장음표시 사용
311쪽
cnuin nod aut animaliupersecta, non orbata sunt: signum tute est, quod generativa sunt, Se augumentum habent,vi decrementur
ne ut haberent utique ecpartes instrumentales proingressionis. At vero nec ratiocinatiuu, 3 vocatiis intellectus est
Speculatiuus n. nihil speculatur agibila, neque dicit d. fugiendo,, persequendo quicquan . 3 Semper autem motus, aut sigienti ν, aut persequentis aliquid est. 4 sed ne ceu speculaturali quid huiusmodi, iam preci pie aut persequi,aut tugere: quem linod saepe intelial iei terribile aliquid, non iuvet autem timere, a d cor mouetur,' sautem delectibile, pars aliqua alia.
tur finem, necessario aliquo ad Operandum mebro destituta facit. 6 At anima
lia immobilia persecta in propria specie
sunt haudquaquam veluti monstra, quisito ad propriam constitutionem orbata membro Cuius rei id clarum vi. detur signum, quod sibi simile perpetuo gignant, debitum augumentum, ac decrementu suscipiant.' Quamobresi haec animalia principium motus progressi ui haberent , proprijs necessario partibus ad hunc motum essiciendum. requisitis praedita essent. Porro nec intellectus, qui ratioci- . natur, discurrit progressivi motus principium est. Nam intellectus, qui lcontemplatur, circa agibilia non versa tur, nec fugiendum aliquid esse, aut . prosequendum iudicat. 3 At principi u
motus ad agibilia pertinet, quae sugienda, aut prosequenda sint respicit,
ergo intellectus contoplativus progres sui motus principium non est 6 Et sive .
ro intellectus aliquid agibile specul l
itur, attamen nec fugam, nec prosequutionem praecipit. 1 Saepe enim aliquidi terribile intelligit, ut cum hostis arma- tus adest, atque haud esse timendum iudicat, si chi tamen specie terribilis obie.'cti suscepta cor ipsum agitetur, ac moueatur, quod similiter accidit, cum .
formosam aspici ςns puellam concupi
312쪽
scendam non esse determinat, iri ve
heri famulantia excitata membra mouetur. Quare cum id progressui motus
principium sit, quod effciendum praecipit motum, iure qui speculatur intellectus huiusnodimqtus principium esse non poterit. Praeterea etsi discurrens intellectus
praecipiat, aliquid fugiendum, aut prosequendum esse dicat, haudquaqua praeceptus fit motus, sed oppontus, ut iiij accidit , qui sensu, concupiscentia feruntur . Cum enim intellectus adstantem aspernari mulierem iubet, ad eam tamen amplectendam se praecipite
agit homo Denique inspicimus frequenter adesse Medicum , atque ad sanitatem haud effciendam operari,quoniam saepe medicinam tradit, quae aegrotum ipsum interficere apta est. 3 Hoc autem manifeste indicat, nec scientiar,
nec artis, sed alterius principi,hanc esse facultatem, ut ad opus effciendum moueat. Quare climactivo praecipiente intellectu non adsit motus , quem efficiendum proposuit, aliud ab eo motus
progressi ut distinctum principium fateri necesse esse . At vero nec appetitiua altum pars huius i perium motus obtine . Nam ii, qui sensu non ob
diiunt, etsi aliquid appetant, concupiscant, ea minime operantur, quorum
tellem, dicente ratiocii itione fiigere aliquid, aut persequi non mouetur , sed secundum concupiscientiam
agit, Hia attinens. Et omninδ autε videmus, quod qui medendi artem ha, i, non mederiir. Tanquam aliud qu piari principatum obtineat age di per scientiam, sed sonscientia. tvero neq; appetitus h
ius motus domnus est. Continentes enim appete-tes, Geoncupiscentesis 'noperantur ea 'liorum atri etitum habent sed sequuti intellectum. Disitire by
313쪽
, videntur aut duo haeeri mentia, aut appetitus. aut intellectus,si qui Di aginati nem ponat, ut intellectione a Multa enii pretier seientia sequuntur i,aginationes.
