장음표시 사용
361쪽
diti , quae piarmica nominantur , sternutamentum exiscitamus. Hae quidem caulae exrernae sternutationem imis mediate pioducunt. Dantur tamen aliae quam plurimae, eandem mediate essicientes, internas scilicet generando vel commouendo,quales sunt omnes acris alterationes,ut de frigido aere supr, dictum est. Galenus lib. de
instrum. odoratus cap. 6. dicit a Solis aspectu sternutationem excitari, quia cerebri spiritus vapori similes 1 Sole funduntur.
. Diagno sis ipsius a Rebis per se manifesta est.
Causae externae ex aegri relatione patent ; internae ve-rδ ex signis partium affectarum , a quibus materia irritans ad nares, & anteriorem cerebri partem transmi
Quod ad prognosim attinet, hic affectus ex se omni vacat periculo. In principio tamen catarrhi & coryzae , valde nocet, quia humor concoquendus quiete indiget.Interdum autem in febribus adeb viget,ut vires deiiciat, & fluxum sanguinis E naribus interdum exciter. Saepe tamen nullo modo nocet, & in sanis cerebri superfluitates expellit: in aegris verδ pro bono signo habetur. In febribus praeeipue malignis , etiam rebus Omnibus desperatis, lalutem promittit. Hystericae mullei i, aut dissiculter parienti . si sternutatio accidat,bonum, aph. 3F. sect. s. Medicamentis piarmicis prouocata sternutatio,a poplexiae,aliisque grauioribus cerebri affectibus prodest. At si prouocata non adueniat , signum lethale est, naturam enim succumbere signia fieat. In morbis pulmonum, pleuritide praesertim, & peri- pneumonia, sternutatio mala est,ex Hipp. 2. progn.quia ex concussione illa sternutantis cerebri, lacerantur M. violenter diuelluntur partes thoracleae,unde inflammatio valdὸ augetur, & nulla praeterea fit materiae morbi-
362쪽
Cap. VI. De Sternutatione. 3I 'fieae vacuatio. Ad pituitam vero in bronchiis pulmonum contentam,potenter expellendam,quae tussi reiici non potuerat, sterninamentum conferre docet Gal. a.
de sympi .cauccap. F.& 6. Curatio , quando necessaria est , dum scilicet sternutatio alia inseri incommoda, perficitur , primo causarum externarum amotione, si ab iis excitetur. Si vero fiat, a causa interna , illa etiam auferenda est, euacuantibus , reuellentibus, derivantibus & disse tientibus remediis. Si itaque calida cerebri, aut alterius partis intemperies , vapores acres ad nares & interiores cerebri meri inges transmittat, venae sectio celebranda est . mox purgatio idonea instituenda. Deinde vapores illi reuellantur frictionibus, & ligaturis extremorum , cucurbi- 3 tulis scapulis admotis; tum reliqua reuellentia , derivantia, & discutientia usurpentur, caput pectinetur,
aures vellicentur, oculi confricentur, nares emungau-tur. spiritus cohibeatur. Ad acrimoniam denique demulcendam , & n rium irritationem compescendam , utile erit aquae tepidae vaporem naribus excipere , vel easdem oleo violaceo , rosaceo , amygdal. dulcium , aut butyro recenti illinire , vel lac tepens naribus attrahere;
quo solo remedio Forestus ancillam a graui sternutatione, in principio huius capitis proposita , con
363쪽
De Haemorrhagra narium. HAE morrhagiae nomen quemlibet sanguinis fluxum a quacumque parte profluentis vulgd significat. Peculiariter tamen , quando simpliciter absque ulla partis affectae mentione enunciatur ab Hippocrate, id tantum pic fluuium significat, quod e naribus fit, tanquam speciem primariam,& euidentissimam λ vian-
notauit Galenus com . I. in I .Epid. Est autem haemorrhagia narium, symptoma in excretis eorum quae sunt toto genere praerer naturam. Sanguis autem per nares emuens. aut a venis & arteriis cerebri basim perreptantibus effunditur , aut a vasis e palato ad nares descendentibus, quae sunt instar venarum haemorrhoidalium in ano & utero. Cum vero omne symptoma pendeat a morbo, tan quam a causa proxima & immediata, huius causa erit morbus organicus , vel communis. Organicus duplex est , vasorum apertio , quae Graecis dicitur,& rarefactio δὶα η rum appellata. Communis etiam duplex, eorundem vasorum ruptio, quae nomin
