장음표시 사용
311쪽
indebitum namque lutum vel promissio esse sitis estis
nitestum. Sed dubitatur aduersus quem rcpetitio dctur e Aducrsus stipulantem, hoc est, aduertus cum, Cui Secundina 4stdclcgata,indcbiti condictio non competit. Dico aduersus stipulantum. Delegatio enim stipulatione perficitur, delegato scilicet promittcnte Itipulantici nimirum,cui est delegatus. I. I. de nouat. n. Ceod. Et dclegare proprie cst vice sua alium reum, alium dcbitorem, quivi ex promitto dicitur, siue intercessor,nouandi caussa creditori dare tae axe.Ir de nouit. se delegat. Α quomodo expromisso a fideiussore differat, traditum a nobis est, de condictione certi. c. . nu amaa. συ. Propterea autem aduersus stipulantem indebiti condictio non datur, quia stipulator non indebitum, sed iulud recepit, quod ii bi dcbcbatur. lig. 9 quis delegauerat. U.eod. Ei lcm,quisibi debitum rccepit, condici lutum non potest, ctiamsi non do bitor blucrit, modo pro debitoresvero solutio facta sit. l. quodnomine δ. Urum.ys versvit. l. repetiit . . l. Insumma. Osfh tis no .l. de hereditate .s. C. de petit.h Mae Inio etiamί promittens siue delegatus nihil soluerit,
a stipulatore convcniatur,tamcntcnetur,nec doli exceptione
sedes udcrepotest. Dolonamque caret stipulator, qui poritia, quod vere sibi dcbetur, Masterpromisit. Es donaturin. p. de condea dat Lpum s. g. sieum.de dolieme . . si non debuorem. io denouat draelegat. Neque impedit,quod obiici potest, creditorem fortassis scire, falsum debitorem sibi delegari. Id- coque in bona fide cum non esse,quia debitore fati,debitum stipulatur. Nam creditor non facile scire potest,quid inter delegantem&delegatum actum sit, imo licet sciat dissimulare debet,nc curiosus videatur, ut notanter Paulus inquit L . Me M
312쪽
exceptio. . g. D.denouat. se delegat Sed S Helcgatus scire potuit edebitorcin non esse, nihilominus promist, quo casu indebiti condictio cessat, quod promittens donandi ani
gat Datur tergo hic Secundinae repetitio aduersiis Emilia Io8um, aqua dclcgata cli,&quidem si soluerit, datur cond1ctio indebiti certi, eaque solutum repetit,si nillil bluerit, condictio indebiti incerti, eaque petit ut liberetur ab obligatione, qua stipulanti obstricta est ' Quippe condictioncm debiti certivi incerti esse, suo loco exposuimus. Liberatio vero cum ad
reSIncertas pertineat, recte incerti condictione exigitur, de quo latius in tractatione nostra condictis incerti, capite primodiiseruimus . Quod fatuem traditum iam cst delegatae reia ''petitionem dari ab Imperatore Antonino declaratur, ut obtineat, si citra transactionem ullam delegata promiserit.Trans. nctione enim interueniente, repetitioni locus nullus est Lel gantur. 3.inpr. d.Linfimma. g. Id .h.t.nos Ratio haec assignatur, quia ex cauli a trans actionis lutum, non est indebitum,
sed ab indebito expresse distinguitur.' Li umma in pr. I non transactionis. 6. C. de Iuris est fari . ignorant . aius' tamen hic iis notandus venit, quod legato datur condictio aduersus accipientem. Siqtiis enim non obitorcia dclcgauerit ei, cui nihil quoque debebat, de delegatus solucrit hanc noli ram
actionem dclegatus habct, qua solutum ab accipientc rcpe 'tit. Sed cisi nili: ubluerit,condictionem inccri aduersiis stipulatorem habet,ut ab obligacione liber Ctur Imosi conueniatura stipulatore,ut solucrct,q, promi it,cxccptionc doli mali sciu-
