장음표시 사용
601쪽
humores alias crudi, & incocti, alias extisti, S prae L sati existant ; sic quorundam appetitus ad res aci as, austeras, acerbas, & valde frigidas feruntur , ita ut fructuum immaturorum , aceti, omphacit , succi limo num , granatorum , & arantiorum , aquae frigidae , niuis , glaciei , & similium usu assiduo , &e apioso delectentur et alij terrea , sicca , & exusta appetunt , ut gary Oph Zllos, Cinamomum , nucem moschatam aliaque aromata , sal , cineres, gypsum,& similia.
Familiaris est hie appetitus virginibus chlorosi laborantibus , & gravidis mulieribus ob suppressionem
menstruorum , quae in corpore moram trahentia, vitiosam induunt qualitatem , & ad partes superiores delata, ventriculum inficiunt prauo illo succo, a quo actiones illius deprauanrur , & appetitus in primis ii statu naturali maxime deiicitur. Pueri interdum hoc affectu detinentur, praecipue qui a matre chlorosi laborante Oriundi sunt. Neque viri ab eo omnino im munes sunt, quamuis rarius id contingat, & praesertim illi obnoxij sunt, qui melancholico temperame to praediti sunt, obstructionibus laborant , aut fluxus haemorrhoidum consueti suppressionein patiun
Apud aurores maxime controuertitur an appetitus deprauatus feratur ad ea quae diathesi ventriculi praeternaturali similia sunt, an vero ad contraria. Dubi in tandi an iam dedit Gal. cap. . artis paruae , ubi docet ventriculum praeternaturam se habentem appetere contraria , & in statu naturali appetere similia. Quam doctrinam sequutus Auic. sen. I . lib. 3.tract.2.cap. IO. sic loquitur. Quando in stomacho vir atin humor ma Ius diuersm a consueto in qualitate Jua natura , tum T
qu, it aliquid sibi contrarium. Quapropter iscidis quibus
602쪽
dam a petim/ tuti, imὸ carbonum , ct terrae , ct gnsi ct ν erum huius generis , propter qualitatem qua iis est , exsi
cotem , aut incidentem , contrariam qualitatι humor um.
Saniorum tamen iudicium eo dirigitur ut similia potius , quam contraria appetantur, cum enim ad appetentiam excitandam phantasia maxime concurrat, quae a dispositione corporis maxime excitatur, verisimile est dominantem humorem ad similium appetitum phantasiam mouere. Sicut enim biliosi in statu tum sano tum morboso,ignis,& irarum insomnia patiuntur; pituida si, nivium, glaciei & aquarum; quarum rerum phantasmata ab humore in corpore prae dominante excitantur , sic etiam affecta sede appetentiae humores vitiosi in ea diu stagnantes,sui speciem phantasiae imprimunt, quae ab ea obsessa , similium appetentiam excitat, etiam ratione repugnante , quae a vehementi illa imaginationis visu peratur. Adde quod si contraria morbo aut illius causae appeterentur , continuato illorum usu , morbus randem curaretur,cum tamen ab iis deterior in dies reddatur. Huic sententiae quotidiana experientia suffragari videtur, qua docetur virgines clorosi laborantes, &praegnantes mulieres ea plerumque appetere, quae illarum temperamento & praesenti cacochymiae consciaranea sunt ; ut scilicet illae quibus falsi & adusti insunt
humores, carbones, salem, aromata, & similia expetant: quibus vero melancholia, aut acida pituita dominatur, ad acetum,fructus immaturos,& similia ferantur.
