장음표시 사용
91쪽
quoque est iure ciuili, si enim eo iure debitum habetur, etiam
indebitum codem iure haberi constat. In d autem lcge, Indebitum, IurisconsultusCclsius meminit pccunia iuregentium indebitae. Ergo indebitum iure quoque gentium esse volunt.Cc-'3s erum haec diuisio ad supcrius propositam diuisonem tripartitam, referri potest. Qu'd enim ibidem est dictum, indebitum elle, quod iure naturalivi ciuili simul, vel iure naturali
tantum, vel uiro ciuili tantum non dcbctur, ad id rcscrci quoq; debc quod iure gcntium, S iure honorario indebitum dicitur. Sub iure cnim naturali, saepius ius quoque gentium comprehcnditur Sub iure autem ciuili, etiam ius praetorium siue honorarium, . iuspraetorium. His detur. σ.gens. π ciuit Ideoque cxco, quod de indcbito iuresentium S de indebito iure honorario dicitur,plurcs indebiti species exstruere necesse noS est. Atq; 'haec de diuuionc indobiti, siue quotuplex indebitum sit, monuisse satis sit. Nunc maioris declarationis caussa tibiiciendum est, quotuplex sit condustio indebiti. Et recte traditum csta nostris, condictionem indebiti duplicem esse , certi&incerti. Ita docuit Culac. adprisc.h.titui. n. C. de cond. Adv. inprim eris L in omnibus.IJ.deseruitur.quem sequitur BorchoIdus in comment. adiit de rebus creduis cap a numer Is Vbi condictionem indebiti duolicem esse tradit, aliam certi, aliam incerti, idemque scribitPacius in I. a. n. δ.isse C. Livian. Condictio 'indebiti certi est,qua res certa,indebite soluta, repeti- tur, hoc est, cuius substantia, qualitas S quantitas apparet. l. Haur non apparet.n.de verb obLVerbi gratia, si certa pecunia indebit soluta summa est repetenda, vel thndus Tuscae nus indebite traditus, repetendus, condictio indebiti certi competit. Estq; exemplum condictionis indobili certi a nobis relatum supra,in trastitione conclictionis certi. c. i. circa em.
92쪽
in ex Icaraone cum undinas. de reb. creae Condictio indebiti a inccm econtra dicitur, qua res inccrta indebite soluta vel biwmula repctitur, hoc est, cuius substantia, qualitas 5 quanistas non apparet Verbit gratia, si cautio indebit praestita est re petenda, condictio indcbiti incerti datur Cautio crina intor Sin CCrtas rescrtur. 3. GLe.n Sic pol scssio indebite tradita incerti condictione inclabiti repetitur, quia posscssio quoquo inter rCs Incertas numeratur. I. indebiti. U. .sed etsi numi. l. qui except/one. o. g. pars. eod. l. heresar a S.C. Trebesitan de dictum est hac de re supra inexplicatione condictioius incerti in generes uum. a. Sed huic, ' quod modo dioximus, posscssionem indebiti traditam,Condictione inccm repeti,vidcturr
fragari, quod Iulianus QPomponius, in I si in area. n. sel ex quιbus.1Iy.h.r scriptum reliqucrunt. In iis siquidem legibus Iurisconsulti negant, condictionem ci competere, qui possessionem tradiditi quam tradere non do buit Sicinina Iulianus inquit: Sed est is, qui in aliena area aedificasset ι e possessionem crata,risset, condictionem non habebit, quia nihilaccipiento sacerct sed
am rem dominin habere incipiat. Et ideo constat, si quis cum immaret sic heredem esse, in stulat creditaria fulsistet, nullo alio modo, quam retentioncm imperatas seruarc possit. . sina- a. sedeis h.t. Et Pomponius ait: Ex quibus caussae reuntionem quidem habemus, titione non habemus,casi soluerimu ropcter no possum. Grere nos norisse, satis innuit, Condictione locutio habere. Repe-tcre n. nillil aliud est,st codicere: Curae.tib. J.ob r. c. 3 .EX b. inferendu videtur, ndcbiti condictione incerti adpossessionc nodari.Sedirespondendu est v - dictione certi, node condictione incerti, cuq I simpliciter mead posscssione repetendamo dari Κ λ
