Lazari Riuerii ... Praxis medica 1

661쪽

ana M. Coquantur ad 5.v.in colat. dis tu. saecllari

albi J.j. Capiat mane per biduum.

Amatus Lusitanus valde commendat aquam e fi rib chamaem .destillatam, tanquam praeeipuum, leniendis ventriculi, & intestinorum 'doloribus, auxilium cuius calide exhibeantur. vel in aquae illius penuria. decoctum flor. chamaem. usurpari poterit, maxime laudatum , Foresto : Qui se mercatorem quendam,ingenti stomachi dolore affectum cum insigni clamore, hoc solo decocto semel exhibito eurasse refert. Quo epoto , emissis ructibus in sudorem solutus est, & incantamenti instar omnis dolor euanuit, ut nullis aliis praesidiis opus fuerit. Ex hoc autem decocto , cum semine anethi parato, aut etiam agarico, vel radice aEDri; dissoluendo oxymel, strupum aceto sum , aut ros tum solutivum, parari potest vomitolium , ab initio morbi exhibendum , quod euacuando mitigare dot rem poterit. Docet Galen cucurbitulam ventriculo admotam illius dolores citissimh resoluere instar incantamenti. Haec tamen cautio adhibenda est, ut nihil aut parum humoris crudi in ventriculo lateat ; alioqui dolorem intendit.

Vtiliter etiam admoueri potest eidem parti panis

recenter e furno extractus, per medium sectias,tum per se, rum pulveribus aromaticis conspersus. Tandem dolore pertinaciter adhaerente , consum

giendum est ad balneum ex decocto herbarum emollientium, & calefacientium , quod tutissimum , & efficacissimum est: flatus enim diffundendo , & perpo- ros apertos resoluendo . a dolore liberat. Quod ci- tius essicietur, si in ipso balneo remedium aliquod idiscutiens aegro exhibeatur. Concurrente enim viro- l

662쪽

Cap. X. De Dolore ventrieuli. Carque praesidio , tum interno , tum externo , Opus rite peragitur.

Balneum esse debet valde ealidum , ut facilius flatus discutiantur , & humores crassi colliquen

Quod si propter doloris vehementiam clysteres vel iniici , vel retineri nequiuerint di, in ipso balneo catha ticum propinandum est, & in eo per horam integram, aut dimidiam immorandum, donec vis cathartica ventriculum & viscera attingat. Aliquando autem,ubi ex doloris vehementia periaeulum imminet, ad narcotica est confugiendum. Quibus prudenter exhibitis, admirandus non raro subsequitur essectus. Nonnulli etiam cum purgantibus narcotica pe

miseent, ut simul & dolor sedetur , & materia peccans Mucatur ue quale est medicamentum Elidaei a Foresto laudatum, quod sic habet. V. Diaphoen. J.si philoni j Romani B.ij. Cum aqua uel deeocto chamomiliae , fiat porto. Dolore prorsus sublato, in iis qui ei sunt obnoxii. semel aut bis in mense purgatio iteretur, ut proxima

flatuum causa auseratur : tum remedia roborantia usiur-pentur, qualia in lapsae concoctionis curatione propc sita sunt. Qui verδ , bile dolor excitatur, curandus est humoris peccantis euacuatione , vomitorio blando, aut eat hartaco medicamento; aut clysteribus frequentibus, emollientibus quidem , non acribus, aut calefacientibus. Postmodum demulceatur humorum acrimonia tuis, lapis refrigerantibus, & incrassantibus ; emulsionibusi seirain. frig. maior. lacte recenter mulcto, oleo amygd.

l quicium recenti, vitellis ouor. & similibus.

663쪽

Interim non omittantur optatae,aliaque robolantia, in superioribus curationibus descripta. Ac tandem necessitate urgente, ad narcotica cons. giendum est. Extrinsecus admoueatur cataplasma ex mica panis in lacte decocta, additis viteli ouor.& croco. 'vel admoueatur panis recenter ab igne extractus, per medium sectus. & in aceto madefactus. Vel foueatur eadem pars decocto flor. chamomili. violar. & nymphaeae. Aut quod multo praestantius, demergatur aeger in balneum aquae tepidae ; id enim ad huius affectus curationem praecipuam Vim obtinet. Dolore sedato , ne fiat eius reuersio , aeger purgabitur bis in mense,& viseerum intemperies calida corrigetur victu refrigerante, dc remediis conuenientibus Qui veth dolor fit ab inflammatione , abscessu vel vicere. remediis in sequenti curatione proponendis OP pugnabitur.