Quod ad Galeni aut horitatem spectar , quidam
penitus eam reiiciunt, dicentes quod si verum esset morbosas dispositiones contraria appetet e , aegrotan tes Omnes conualescentes : Ac reliqui cacochymia laborantes, cibos euchymos expeterent, quod tamen Veritati non est consentaneum ; videmus enim saepὸ aegrotantes & conualescentes prauos cibos appetere,
603쪽
laudabiles vero respuere. Videmus etiam corpora exiscalefacta siue in statu praeternaturali, ut in febribus siue in naturali ut per exercitia immodica , refrigerationem expetere. .Alij Mero hanc Galeni sententiam conciliare nituntur dicentes , in pica intemperiem ventriculo impressam esse veluti habitualem , & connaturalem , &cideis facete appetentiam similem naturali, quae est ad similia , quod in hunc modum explicari potest , dicendo , omnem temperiem naturalem appetere similia praeternaturalem verδ contraria , intelligendum esse, postremum de intemperiebus , quae fiunt sine succi redundantia; quae enim sunt cum succi redundantia , quando succi admodum imbibiti sunt in tunicis ventriculi , appetunt potius ipsis succis , qu bus madent , smilia; quia humor qui totas tun, eas iam penetrat , quamuis noxius sir , molestiam non insert. Contra vero quando humor partem tant dira aliquam ventriculi occupat , vel est solum in cauitate , ventriculus appetit contrarium ei
quod sibi noxium est ; si autem humor totum ventriculum occupet , illiusque tunicis imbibitus sit, tunc facultas illius naturalis obruitur , & ita immutatur , ut non appetat nisi similia humori imbibito. Et ita recte diei potest , illum humorem factum
Platetus & Sennerrus ab hisce dissicultatibus iacilὸ
se expediunt , ad qualitatem Occultam confugientes; huiusque, perfugi j occasionem quaerunt, ex eo quod si huiusmodi aegrotantes appeterent similia cause morbificae, ex eorum via copio* maxime augeretur affectus, cum tamen videamus pica laboran res, gypse, calce , carboniisus , aliisque rebus noxiosissimis sese ingurgitare, ex iisque leuissimam noxam percipere, a suibus bene sani ad internecionem usque laederentur. Praeteres
604쪽
taeterea dicunt praegnantes mulieres humores salsos de idos saepe reiicere, cum tamen salsa & acida noni petant, sed toto genere diuersa , Ac denique nullam
se inter carbones, calcem, carnes crudas, aliaque, cum amotibus conuenientiam constanter asseuerant; Atque
leo in qualitatibus manifestis non esse acquiescenim censent ; ex iisque symptomatis huius, & appetene mirabilis causam desumi non posse : sed ad qualitam quamdam occultam ,& inexplicabilem esse confitia
Fatetur tamen Sennertus probabile esse a similiitius quam contraria qualitate appetentiam istam prauatam prouenire , quaenam vero sit illa qualitas plicari non posse, cum res quae appetuntur nullamm humoribus, vel dulcibus vel salsis, vel acidis, manifestis qualitatibus ut plurimum conuenientiam
Haec omnia conciliare possumus dicentes , rerum urdarum appetentiam , ab humoribus simili natura temperie praeditis excitari; sed illos humores, praeter tuam temperiem, vitio quodam peculiari E corrupte luadam oriundo, esse praeditos, quod vitium cum erte explicari nequeat, ad qualitatem occultam reuoi potest. Diagno sis huius affectus per se satis Acilis est;ex solam aegrotantis relatione innotescit, partem praecipua istam esse orificium ventriculi notissimum est , cum d sit sedes appetentiae . Causa etiam ex supposita silium appetentia, coniectura indagari potest. Si enim 1etant carbones, salem & similia, colligere possumus, a umoribus salsis,& exustis affectum dependere, quaenia clarius innotescet; si humorum praedictorum po-γer Vomitum vel aluum reiiciatur; n ructus acidi, vel rosi, sapor amarus, acidus, vel salsus adsuerir.
605쪽
3 64 Praxeos Medseae Lib. IX. Quod ad progno sim spectat, cronicus est iste assectus ; non tamen admodum periculosus , si narura vel arte corpus ad pristinum statum reuocetur, quod non valdἡ difficile contingit. Excluditur enim saepe successu temporis humor noxius crebris vomitionibus, vel medicamentis conuenientibus euacuatur , & suppres mensium aut haemorrhoidum euacuationes; quae huic malo ansam praebebant, cum tempore restituuntur. Quae tamen si negligantur, & natura oneri succum-bM , grauissimi morbi succedere posIunt. Vitiata enim prima coctione , necesse est secundam, & tertiam corrumpi , unde graues obstructiones, cachexiae , & hydropes contingunt. Vel etiam si humor maiori copia in ventriculum feratur , & maioris malignitatis particeps sit , cardialgias insignes interdum producit , ex quibus lipothymia & syncope , & nonnunquam mors, si1ccedere solet. ii Si mulieres hoc affectu laborantes ab eduliis prauis abstinere incipiant, & laudabilibus uti cum minori fastidio,proximae salutis,& curationis incipientis signum est certissimum. Grauidae mulieres ii malacia vipturirnum liberari solent, circa quartum gestationis mensem, quia scelus grandior factus , maiorem humorum copiam absumit,& ipsa mater crebris vomitionibus istam illuuiem exclusit ; quod si malum ulterius progrediatur, periculosum est. Significat enim altius impressam suisse prauam istam diathesim , quae dissicili negotio exterminari va
, Melius est hoe affectu laborantes , acida , & acuta appetere I peius si res plane a natura alienas exoptent, vi docet Auic. sen. I 3. lib. 2. tra 2. r. capa . Maiorem
enim significat , statu naturali recessum, qui dissicilius
606쪽
Curatio huius affectus varia instituenda est,pro v
In grauidis enim mulieribus pauca celebrantur media , ob subiecti ineptitudinem , aborsus pericum. In illis tamen leuiora usurpari possunt , & beni-aiora, ex iis quae ad ventriculum euacuandum , Mborandum in curatione inappetentiae suere propo- a. Neque omittenda erit venae sectio , quae parca anu celebrata , S frequenter, ii opus fuerit,) rρ-
tira , maximum ad huius affectus curationem imoentum habet. q. In virginibus autem clorosi laborantibus curature affectus iisdem remediis, quae ad ipsius clorosis cuin ionem suo loco propon nrur. Quae vero pica contingit in viris , quod tamen rasimum est, cum ab obitructionibus hepatis, & lie-; dependeat earum curatione suis locis proponenda minabitur.