93쪽
E indistincte ad quacunque condictione, tam incerti, certi, illud accipimus,sed tanrummodo de indebiti condicti necem. Haec citimad possessionem repetendam nondaturi,
cum possessio res sit incerta;qua certi condictione Utpote a-etione rei indebita minime consentanea, repetere ratio non admittit. Quod enim certum est,concuctionccccii, rursus' inccretum,condietione inCerti repeti debct.Datur crgo ad pot-ε sembnemindebiti condictio incerti. Nequc durisconsulti indictis legibus, modo in contrarium adductis possessionem cindictione incerti repetere prolubent, imo aliis in locis hoc fieri posse cxpresse rescribunt. d. indebiti. g. eis mi dicI. l. qui exceptione Isilan notat bidem, sue . condici Li. n. dict. heres: ar. adnuat son tum Trebiagian Ideoque sentcntia diar. I. in area,psed Lex quibus breuitor lim cst Eum,qui titionem
ret indebit iura nonhabet, necreperitionemraus habet, dictionem retinon haber, habeteondictionemincerti, idea, posse onu velisum, ut retentionem h abes, luerit, condictionem, tentionis, habere Leeuocontainione ossessionis siue condictionem incerti.Cinac.add momnib-deSeruior--. etiam potest adhunc modum : Distinguendum esse inter retentione cli,&interretentionemIuris: Loges autem orpositas esse accipiendas de retentione facta, non deicientione iuris Nam si ipse iureretentionem habemus, . Iuerimus, certi condictione solutum peteropossumus Totus notabis hs in quo Disura prisc.ctg.r.deimpensen resistiact eo in L Seruus.so.in .de action.emt.Sedsiretentionem facti, quae arposita demum exceptionecompetit,habemus, solucrimus, Certi condictaonem intentare nonpossum , minium enim adaccipientem transiit Sed possiimus intentare condictione
incerti, cactu repctere, quod exceptioris ope nobis pedimissum:
94쪽
Sitt.de Condis indebiti cap. r. γ
missum fisi retinore, id est, ipsam possessionem. Haec enim
tentio fac dicitur,quae ope exceptionis fit, verbi gratia, quis bona fide in alterius fundo domum aedificauit, condictionem certi non habet,qua sumtus factos repetere pollit labctaure doli cxceptioncm,qua opposita, domum tamdiu retinere pOtest, doncc iandi dominus impensas solvat. l. Paulin 1..de Aiamat:- .Rctruatio Iuris dicitur,quae ipse iure fit: Verbi gra 6stia: Maritus propter impensas inrcs dotales factas,ipsoiuredo-lcm retinere potest Imponia enim dotem ipse iure,sine exceptionis ope, minuunt. .quod jur,mpr. 93.I.deimpensis res dotal act. Similiter si seruus cum peculio venditus,furtum
venditori fecerit,absque beneficio exceptionis, ipso iure, prorata pretii,quanti est rcs, quam venditori serripuit, peculium minuitur,d ipse iure fit retentio,ia eruus quem Io inpr. deam emt. In retentione itaque Iuris condictio certi competit, ini tentione tacti,condictio incertissixiquibus constavapprobandum non esse, quod Duar adiit hunc nostrum Ceap.s.in n. Bariolum Malios interpretes secutus tradidit, eum, qui infun- alieno domum bona fide aedificauit, absque nimiuum relissione sue retentione eam domino iandi restituit, nullam
actionemsumtuum nomine habere Licet enim condictione certiaedificator non habeat, tamen incerti condictio ei competit, utim iam dictis uiri apparet.Deinde quamuis dominus tundi,etia aedificii, innando exstructi,dominus efficiatur,f. inuersansit.de Rer. Hufo aequis. i ridom. tamen equitas dcxatio naturalis non paritur,vtuurmis, fidoeiatis bona in arctificii exstructionem ab aedificatore factos retineat,& cum detrim