Et in aliis animalibu non intellecti . neq, ratio est, sed Jmaginatio. Vimque erg&haee motiva
a Intellectis autem,qui pro pter aliquid ratiocinatur, dc qui activus est.
appetitum habent, nec ad ea pro se,
quenda mouetitur, discurrcntis intelle .
eius obscquentes imperio, ergo appotitiua animae facultas progrcssui motus principium non est . . Sed iam propriam , ac vera de prin cipio motus animalium sentcntiam tra dere ac statuere necesse est. Duo ergo progressui animal tu motus principia statuimus, appetitum ac intuli et uin, si nomine intellectus ipsam quoq, phantasiam complactamur. Etenim coplures homines ratione, ac scientia spreta phantasiae, ut beluae adhaerent iudicio, i, caetera animalia , quibus nec ratio nec intellectus inest, phanta
dumtaxat imperio, ac nutu feruntur . A Quare utraq; haec intellaetus, appetitus progressivi animalium motus principia sunt
Atque i intellectus quidem motus principium est, qui proprium aliquem respicit finem, de eo capescendo consultat)ndeq; activus dicitur. Et si enim
speculatiuus intellectus ad veritate consequendam, quae propria animae perfectio est, tanquam ad ultimum dirigatur finem, vere tamen hic finis interior est, haudquaquam ab ipsa intellectus ops ratione distinctus, atque propriam idcirco rationem finis habere nequit. At
vero activus intellectus in propria minim E
314쪽
istione quiescit, sed Ges ad uod incla uino pes st dirigit in di iis ab interii ipsius, station distingὼ-
tui . Mi inobreni aestuus intellectus ab eo, qui speculatur, ratione dumta acat finis, ad quem propriam dirigit cognitionem, differt. 3 innis aut m appetitus ad aliquem proprium oldinatur finem quatenus in aliquod externuappetibile fertur . Atque manifestum quidem est, intellectuna, de appetitu ab eodem fine moueri ' Nam appeti'
bile quod ut proprium finem appetitus respicit,4 lectiis activi incipium duca αμ illa Vinnitaretnacquiren in D, dirit, operarum illiinurinopic ae hedii inqui ere, quae ad hu
sint . sint id. quod in hoc discursu ulti nium est, seu id , quod intellectus pro
acquire da sanitate deterin inauit,actio DIS , ac motus principium est. Si enim intellectus ad sanitatis acquisitione ista mouendos humores elle, idque herbam quanda enicere posse,quq in certo quOdam reperiatur agro deliberet, ab hoc ultimo appetitus exequestionem incit atque corpus ad herbam in agro
Cuius enita apye inusitIe. id princi
s libitum autem pilaei e actionis est.
315쪽
u qilia appetibile princiarium ipsius est.
Et imuinatio quoq; cum mouet, umi mouet fine ap- retitua, num quid igitur moves usuiu appetiti Minx, a lim Ioia . si enim duo, intellectus, 3c
appetitus mouerent, secun- muri communern utiq; aliquam formavi mouerent.
tui humores quiue intem' consequa,tur sanitas Intes leava ergo, appeta, tus eundem Aespiciunt finei, eandem nempe sinit acm appetis te quam omnino consequi uitendunt si Quare adipetitus , atque inima si ellectus, qu
restriintur finem , mimalium , motu principia videntur . ' Appnihile, um
appulitum mouet, ide0quc. media iris tellectit ad ipsum consequendum din .ll. cluaerit, cum ipsus ach ranis, ac monita plancipium, Ut dixi m , app*' Hi vero de ipsa quoque phantasia intelligendum eli, ut cum moue i, absque Sestiuo appetitus Oucre nequeat. Quoniam igitur . num appetibile estini luci-- an tum M Mens , dc visu, quoque apimis tu proximum animissa tus principiunt erit , quare nux medijs ad ipsum appetibila conse quendunt ab actio intollactu propo
sitis animai ad ea texequendarinouet. o Manilesium hoc est Nam si inreti Iectus Wappetatus duo inuicem n quaquam sub ordinata dilent principia
motus communcia vliqiae rationem aliquam liabercnt, qua cor sim sumptam in uel possent Dat intelle tus per naturam haud Icummunem cum al'per
316쪽
iniis principia, Musistiti sint, rar
inae appetitus aici , mouere inequi , omnis istis, qui ab latellectu fit, ab ipsa quoque voluntate procedit.
