장음표시 사용
611쪽
His 3c tertia addi potest cruditatis differentia , quando ob calorem debilem cibus imperfecte coquitur , 5c in
pituitosam quandam materiam mutatur, citra tamen aciditatem. Causae ventriculi concoctionem laedentes, ad tria capita reduci pollunt, Vitium scilicet organi, obiecti, de rerum externarum , seu extrinsectis aduenientium. Organi vitium omnes ventriculi morbos complectitur,sue similares sint, sue organici, siue communes, qui omnes illius actionem euertere possunt,intemperies tamen frequentissima est laesa concoctionis causa, cum enim concoctio a moderato calore recte 8c secundum alaturam se habente, perficiatur, si ille a debita moderatione recesserit, coctionis laesio contingit. Sic frigida ventriculi intcnapcries , quae caloris imminutioncm
facit , si remissior fuerit, concoctionem imminuit, &bradypcpsiam parit. Si vero intensior concoctioncm abolitam,& apcpsiam producit. Calida vero intemperies cococtionem deprauat,& dyspepsam generat.Illae autem intomperies interdum simplices sunt, ut in iis qui a natiuitate calore debili,& ventriculi imbecillit,
te praediti sunt ; vel calorem acrcin , dc cxurentem O tinuerunt , ut plurimum autem cum materia contu
istae; unde in melancholia hypochondriaca , pituitae copia, & scrimentatio nigri humoris,cruditates, flatus, inflationcs , fluctuationes, ructusque acidos excitare
Vitium obiecti, alimenti scilicet, quod est ventriculi proprium obiectum, multis modis contingit,dum
scilicci peccat in substantia,quantitate,qualitate, temporc , dc ordine assumcndi. Vitioia sunt alimenta ratione substantiae, quae duri ra sunt,& concoctii difficiliora, ut carnes ceruinae,leporinae , praecipue vetustiores, late vel sumo induratae;
612쪽
Cap. V. De Concoctione Lesa. J Iv
panis sursuraceus, tubera, radices, legumina,& similia, dyspepta nominantur. Quantitate peccant alimenta , quae nimia copia asumuntur, Sc eo nomine , calore vinci, & superariaequeunt , unde cruditates oriuntur , illis maxime amiliares, qui genio & crapulae indulgenr. Minor 'tiam quam par sit alimenti quantitas , speciem quantam cruditatis inducere poIest, quando cibi paucio- es, in ventriculo, in primis bilioso , exuruntur , 8c
Qualitate peccant alimenta, quae nimis frigida , dei umida , flatuosaque existunt: vel quae calidiora te-miorem chyli portiouem exurunt, & in nidorosos
Ad hoc genus reducenda est concoquendi , &ondiendi ratio ; varii enim elixandi, assandi , & ondimentorum modi, nouas alimentis dispositionesia ducunt, propter quas concoctu faciliora , vel dissi-
Tempus, & ordo assumendi praeposterus concoctioiniem etiam vitiare possiani ; ut si quis horam cibandi onsuetam omittens nocte intempesta , & immediatem te somnum cibis stomachum repleat: vel si post so-idorum, & adstringentiam , ut casei pirorum , cido 1iorum, & similium assumptionem , liquida postmolum,& corruptioni obnoxia ingerat. Res denique externae coctionem vitiare possitnt, si anmoderatae sint: atque ita aer frigidior, calorem latiuum obtundendo , si debilior fuerit, vel cali-itor , eundem calorem dissipando , coctionem euer- ere potest ; tum etiam exercitationes immodicae rariertim a pastu, calorem natiuum eliciendo a ven- riculo ad partes exteriores cumque praeter modum
lissipando, nec non chrium adbuc imperfectum praecipitando
613쪽
ue 1 Praxeos Medica Lib. IX. . .cipitando versus intest ma. Alui& aliorum excremento. rum supprcssio , aut fluxus immodicus ; vigiliae immoderata omnus diurnus; animi pathemata grauiora praecipue moeror , & profunda meditatio statim a pastu, M. similes causae externae, ventriculi actionem non parum viri are possum.