313쪽
delegato condictio non competit, quia vere debuit, sed comis pcti deleganti, Mici I debuit aduersius accipientem Deis legatio enim selutionem imitatur Vnde is, qui delegat. l
que indebitum desegans, recte idipsum reperit. Erantibus omnibus iam perspicuum est, cotidicti o nem indebiti I oti tantum bluenti, promittenti. Verum etiam delegato deleganti dari , atque his quandoque ' condictionem Certi,quandoque incerti. Et sane fatui indebiti condictio incerti datur, quam certi, illa enim quod promutam solummodo est, Condicitur, hac vero quod latum&dasum iam est. Quiriturio,plus est bluere quam promtucre,plus ergo condictionem indobili certi haberc, quam condictionem In erit,&ί4blutum repetere pollLun, multo magis promitum, assi
mento ducto a maioriad minus, quo Imperatores tuntur,m
Lcum e iurat. Ch.tit.no . Quamuis Cui ac itemque Paciaus argumentum illud a nunon ad maius ductum elle arta
Dceimo, quaeritur de liberto , est quatenurus randia ritur. Exstat dceolocus clagans in I nonsorum.aff.θ- bertum ba.n.Monendit autem primum sumus, libertos non eiusdem conditionis esse si enim seruus mihi ex caussa emtionis,donationisici legati traditus tuerit, hac Iege, ut manumi latur,&manumissus sit,nondic liberius fit, ut ille,quem nulla cogente necessitate manumitto. .squu hac lege.IR. g. I.deoper, Bbera. Ita namquc ci aditus,ut nimirum manumittatur, operas promittcre mas missius non cogitur. Has igitur, si vel impositas coactus, vel per errorcin promiserit,non tenetur. I. videndumss.delegat. IIqui excaussa. .deso .lIbi2 .l cc onem. a. de operibera. s. C. d. tu. Hinc si ciusmodi ubcrtus se debere putans, i
314쪽
putanssiauerit,ipsarum aemmationem per indebiti tamdictionem repetit,arg. G nonsertem. Iisertus vers hae inquit. s. u.nsr. Contra vero si sibi non impositas, atque adeo a sedebita liquo tempore ex voluntate sita hoc est, non per errorem, nec coactus praestiterit, carum aestimationem non re
petit,ac tantummodo compelli deinceps ad praestandas non promissa nequit Loperiae.3I de oper tiberi. o nasse enim videtur L Campanus. I. . Et cuiuspcrerrorem dati repetitio est, eius consulto dati donatio est. l. cuiusper errorem. 13. de Reg.
Lur. Sed plenius aliquanto hic explicandus erit,d. g. libertus, quem Paulus de stro solemnem S difficilem esse inquit,in Lisnon rem.h.t.n. cum illehuius scenae sit proprius. Tradit. ibidem Iuristoriustus deliberto,quroperas indebitas patro luit. Pone seruus a dominosuo manumissus, nullas ei opera promisit Soluit tamen,& praestitit aliquas operas, casVult repetere, quaeritur avossi Distinguendum esse docet Iurisconsultus inter officiales&artiticiales operas. Ossiciales dicimtur,quae non in arte ulla certa Ad in patrono, quibuscunq; uiciis adiuuando versantur, Δ per nam eius potissimum attingunt l. haec demum.33 deoper tiberi Artificiales dicuntur, quae artis aucuiuspropriae sunt,neque sine illa praestari possunt, veluti si libertus pietor nedicus,faber,architectiisue sit, &hae persenam domini siue patroni non respiciunt officiales 'Ope a liberto patrono praestitae non condicuntur,rcXtus, in pr. 9.libertus,ubi Iurisconsultus inquit, libertus,cu putare arrono debere luit,eoniacere eum non posse,quamuisputansse ob a tumsoluit Iulianus, lib. ro Digesorum ipsit. Iurisconsultus generaliter operas nominat, officialium mentionem non iacit,sed ratio,quae subnemtur,&verba inversiic. Wrmn
