λ' neci C. Velleiani gaudet, hanc exceptionem si obiiciat, condemnari exintercellione nequit.SC. enim cilcianum in fauore mulierum est factum,ut carum infirmitati succurratur. Ideoq; si mulier conueniatur, Λ cxceptionc SCti non obiiciat, sed crerrorem bluat, soluti tam stindebita repetitionem habet. Haec
nuam exceptio perpetua, fauore mulieris,indebitum Gluentis, eli concellὰ, L qui exceptionem Inpr.h.t. Sic fidiusfam quipe 3 ocuniam mutuam accepit,exceptionem S Cti Macedoniani na-bet, e si ex nultuo coalueniatur, hac exceptione se defendere potest, etiamsi mortuo patrusit pateriam factus. Sed si ncglecta hac exceptione pecuniam acceptam soluar condicor canon potcst. SC enim Maccdonianum non est factum in gratiam filiorum iam . . Hi enim cum pecunias dilapi sciat profundanis&quandoque morti pateria timidiciatur,ut bona paterna accipiant, nullo fauore digni ccnsentur. Sed in odiusceneratorum est introductum, octia vero sunt rcstringenda,&fauores ampliandi.c.odia.de Reg. Iur.in s. Quamuis autem Inter frpretes noliri comuniter CXistiment,de errore iuris hoc, quod
de Macedoniano diximus,accipiendum esse, node errore facti. Et errore Iuris, neglecto SCto Macedoniano, Blutum repeti non posse: Tamen de utroque crrore, tam facti,quam iuris hoc accipiendu esse omnino statuo. Errori iuris alias condi-αonem indebiti non produci visusr.cap. I.confirmaui . Id
83쪽
eoque quod de errore ICtus Marcianus m ae l. quiexceptionem, scribit,de errore facti cst intelligcndum,atque ita tradit Ioan. 3 Robere.lib. I tent.ein&, meo iussicio, ac Scit quaestio hic oritur sidebitu ι uin exceptio, quae competit sit habenda pro di Iaroris,an veroteremtona,quid ruendum, stan condictio locum,abrat 'Ea respondemus in dubio condictionem locum libbere,, cxccptionem pro perpetua habendam. Ita tradi, tum est a Iurisconfesto Papinian in Lin π.1L1h. t. nost. Ibi facti species haec proponutur. Sempronius I mihi centun aurcos ex mutuo debuit Pactus autor sum cum ipso, ne centum hosce aurcos ab ipse petam, donec Titius Consul tr-33 at. Ex hoc pacto acquiritu Scmpronio exceptio , quamc pactum non attendentem centum aurcos Petontem,
pcllere potcst. Sed dubitatur , an haec exceptio tempora lis sit vel perpetua: Hoc enim scire multum interest, ut cx supradictis constat. Et sanc perpetua haec censetur exceptio , si Titius fuerit mortuus: Perpetuo cirim tunc exceptio obiastat,cum Titius consul nunquam fieri possit, utpote qui in vivis esse delut Qu'dsi Titius ad consulatum peruenerit ox-ccptio est lcmporari nec reo conuento prodest, quia conditio, quae pacto ruit acliceta,exstitit. Quia vero hic resae dubio euentu pendeat, an videlicet Titius consul fiat vel non quaeritur,an in hoc dubio, Sempronio mihi centum aureos soluenu, excopiis,qua reo competi proremporaria, an vero perpetua sit habendast Et respondet Papinan. in dubio exceptionem perpetuam esse iudicandam, ut indebiti soluci Condictio locum habeat. Susficit enim,inquit Cius,ad caussam indcbiti ncertum esse,tem-POraria sit,an perpetua exceptionis defensio, hoc est, etiamsi incertum sit, temporaria an perpetua iudicanda sit exccptio,
tamen in dubio pro perpetua habenda est,in solutum repcri potest.