tur, & ero sio δαὴωm appellata. Causae istos morbos immediate producentes sunt, sanguinis quantitas , vel qualitas excedens. Sanguis quantitate peccans, venas rumpere,aut orificia illarum aperire potis est. Idem vero qualitate peccans I si nimirum calidior, tenuiorque sit, per anastomosin effluere potest, qoia calor orificia dilatat, & tenuitas efficit, vi facilius effluere possit Eaedem qualitates diapede- sim etiam efficiunt: Calor enim rarefacit tunicas vasoruma
364쪽
sorum, & sanguinis tenuitas efficit, ut per poros earum tunicarum transfluere possit. Sanguinis denique acrimonia venarum tunicas erodit, dc exulcerat, & dia-bto sim parit. Cauta etiam externae ad horum morborum productionem concurrunt, mediate, Vel immediate. Immediate id praestant casus, ictus, vulnus , & alia id genus,
quae venas rumpere, aut diuidere Valent. Mediate vero operantur, quaecumque sanguinem multiplicare, calefacere ut attenuare possunt , Ut victus plenior, & crapula , Otium, aut exercitia nimia, magnus clamor, aestus,
longa in sole mora, & alia quamplurima. Haemorrhagiae differentiae ex eo desumuntur, qud dalia critica est, alia symptomatica: critica fit in febribus acutis,ui naturae causam morbificam per has vias expetilere conantis: Praesertim in iis,quae visceris alicuius i flammationi coniunctae sunt,ac in primis hepatis & lienis,quae per has vias saepissimὶ soluuntur. Fit etiam interdum line febre,natura sese a superfluo sanguine exonerante , unde vidimus quam plurimos aetate iuuenili periodicam haemorrhagiam pati , alios etiam per alias vias sanguinem utiliter effundere. Sympromatica vero in morbis chronicis praecipue contingit,in qnibus sanguis vitiosus ab hepate debili,&insigni aliqua intemperie laborante producitur 3 qui vel ob retentricis facultatis imbecillitatem, per venas illas emuit;vel ab expultrice reiicitur, tanquam onus inutile, cum sanguis impurus & vitiosus corpori alendo id
Cognoscitur per se ipsa haemorrhagia.Causae vero illius hoc modo distinguuntur ι ea quidem quae fit per
ανααμωσγν, hoc habet commune cum ea, quae per ρήξιν,
quod in utraque sanguis copiose fluat ; sed in eo distinguntur , quod si praecesserit ictus, vel casus , ρηξ pot
365쪽
b L ' Praxeos Medi ea Lib. I I.
tius adesse eoniiciendum est. Cum tamen a plei hora &sanguinis multitudine ruptio & apertio vasorum possit contingere, ita distingui possunt, quod rupto vase sanguis continuo effluat, aperto verδ tantum per interualla : quia vasorum orificia constringi solent, quando humoris copia dilatans ad ea mi talis conssuit , vasa autem rupta, se Der aperta manent; & idco sanguis continuo effluit, donec solutio continui in iis facta iterum vniatur. Praeterea distinguitur apertio vaso Ium a ruptione, ex iplius sanguinis substantia. Si enim tenuis fit , ab apertis vas s potius; si crassus, a disruptis emanat.Hinc sit,ut haemorrhagia plerumque in iuuenibus a vasorum apertione fiat, quia sanguinem habenr, tenuiorem in sinibus vero a ruptione,quia crassiorem , obtinuerunt.
Sῖ a venarum erosione fiat haemorrhagia, adsunt signa cacochymiae, vicerisve, & pus, aut sanies interdum ' egreditur. Aut saltem catarrhus salsus praecessit. Si per δαπει ν lessuat sanguis, ille tenuis cst, & adm dum paucu Causae vetδ antecedentes & externae sic ilὸ distinguntur. Si enim ii copia sanguinis haemorrhagia contingat,adest rubor in facie,& tensio venarum tum etiam praecessit victus largior dc calidior, aut causa aliqua externa fundens & attenuans sanguinem: haec autem praecipue contingunt iis,qui calidiori hepate praediti sunt. Si aeacochymia affectus proueniat, illa propriis signis distinguetur, quae bilem, aut melancholiam redundantem ostendunt; praeterea sanguis effluens, aut per venam brachii detractus,corruptus, aut praua qualitate infectus apparebit. Si a retentricis facultatis imbecillitate haemorrhagia contingat, pallidus faciei color, & totius corporis debilitas apparet , tum etiam affectus aliquis praecessit,a quo
366쪽
Cap. VIII. De Haemorrhagia. 3 et hepar in primis debilitatum est; ac denique sanguis
paucus & per interualla essi uir. Si sanguis E venis narium immediate essiuat, astrinis, gentibus remediis naribus admotis, sacile sedatur , de . nullibi capitis dolor percipitur.Contra vero, si a cerebro profluat, in aliqua capitis parte determinata dolor per-eipitur , fluxus dissicile sedatur , & in naso posita nihil