Et inim solum intellectus ad motum Concursit, quatenus obiectum appeti hila, ut cognitum appetitu monstrat, in dia pro ipso acquirendo consultat atque et berat. Appetitus au teni praeter intellectus lationem no luet irem alium praecipit motum ab eo,
libem intellactus deliberauit, clum ad 'niodum in iis accidit , qui co upi icentia 'ferunt ii . Quoniati, igitur in-tesiectus absque plinthus aurilio non mouet, appcritus Veia 4ntellectus ra-
tu appetitiis incipuam , ac pruicipalom pri gremi animalium motus cain Atque intellectus quidem semper erus cst, quoniam si intellectum solum,
rei tamq; rationem sequamur agentes, res e senaper, pera bini uri, nec peccabimus unquam, ut in iis patet, qui continentes sunt, quamquam seruiatic
turbatiornim aestus, recte nihilominus agunt Appetitus ver perinde ac inain m ando restiuis renon re .ri. Nn is eius
tus est culi autem secun larationem nMutet . c. secundum voluntatem mouetur. ter raticne ra Leoncupiseentia enim qui dari, ος -
317쪽
an reiis inimi. Non omne autem, sed agi bile bonum agibile aut est, ' nod potest Malueris habet
sivi. est. Diuidentibus aure Maepa res, si secun quin potentia
dividant, ac separent, valis de multae sunt intritiuumssensitiuum,intellectivu. deliberatiuum appetitiuum : 'κ u. plus disterunt ab in-οιCeii , quam o, upistim,
ctus contingit , quia & ration eonso mi esse potest, illique obsesyndare, quemadmodu in temperante dia luersari,at ad pugnantia trahere, ut in eo,
intest δε quit non Eper inoi prin cipiunt motus eritis ea appotitus , qui si ratione sequatur,contineptem mouet, si sensum, insani ivpr m. M ,od a quod tendos appetitii mouet, aut Nys r iamsi,aut apparens dumtaxat b num cst. Omne aute bonum suffcient non est ad terminandum motum,qui ab appetitu prouenit, sed id quod actionς contingenter assequi,& obtinere possumus.' Ex quibu manifestum est facultatem animae,quam appetitum dicimuS,
primum, *c praecipumn a fixi lium ni principium esse . . Ex his patet, si partes a imae obpute' tia , scultam uiuidamus, ac se parςnU nimaepartim excedi numerum , quem Veteres asugnarunt Pthio, sophi. minimputritim μου sensitivi , int nectivum, deliberatiuum,4 ppe tithium abinuicem magis dinerunt,qua irascisne, di concupiscibile, quae sub
eodem sensitivo principio continentur. Dubitabit autem quispiam haud Mnum esse primarium motu i R hiis principium r
318쪽
titus videntur, atq; tum fiunt, cum rationi aduersatur concupiscentia, quem-
ad in dum in homine centingit quino modo praesens sed futurum quoquc mpus discernit. Etenim intellec tus agnoscens quidem propositum esse delectabile obiectum, si praesens aduertat tempus , quo refici ur ab eo, recreatur, perniciosum autem, tempus futurum
prospiciat, quo suscipere derrimentum potest, ab eo retrahi animaIi iubet, ut ijs qui febri laborant, accidit, quibus delectabilis frigidae aqua potus ad necε
inferendam aptus videtur. 3 At concum
piscentia quia tantum respicit praesens, ac futurum minime cognoscit , desectabile oppositum obiectum simpliciter bo
num elleiudicans summo ardore appetit, animal ad ipsum amplectendum mouet . Ex quibus manifestum est non modo plures, ac diuersos, sed etia contrarios, ac pugnantecesse appetitus, ideoq; primarium motus in animalibus principium haudquaquam unum, sed multi placesse. Asserendum tamen est, irincipiuanimalis in otiuum specie , seu genere unum este, quatenus appetitus, tappetitus est uiue des nitituo, siue dem-tellectivo loquamur, eandem, ac genericam rationem botii, , eluti proprium, adaequatum respicit obiectum. Etsi
agi areidit um raso, 3 eo cupiscentia eontrariae lanae si asit in temporis sensum habentibus i, Intellim enim propter futurum retinere iubet. Conmpiseetia aut propinpraesens; idctur enim quod iam electabile est , di sim pliciter delectabile, dira num smpliciter, propterea quod non videtur futurum
319쪽
Hoc n.moiret,& non mouetur, eoquc uit intellectu, aut imaginatum.
