장음표시 사용
401쪽
338 Praxeos Medica Lib. V. semen sinapi pari quantitate. Addi etiam potest castoreum,nisi aegro nimium ingratum videatur.
Ad eundem usum potest frequenter lingua confricari oxymel ite scillitico solo , cui etiam semen sinapi addi poterit. Succus salutar ad linguae paralysim multum commendatur, si eo lingua frequenter confricetur , cui etiam, sicut in ptae cedenti, sinapi addi poterit. Pitulae etiam sequentes supra linguam frequenter detineri poterunt in eundem finem. Sucet betonicae & liqui ritiae ana 30. si castorei 3cassae foetidae ana 3. si . nucis moschatae, & spicae nardiana Θ.j. incorporentur cum melle,& fiant formulae instar lupinorum. . Hie etiam conferre poterunt gargarismata , masticatoria, & errhina in frigidae cerebri intemperiei curatione proposita. Ad cerebrum vord roborandum & humoris pituito si in eo contenti reliquias discutiendas, conuenient sussitus, puluis capillis inspergendus,& cacupha dicto loco
proposita. Ac denique , ad notium pituitae prouentum , quem cerebri intemperies, etiam post v nihlers ales & particulares evacuationes solet efiicere , usu alia remedia praescribenda ; nempe strupus magistratis, aut pitulae v a-los , quibus optata roborans adiungenda est , eorumque remediorum descriptio a praedicta curatione de- sumi poterit.
402쪽
De assectibus dentium, gingiuarum,
ARTE f in ore se faueibus eontentae varios assectus putiuntur, quorum pracipuos tantum describere animus est , se reliquos minoris momenti, quive a solis chirurgis v lurimum curari eou-sueuerunt , consulto fratermittere. Hic igitur liber septem concludetur capitibus. Primum erit de doIore dentium. Secundum de dentium ni re dine , Cr erosione. Tertium de gingiuarum ero
403쪽
36o Praxeos Medica Lib. VI.ceribus. Sextum de vuuia relaxatione. Et septiamum de anginn.
DEntes non solum secundum neruos eorum radicibus infertos, & membranulam, dentis cauitatem intus succingente sed etiam in propria substantia sentire docuit Galenus s. de compositione medicamentorum secundum locos,cap. 8.& I6. de via partium cap. 2. ubi dicit, dentes & caeteras oris particulas, una cum linguasapores percipere. Tum etiam lib. de ossibus cap. s. inquiens, ex ossibus dentes, tantummodo mollium cerebri neruorum esse participes, ob idque solos manifeste sentire. Dolor igitur non solum neruulis Sc membranulae interiori , sed etiam ipsi dentium substantiae contingit. Fit autem dolor dentium ab humorem influxu , qui
vel frigidi de pituito si sunt, vel calidi & setosi , salsi &acres, unde particularum dictarum distensio,aut vellicatio contingit. Illi autem humores , vel in maxillarum,& dentium alveolorum membranas confluunt, vel in neruulum radici dentis insertum , vel in ipsam dentis substantiam. Quamuis enim multi existiment, dentes humorum affluxum ac distensionem in propria substantia recipere non posse , cum sint corpora densissima& durissima ; id tamen docetur ab Avicenna Fen. l. lib.