conserunt. Ab aliis etiam partibus sanguis interdum profluit .vt hepate, liςne, utero , quarum indicia dabunt dolores, & tensiones circa easdem partes. Si sanguis fluat ab arteria, cum impetu egreditur,ca- . I idus est , purus, floridus, & rutilans, ex vena vero ruia heus, in fuscum tendens crassus, interdum impurus, tacum paruo impetu egreditur. Prognosis imminentis haemorrhagiae, praecipuὸ cruticae , ab actionibus hesis, excrementis & qualitatibus mutatis desumitur: sicque suturam haemorrhagiam indicant insomnia , & imagines rerum rubrarum; capitis & ceruicis dolor subinde ortus, temporum grauiras, re pulsatio magna in arteriis illorum tinnitus , vel sonitus aurium , oculorum hebetudo , & marmaryges il-I is obseruantes , rubor eorumdem, ac Eotius fere faciei; lucis auersio , lachrymae inuoluntariae, pruritus nasi,
sanguinis stilla die indice , spirandi dissicultas. tenso hypochondriorum sine dolore. Quorum signorum ratio talis est. Quando sanguis ad caput deserri incipit,
patit in cerebro phantasmata rerum rubrarum, tum
per insomnia , tum etiam inter vigilandum ; ut Iuveni Romano contigit, cuius mentionem fatit Gal. lib. de praesagitione ad Post humum cap. I a. is enim morbo acuto laborans, rubrum serpentem ad cubiculi laquearia oberrantem videre; visus est, quo perterritus,
E lecto subinde exiliit, unde Gai. aduentantem ha morrhagiam praedixit-sanguinis missionem impe-
367쪽
2 Praxeos Medicae Lib. IV. diuit, quam alii medici praescripserant. Dolor capitis, di ceruicis ex eadem sanguinis transsatione ad partes superiores exoritur, qui membranas diuellens, distendens de, doloris seusum parit. Pulsant autem arteriae
temporum extraordinario moru , propter earum εompressionem, quae a venarum repletione fit. Aurium tinianitus fit ex vaporibus.ad cerebrum magna copia tendentibus. Visus hebetudo fit,quia copiosi &crassi vapores ad superiora elati, meatus obstruunt. unde fit, ut denegato aditu spiritui animali, hebei cat visus. Marmaryges oculis obuersantes , nihil aliud sunt, quam tenuia quaedam, & diuulsa corpuscula variorum colorum, intra corneam tunicam , & crystalloidem contenta, ex vaporibus sursum elatis producta , quae licet interius sint, exterius tamen posita, deceptione visius a parent ; quandoquidem oculus externae assuetus visioni, quaecumque intus sunr, extra esse iudicat. Rubor
faciei & oculorum , ex sanguine fit, qui maiori copia ad illas partes cumulatur. Lucis auersio ex eo proficiscitur, quod distenti Ochii humorum copia, ex nimia luce magis distenduntur; quia lux disgregat spiritus, unde oculi dilatatio, ex qua dolor consequitur, quem
Vt euitent aegrotantes, lucem fugiunt. Lachrymae in- uoluntariae fiunt ex repletione oculorum, & partium adiacentium, quae praeter modum distentae comprimunt glandulas illas humorem continentes, ex quo lachrymae generantur. Pruritus narium fit ex vaporibus sursum ascendentibus, & nares vellicantibus. Sanguinis stilla die indice apparens,v. g. quarto, Vel undecimo,ostendit futuram haemorrhagiam die iudicatori nempe septimo, vel decimo quarto, quia diebus indici- bus natura incipit transferre humores ad eas partes. Dissicilis redditur respiratio, quia dum sanguis ad superiora transfertur , diaphragma comprimit. Ten-
368쪽
Cap. VIII. De Hamorrhagia. 32y
sio denique hypochondriotum fita, quia sanguis in suo fonte , dc radicibus venarum moueri incipit ; sed fugax est ea distensio , & sine dolore, quemadmodum& difficilis respiratio ; si enim diutius & contumaciis ter perseuerarent, signa essent potius hepatis tinflamis
Praesentis vero haemorrhagiae prognoss ita instituenda est. Sanguis e naribus die critico moderata quantitate ssuisens , salutaris. Quamuis haec sententia a Galeno sapuas inculcata sit , illi tamen Fernelius reluctatur lib. 2. de sanguinis missione cap. i. dicens nullum sanguinis profluuium , licet criticum , salubre esse. Quoniam li-cEt deliria , vigilias,capitis dolorem, & reliqua symptomata demulceat, vix tamen morbum penitus eue lit,qnia sanguinis portio purior emittit ut , impuriori Temanente , idque ex eo probatur, quod sanguis ex odinare profluens, colore & substantia laudabilis apparet ;cum sanguis eodem tempore e vena detractus, impurus, & corruptus appareat. Speciosa quidem est haec Fernet ij doctrina , non tamen absolute recipienda. Ve-xum quidem est in plurimis morbis acutis, praecipuZvero in febribus malignis, haemorrhag am sepὸ mo hum penitus non soluere , quemadmodum nec sudores in iis gem febribus perpetuo salutares sunt ; quia tales