coillius locupletiorfiat.Recte itaque ad condictionem possccsionis siue retentionis, amo,quae nostris incerti, siue incerta
ondictio indebiti vocatur, exiuredi aequitate naturali com
95쪽
cffinestis qui e transection. Postremo' paucis hic quoque
notandiun est,condictionem indebiti aliam esse directam, aliam utilem. Directa dicitur,quae illi competit,qui indebitum soluit. Vtilis vcro,quae nonnunquam etiam illi datur, qui non soluit,aduertias eum,qui ab alio solutum accepit: Ita haec norat
Sequitur aliud huius secundi capitis membrum,quomodo videlicet indebitum a mutuo,&indebiti condictio a relisis condictionibus disserat,de quo nunc est videndum. Ut autem hoc magis fiat perspicuum,praemittendum cst,in quibus indebiturumutuu conueniant,deindc subiicicndum,in quibus difc erant.Convcniunt itaq; mutuu&indebitu in eo primum, ΦM. .. - sicuti in mutuo rei mutuo datae dominium in accipicnte tran-4.d. buum in sit,ita etiam in promutuo sue indebito. Ex quo insertur,quc- admodum in mutuo criculum spectat ad accipiente, ita re in promutuo sue indcbito periculum ad accipicntem spectare. Q dominus.13jhaIA iussi .dereb.creaeSecundo, i sicuti mutuum re contrahitur,f. I.Lnsu. Pu b.moaere contrah.obsee.ita etiam ex quorundam sententia promutuum, vel indebitum Glutum, s. u quoque.=sitin quis ab iis s. g.Is quoque.de gueracs. Sicuti enim in mutuo actio ex negotio gesto deseendit,ita quoque in promutuo. Qui cnim iniicbitum soluit,eci ipse,quosbluit,aliquid negotii gerit, vi ICt. Iulianus loquitur, inda. in area.ng. h. r. Sed quomodo illud intelligendunt in cpite praecedoti exposuimus.Tertio. sicuti in mutuo quando
obligatio oritur ex numeratiotic,quodpicruque, regularitur ficri soler,quandoq;.Vcro ex sumtionc pecuniaerroga .rr. g.
96쪽
ritii Condis indebiti. V. s. '
quis pccunia aliena dedit campost consuta sit cosumtioncn.indebitu conciliatur. Et liisco qui de casibus condictio indebiti incerti copetit. Quod si aliena ccunia indubito soluta co- sumta no fuerit,scd adhuc exstiterit,condictio incerti datur,ad possessione repetenda. Per tutionem namque pecuniae aliena dominiti in accipiente non fuit translatum, utpote quod olues no habuit, scd pollessio tantum odo in accipientc est translata: ad eius aute repetitionem indebiti condictionem incerta dari,
pius iam cst confirmatum. Iac. a r. huius tit. C.decond. in deb. Quarto, ut ex mutuo pupillustinc tutoris autoritate non
obligatur,ita nec cxpromutuo cum obligari certum cst.d. g. Is quos In fit quIb. mod re contrah oblig. Quinto, sicuti ex mutuo oritur aetio, quae vocatur condictitia actio, siue condi 73ctio,ita quoquc ex indebito Qua enim actione iciacturis, qui mutuam pecuniam sumsit, cademiciactur, qui quasi a debitore indebitam pecuniarn accepit. Nadebitor, qui perimiam
CrCcutam accepit,qualia CrCditore condictione tenetur cadeucro tenetur,qui quasi a debitore lutam accepit d. g. Is quos. Insit. Puib. moaere contrah.obLael. Si quis absentis. g. Is quoque, de obtig. o Act. et bixtus Caius inquit: taui non debitum accepit, ea dem actionetenetur,qua debitores creditoriIus Ibique debitoram ac creditorum nomen stricte ad mutui untaxat Caussam,rcserendum esse monet Culac M. S.ob u.es eos pr. SeX Qi DOn secus ac mutui actio perliberam persenam nobis acquiri--δε cis. F. inumn de .cre tactum actio promutui siue
97쪽
duetis, facile defendi possit,camictinendam S defendendam
existimo. Quemadmodum autem Culacii lectionem improbamus, ita etiam Robertiri Fabri emcndationem S sentent, ain, huius, pro autem, item, illius, etiam legendum cxistimantis, 1 non recipimus. Praeterquam enim quod Iurisconsultus Poma
