장음표시 사용
651쪽
humores generantur diligenter enumerat, his verbis. olericae sursum ct deorsum eruptiones e mmio esu camis, potissimhm suilia crudioris:item ex cibis insuetirict ebrier re vini veteris, ct dui ionis, ex granis pim, locustas, nucibu/rancidis, atque ex allimum usustorei, ct ceparum, maxime
a lactucis coctis, brassica , ct similibus crudioribus , a placentis etiam , ct dulciariis , cx mellitis, fructibus horario, potissmum cuchmere, ct pepone , funt autem magu astare, quia tune facilius corrumpuntur , vel inconfecta manem. Animaduersione dignum est , unde tanta humorum copia derivetur, quae per vomitum,& in aluum in cholera morbo reiicitur. Vulgo respondetur illos humores in m sentario , & locis ei vicinis contineri. Nonnu quam etiam e toto corpore confluere. Quod cum verit ri consentaneum sit dicere tamen possumus humores corruptos in ventriculo, aut partibus Vicinis contentos, maligna qualitate alios quoque humores corrumpere, eosque a natura irritata ad ventriculum & intestina protrudi ; quemadmodum venenata medicamenta ut antimonium, colocynthis, elaterium. & similia, bonos humores corrumpendo, hypercatharsim efficiunt. Signa huius affectus diagnostica sunt, humoris biliosi , acidi, vel aliis modis corrupti, per vomitum , &secessum,frequens, & copiosa excretio ; ventriculi , bc intestino tum morsus 3, inflatio , & dolores , sitis cum aestu. & anxietate; nausea vehemens, quae frigida nonnihil sedatur, sed calefacta statim reiicitur; pulsus non raro paruus ,& inaequalis , sudor interdum diaphoreticus, crurum,& brachiorum conuulsio, syncope, extremorum frigiditas,aliaque grauissima symptomata. Causae etiam hunc affectum producentes facile inte
nosci poterunt. Ac primum externae ex aegrorum, &astantium relatu, innotescent. Si nimirum aeger alimenta
in litata copia,vel praua qualitate infecta ingesserit: siti
652쪽
venenum aliquod , aut vehemens medicamentum hauserit.Internae vero ex humorum qui reiiciuntur qualitate,eorumdem intus genitorum copia dignosiuntur. ptimaritim esse affectum, & ventriculi vitio oriundum coiicimus, si reliquae partes bene constitutae sint,nulloque affectu laborent . praeterea adest nautea perpetua. angustia, morsus, & dolor ventriculi, materia reiicitur
viridis, & aeruginosa ; si vero in venis sit genita, febris
ut plurimum maligna adest p=ognosis huius affectus ita instituenda est, ut nimiis rum morbus vicatur acutissimus, subitam plerumque mortem inferre selitus. Si tamen ex assum prorum vitio oriatur,minus periculi est, quia iis exclusis,affectus plerumque soluitur. Quo grauiora sunt in cholera symptomata , ut synope,conuulsio,& extremorum frigiditas eo breuiorem istoriam,& mortem propinquiore ex pectare oportet. Hippocrates in coacis choleras quasdam criticas esse ocuit, quae lipyriis febribus adueniunt.& alio modo
illius sententia solui non possitnt , nisi ingenti bilisuptione sursum, & deorsum facta' quae tame ciis es ra-lime contingunt & valde suspectae esse debent; ut pol Eanae crisis & salutaris conditiones non habentes. Si vomitus mitigari, & sedari incipiat, si faciei coloria uerostis, & habitus Hippocraticus restituatur, salu- es affulget. n huius morbi curatione primum affectia incipientecuatio aliquantulum permittenda est,dum praui, &'upri humores exierint.Tum etiam interdum eorumcisio molienda , volpitione concitata haustu aquae x , Cum syrupo acetoso mixtae , aut iusculo pullima copia sumpto ; & si non vomatur, humoruma ora iam saltem contemperat. Vel dictorum humo-
exclusio perficiatur rhab. exhibito cum syrupo de q 3 absinthio
653쪽
έrx Praxeos Medicae Lib. X Labsinthio , In formam pilular. redacto ; necnon clyste- tribus nonnullis detergendi vi praeci tis. Praeterea clysteres pingues & lenientes identidem iniiciendi, ex lacte, ol. rotato, butyro insulsb,lpto cum aqua rosar. vel ex decocto pulli,carnis vitulinae, vitellia ovo r. quibus interdum , vigente affectu narcotica permiscenda. Clylleres etiam ex oxycrato plurimum conserunt;vel ex decocto uct icae, portulacae,plantaginis, addito aceto,'rupo de nymphaea,& vitellis ovorum. Internis etiam humorum acrimonia demulcenda ; ut decocto portulac. & plantag. cum sympo cydonior. &de rosis siecis, & sale prunellae , si ardor & sitis vrgeant. Ac denique vomitus cohibendus iis medicamentis tam internis, quam externis, quae pro vomitu biliosa fuerunt descripta. Inter qua: narcotica principem locum obtinent, ac praecipue theriaca recens, quae ad 3.j. exhibita vehementes illas euacuationes velut in momento cohibet. Idem pcaestat laudanum optatum, ad g. iiii. exhibitum. Si magna sit virium exolutio ut saepissimε contingit ὶ integra laudani dosis tuta non est, sed melius est gr. j. vel ij. tantum exhibere, & semel in die repetere,
atque etiam bis, si res admodum urgear. Sic enim impetus humorum cohibetur, & naturae dantur induciae, Ut eos concoquere ac edomare valeat.