Praeter causas enumeratas Hermetici nonnulli recentiores aliam adducunt minus tritam , oc ab antiquis
minime perspectam ; quae quidem ab iis perspicue non
demonstratur ; quibusdam tamen coniecturis minime contemnendis stabilkur i, cuius etiam supra infamis caninae causis explicandis mentionem fecimus. Primum itaque statuum coctionem ventriculi naturalem a solo calore non perfici 3 sed promptam illam ciborum solidorum liquationem , ac dissolutio. . nem , qua in chylum conuertitur , ab alia causa deis pendere ; cum experientia doceat cibos in olla bullienates igne luculento , eriam per plures dies continuato , nunquam talem dilIolutionem pati: cum tamen ossa in ventriculis, canum,breui temporis spatio dissoI-uantur, & in chylosum liquorem conuertantur: Cum
in ventriculis piscium nullo calore actuali praeditis cibi quilibet ingesti, eodem modo dissoluantur , & concoquantur. Causam itaque praecipuam huiusmodi liquationis esse statuunt spiritum quendam , aut liquorem acidum liene in ventriculum transfusum , qui eximiam dissoluendi facultatem habeat. Quam sententiam ex Galenicoru doctrina eliciunt, qua sancitum est humorem melancholicum a liene in ventriculin transfusum excitare appetentiam ; idque vel constringendo , ac corrugando tunicam interiorem ventriculi; vel
aciditate sua vellicando. Quod quidem impugnari potest ex eo quod si constringendo id faceret omnia adstringentia idem praestare pollent ; de si velli
614쪽
Cap. V. De Concoctione ias. 373
cando , acria quaelibet potentius quam acida appetentiam excitarent. Probabilius igitur existimanthum otem illum appetentiam excitare per accidens,
penuriam scilicet alimenti inferendo , per dissolutionem illius quod ingestum est , ex qua penuria apperitus excitatur. Atque Ua longe nobiliorem lieni vium tribuunt , quam qui ab antiquis suit propositus ; nempe ventriculo subministrandi praecipuum coctionis instrumentum .Huius rei coniectura satis valida ex auibus elicitur, quae durissima plantarum semina dissoluunt,& lienem habent ventriculo Undiquaque circumductum , ut potentius spiritum illum dissoluentem inspiret I vel liquorem acidum commodius Communicer.
Validum autem anibus inesse acidum illum spiritum ostendit Hel montius proprio experimento refert enim se in pueritia cum passerem aleret, ipsi aliquando linguam obtulisse , quam ille rostro apprehendens deglutire conabatur et se vero linguae apice passeris
guttur contingentem , maximam in eo aciditatem
percepisse. De spiritu verδ dissoluente auium ventriculis inhaerenre probatur ex praxi medica , in qua gallinarum ventriculi ad iuuandum concoctionem passim prae scri buntur in pulveribus digestiuis, quos hunc effectum praestare credibile est, ciborum dissolutionem adiuuando , cum iidem gallinarnm ventriculi calculosis etiam praescribantur , quibus calculorum dissolutio maxime iuuatur. Idque manifestius elicitur ex eo quod ex auium ventriculis salelicitur maxima calculos dissoluendi efficacia praeditum. Ex quo quidem sale ventriculis auium magna copia infixo , natura sagax, & prouida , spiritum elia CCLE riouit in vivente animali, cuius adminiculo con- Ciarrente calore nativo in solidorum alimentorum di L
foliationem moliri possit. Et vulgo notissimum est ex. salibus
615쪽
salibus dissoluentibus, puta vitriolo , nitro, ain moniaco, & sale communi, spiritus elici, longe efficaciori dissoluendi vi praeditos. Ille igitnt spiritus , seu liquor acidus a liene in ventriculum transfusus, dum secundum naturam se habet bonam ac laudabilem ciborum concoctionem efficit; si vero a statu naturali recedat ventriculi actionem euerintere potis est. Sicut antea dictum suit ex hisce praesuinpositis, caninam appetentiam excitari, quando spiritus ille seu liquor acidus nimiam activitatem, & potentiorem dissoluendi vim obtinuit. Sie etiam ex aduerso, si vis illa dissoluens debilior efficiatur, aut omnino deficiat; coctio ventriculi imminuta, aut abolita se .