Itis seu potus appetentia non minus ac fames tri pliciter laedi potest, imminute , abolite, & demate I imminuitur non raro a dulci, & inspido
more , ventriculi tunicas irrigante , vel ab humidie nimia in toto corpore dominante , unde fit partes potulentam materiam a Ventriculo non tra-ar. Aboletur verδ in morbis acutis propter inreptionem primi sensorii , quando mens aegro, aut quia concidit omnino facultas naturalis,incto propemodum calore natiuo ; unde Hippocr.
607쪽
In causa sitifera non sitire, malum , cum tamen sitis imminuta ab iisdem causis pendeat, a quibus inappetentia
ciborum producitur ἔ abolita' vero morborum acuto rum sit consectaria ; earum ratio peculiaris hic habenda non est. Sed sufficiet nobis de siti deprauata , tanquam frequentiori specialius agere. Quae quidem sitis deprauata etiam bifariam diuidi potest , quemadmodum fames, ut una ad potulentorum varia genera feratur ei altera vero sit aucta , & potus quantitatem , ac
frequentiam respiciens. Quae potus genera absurda respicit, ad picam refertur, quando scilicet aegrotantes appetunt acetum, succum limonum, vel aquam salsam superest igitur vi sitim auctam contemplemur, quod symptoma frequentissimum esse consueuit, dum appetitus humidi quantitate peccat, & potus immodice exis
Causa illius proxima est desectus alimenti humidi,
8c siceitas ventriculi, aliarumque partium quae stomacho penuriam suam communicare valent. Illa autem siccitas , vel humoris penuria exoriri solet ab omnibus iis quae roridam humiditatem ventriculi totiusque eorporis absumere , & exsiccare valent, quae omnia ad calcfacientia & exsiccantia referuntur. Exsiccantia per se, & primario exsiccant, calefacientia secundatio humidum absorbendo. Est autem sitis haec morbosa idiopathica vel sympathica. Idiopathica fit, cum innata ventriculi humiditas alteratur, & exhauritur ab inaequali intemperie sicca, vel calida, vel utraque i interdum & rarius simplici; frequentios eum materia coniuncta: cum humore scilicet, acri, salso , aut putrido , ventriculi tunicis impacto, vel in' illius cauitate incluso. Sympathica vero fit ex consensu totius corporis, vel ali, quarum partium , quarum venae exhausto humido,
608쪽
ventrieulo sugunt: ut in febribus contingit, hepas, pulmonis & aliarum partium inflammationibus, sm etiam intemperiebus calidis , & siccis , praecipuenum, ut videre est in diabete, quae eo nomine di- lacus nominatur, propter sitim ingentem, quae illam
Catiis externae sunt quaecunque impense cale sace, vel exsiccare valent, ut aer valde calidus & siccus,uturna in sole vel ad ignem mora, usus copiosus ni antiqui, & generosi , vigiliae nimiae , nimia cor- ,ris euacuatio , praecipue per medicamenta pur-
Hermetici sitim immodicam & praeternaturalem 1 iritibus quibusdam sitibundis , ex impuritatibus sulis iureis genitis, exoriri contendunt, qui non smplici frigeratione & humectatione , sed spiritibus aliis es analogis satiari volunt, quemadmodum videmus febrium accessionibus sitim intensam multo aquae tu parum inhiberi ; quae tamen spiritibus acidistrioli , sulphuris , salis , & similium cum lon- minori aquae quantitate permixtis , sacilius c
Diagnosis nihil habet dissicile , satis enim aegri de
i urgente conqueruntur. Causae etiam propriis signis gnoucuntur , ut calida, & sicca intemperies ventri-lo, aut aliis partibus inhaerescens ; tum humores res, salsi, vel amari, quorum portio interdum exclu-tur, vel saltem similes sapores in ore representant I si ventriculo contineantur, vel si per consensum alia ira partium sitis excitetur, affectuum eorumdem signa e prodent.