Cohibito vomitu, & alui fluxu remediis supra propositis ι & viribus aliqRantulum instauratis cardiacis remediis;aegri a periculo liberati videntur ; quod non solum astantes sed etiam medicos tuterdum fallit: symptomata enim post unum aut alterum quietis, & intermissionis diem, fortiora ac vehetatenriera resurgunt, & , aegrura
654쪽
Cap. X. De Dolore ventriculi. st 3
aegrum , a priori insultu valde debilitatum, de medio tollunt. Cui ingenti periculo ocurrendum est, non solum vires instaurantibus , & humoris feruorem dein mulcentibus supra propositis , quae etiam sedato insultu continuari debent, sed praecipue v nae lectione, quae sanguinem illum torridum , & aestuantem reuellit, de maximὰ contemperat et eaque semel , bis , terveetit iteranda , si uries a prima euacuatione nulla modo debilitatae , sed potius recreatae appareant. Qui dam practici in ipso, insultu , etiam valde prostratis viribus venam secare audent , quas dicunt esse ι,ppressas , non exolutas. Attamen sine periculo tunc tempticis sanguis mitti non potest : .Et interdum aegrotantes pauid post itum euacuationem e medio sublati sunt , non sine remedi j opprobrio. Ac licet virium oppressio quaedam agnolcenda sit ab humore superfluo , & naturae infesto in venis conten to e maxima tamen earum exolutio negari non potest, ab horrendis euacuationibus per vomitum, & secessum comparata. Satius ergo est humorum impetum primum cohibere, mox pacatu symptomatis ad venaesectionem confugere. Quia vero in hoc affectu vires ex maximis euacuaiationibus citissime concidunt, earum instaurationi dilia genter incumbendum est iis auxiliis,quae in virium imis hecillitatis curat ione proposita sunt.
De dolore ventriculi. 'olor ventriculi est tristis eiusdem partis sensatio, rebus moidentibus, aut distendentibus,sicque comtinuitatem illius soluentibus, excitatu .
655쪽
6 I4. Praxeos e uedicae Lib. IX.
In ventriculo autem tres partes plurimum inter se discrepantes, considerandae sunt orificium nempe il-ltu, superius , orificium in serius , pylorus nominatus,& reliquum illius corpus totam cauitatem consti
Orificium ventriculi superius exquisitissiimo sensu
donatum est , propter neruuin insignem , quem a te x-ra Coniugatione mutuatur. & ideo dolores in eo fiunt
acutissimi, qui viscus nobilissimum , sibique vicinum,
cot nimirum in consensum trahit; unde cardialgia. de cardiogmos nominatur. Tantus enim est ille eordis cum orificio ventriculi superiori consinsus, ut veteres illud orificium cardiam nominauerint. . 'Si veris membranae ventriculi cauitatem Constituen- tes,aut pylorus dolore afficiantur, dolor ventriculi simpliciter nominatur,u inccrdum,colica ventriculi, praecipue quando a flatibus excitatur.
Proxima huius doloris caiisa est solutio continui, a rebus mordentibus, vel distendentibus excitata Illae autem res mordentes, vel distendentes priecipuae, di sequentiores su ut, humores , vel flatus. Quibu addi possunt lumbrici tunicas ventriculi vellicantes. Humores acres, vel maligni, ut bilis porracea, atru ginosa , vel atra, pituita salsa , corrupti- ichores , pus foetidum , ex disrupta hepatis aut thoracis volnica , inventriculum effusum , & quicunque alii humores acrimonia praediti, dolores in ventriculo excitare pollunt. Vapores etiam acres ex iisdem humotibus eleuati, hunc dolorem efficere consueuerunt. Flatus vero in cauitate ventriculi contenti, inflationem,& tensonem dolorificam ess ciunt ; sed multo ma- , gis intra tunicas illius coerciti, qui affectum contuma ciorem efficiunt ; cum dissicilius inde excuti valeant.