doque , inquit, est materia apsemans dentem ipsam. uain sententiam confirmat ac perspicue disputat sen. 4 lib. 3 .tract 3. cap. I .his verbis. Non enim est,qum m dum
404쪽
Cap. I. De dolore dentium. 3 6 r
dum quidam existimavi medicorum , qued cerebrum 18- sum non apost ematur , sic ratiocinante . Nam quod lene est , sicut cerebrum , ct durum , sicut ossa , non exten ditur , ct quod non extenditur , non apostemaIur. Hic autem sermo est erronem , ct illud ideo , quoniam lene viscosum extenditur , ct ossa etiam apsemantur , ET GA- enm ilud confessus est , ct nos monstrabium sermonem in capitulo dentium. Imo dicimi quod omne quod nutritur , extenditur , ct augmentatur cum nutrimento ,
or similiter est possibile , quod extendattir er augmentetur cum superfluitate , ct illud est apostema. Hoc vero docet Avicena ex Galeni sententia, qui lib. s. de compositione med. sec. loc. cap. 8. Con , inquit, impossibιlasse dentes incrementum accipere citra K retrimentDm, omnino duabis affectionibus , ct his contrarias obnoxri erant, ino piae videlicet , ct redundantia aliment; , qued ehs suppeditatur. Inopia igitur aridiores macriores, alumentumque non sentientes , ct ob id tenuiores eos reddet: redundantia vero consimilem in iis assectionem excitare ρ
test, qualis est circa carnosas partes in lammatio. Haec Galenus. Verisimile tamen est dolorem frequentius fieri si modo ille valde intensus fuerit) in partibus illis exquisito sensu donatis, neruulo nimirum , & membranula alveolum succingente , dentiumque radices proximὸ ambiente : Quae ab humoribus influentibus, non solum distensionem, ac vellicationem, sed etiam interis dum inflammationem patiuntur I si nempe sanguis cum aliis humoribus admisceatur: tunc enim dolor a duplici causa exoritur, distensione videlicet, & compressione, quae fit a dentis duritie, quam ferre non potest sine d
lore, membranula inflammata. Hanc autem membra nutae inflammationem comitatur ut plurimum gingiuae inflammatio, quae ideo a Gal. & Auic. inter causas doloris dentium recensetur.
405쪽
Fluunt autem humores in dentes & partes adiunctas, utplurimum a capite: interdum tamen a partibus Inferioribus pro manant. Cum enim vitiosi ab qui humores , praecipue scio si in parte aliqua geniti, in venis
cumulantur , natura illorum onus excutere tentans, ad
partes debiliores eos praecipitat. Et si dentes propter
intemperiem , cariem , aut erosionem rates extiterint,
ad eos praesertim fluxio decumbit. Huius rei experimentum pioponit Carolus Piso qui etiam existimat dolorem dentium a seroso humore ut plurimsim fieri lib. de morbis ab illuvie serosa,obs. . ubi refert se ipsum dolore dentium per multos dies afflictum , ab allumpto medicamento purgante , post sesquihoram , sinceram aquam ad m. j. & amplius euomuisse, tanto succetasu, ut postea vel decem annis ab huiusmodi dolore im munis prorsus fuerit. Quo edoctus experimento, simili affectu laborantibus, medicamenta serosos humores edocentia praescripsit scelici successu. Praeterea hunc affectum a tali causa utplurimum dependere,hoc signo probare nititur, quod assidua saliuatio doloris dentium comes se re perpetua esse solear. Praeter causas enumeratas, vermes in dentibus cariosis geniti, doloris dentium causa esse possunt: iique producuntur ex qualibet materia in illis cauitatibus retenta & putrefacta, siue excreinentitia sit, siue ex aliis mentis putredini obnoxiis, carnibus praesertim de dulciariis , quae propter lentorem cauitatibus dentium adhaerescunt. Nonnulli etiam existimant, dolorem dentium interdum fieti a spiritu statulento intra dentis cauitatem , &neruulum incluso,ac membranulam interiorem violen- aer diuellente ; unde dolor atrocissimus, ac pen E intolerabilis excitari solet. Causae externae & procatarcticae dolorem dentium
406쪽
Cap. I. De dolore dentium. 3ς 3
producentes, sunt illae omnes, quae humorum fluxiones promouere solent , quarum praecipuae sunt, aer frigiduri vel austi inus, mora in sole ardente, aut in aere nocturno , crapula ; Omnes denique errores invictus ratione commissi. His adde eas, quae parrem debilitare , & fluxioni recipiendae magis idoneam reddere valent, qualis est praesertim caries & per ratio dentis , quae pertinaces non raro dentium dolores esticet ei
C iulatum diuersitas variis signis dignoscitur. A calidis enim humoribus dolor oriundus, intensior multo est , temperamentum calidius , aetas florens, tempus aestiuum , caliditatis sensus in parte percipitur, & saepe gingiuarum inflammatio contingit, a frigidis remediis iuuantur, laeduntur autem a calidis. Si vero a frigido humore dolor oriatur , signa praedict s contraria apparere solent. Si vermis causa doloris extiterit, dolor erit interpolatus, exiguis interuallis desinens ac rediens ; tum motus vermis in parte aliquando percipitur.