De Insiammatione , abscessu , o ulcere

ventriculi. LIcet in ventriculo, quemadmodum in omnibus

aliis partibus omnia tumorum genera contingere possint, nos hie tantum de inflammatione, seu phlegmone agemus , quae frequentior est, cum reliqui tumores rarissime eueniant, & eadem methodo qua reliquarum paritum internarum tumores, curari

valeant.

664쪽

Cap. XI. De Ventr. instam abscess se vis. si t

Est igitur inflammatio ventriculi, tumor praeter naturam a sanguine per venas quibus alitur a venae portae ramis derivatas , in ventriculi substantiam, eiusque membranas effuso.

Ille autem sanguis ves purus est, ac syncerus, Mphlegmonem proprie dictam producit, vel cum bile, pituita , aut melancholia permixtus , ex phlegmonem erysipelatorum , cedematosam , aut sciti hosam efficit. Causae externae plurimae esse possitnt; quaecunque 'videlicet sanguinem seruidiorem efficiunt, ut alimen ista calidiora. 9 meri potio, vel eum ad illam partem promouere possunt , ut contuso ventriculi, dum praesertim cibo turget. Quibus addi possunt calidissima.& acerrima assumpta , ut cantharides, sublimatum, Miamilia. Signa huius affectus diagnostica sunt; ingens dolor , ardens , dc pungens , distendens , & pulsans,& ira dorsum usque protensus, tumor adest tactu conspicuus ; imo & interdum visu. Scapulae deorsum trahuntur; respiratio dissicilis est , sicut & deglutilio, atque eructatio. Cruentum nonnunqu m aliquid euomitur, febris adest ardentissima saeuissimis comitata sym promatis.

Si inflammatio est pura , solo sanguine oriunda, inicior aliquantulum est ; si vero erysipelatose, symptomata grauissima sunt,& speciatim febris lipyria

adest , in qua exteriora rigent , dc interiora uruntur , sitis adest inextinguibilis , quae etiam sebris inflammationi intellinorum erysipelatosae aduenire solet. Huic ventriculi inflammationi, plurimum assinis est inflammatio , quae vel summam iecoris partem , qua ventriculus obtegitur 3 vel incumben

665쪽

6 x 4 Praxeos Mediea Lib. IX.

tem illi abdominis regionem oceu pat ; quae sola symptomatum vehementia , & pernicie distinguitur , nempe ventriculum obsidens inflammatio omnia saeuissima, & periculosissima prae se ferre con- . sumit.

Ex praegictis facile est prognosim elicere , & affectum valde periculosum , imo ut plurimum lethalem,

nuntiare.

Periculosior tamen est qui totum ventriculum aut superiorem eius partem occupat, vel qui ad eryspelatis

naturam accedit.

Galen. in 3. prorrhet. Nauseam , & conturbationem ventris plurimam , ac frequentem prauam esse docet; ostendit enim prauos humores ventriculi tunicis pertinaciter adhaerere, easque vellicare, Ac ad e pullionem irritare. Si inflammatio non interimat, neque resolutione curetur , in abscessum degenerat , qui cognoscutut doloris & febris remisone , tumore perseue

rante.

Rupto abscessii ulcus relinquitur , quod puris edi cretione , per vomitum & secessum reiecti inn tescit. At verδ vleus ventriculi non solum ex abscessi disrupto , sed etiam ab aliis causis producitur, quae hie etiam enumerandae sunt, ne quippiam in illius Theoria deficiar. Causae igitur viceris ventriculi sunt, vel internae,

vel externae.

Internae sunt humores aeres in ventriculo geniti, vel aliunde in eum transmissi, ut bilis flaua, vel atra , vel pituita salsa. Externae causae sunt medicamenta aeria , & erodentia , aut venena. Huc etiam reserti possitnt, vulnera Ventriculi