quetur. Hinc dicit Hel montius Aphori simu in Hippo. cratis primum sect. 6. qui sic habet, in longis saeuitati hus intestinorum , si ructus acidus superueniat, qui prius non erat, signum bonum, ita interpretandum eia se ; ut scilicet ructus acidus superueniens significet ser- mentum illud acidum , quod a morbo fuerat deperdiatum , restitui incipere. Fulciamas & nos nouam hanc doctrinam proprio
experimento cum enim anno praeterito ig48.alui fluxu
pituitoso , & melancholico per quatuor menses integros , afflicti fuerimus , & ab eo ad extremam maciem, &veluti marcorem perductii quandoquidem. Omnia alimenta in pituitosam . & miacilaginosam substantiam conuertebantur, ex debilitate ventriculi ea perfecte concoquere nequeuntis; post multa remedia per totum illud tempus usurpata , quorum maxima pars parum aut nihil profuit: tandem aceti acerrimi usu frequenti, intra paucos dies, a saeuo illo affectu integre liberati sumus: cuius equidem aceti vi, acidum illud naturale pene deperditum ; plurimum adiutum, ac rem tutu ne suilse, coniicere postumus. Vsus autem aceti
616쪽
Cap. V. De Concoctione iasa. 37s
sit in pastibus cum ouis induraris , quae frustu- dissecta, aceto intingebamus & per aliquot dies,lo edulio in omnibus pastibus utebamur. Tum nanifeste percipiebamus, quod si acetum non es-alde acre , exiguum ventriculo adiumentum fe-
i agnosis huius affectus iuxt, laesae coctionis disseas , varia est. Ac primum a pepsa, & bradypepsiam signis indicatur, per magis& minus tantum di iaitibus. Illa autem signa sunt, ructus acidus, aliti incocti, vel semicocti per os aut aluum reiectio; ae ventriculum refrigerantes praegress ae ἱ grauitas, io, & inflatio in regione' stomachi , laesio a frigi-issumptis ; urinae tenues, aquosae & decolores. Inum tamen urinae crassae, dc rubrae apparent, succo uaro, ac saeculento: qui ob primae coctionis im-fectionem a chilo sufficienter separari non potuit, ad tenes usquE transmissus cum seroso hutnore,im- as etiam urinas reddit,quales interdum a melanchois praesertim , & scorbuticis excerni solent. Fusiorem ius urinae explicationem vide apud Sennertum. Diapsiam vero seu deprauatam coctionem ostendunt,
ctus nidorosi , sapor similis aut putredinosus ine; sitis & aestuationis sensus ; a calidis allum p: is
Si ldiopathice ventriculus laboret, propria eiusdemiorbosae disposition s signa aderunt. Si vero symp iice assiciatur, ex propriis parrium affcctarum signis,la sympathia est elicienda. Si verro ex errore causa-Im externarum, vel obiecti vitio symptoma depeneat, ex earum praesenti aut praegressa constitutione, 'gri vel astantiam relatu , innotescet. lib. . pract. med.
Prognosis huius affectus ita instituenda est. Coctionis
617쪽
1 7 6 Praxeos Medicae Lib. IX.
Chionis vitiam quod a causis externis excitatur facilὸ corrigitur, causis illis su blatis, dc idonea victus ratio ne instituta. Facilius etiam curatur laesa concoctio, ex humoribus ab aliis partibus in ventriculum transatis; quam dum a proprio ventriculi vitio exoritur. Hamoribus enim illis expurgatis, antequam morbum aliquem stabilem in ventriculo excitent , coctionis ossicium testituitur.
Abolita ventriculi coctio omnium deterrima est; quia totius corporis nutritio frustratur, unde morbi lethalissimi, ut lienteria , hydrops , atrophia i & similes consequuntur. Coctio imminuta sua etiam parit in commoda , ut colicos dolores cachexias, ac tandem hydropis varias species. De prauata concoctio multorum etiam malorum cauisse est , puta obstructionum, scabiei, sebrium , & simialium. Curatio perficitur sublatione causarum exteranarum , antecedentium , & coniunctarum , quae affectum . istum essiciunt , augent , vel conser
Ac primum aduertendum eri r , utrum ab avis partibus ad ventriculum humores transferantur ei & in hoc casu , humores illi erunt evacuandi ac reuellendi, partis mandantis affectus corrigendus , & ventriculus roborandus. Affectuum aliarum partium curationes ex propriis capitibus erunt desumendae. ventriculi vetato roboratio ex innappetentiae curatione desumi poterit.
Quae vero ex proprio ventriculi vitio coctionis laeso eontingit, ea urplurimum ab humotibus frigidis aut calidis ducit originem i, alque aded eandem curationem
618쪽
onem obtinet , quae pro inappetentia a sim libus cautas oriunda fuit proposita; quam hic frustra repetere ion opus est.