A spiritu statuoso dolorem produci testatur illius atrocitas, & diuulsionis sensus, qui in parte percipitur,
qui ve exiguo tempore dc sinit, ac discutientibus remediis parti admotis facile curatur. Prognosis varia est pro causarum varietate ; dolor enim qui ab humore calido , tenui, & sero acri & salso producitur, ve mentior quidem est, sed citius desinit, ob humori, ill us subitas mutationes. Qui vero ab humore frigido, & pituitoso excitatur, mitior est, sed multe, diuturnior. Tumor in gingiuis aut maxillis obortus,doloris dentium solutionem affert, translata fluxione ad partes ex teriores: Ita ut,non amplius ad intetnam dentis cauita rem decumbat. Curari
407쪽
Curatio ad doloris causam au serendam, de ipsum dolorem mitigandum , dirigenda est. Licet enim a nodyna parum prosint, nisi fluxio auferatur: Ita tamen non raro urget , ut non solum anodynis propriὸ dctis, sed etiam interdum narcoticis , ante causae ablationem demulcendus sit. Humor igitur qui ad dentes confluit, reuellendus , euacuandus & repellendus est : qui veto iam influxit,derivandus& discutiendus. Primo igitur, si dolor ab humoribus calidis oriatur, venae sectio celebranda est e brachio eiusdem lateris, qua fluens humor plurimum reuellitur. Si vero dolor frigidis humoribus excitetur,minus venae sectio conuenit;ratione tamen fluxionis etiam usurpari poterit, cum inter reuellentia remedia principem locum teneat. Sed minori copia tunc temporis sanguis detrahendus , nisi plet horae signa appareant , cuius ratione, etiamsi ea pituitosa st, liberalis venae sectio instituenda , iuxta praeceptum Galeni,qui largam sanguinis detractionem plenitudini respondentem , omnium dolorum promptissimum esse remedium asseruit ; quod nos frequentissima experientia, tum in aliis doloribus,tum praecipue in dolore dentium, verissimum esse comperimus. Sequenti die purgans medicamentum exhibeatur, humori peccanti acommodatum , in forma , vel pOtionis , si humor peccans calidus extiterit; vel pitularum , si frigidus, de pituitosus humor doloris causa
fuerit. εPostmodum, perseuerante dololore,cucurbitulae scapulis cum scarificatione apellicentur ; vel cucurbitula magna inter scapulas sine icatificatione assagatur. V sicatorium posteriori parti ceruicis , vel pone aures admotum , humores fluentes potentissime retrahit ad posteriora.
Αd fluxionem etiam inhibendam , astringentiatem - poribus
408쪽
Cap. I. De dolore dentium. 3 6 s
tioribus utilitet applicantur ; qualia iunt emplastra ex gummielemi, vel mastiche sola, supra pannum s ricum liquata sum pistillo aeneo calefacto; emplastrum de mastiche ossicinarum, vel contra rupturam , vel tale in rem praesentem praescibatur.