84쪽
potest. In re obscura enim,ut Vlp. notanter est,melius est faue-rc repetitioni,quam aduentitio lucro. non debent. a. g. reobscura. de R. I. Hinc tanterpretes nostri ex textu hoc unam miter
colligui dubiari inccrta praIumi esse cremtorias perpetua, S dilpositionem dubiam praesumi perpetua Bart. Id raso reliqui DGnael incitqfeod. Ait Papi manus it mirationc dicetur,quod Interim ibi uitur,repeti, suma ratione, id est, aequi-intlς ratione Aequitas enim mare est conductionis indebit os Interim, hoc cli,dum vivit Titius, ncc comul designatur,tamdiu enim repetitioni locus cst, donec Titius decesserit, vel Consuliastus fuerit Rationcm deinde ICtus subiicit. Vt enim pactilm,quod in tempus certum Collatum cst, non magis inducit condictionem,quam si ex die debitor soluit Ita prorius de fensio iuris, quae cauisam inccrtam habct, conditionis instar obtinet Sententia ICtihm cst: emadmodupactum incemtulcmpus Collatu non inducit condictione, pcrinde ac si quis pactus istic antc Calendas Martias ab ipso potatur, hoc enim non cincit,ut interim solutum repcti non pol sit Ita factum in incertum collatum instar conditionis es iocciti cincit vinum ibi uti possint condici. Attondondum cnimis an in casum ccrtum, an in incertum aliquid ruerit collatum, prior squidem calu condictio locum noliabct,postcrior habet, ut supra dictum es . In hac ctiam tacti Ipecie agitur de die incerto, donec Titius Consul fiat. Dic Vero inc inconditionem facit. Iaec HesIncertw.decond. I demonstr. Idcoque quod sub incerto
die debetur,si pendente diesbluatur, repeti potest, perinde ac si is, qui sub conditionc deber, S conditione pondonte diuit,
soluti repetitioncm habet. d. LAub conditione Isi. f. h. t. n. o l. beonditione. Io desoLI. Erisberat. Sed hoc accipimus descius modi inccrto die, qui plane incertus cst an quoque Venturus sit, Vt
85쪽
si centum tibi promisero, cum domum aedificauero, vel cum Titius Consul factus fuerit. Hic dies incertus conditioncma cit,& ante diem soluti repetitioncm inducit Rccte enim iasin aetin cit pro condictionis legendum es se πι--, monet
33 Duarendi lataibidem.Sane si in diem Tinccrium,quem tamen certum cst venturum,aliquid promassum, d ante diem lurima fucrit,res aliter se habct,qucmadmodu supra quoque indicatum est. Veturi si in diem mortis aliquid promisilini sit Qu.imuis enim incertus sit dies mortis,tamen certum est, promissorem esse moriturum. Idcoq; dies incertus non aequiparatur conditio ni,scd diei certo,& sicut in die promissi, ante die seluti repetitio nulla est,ita ctiam in diem incertum promissi,S ante diem soluti,quom tamen certum cstriiturum, aeo Aub conditione. Odim cum moriar. h.r.n.Illud sumopcre hic notanduist, quo a Neotericis circa lcgcs modo adductas mouetur, ingcnios disputatur.Cuiac.Cnim lib.II.ohsim .M. tradit Pomponiti in D. ub oditione .dit 'crentia constituere voluisse,inter debitu sub conditione,&debitu sub dieincerto. Ideoq; primit ICt.scribit,debitu sub conditione per errores Iulii,pcndentCc5vitioner eli,exsistente c5ditione,nsi repeti.Dcinde subiicit Euodaut FbHeincerto debetur. Quam oratione,diflorentiae nota prae se terre, Absentcntiam Contrariam inducere Culac.exim LCoaute nulladisserctiainter debitu sub conditione sidera lub die incerto a Pomp.constituatalr, pro σν re,Culac.lcgendum putat, Menteaci addenda esse particula negatiua,tlcgatur,none sente S hanc sententiam confirmari ait L equenti, ubi Vlpian inquit M. cum moriar, promisero, orantesoluam, hocinoendente conditione, sue die non exsis te,reperere nonpossum.Sediltauic Ciacii cmcndationem&tauunciam improbat Amon. Faber. l. . coniecturarum. cap.