quibus officiales ab artificialibus seu fabrilibus expressim di
315쪽
stinguit,omnino nos cogunt;nquod in principio de operis in genere dictum est, de ossicialibus accipiamus. Hae patrono praestitae non condicuntur. Natura enim, ait Vlpianus, operas patrono libertus debet. Et naturalis obligatio,condictioncm non admittit. Iure naturali tenet ibertus patronum colere, obseruare,in mensi administrare,& alia, quae ad victum, cur tionem,utium, quietem, Voluptatem eius pertinent,praestare negotia etiam eiusdem m0do nullo cum detrimento liberti fieri possis,gerere,peregre cum patrono proficisci. E. I. haeea mum. de per.uber. Idqtie propter ingens libertatis beneficium, quod a domino manumissus accepit.Haste ergo operas si pra:- .stitcrit,nbn condicet. Sed cisi ii ae vcrae iure naturali debi- ae,non praestentur,earum vero nomine per transectionem pecunia promittat di soluatur,repetitioni locus non est aes bertus. - es. Nam praeter id, quod iure naturali opcrae saepe dictis debcntur, ex transactione pecunia soluta est, quae per se quoque condictionem impedit aeta si a inpre. Φ. r. min. Et haec de ossicialibus operis. De artificialibus, veluti si patrono libertus tabulam pinxit,domum aedificauit, vel na- uim fabricauit,probabiliter dubitatur, an earum nomine ron
petitiolocum habcat. De eodisputat Vlpianus, in re e sopera ex sententia Cois refert, aceto controuerti,4 carum repetitionem non esse vidcri,cum plerumque robur hominis, aetasicmporis oportunitasque naturalis mutet caussam oper
rum,di inscctum fieri non possit, quod famam est , concludit tamen cum Iuliano earumi cm amationem repeti. Opera arti talis patronoa α aestimatida est, haec aestima lincondemnationem nict. d. gibertus. versiam is ui estIuliani. Nullo enim iuro,nec naturali nec
Facti quidem conalictio unpossibilis est, sed
316쪽
aestimatio tacti hic condici ruri& quidem condemnatur patrΟ-nus inqlia latum locupletior factus est. Interdum, Inquit Iulianus,licci aliud praestemus, aliud condicimus. Idque duobus exemplis declarat. Si quis enim fundum indebitum ded rit&bona fide acceptus sit, fructus autem ab ipso Condicantur,hoc solum refundere tenetur,in quo locupletior factus est. Si quis etiam homi nomindebitum dederit,in accipiens bona fide,modico pretio cum vendiderit,in id condictione conuenitur, quod ex pretio habet, siticin quo locu pictior est factus, ver edhae inquit. Ex t quo interpretes nostri colligunt indebiti condictionem non dari, nisian quod quis locupletior factus sit. AEquitati enim conuenire putatur, ut qui obligatur vltra intentioncm suam, de eo tantum tencatur,quod penes se h.ibet. Verum illud non procedit,quando quis dolo habere desiit, tunc enim in totum,dolum admittens, conuenitur.Nequest refragatur quod Accurs noster tradit, L Indebisi. s. g. sede sinumi. verb. ut vel f .rit. nos. Pcipientem indebitum in genere S quantitate, teneri etia in si absque dolo S culpa perierit,cum genus perire non potest. l. Incenaeum. I. Icerapetat.