Quod ad prognosm attinet , sitis quae , causis; ocat harticis excitatur tutissima est ei illa enim portinctumpto facile sedatur. . Quae vero , causis interni IIn procedit
609쪽
1 6 8 Praxeos Medicae Lib. I x
proccdit, pro illarum varietate, magis vel minus periculosa existit. Sitis quae in febribus contingit aliisque affectibus curatu facilibus , cum eorum sollitione 1 ponte eua- nescit. Si vcro a grauibus morbis dc periculosis dependeat , est valde poriculosa ; ut in hydrope contin- sit, in quo sitis potu non fedatur , sed potius magis intcnditur. τCuratio sitis morbosae frequeatius occurrit in febribus, & quorundam partium inflammationibus, quae tamen susticiciator dclcripta est in methodo nostra curandarum febrium lcch. 2. cap. 2. Si vero sitis a sicca ventriculi intemperie cx immoderatis euacuationibus , aliisque causis contracta sit , illius curatio pcrficitur vactrationes illas ita p-primcndo , tum partes inanitas restaurando remediis
Initituto igitur prius victu analepisco , qualis in febre licetica , phthisi, tu marasmo concedi solet; omnium praestantilis ara crunt duo remedia a Galen. propolita 7. meth. scilicci lac , & balneum. Quamuis enim Hippocr. aphor. 64. lcet. s. lac siticulosis interdicat : illud tamen intelligendum est de iis, qui ob bilios , putridi luc humoris copiam , siti aliiciuntur , in quibus lac facillime corrumpitur ; non de iis , qui siti cx siccitate , & conlumptione laborant. Lachis usum in curatione phthiseos edo
Biliacum vcro fiat cx decocto rad. althaeae , & li- hor. fol. maluae , violatae , Vci ex decocto capitis, pedum de intestinorum vervecis. Aut butyrum recens,
vel olcum violaceum in qua tepida dissbluatur proba liaco , quod tepidum cilc debet , dc frequentervuirpari.
610쪽
Cap. V. De Concocrione tisa. 1 69
in exitu balnei inungantur lumbi, dorsum , & ventriculus ol. violac. medulla cruris vituli, dc similibus; quibus immisceatur lactis muliebris , aut caprilli, quantum ebibere poterit. Vtatur interea aegur strupis , & tabellis instaurantiabus , aliisque remediis , quae in kbris hecticae curati ne latius proponentur. Sequens ctiam optata erit utilissima. Conseruae rad.cryngij dc buglossi ana g. ij. con- r. flor. violar. Sc borrag. ana j.j. consect. alchermes 8 . si . diapcnidij sine speciebus recenter praeparati s .ij. Cum syrupo dc pomis redol. fiat optata, de qua capiat magnitudinem castancae sitis tempore, superbibendo parum aquae borraginis.
De Ventriculi concoctione Lesa.
UEntriculi concoctio chylosis appellata, quemadmodum , dc reliquae omnium partium actiores, tripliciter laeditur, imminutὸ, abolito & deprauae. Imminuta concoctio dicitur; abolitat clia , deprauata I quae omnes disserentiae mico cruditatis nomine comprehenduntur. Haec au- cm cruditas duplex constituitur, nidorosa scilicet, Micida ; cruditas ni dorosa fit quando alimentum in ni- lorosam , dc ustam quasi materiam mutatur , Ut per Tuctationem odor ovorum, & piscium corruptorum, es olei frixi esseratur,qui ructus nidoros in calidis,acillioss naturis frequetius contingunt. Acida Vero crulitas sit,cum cibi in acidam natura mutantur,& ructuscidi excludutur, & haec a stigida intemperie pro dit.