86쪽
ro. vulgatam lomonem retinendam putat. Nullam enim constitui vult dilicrentiam a Pomponio inter conditioncm,S diem incertum, cum apCrtcic dicat, exsistento conditione aut dies, repetitioni locum non esse. Nequc obstare conscive ba, quibuSCulac moUCtur. Quod aulcm sub dic inccrto. Hoc
enim nullam differentiae notam prae se ferro,sed tantum de alcare Pomponium loqui domonstrare. Prius cnim de debito sub conditionc Pomponius disseruit, postea de debito in diem imcertum subiccit. In utroque autem idem iuris constituit. Neque Ctiam CPr.agari, quod Vlpianus nael. Nam si cum moriar, respondit. Illis enim verbis, non praecedentis legi cxemplum, sed rationcm&confirmationcm contineri. Cum enim lege praecodenti Pomponius scripsisset, id quod in diem incertum debetur, si ante diem soluatur, dic exsistente non ropcti, a Iu- rccordulto Vlpian in sequenti. ratio subiicitur: Quasi cum mori ardare promisero, Mantea siluam, repetere non possum, id est si eo casu, quo dies nondum vcnit, quem Venturum cIse certum est, ante diem solutum repoti non potest, multo magis diccndum est,id,quod in diem prorsus incertum dcbebatur, si anto diem solutum sit, die exsistente, condici non poste Plus enim est diem ventile, quam necessario venturum esse. Ex iisque Faber concludit nihil emendandum sibinae sub condit,onest . h.t.n.vclsa quid emendandum esset,pro autem legendum esse, item Hoc ipsiunx ante Anton Fabrum traditum cstetiam
a Iohanne Roberto με. enunt. c. assi qui tamen, pro aurem, IC-gendum putat, etiam 'pilare apud eum videre est Quamula autem 'interpretatio Culacii satis sit ingeniola Tamen cum c 41 ius lectioni omnium exemplarium fiacs repugnet, nequc bo' ni interpretistit, statim pro libitu iurium textus immutarc&COrrigere, haec etiam reccpta lectio, ex rationibus a Fabro as
87쪽
cluetis, facile defendi possit,camictinendam S defendendam existi ino. Quemadmodum autem Culacii lectionem improbamus, ita etiam Robertiri Fabri emcndationem S sentcntiam, huius, pro autem, item, illiuου, etiam legendum cxistimantis. r. non recipimus. Praeterquam enim quod Iurisconsultus Pom ponius in dici ista conditione, versi c. ωuodautem, det alia re loquitur, illud etiam constat, particulam, autem, pius significa-rcetiam. l. a. g. hoc etiam versiuem aurem funus C. de iure unprope eriumn dan ut in illo ctiam Plautia rure , tu domiam Deviatilem domum. Sed de hac disputatione plura videnda sunt apud Robertum S Fabrum in locis modo adductis Tertia i 43 debiti ' species est, quando aliquid iure naturali quidem de betur vel quod iuro ciuili est indebitum, iure autem naturali 4 debitum Vorbi gratia, 'into patTem S filium, denaren stro ciuili obligatio nulla esse potest. Dc iure enim cituli parer& filius pro una eademque porsena nabentur. Nemo autemhlipsi obligari,stest. Dc iure autem naturali per nae conscimtur diuersat, ideoque obligatio sebsistere potest. Post emanci pationem vero de iure am ciuili personae sunt vistinctae, s paratae. Vnde si pater filiopecuniam crediderit, &post cmancipationem eam filivspatri reddiderit, pccuniae solutae petitio non e maturalis n.obligatio interpatrem Sestili uiuit. Siee diuerso si filius pecunia crediderit patri,S pater filio emanci pato solucret, lutaepecuniaerepetitio nulla cst, quia naturalis obligatio interpatre S filium fuit. Neq; ' obstataextus,mγνου- serastatre.3LI. quaesitu II,Verbis,Si nihile eculis apud in e mansi h.i ubi pater pecunia sibi a filio creditae,ac filio post ea mancipatione bluta repctici oncm ha L Na pater ibi peculiufilii in rctinuit,per hanc a Peculi retentione obligatio nati talis est confusa 5 cxstincta,ideoq; repetitio eo casu copctit,cunulla
88쪽
nulla subsit obligatio naturalis,q repetitionc producere possit.