666쪽

ventriculi male curata, quae in ulcus degenerant: tumelia ruptio alicuius venae insignioris, quae coalescere su D

ficienter non potuit post vomitum sanguinis copiosum. Cognoscitur ulcus in ventriculo genitum praecipue ex pure quod vomitu aut secessu reiicitur. Cui signo p imario alia addenda sunt. Primo enim percipitur in ventriculo dolor pungens cu ardore coniunctus,praeeipue dum quippiam excedente aliqua qualitate praeditum assumitur, acre scilicet, salsum , vel acidum ; aut intense calidum , vel frigidum. Adest praeterea deiecta appetentia, ructus foetidus, sebris lenta, & assidua. Prognosis lauesta viplurimum instituenda est,nisi ulcus sit perexiguum, , superficiem tantam occupet, ae

febrem coniunctain non habear. Membrana enim Vetriculi vicerata, ut potὸ pars spermatica dissicillimὸ coalesciti,alimenta in ventriculo male affecto non bene con coquuntur ; & anto absolutam coctione reiiciuntur vlcus lancinantia. Praeterea medicamenta parum praestanr, quia detergentia viceris curationi necemia dolorem ex

citant I exsiccantia vero,quae alteram ulcerum curando

rum indicationem implenr,impediuntur continuo,ab esiaculentis,& potulentis,& chylosa materia,aliisque hum ribus, qui in stomacho debili continuo restagnant. Curatio praedictorum affectuum sigillatim instituenda est. Ac primlim inflammationis euratio inchoanda est a Venae sectione pluries repetita in utroque brachio, quantum vires ferre possunt. Ac licdi ob syncopen , & extremorum refrigerationem , vires ab initio deiectie ubdeantur : iIla tamen vitium infirmitas est ab oppressio-nς , quae vacuationem postulat , atque ita venae sectionem prohibere non debet. i Praerere, apertio haemorrhoidum , si aeger huic euacuationi assuetus sit, sanguinem a ventriculo utiliter

, Rc reuellere

667쪽

616 Praxeos Medica Lib. IX.

reuellere poterir. Quod etiam munus utiliter praestabunt cucurbitulae scapulis , dorso , & natibus admotae, tum si ecae , tum humidae; frictiones & ligaturae partium extremarum ἔ & calefactio earumdem partium, quae frigere plerumque solent in admotis linteis caleniatibus, Se inunctione olei irini, nardini, aliorumque calidorum. Purgantia in hoc affectu improbantur , quia hum res conturbant & in partem affectam attrahunt. Attamen Auic. tamarindorum decoctiun , aut cassiae si . cum aqua endiuiae, vel sero lactis dissolutam commendat, singulis diebus usque ad septimum diem exhibitam. Quia molliendo , non trahendo expurgat, mitigat aerimoniam , & lenit dolorem. Satius tamen est ab omni purgatione in principio abstinere. Septimo elapso, apparentibus quibusdam concoctionis & declinationis indiciis, potest etiam institui purgatio ex rhab. Σ.j.cum santal.robr. B.j. in aqua borrag. infusa, addendo strupi rosae. S. j. vel ij.ut sordes parti haerentes pau- δ valentius educantur. Interim clysteres emollientes, refrigerantes, & l nientes singulis diebus erunt iniiciendi, quorum so mula talis esse poseri . . Iutis pulli, vel decocti malvae, & violariae m.l. cassiae recenter extractae j. olei ros ac. & violac. anag.ij. sacchati j j.f. viteli. ovorinum .ij. Fiat clyster. Alterantia vero & roborantia per os assumenda , eadem esse poterunt, quae in curatione doloris ventriculi ab humore bilioso fuerunt proposita. Peculiariter autem conferre possunt syrupi de nymphaea , & de succo portulacae, potissimum in principio , quia repellentis medicamenti vicem implere

Conserunt etiam non parum emulsiones iiij. sem.

668쪽

Dig. mal. & iem. papau. albi : dolorem enim leniunt, oc calorem contemperant. Tum etiam tu lep.

sequentes.

Aquae rosar. iij. aquae plantag. S. Ij. succi acetosae , vel vini granat. j. 6. sacchari rosat. i. Bulliant parum & colentur. Capiat 5. ij. bis aut terin die. Si dolor vehementer urget, strupus de papa u. ex libberi potest. Pro potu utatur decocto hordei cum strup. violae. 8e frigidum bibatur. In p ogressu morbi , alia medicamenta praedictis erunt permiscenda , quae resolutionem adiu- uent. In hunc finem tu lepa sequentes praescribi po

terunt.

Syrup. nymphaeae, de pomis, & de succo portulacae , an a j j. syrupi de absinthio pontico S. g. aquar. lactucae, acetosae,& iae Dic ut i,ana L .iij. pulueris electar. diam arg. frig. 5. . Fiat tulep. pro iij. do sibus, bis in die

sumendis. His addere licet optaris .instaurantes, narcotica de similia. Quae omnia varianda erunt multis modis, pro Medici iudicio& prudentia. Terebinthina cum aqua abs nihij lota , si bis,tεrve detur , vel resoluit , vel maturat ventricti iapostuma. Exterius vero solus sequens in principio admo

ueatur.