Illud enim in mutuo recipimus, non autem in Indcbito,quael cci cognationem insignem uaterde habeam, an multis tamen differunt, Grecte t. In fac in .simo brum. . tibertus.1. h.r.n. estque lim crebior interpretum nostiorum sententia,ut
contra C scurso Larto docuerunt Salae. Salyc. Histoc leonae se Iason.inae indebiti. g. edeis .h.r.n Addit Iulianus: Nonne a mari haec debent Haec non sine commotionea Iuliano proscruntur,eoque indicat, se a Celsb iterum dissentire, cum quo sepius ipsum non conuenire antea monuimus. PostrCmo redit Iurisconsultus, ad Operas officiatos, Gai eas patronum
317쪽
ade.ιs non teneri Ratio est,quiariae operae patroni per nae o haerent,6 4 persena patroni inseparabiles esse dicuntur, deses teri,quam patrono praestari non possunt. opera inremmo deser. libera Ceterum si artificisci opcraefuerint desegatae peti perdel egatum liberto possunt. Hae enim perlonae patroni non colimcnt,orficialas autem crechtori delegatari praestitae non condicuntur,neque ei, cui praeutitae sunt, illi enim expronaissione fueruntdcbitar,& is suum rccepit,ncque pataono,cui natura libertusad eas obligatusfuit aeg. libertus vers Udet . atus,vesquea n. Quamuis autem ea,quae dc libertis it ad tur, hodie non obtilacant, Cruitute apud noS sublata, tamen negligenda non sunt,cum vulgo receptum sit delibertis dicta. . in vas illisi obtinore,ut nostri docent, in c. r. 5 Ibigi verb Reuerentia demitit. Vasast.qui contum.inusu es alii inae senos rem glibertus.ha 'ti Undecimo, an marito indeliri nosra eondictio et petat, manis dubitatur. Agitur deco,iniquodnomine. I.cum q. f. h. t. n. Iurisconsulam Paulus, in aec quodnomine, ita scriptum reliquit: uod nominemarari,q luendo nonsit,astu mulierisolvisset, repetere non polin,iaco, quia debitum esset mulieri.HocNt rectius intel- δὸς ligatur, meminissenos oportet, iure cautum cssh, quod inritus soluto matrimonio amplius non teneatur, quam faccre possit. maritum.rastat.ma deo quod pactostscastringere non possit, in solidum ut conueniatur Latia a se. I . f. e P
rer . eod.tit. Tenetur tantummodo maritus, quat Cnus facultates crus patiuntur, habita ratione eius nuxgca', Uttan-rum retineat,quantum ci ad victum cst ncceelsarium. Idque sepientcs legumlatores in honorcm coniugii,& propter reuCrentialia,quae mariti,debetur,statuendum putarunt, ne marii Sadmcndicitatem reduceretur, si in seladum teneretur, Momnibus
318쪽
omnibus bonis priuaretur. Pone nunc, Tithim nomine mariti qui soluendo non est lbluto matrimoniomulieri amplius sor- uiae,quam maritus tenebatur, Lacultates eius patiebantur, quaestionis est, an Titiuου, quod ampliussit is repeterepsit Rc- spontandum videtur, quod amplius sblutum est, posse condi, ei, propterea quod indebitum putaturvi marisus in tantum obligatus non fuit. Meterum his non attentis, Paulus Contrarium respondct,i rationem subiicit, quoddebitum mulieri sit Glutum. Maritus namque mulieri naturesiter, ciuiliter dotem deber,& debitor mulieris est. Haae igitur obligatio indebiti condictionem impedit. Minc Vlpianus in sequent legrinam se ratus yssi π.m .subiicit,etiam maritum, si cum niuilfacere possit,dotem soluerit,in ea caussa esse, ut repeterenon posit. Obligatio namquc quae subcst,nullam rc- petitionem admittit. Ex quovostri recte colligunt, quod maritus allegatum beneficium retinendo, non autem petendo habeat.Non amittit autem hoc beneficium inops maritus, ctiamsi promittat vel constituat seuntegram dotem soluturum. In selidum quidem maritus tenetur, scd nihilominus mulieri, inquantum tacere potest, condemnatur,utidem iuris auctor scripsit in quod maritus s. de constit pecun adeo ut post sententiam quoque maritus lianc exceptionem opponere poς