Sic linter dominu de Icruum ciuilis obligatio cis non pol. De iure ciuili n. serui pro nullis habentur desbc:titSmiuiparantur: Naturalis tamen obligatio,intcr eos cilla potes. Iuratiter. 3. h. .n. De iuresn. naturali Ocs homines sunt aequales, dictio nostra indebiti ex iure seu aequitate naturali originem trahit. Hinc si dominus negotiii contraxit cum scrvo proprio,& postea cum manumalit,iminumisi a. luit, luti repetitionem no habet. At dominus. 1 eod. Quamvis n. t modo dixi , obligatio non possit conlistere inter dominum&lcrumi TDmcnde obligatione ciuili illud estintelligcndum. Et inspccieael quod, nepari non potist naturalem cilc aliquam obligatio oncm, cum omnes homanes naturali iure nalcanturliberi,serubtus autem introducta si iure genti uinpropter necessitate. Anyrea n. nullam uater seruos &liberos crat discrimenta.ex hoe iure.
.de Iust/r.estare Deinde in nostra hac specie seruus est in numictus, & a potestate domini liberatus: Dominus in sup d bitia naturale agnouit S seruo manuinisso aluit. Et duinquit
ICtus quoddomanus naturale desitum agnouit, satisinmut, antea
naturale debitum muse, quod obligationem naturale protulit, i bluti repetitione impedit.Is n. qui naturalitor obligatus cst soluit btutu ropctere neqtutae Naturaliter. N. I. Iulianus. .d. Is quod dominus. . VP.tNic' inter fratres sub eadem paterna potestatc exsistentes ciuilis obligatio esse non potest, sed nati resis Patri enim obligatio pcrnlium acquiritur, ideoque si albteri id, quod naturaliter saltem debet, post emancipationem, vel morte patris hierit, soluti repetitione soluens non habct. frater afratre.3α .eoaede quo textu capite quarto latius nobis erit dicedum Eodest modo verus debitor in iudicio abiblutus, obligatua manet, non quide ciuiliter ud naturalitor ciuilis ru
89쪽
obligatio per sententiam exstinguitur, naturalis autem obligatio manet, quia absolutus reucra debet in vi Iurisconsultus Paulus inquit, licet absolutus sit, natura tamen debitor perrimanet. I. Iul M. Τ.hain. id est, verus debitor cficla natura debet: Veritas enim donaturaaequiparantur, unde adoptio dicitur imitari naturam. f minorem.=ψω.deadopi Hrnc Atubni et quo Ioimitatu rolem,quamgenuiseiubet, quamgemisse velim.& Cicero pro domo sua C doptio imitatur veritatem Viendorum liberorum Rufitaque veredi natura debeVenietia, hi- dico absolutoriaprolata deberesnon desinit Sententiast enim perperamlata, non exstinguit naturesem obligationem, non tollit naturale vinculum, non perimit vinculum iurisgentium. 2procurator. .gsprocuratori n. rem rar.hab. Ideoque, quod sua sponte absolutus1bluit, condiceresnequit ZI. Iulianus est l. Iudex.axfh.t. Sed si is, qvi absolutus fuit nouo iudicio conueniatur, datur ei exceptio rei iunicat duc propior utilitatem publicam, ut sit aliquis litiumstius. Dii .iant. h. n. C. cap. CHinc si a iudice etiam per iniuriam .absolutus sit debitor, pignus liberatur isdeferense υ quibus dupig. est pothec. ois. idque propterrei iudicatae auctoritatem, quod res iudicara
pro Vcritate habetur. I. resiudicata. or de regul. - se notat -- ron. Faber Bb. . coniecturarum. I.IM Sed dC textu d. Iulianus.
plura dicenturinfra capite quarto circa nem. stremo fideicomissum minus solomni, vel inutili voluntate relictum ab herede tamen agnitum,naturaliter deberi, ideoque solutum repeti non possi, interpretes nostri communi calculo maluerunt.
HUC. Macri Min n.prin erstequitur L ntonius Faber . . consecRcap.Lubi hanc rationem subiicit, quia fideicommissum V
qui rogatus est, contacaua, poessimum pendet:
90쪽
cinite obligationemri Muralem de Iurisconsulta, inquit; 'Σ aui