evacuationes a natura irritata ante tempus, materiae
morbificae malitia plerumque fiunt. Attamen non raro morbi acuti haemorrhagia soluuntur, ut doeuit Gal. lib. 3. de cris. cap. vltimo , & passim alibi. Quod autem sanguis per nares excretus, purus scmper appareat, ratio inde desumitur; quod nimirum ille guttarim enfluat , sicque statim refrigeretur, ut partes impurae si parari nequeant, & illae puriores partes reliquis per mixtae rubrum colorem toti massae concilient. Sanguis
369쪽
vero e brachio detractus, quia affatim effluit, calcirem in vasculo diu retinet, a quo paries impurae separantur; ita ut crassa & foeculcnta fundum petat, biliosa vero & pituitosa, quae magis alterata , & impurior est, supernatet,& ita languis impurus , ac sordidus appareat. Contra vero, si sanguis e brachio guttatim est luat, purus apparebit, quia cito concrescit, antequam partes heterogeneae a calore secerni potucrint. Imo vero sanguis copiose cffluens, si in pelui latiore recipiatur,pulus etiam apparet, quia cito refrigeratur. Haemorrhagiae nimis copiosae & vehementes pessimae: nam ad conuulsionem deferunt. Fit enim aliquando,ut natura copia sanguinis grauata, & ad excretionem concitata , modum tenere nequeat, & supercrisim efficiat, quam medici siepe cohibere coguntur. Haemouhagia in principio morbi,mala,quia symptomatica est,& fit natura ante tempus irritata ad excretionem, a materiae morbificae malitia. Haemorrhagia quae e directo partis affectae accidisi bona, contra vero, mala : sic in hepatis inflammatione, sanguis cHuens e nare dextra , bonus, e sinistra vero, malus. Contra , lic ne inflammato , c sinistra bonus , C dextra vero malus; quia omnis bona euacuatio κατιον debet fieri. Stillae sanguinis paucae per nares cstluentes,malae: Significant enim naturae imbecillitatem & malignitatem morbi. Omnis siquid om excretio in morbis acutis, quae in boatur tantum , & non perficitur , maxime damna rur ab Hipocr. quia maior est securitas in febribus, in quibus natura nihil excernit, quam in quibus pauca & inutilia ; siquidem coctioni esse interram tunc temporis arguitur. Quod si stilla appareat, signum est an id tempus naturam irritari. Stilla tamen die ind:ce prodiens , signis concoctioni utcumque apparenti-
370쪽
Cap. VIII De Hamorrhagia. 3 aj
bus, fututam crisim pet haemorrhasiam die critico
Haemorrhagiae longo tempotae rerdurantes, hepatis imbecillit Hem , & refrigerationem, dc inde cachex iam atque hydropem portendunx. . . Quibus in febribus quartanis, sanguis e natibus fluxerit, prauum, Hip.aph. 87. secl. 7. quia , ut docet Auic. sanguinis fluxus in melancholicis N pituitusis, noxius, ab eo enim magis refrigerantur. Quibus febricitantibus sanguinis fluxerit multitudo,quacumque ex pule,cum reficiuntur, alui iis humetur, Hipp. aph. 27. sect. 4.quia,ut docet Gal. incom, calore natiuo debiliato ex profluuio sanguinis , neque cibi bene concoqui, neque in sanguinem transmutari,
neque distribui politant per corpus; δέ propterea aluos fieri humidiores par est, donec processu temporis Vires
In haemorthagiae curatione , primum aduertendum est an illa critica sit, vel symptomatica:critica enim coinhibenda non est , sed ad insignem quantitatem sanguis fluere permittendus. Ait enim Auiccenna,sanguinem Enaribus interdum critica expulsione ad libras quatuor, sine virium insigni lapsu profluxisse. Idque videtur desumptum a Gal.qui lib. de praecogn. ad Post h.cap. I 3. Iuueni Romano haemorrhagia laboranti sanguinem fluore per mi M ad libras quatuor cum dimidia , priusquam remedia fluxum cohibentia usurparet. Quod quidem,ut in valde plethoricis corpotibus aliquando utiliter contingere, ita in aliis vitae periculum, inferre potest e, & certum est criticam haemorrhagiam,
quamlum uis opera naturae fiat modum non laeto excedere. Natura si quidem sanguinis multitudine grauata,& ad illius expulsionem excitata, modum aliquando tenere non potest, nimiamque euacuasionem facit , Vndo, ' x maximam