4 timero autem Iara, uentia. Qironiam autem tria sunt, unumqti idem mouens, s eundum aut quo mouet, tertiuin 'ioa in uetur x
s mouens aut duplam alii quidem imincibile, aliud au
est uti He immobile quide 3I afribile bonum,inouens asis, di motum appetitiuimu Iti uetur uni in q)iod appetit. secundum quod appetit, appetatus motus quidam est,
ini, aut in irai uetur estanici at, qu vero trioue in strui nuto applet.tus, ain hoc Corycreum est. Unde ii es', in unibus animae in cor oris operibus
Nunc autem vi in summa dicant, moue instrumentaliter,ubi principium ,& finisi deina
2 Vtcooimissura ossum: hie hoc quidem tinis, illud vero
vero appetitus animalium sit mouens
primum tamen omnium mouens appe, tibile est. 3 Hoc enim luvienus Intellectum , aut imagiliatum est, haud quidemouetur, sed mouet,cum v luti finis appetitum ad motu messiciendum cxcitet.
Plura autem numero erunt mouentia,
dum appetitus secundum suam citiusq; propriam vim in rationem considerantur; s Aduertendum autem est tria esse, quae ad animali motum concurrunt, aliud qui dein quod mouet, aliud quod mmactur, c aliud, quo incitur motus. si Atque mouens duplix est, aliud immobile ut bonum intellectum, aut ima
ginatum, tu aliud mouens, ac motum,
ut appetitus, qui ut appetibile appetit obiectum mouetur. Motus enim quidam, . appetitus est, quatenus actu Operans, atq; ab appetibali excitatus erigit sese uolitqid in suu bonia impetum facit At id quod mouetur animal est, id ver , quos instrumento appetitus mouet, aliquid sorporeum est ' De quo in tractatu de communibus animς, ωcorporis operationibus agedum est Atque ut aliqua breuiter de instru mento, quo animalis efficitur motus colligam, id esse membroru articulos censeo, in quibus & motus principium , finis reperitur . - Nam in ostium, quibus articuli constant,ircxu, unius gibbor alterii
320쪽
alterius cauum excipiente , peragitur motus , dum alterum qui clam os inui re tum quiescit ac fixum mana, quod motus proinde finis est, alterum autem ab eo pend cns ictitur, aut extenditur, quod principium motus dicitur 3 ratione quidum diuersa , quatenus aliud mouetur, aliud quic scit, magnitudine vero inseparabilia . qiiod simul iuncta , colligata sint. sisterea cum amnia pulsia, ac tracturi: oueantur, in singulorum membrorum sexu, ac motu tractus est,cum pedum aut manum ad nos contrahitDus,in pulsus cum a nobis soras extendi mugias Atque ut in circulo immobile centrum est, circa quod sit imo tu i sic in membrorum motione velut centrum articulatio est, unde .motu Sprincipium cxistitos i lcnii: in. Elia Ili ti Manifestum igitur ex dictis est, animal quatenus appetiti uam habet potentiam propri motivum corporis esse, atque appetitum quidem mouere non posse; nisi cognoscente quapiam virtute res appetenda illio oponatur, de volui appetenda. cppareat 3 Omnis autem cogntiscit sua faculta&, aut rationis est, aut sensus, is illa quid cir scilius est ho minis, is tum hi minis, tum bellua si propria s Considerandum nunc est demoliri a princutio, quod in imperfectis inest attinasilibus , qua Lua tacti solum OIII
principis nisndealiud qui Mem ciuiesci aliud vero i
ratione quide diuersa ex stentia, ni aegnitudine vero. inseparabilia.
Omnia enti, pulsu, & tractu movent a Quapropter operiet. seuein circulo manere aliquid, hine i ipue motum a
est, in quantuna an in alapis petitiuum est, sic sui ipsius ariotiuum est. Appetatiuum autem non sine unisu uous aut rationalis est, aut 1ensiti-
participant. Confiderandum aut &doiinperihelis,quid est moves,quimis sensus lotu inest et eius, harum contingat in