Ex quibus illud quoque constav.vcrum csse quod Paulo ante docuimus, plus esse seluere quam promittere. Maritus enim pauper,qui integram dotem promittit,propterca non tenetur vltra quam facere possit, qui autem integram dotem soluit, eam non repetit. Squiparantur itaque quoad confirmationem actus, non quoad impediendam repetitionem. y Sed hic accurato velim notati, admittendum non esse, quod
319쪽
Bartol. Angol. A communiter Dd. referente Iasone tradunt, maritum ultraquam tacereponsiticiacri, si nouandi animo talem promissionem fecerit. Vorocmmicrius est, quod nequiuicin per pactiim xprcisum maritus rununtiarc huic beneficio possit toxi notabilis, inae l. alia catis. g. Eleganter.IAM. mare Namque contra bonos mores,ai tauri lconualtus,ldp iii clunacstc,mclius est . Quippe cum contrarccepta,rcu rentiam, qui maritis exhibenda cst, id eme appareat. Noquc ' obstat, quemlibet tauor pro sic nitroducto renuntiare posse l. penuit . C. depacI. sed imus 'a ivr.huius capvis. Ergo hinc mariti renuntiationem valere. Anteccdens cnim officium perdit, quando renuntiatio bonis moribus cst contraria, videre nuntiatione mariti Iurisconsultus cxpressis verbis ictabit, init de Eleganter. Adeo' autem Intcrpretas hoc verum esse volutu, ut licet mediante iuramento, maritus huic benetidio renuntietitamcntcnuntietio Vircs non habeat, hoccnimius reuerentiale reputari non posse voluit Ialbia Ind. l. qηod nomine. numta. V Incertum. .h.t.nos, Exceptio etiam illa, de qua iam agi naris,quae marito ex benignitate est conccna, non clidit debitum vel actionem, sed moderatu condemnationem, vepulcre tradit Piugus de Caser in G. quodnomine num.I. h.I.no,. Vndectiam maritus, qui opposita hac exceptione absolutus est, denuo conueniri potest, si locupletior factus fucrit L .c.
11 obiici avicini hisce vidco, exi. Uri s r. n. incertum sit sit,pcrpetua antcmporalis lit exceptio, silutum rcpcta posse. At hic incertum esse,perpetua micro temporalis excc- ptio sit,quae marito cst conccisa, cum incertum sit, an is locupletior naturus sit. Ergo repCtitionem dari marito. Recte auteresponderi arbitror,magnam esse diu ilitudinem, inter ex- cepti
320쪽
gist. de Condiscinde iti. V. s. et sy
ceptionem quae marito competit, cam,quae daturex
cιI. In hac enim lcge agitur de obligatione, quae conditioncm quandam habet. Siquis ciama pactus fuerit, a se non petitum, donec Titius consul laetus sit, vel quis promisit cum Titius co-sultactus fuerit, conditio quaedam apposita est, idcoquc ante coditionis cxistetiam blutum coctitur Atinae quodnomme, nulla conditio facti, hoc est,quae ex contrahentium voluntate destendat, apposita est,scd conditio iuris subcst. Multum autedifferre conditionem iuris a facti conditione notum cst.I. mu rumint .aI.de condict. se demonser Issa enim cx iuris dilpositione incit, neque conditionis vim habet, lac suspendit Hamvero ex contrahentium voluntate expressa oritur, v aq; conditio est cx mcnte eorum sulpendit. Idcirco mirum no cst,
quod marito plus bluenti condictio nodatur .. Mitem lini
ssici quoque potest, exceptionem hanc, quae marito com pCtere solet, ei se temporalem. Noquc impcdit,quod sicri pollit, ut maritus nunquam ad pinguiorem fortuna veniat. Hos n. quia odiosum non praesumitur,ncq ut marito detrimento tam cosideratur.arg. l. idefunctus Io C arbit.tur. Et haec polti rior lolutio est Pauli de Castro,in aecquodnomine. cul. 3. fha 7.Denicha pulcri'. iocosa cit obiectio, qua glo ita ibidei cri, uonposit, I 2s mouet, maritum,qui soluendo no est, atra plius quam debin soluere non posse. Ergofrustra Inc de remtem responciet, maritu habuisic quod solii cret, ex quo tamcnse sustentare debebat,& ad quod ut daret, non obstrictus r. Ghoc ergo non rcpetit, d latis oportune deso tua: icur, M.' multis facile iccus, quam Iurisconuultus decidit, statu cladiain videri possir. Duodecimo mulierrnum deris, non lotii dc caussa in dabiti ἔλε