Morbi etiam tum ipsius ventriculi, tum partium vici
656쪽
Cap. X. De Dolore ventriculi. sis
vicinarum , hunc dolorem parere consueuerunt, ut intemperies quaelibet excedens, tum calida , tum frigida, de multo magis inflammario; interdum vero scirilius, aut alius tumor durus, grauantem dolorem efficiens. Ac denique vulnera , & Vlcera eiusdem partis, vicinarum etiam partium tumores,& inflationes ventriculum comprimendo, dolorem ipsi inferre possunt.
Humores autem dc status, ventriculi dolorem excrurantes , vel in ipso ventriculo generantur et a toto corpore , aut quibusdam illius partibus in eum confluunt. δε toto corpore in febribus, vel dum corpus prauis humoribus refertum est. Ab aliis partibus vero fluunt, praecipue ab hepate,liene,& cerebro;ab hepate bilista lisne melancholia, vel atra bilis; a capite pituita falsa. Ab aliis etiam causis extraordinariis, dc in frequentioribus talis dolor excitari potest, ut de Iapidibus inventriculo genitis narrat Schenkius lib. 3. obseruationum. Et de corio lardi fumo exsiccati refert Fabricius Hidaniri obseruat. 33. lib. 4. cuius frustum degluti-
tum matrona quaedam in ventriculo seruauerat per duos annos, continuis excruciata doloribus, idque tandem assumpto vomitorio medicamento , vomitu reiecit& liberata est. Causae externae hunc affectum producentes, sunt ali menta vel praua qualitate infecta, aut summa acrimo. nia praedita, quae per se talem dolorem inferre possunt; vel flatibus generandis idonea ; vel nimia quantitato assumptalitaui putrescant de acrimoniam induant,vel calidiora plus iusto,ut ex iis copia bilis producatur. Sic etiam medicamenta fortiora, vel actiora , vel deleteria facultate praedita , vel nimia quantitate assumpta, via non satis correcta ; dc venena exhibita hunc dolorem facilε inserre possunt. r
Signa diagnostica ad partem affectam, de causa diri- 2 4 genda
657쪽
genda sunt. Ac primum situs doloris orificium veneticuli superius affici ostendit, quando scilicet sub cartilagine xiphoide percipitur. Sed multo certius h ineliartem affici significant, & veram esse cardialgiam; do-or acetbissimus ab exquisito partis sensu promamns,
anxietates, & iactationes , ut reget in uno situ cons-stere non possit ἔ quibus etiam saepὸ accedunt lipothymiae ,& animi defectiones, propter cordis consensum, cuius summa est cum ventriculo sympathia , non solum propter viciniam sed etiam propter magnam spirituum dissipationem, quae per istos cruciatus contingiti Interdum etiam cerebrum trahitur in sympathiam, ob insignem neruum qui huic particulae implantatur,& v
pores acres, qui inde recta via ad caput eleuantur, unde Cephalalgiae ,& hemicraniae, & aliquando vertig nes , & epilepsi te oriuntur. In aliis vero ventriculi partibus dolores fiunt quidem acerbi sed tam grauibus symptomatis comitati non sunt, atque adeo dolores colicos aemulantur, si tu tantum doloris differentes. Causae istos dolores efficientes propriis etiam signis distinguntur, quorum magis perspicua ab excretis desumuntur ε, si enim bilis vel pituita, vel flatus, vel lumbrici per os, aut aluum excernantur, facile est coniicere ab huiusmodi caulis affectum dependere. Attamen etiamsi nulla materiae morbificae excretio fiat, signis peculiaribus bilis, aut pituitae , aut flatuum redunda tiam internoscere possumus i tum etiam signa lumbricorum intus latitantium ex ptoprio capite erunt dela- menda. Quemadmodum etiam moibi peculiares,tum ventriculi ipsius.tum partium vicinarum hunc affectum producentes ex propriis cuiusque signis innotescent. Colligitur etiam diagno sis humoris dolorem committentis , ex tempore inuasionis,incrementi, aut cessarionis 1
658쪽
Cay. X. De Dasire ventriculi. si Idoloris. Quibusdam enim ante cibum dolor exacerbatur& hoe bilis dominium significat, quae ieiunii tempore