ponius in dicI. se conditione, versic. duo autem, delat i a re loquitur, illud etiam constat, particulam autem, pius significare etiam. La. g. hoc etiam ver lium autem ulteram. C. de iure unprope calumn dan ut in illo ctiam Plauti: ire tu domum estu autem domum. Sed de hac disputatione plura videnda sunt apud Robertum S Fabrum in locis modo adductis Tertia in
63 debitin species est, quando aliquid iure naturali quidem de
betur vel quod iure ciuili est indebitum, iure autem naturali 4 debitum. Verbi gratia, intor patremi filium, detur en stro ciuili obligatio nulla estis potin De iure enim ciuili parer5t filius pro una eademque, sonahabentur. Nomo autem si bi ipsi obligari intest. Dciure autem naturali persenae consentur diueris, ideoque obligationabsistare potest. Post cinisci pationem vero de iurectiam ciuili persona sunt distinctae Adis paratae. Vnde si paterfiliopecuniam crediderit, &post cmancipationem eam filivspatri reddiderit,pccuniae solutae peti tio non eae Naturalis n. obligatio inter patrem, filiu tuit Giee diuerso si nilius pecunia crediderit patri,&patcr filio manci pato solucret,solutaepecuniae repetitio nulla in quia naturalis V obligatio inter patre Sessilium ruit. Neq; ' obstattextus,mi serastatre.3Iag. quas eis,Verbi Si nihil seculis apud rura mansit eh.ιIbi pater pecuniae sibi a filio credita: S filio postea mancipatione solutae repeticionem habet Napateribi peculiufilitiam.retinuit,per hanca. Peculii'ctcntionc obligatio nat talis est confusa, exstincla,ideos repetitio obcasu Dctit,cunulla
98쪽
Titt.de Condis indebiti Cap. r. XI
nulla subsit obligationaturalis, trepctitionc producere possit.
Sic ' inter dominu de cruum chulis obligatiocis non pol. De iure ciuili n. serui pro nullis habentur& lima quiparantur: Naturalistamcn obligatio,intcrcos cilio Dota λ iurantem y h.r n. De ivrcn. naturali ocS homines sunt aequales, de codictio nostra debiti cx iure bu aequitate naturali originem trahat. Hinc si dominus,cgotiti contraxit cum scrvo proprio, postea cum manumisit,manumislba seluit, luti repetitionem no habet. siquod donNnm. feod. Quamui&n. v modo dimmus,
obligatio non possit consistere intcr dominum &iemum T mcnde obligatione ciuili illud cstintelligendum. Et insiccieael siquod, negari non pol, ' naturalem esse aliquam obligationcm, cum omnes homines naturabuuc nascanturliberi,seruiatus aut introducta se iureuciatium,propter necessitate Aristea n nullam inter seruosvi liberos erat discrimentae hoc iure. . de Iustir.estare Dei mic in nostraliac specie scrutis est ni numictus δε, potestate domini liberatus: Dominus insep d bitu naturale agnouit S seruo manumis soluit. Et duinquit IClusit dominus nasurais debitum agnouit, satisinnuit, antea naturale debitum fuisse, quod obligationem naturale protulit, ij soluti,cpetitione impedit. Is n. qui naturalitcrobligatus cst lxiit,solutu repetere nequitiaci Naturaliter. I. I. Iutianus. . . Isquo dominuου. o . h.t.Sic inter fratres lubeadem paterna
potestate exsistentes ciuilis obligatio esse non potest, sed naturalis Patri enim oblligatio por fisum acquiritur, ideoque si ab teri id, quod naturaliter saltem debet, post mancipationem, Vel morte patris selucrit, soluti ropctitione soluens non habet. inarer afratre.,C reduc quo textu capite quarto latius nobis erit dicedum Eodest modo verus debitor in iudicio ab lutus, obligat nunet, non quide ciuiliter Ad naturaliter ciuilis ru
99쪽