2M. Rad acetosae g. ij.sol. end. cichotii,& m luae ana M. i. seminis lactuc. & papau. albi,ana 3. iij. santali albi& rubri,ana 3. si . florum violar. & nymphaeae .ana P.j. Fiat decoctio , addendo aceti rosacei palum ἱ foueatur regio ventriculi tepidὸ. Vel ex aquis stillatitiis end. lactuc. de nympbaeae,

669쪽

gis Praxeos Medicae Lib. IX.

cum tantillo aceti, & pulu. triasantali, idem solus pa- ari poterit. Prist solum inungatur eadem pars oleo rosac.& viciis lac. inuicem permixtis, vel unguento sequenti. Ol. rosae. ἶ j. g. Ol. viola c. aceti rosac. succi hieracii. anu g. Bulliant ad succor. com sumptionem, deinde adde santali rubri 3.j. rosar. rubrar. 5. g. spicae de camphorae, ana B. si . cerae albae q. l. Fiatvn

guentu R.

Catapi sinata in principio non conueniunt, quia partem pondere suo grauant, & calorem retinendo inflammationem augent. lIn declinatione , si contingat, & tumor resolutione finiatur, quod maxime est exoptandum I fotus resoluens admoueri poterit, in hunc modum compos tus. Π Rad. ireos florent ij. sol. mentbae, maioranae, pulegij, x absinthh pontici, ana M. i. seminis foenu-ςzrci amsi, ana 3. ij. granor k tmes 5. i. florum stoechados a ullos, chamomillae, ana P. i. Fiat decoctio,cio' e do sui finem parum vini albi ; qua foueatur re-g o Ventriculi. Post solum inungatur eadem pars oleo absinthij. nucis mosch. nardino,& similibus ; quibus addita L a , & pulu. ire os florent. aut cinam. potest con-ψnnari unguentum. E elastra verb , & cataplasmata, quia pondere grauant partem, hic non conue

niunt.

Si vero tumor ad suppurationem tendere videatur, foueatui pars decocto flor. chamae m. & rosar. rubr. Postea cataplasma sequens admoueatur.

V. Rad althaeae i. ij sol. branch. ursinae,& rosar.aria in M j. Coquantur optimὸ & contundantur,deinde adde farinae hordei, sem. lini, faenu graeci,& pulu. chamae m.

670쪽

am se. g. lantali albi & rubri, ana 3.1j. Cum oleo rosar dc chimae m. & pauca pinguedine gallinae fiat cataplasiam a lae pe renovandum. Rupto abscessu , ulcus detergeatur hydrome lite in potu exhibito. Cui addenda est interdum manna thu- is , Galen. praecepto. vel aqua hordei eum saccharo rosareo in principio , & constitutione calidiori ex hibenda. Ulcere vero in vetustitem abeunte ; siue ab hac causa , siue ab alia quavis, ut humoribus acribus , & er dentibus; vel assuinptis causticis , & venenatis rebus, genitum fuerit, conuenient primum iuscula , hei bis retrigerantibus , & modicὸ astringentibus ali. rata, hordeata , amygdalata , cum saccharo rosa c. parata, lac recens mulctum cum saccharo , & tantillo mellis; ac tandem chalybeatum e tum etiam aqu i serrata .pro potu ordinario , aut in qua boli armcnae , vel terrae sigillatae frustula maduerint. Cui addi poterit vinum rubrum austerum , si perexigua caliditas in parte arparumst. Deinde apoZema sequens in usum reuocetur. Hord. integri P. j sol. scabiosae. agrimon. pim pinei l. & capiti. ven. ana M. 6. sero. melon. S. ij. rosaris rubr. siccar. P. j. Fiat decoctio ad la. j. in qua dissoluestria p. de rosis siccis. J.iij. Fiat apo Eema pro iiij.dosibus frequenter iterandis. Ad interna etiam ulcera plurimsim conseri de coctum rad. chinae , ubi sebris abfuerit, per viginti aut plures dies sumptum , leuiter sudores prouocando , sic enim ulcus paulatim exsccatur. Si vero tabes , & corporis consumptio timeatur , dee

quatur praedicta radix in iustulo pulli gallinacei, Vel columbini , cum herbis praedictis di hordeo

mundato.