V. Thuris, hypocist. ladani ana 3. i. g. picis, mast ches ana 3. i. opij. B. 6. olei lentisci q.s. Fiat massa emplastri.
Radix consolidae maioris recens , contusa & admota tempori in formam emplastri, fluxionem essicaciter intercipit. Fit etiam emplastrum ex puluere aluminis & gali rum cum pice subacto,essicacissimum. Rivectus Henrici magni Archiater emplastrum sequens pro secrero habebat. V. Nucum cupressi , rosar. rubr. seminis nasturtii torrefacti, mastiches, terrae sigillatae an. 5.j. g. macerentur in aceto rosaceo per horas a . postea siccentur,& adde opij in aqua vitae dissoluti g. iii. picis naualis, colophoniae ana 3. i. cerae flavae in oleis expressis seminum hyosyami,& papaueris albi liquatae q. s. Fiat emplastrum quod applicetur arteriis, vel etiam loco dolenti. In aures quoque immittuntur medicamenta ad dolores dentium, quia venulae, per quas fertur alimentum ad dentes, per illas partes decurrunt. Ideo infunditur oleum amygdalar. amari in aurem vicinam denti dolentati,aut excipitur sumus aceti , in quo pulegium aut origanum cocta sint. Alij acetum in aurem infundunt, quo fluxio cohi- . 4hetur essicacissime , & in fluxione calida praecipue
In frigida vero fluxione , succus aliij cum theriaca mixtus,& in aurem tepide institutus,mirum in modum
409쪽
dolorem compescit. Idemptae stat allis bulbus detrae eortice in formam suppositorij scissus, & in aurem ii s
Adstringentia etiam ipsi parti dolenti admouentur, in fluxionis principio , caque refrigerantia' si materia calida sit; ea vero frigida existente , calida cum repellentibus sunt permiscenda. In qualibet autem causa , si dolor vehemens fuerit , anodyna repellentibus erunt admiscenda. Materia vero hisce usibus idonea talis esse
Rad. bistortae, pentaphyli, tormentillae anas j. l. verbenae, plantag. & tapsi barbati ana M. j. nucum cupressi, gallarum se calicum glandium ana 3. ij. iantali rubri, & crystallorum an a 5.j, si . rosarum rubr. & ba-laustiorum ana P. s. Fiat decoctio in vino stypico , &aceto, qua abluatur pars dolens tepide,frequenter. Haec in fluxione calida usurpari poterit ab initio , in frigida vero addi poterunt radix cyperi, cortex buxi, solia hederae,& suntlia. Simplicius medicamentum componitur ex aqua plantag.& rosar.cum aceti tantillo ad formam Oxycrati. Vel . Vel gallae decoquantur in aceto,quo abluantur dentes. Vel
V. Rad . pentaphylli 3. g. sol. salicis M. g. galla
rum 3. ii. Fiat decoctio in vino styptico , qua colluatur os. Haec decoctio sistit fluxionem , & dolorem sedat. Postmodum ea usurpanda erunt remedia, quae dot rem sedant, eiusque causam discutiunt, quorum maximus apud authores, imo & apud vulgus , numerus habetur: nos efficaciora hic proponemus ; ex quibus eo iudicio delectus habendus est, ut quae non solum resoluunt & discutiunt, sed etiam fluxionem cohibent, astrin
410쪽
astringentium admixtione , in principio & augmento magis v surpentur , quae vero tantum discutiunt, in statu& declinatione.
y. Succi semper uiui & solani ana ii. lactis vacia cini , aut ouili S. viij. olei rosacet omphaciniij si. opij, croci ana g. iij. misceantur , & linteo exceptus lia quor maxillae dentis dolentis tefide applicetur fre-
V. Medullae pomorum dulcium coctorum ἶ.ij. sum furis aceto macerati 3. iij. olei ros acet omphacini 3. j. croci P. g. Opij g. ij. Misce, fiat cataplasma parti dolenti applicandum. Vely. Farinae hordei & fabarum ana b. iij olei rosa icompleti & amygdalar. dulc. ana si . succi serperuiui maioris j.j. si . lactis. q. s. Fiat cataplasma parti dolenti applicandum tepide frequenter. Vel
V. Albumina ouor. num. ij. agitentur cum aqua ro- 'sacea, & excipiantur stupis cannabinis quae aspei gantur
piperis puluerati 5. ij. N parti dolenti applicentur , ut
rotam genae sedem comprehendant. Hic tamen sedulo aduertendum, ne astringentia maxillis applicentur, si tumor eas occupet;periculum enim est,ne humor ad fauces, repellatur, aegriimque suffocet, cuius rei exemplum proponit Valescus de Tarania, cuiusdam medici, dolore dentium laborantis, cum maxillae inflammatione, qui oleum rosa ceum cum aceto a dis mouit,unde incidit in anginam,& mortuus est. Aliae oris collutiones in morbi decursu parari pol runt tu hunc modum.
V. Vini albi generosi iiij. radicis hyoscyami
albi s. ij. bulliant ad contumptionem tertiae partis, colaturae adde aceti j. vernicis ζ.j. iterumque bulliant unica ebullitione , colatura abluetur Os fi quenter. Decoctum