exagitatur, & in ventriculum attrahitur, aut magis intenditur , & acrior euadit. Aliis statim ab assumpto cibo dolor commouetur , quia humores crudi& mordaces , quia antea quieti erant, & ventriculi tunicis infixi , ab assumpto cibo commouentur , vel qui in fundo ventriculi haerebant , se sum attolluntur , & orificium ventriculi afficiunt. Aliis dum cibus concoquitur. dolor exacerbatur, quia vapores acres , & mordaces eleuantur e materia morbifica, a calore auisto in ventriculse tempore concoctionis. Aliis quatuor aut quinque horis a pastu, quia ex coctione deprauata cibi corrumpuntur , de corrupti ventriculum vellicant. Quibusdam denique post somnum dolor exacerbatur, & ille fit 1 catarrho, fluente humore ii cerebro per somnum , qui maiori copia cumulatus, dolorem in vigilia producit. Sedatur vero interdum dolor a cibo, quia ciborum benignitate humoris acrimonia demulcetur. Quod ad progno sim spectat. Certum est cardial-giam reliquis ventriculi doloribus esse longe periculosiorem, propter exquisitum oris ventriculi sensum,&maximum illius cum partibus principibus consensum. Maior vel minor cause morbificae prauitas, & symptomatum vehementia maius vel minus periculum portendit. Febris continua & acuta cum insigni ventriculi dolore coniuncta magnum minatur periculum , quod docuit Hippocr. Aph. 6s. sect. s. In febribus circa ventriaculum vehemens actus , O Cardi mos, malum. Ma- , gnam enim ventriculi inflammationem ; vel humorum 1 vitiosorum copiam in ventriculo contentam, signi: ficat
659쪽
Ventriculi dolor a lumbricis, vel flatu oriundus,vrplurimum minus periculosus est, quia causam minus rebellem , & parti minime affixam habet. Aliquando tamen ex lumbricis in ventriculo contentis , eumque mordentibus grauissima symptomata oriuntur, ex quibus aegri derepente intereunt. Sic etiam ubi intemperies flatus generans rebellis facta est , ac veluti habitualis , non caret periculo , quia in hydropem siccum degenerat ex Hippocr. Aphor. Ii .seeh. . In Cardi algia extremorum frigiditas, mortem proximam praenuntiar.
Curatio huius affectus pro causarum varietate maxime varianda est. Si enim ab aliarum partium affectibus oriatur , illorum affectuum therapia adhiθbenda est. Si vero in ipso ventriculo caula stabuletur , dolor vel a statu , vel ab humoribus acribus &biliosis, vel ab inflammatione abscessu, aut ulcere proin
Qui flatu generatur , curandus est remediis discutientibus,& euacuantibus flatulentam illam materiam, tum etiam pituitam, a qua flatus concitantur. Ac primum inliciendus est clyster emolliens & laxans , cui statim succedat alter carminans , & discutiens , ex dococto fol. origani, calament hi , pulegij, rorae , centauri j minoris ; sem. anis. foenic. dauci, cu- mini , & similium. In quibus dissoluatur benedicta laxatiua, o l. anethinum , rutaceum , mel anthos,
Si dolor perseueret,ex oleo rutac. aut nqcum,& vini generosi , aut hippocratici partibus aequalibus clystererit componendus, addendo aquae vitae S. ii. . , Vel paretur clyster ex vino albo, cum olei iuniperi, aut Cinam. aut carVophyll. chymice extracti gutt .viij qui miraculi instar liberat. i
660쪽
Cap. X. De Dolore ventriculi. 6l9 . Postea admoueatur solus sequens regioni stomachi. U. Rad.cyperi,galangae, calami aromat ana J.j. l. meiathae, origani, pulegit, maioranae , hyssispi, salutae,aria M. i. sem. amsi, sceniculi, carui , dauci & baccar. lauri, ana si . flo camomi l. meliloti, anthos, &laviendulae , an a P. j. Contundantur , & incidantur, in- cuidanturque duobus iacculis, qui bulliant in vino generoso ; dein cxpressi, ventriculo , de toti ventri alter
At in materia minus frigida potest parari solus sequens , maxime laudatus a Fore sto , ut qui reliquis r mediis non conferentibus, aegrum a dolore citissime liberauerit. V. Rad. ali haeae g. g. rosar. rubr. flor. cham. summitatum absinthi j, an a M. j. Coquantur in aqua coimmuni ,&chamaem. ad iu. j. g. in fine addendo vini Rhicnensis opl. aquae rosac. S aceti , ana parum , fiat
Post solum fiat illitus ex ol. rutaceo , & anethino mixtis cum aqua vitae quibus aliquid addatur ol. salutae, aut caryophyll. chymice extracti. Poth inunctionem admoueatur emplastrum de baecis lauri s vel eius loco cataplasma ex melle, & semine cumini. Interim dum haec fiunt, si nausea adsit, excitabitur vomitus blandiori vomitorio; aut catharticum exhibebitur pituitam euacuans. Purgato corpore exhibeatur Ol. amygdal. amar. recenter extrach. & cum vino albo mixtum : aut vinum H ipp. aqua clareta, vel aqua cinaIN. iiii lepus sequens ad dolorem sedandum, satus discoi . tiendos, pituitam detergendam , & ventriculum robo-: randum essicaci cimus est.