Si denique hermeticorum caua peculiaris supra pro-iuta animaduersione digna H ; illi prouidendumit, primo lienis prauam diathesim corrigendo, & spis dissoluentes restituendo substantia quadam acida. uus generis sunt spiritus sulphuris, vitrioli, salis, sueei
nonum, granatorum arantiorum, & acetum. 3
Ingultus est motus ventriculi deprauatus, quo rem sibi noxiam expellere nititur. Α vomitu distinguitur ex eo quod materia quae vo tu reiicitur, in ventriculi cauitate continetur ; & it totus in uertitur, ut materiam illam excludat : ita gultu vero materia peccans, tunicis eiusdem infi- est, ideo ventriculus sese constringit, ac fibras suas cutit , ut eam excludat. Et ut nauseam quoque 3 ac definitione comprehendamus, dicimus motusi triculi expulsi uos tripliciter fieri: vel enim naturam doque vellet insurgere ad expellendum , & non est ; aut non sufficienter ad hunc motum irritatur unc nausea fit: aliquando insurgit, & expellit, de omitus : vel denique insurgit, ut expellat, sed non est expellere, & tunc sit singultus.lle autem motus couulsivus est, non autem vera uulsio', quae solis imusculis competit, & partibus uniario motu donatis. ausae singultus immediatae proponuntur ab Hip-Οo POcrat.
619쪽
pocrat. Aph. 39. sech. 6. inanitio , & replet Io, sicut &conuulsionis. Galenus & Avicenna tertiam addunt. nempe irritationem a materia acri. Alij anxie laborant, ut materiam irtitantem ad repletionis genus trahant , quo sententiam Hippocratis il sam tueantur. Verum ubi res ipsa loquitur perspicuo , non opus est rerum euidentias propter Autorum Verba confundere, & obscurare. Quid enim clarius est quam singultum fieri a facultate expultrice irritata. Quaecunque igitur irritationem illam efficere pollunt, erunt cauis proxi-' mae singultus. Iam vero humores , & Vapores quantitate, vel qualitate peccantes , ventriculum irritare possunt ad expulsionem; & sic repletio , & acrimonia erunt causae diueris toto genere distinctae. Inanitio vero quomodo singultum excitare possir, non est facilὸ explicate. Cum enim illius essentia consistat in desectu , nemo dixerit, naturam insurgere ad defectum exispellendum ; quin potius mouebitur ad illum reficiendum , ac reparandum ἱ & sic attractricem potius, qua in expultricem facultatem mouebit, si vero interdum singultus magnas euacuationes sequatur , ut in febribus acutis, malignis febribus, & purgatione ex helleboro contingit ; id non evacuationi simpliciter tribuendum, sed potius malignae cuidam qualitati a morbo , vel meis dicamento ventriculo impresse. Materia autem singultum efficiens, vel in ipso ventriculo colligitur; vel aliunde ab Hepate , liene , intestinis , aliisque partibus, vel etiam toto corpore communicatur. Sic alimenta vel medicamenta acriora,humores acres , aut lumbrici mordentes in ventriculo contenti, singultum idiopathicum producunt e Tympathicum vero inserunt vicinarum partium inflammationes transmisso ad ventriculum ichore, aut vapore acri: tum etiam quod tumor, hepare praesertim inflam
620쪽
eeritriculum comprimit ; unde facultas expul-due irritatur. Denique a toto corpore pollunt ri ad ventriculum humores , vel vapores acre , 1 bus totum curpus occupantibus , ut interdumibus acutis, & malignis contingit.
gnosis huius affectus per se conspicua est. Cau-b signa ita distinguenda sunt, ut si id iopathice
gat , arictus magis continuus sit, & humorum triculo contentorum signa appareanr affectio a sed etiar. Humor vero peccans in ventriculotus , vomitu , aut rus hin, aut oris sapore, alitia
ignis internosci poterit. Si denique ab alterius iam partis morbo oriatur , eiusdem signa ex pro-ipitibus erunt desumenda. 1od ad progno sim attinet. Singultus qui a causa 1 procat arctica , ut cibo , potu , aut frigore exo- , periculosus non est ; tum etiam ille qui crisim omitum interdum antecedit , sed tunc reliqua in bonum consentire , & salutaria esse debent. quis in laboriosa febre singultiat, morbo laborat no. Hippocrat. in Coacis. Fit enim ille singultusi moribus acribus , & malignis, tunicam ventriin interiorem vellicantibus ,& facultatem illius ex-icem stimulantibus. Et dicit Vallesius se nullum se seruatum , in extenuatis, aut febre ardente, vel gna correptis, cui singultus superuenerit, sic apud
um foro sabitabat, die i2. frequentes singultus pa-atur,& i . interiit. Obseruauit etiam Platetus ultum in febribus ardentibus superuenientem , Meuerantem , plerumque mortis esse praenuntium, dem etiam in dysenteria esse lethalem. , vomitu singultus, & oculorum Iubor, malum,