obligatio per lententiam exitinguitur, naturalis autem obligario manet, quia absolutus reuera debet, &it Iurisconsultus Paulus inquit, licet absolutus sit, natura tamen debitor per mancta L Iulian-. . f. h.t r. id cst, verus debitor est,qa natura debet: Veritas enim donatura aequiparantur, unde adoptio dicitur imitari naturam j minorem.Instit de adopt. Hinc so nius optu imitaturprolem,quamgemissiubet, quamgemisse velim.& Cicero pro domo sua: i doptio imitatur veritatem cipiendorum liberorum. Qui itaque veredi natura dcbe uentetia hi- SQ diccabsolutoria prolata deberesnon desinit Sententiast enim perpcram lata, non exstinguit naturalem obligationem, non tollit natui ale vinculum, non perimit vinculum iurisgentium. Lprocurator 1. 3 siprocuratorinsis rem rar.hab. Ideoque, quod sua Ponto absolut soluit, condicere nequit aec Iulianus. OLIudex.aδ.fh.t. Sed si is, qui absolutus ruit nouo iudicio conueniatur, datur ei exceptio rei iunicat itquc propter utilitatem publicam, ut sit aliquis litiumsius. Du .iatu. h. n. C. cap. LHinc si a iudice ctiam per iniuriam .absolutus sit debitor, psegnus liberatur L fereme. υ quibus modus g. 96pothα.seis. idque propter rei iudicatae auctoritatem, &quod rcs iudicata
pro veritate habetur l. resiudicata.aor de regul Iu . est notat Anton Faber Bb. . coniectauraram. Iasi. Sed de textu d. Iulianus.ci plura diccntur insera capite quarto circa nem.Postremo fideicomissum minus solemni, vel inutili voluntate relictum ab herede tamen agnitum,naturaliter deberi, ideoque solutum repcti non posse, interpretes nostri communi calculo maluerunt. Iasinini deicommissumo . h. t. idendo in in s actinorense C. Curi Cin n.prin drsequitur Monius Faber. G. . conueλcap. Lubi hanc rationem subiicit, quia fideicommimim ex eius,
qui rogatus est, conscientia, pocissimum pendet: idcoque in
100쪽
eeteris caussis ,rum ipsis etiam lcgatis, si intestamentorimus lemni, rclicta proponantur, idcm dici non posse existimat, cum haec fidei heredis non sint commicta Nituntur autem .intcrprctcs, qui naturale debitum hic subesse putant, E. I. Aii commissum h.t.n Vbi IurisconsultusMarcianus sic scriptum reli-.quit: Fideicommitium in stipulationem deductum, tametsi non dubitum ruisset, quia tamen a sciente, fidei expledae caussa promissam siet,dcbetur Dum Iurisconsultus inlisit deber6de naturali dcbito illud accipiendum, siue naturalitcr illud debc .ri existimant. Ceterum 'Iurisconsulti hanc interpretationcm II minime admittunt. Fideicommissum enim ultima voluntate inutili relictum, uicindebitum , in stipulationem est deductum,&ab hcrede scienter fidei cxplenda caussa promissum. Debetur itaque, sed non debetur naturaliter: non enim debe- ture testamento inutili effex stipulatione, quae naturalcmΛciuue obligationem producit, ideoque naturaliter&ciuiliter hic deberi dicendum est: Condictio ita cliat. Rc autem Iurisconsultus inquit, a scient ramissum esseC. Si cnim ab ignor tepc crrorem acti promissum , vcl blutum fuerit, soluti autpromissi repetitio locum habet. a. f. IJh.r.n Notandum nunc ' est quibusdam aliam indebiti diuisionem proponi,nimirum indebitu aliud esse natura, aliud uregentiu, aliud iure ciuili, aliudiure honorario.Itatradit PTaetc.inlex Der.indebitu. Lindebita. Ilfh.t Inael. I. g .Vlp. mentione facit indebiti, natura costat,itcq indebativi, costat iure honorarios eo col-- laguntiniicbitum quoq; esse natura.&indebitu iureptorio.Indebitum enim totide modis dicitur, quot debitum, totidemque,quo obligatio Hotomann instrincip. h. titul muri, f. de condictandebit. In dict. s. idem Vlpianus mentionem facit de-