Augustini Pallauicini Francisci f. patricij Genuensis Explanatio paraphrastica in libros Aristotelis De anima

291쪽

yraestant sensus ita ',' sensibilia remam bibet phanta fra porentia propria immissa specie mouent, haec vero, cu operatur, inrclicetum excitat intellis ibilis in eo producendo speci cs, quae ipsit mad req ii sitam eliciendam intellecti ne dc terminant.' unus autem sensus co munis est, ad quena tanqi iam ad unum centrum omni uni sensibilium imagines perferuntur, ratione vero multi pic X, quatenus ad diuerses comparatur sin-siae qui ,rum obicisia is Cernit ac iudieiis ' Atque hic scrinis calidi ac duleis aliorum iri sensibilium'obieetorum differt tias percipit, ut supra' dix mus ac denuo repetere licet sin unumquid est , quatenus unius termini vicem obtinet cxternoruniq; sensuum functiones recipit. At vero sensus communis, in circulo cxistens centrum proportione, ac numero num sun proportione, quia utientru respicit lineas, quae ad ipsum tendunt, ita sensus conun unis aliorum sensuum operationes quae ad tribunal ipsius perferuntur , numero aule, quia vi centru unum est,& ad multas ordinatur lineas, ita unus cxistens sensus comunis ad multos sensus habitudine semuat. Nec conturbc alique ex ' quae eiusdem sunt genetis, aut contraria, ut

Et haec unum proportione. aut numero, quein nabene ad utrumque, ut illa ad inuicem a

a Quid enim refert id dubitare quoniOdo ea, qui eius Diuitias by Cooste

292쪽

autem non idem, Aciliud si is nialite adem aute rario est,

Porma oritvr intellectilium tantasimabus inteli sit.

inum, M nigrum qive dis sum ha

bent genus, ut album, ac dulae, ab vi &eodem sensu iudicari. Haec enjm omnia eam inter se habent proportionem, analogiam, qua ab uno sensu percitipi queunt. Sincergo duo contra a.

mutata proportione, ut se habet album

nigrum B, atque amarum Dinu pro portion M. analogicorunt. Quam

ad uiodum, sensi sensifiles ab obi

et is productas species percipit. - Atq; ut in illis quid prosequcitat ulul, quid R-giendum i dcliberat praelitatibu&sun-'

293쪽

21 S, sum eorum so imas in t iantasmati bus intelligit, eorum potest d. sideri una, aut nigam commouere, Cpinione sciliacet holii, vel mali accedente, qua obiecta illa eiusmodi iudicentur. Haec pedispicuo patent exemplo im uxexercitus, cum ercsiam, Sagitata priucul a id cntem intuetur lacum ad signis- candos hostium in cuisus, intellectu simul cum L ni operante cognoscit ad uentare hostes,atq; de illis prosequendis deliberat sint vero aliquando, etsi nul lum praesens moueat obicοu,a phantasmatibus, quae insunt in artima, cxcitatus intellectus discemcn ca perinde ac si Messent ratiocinatu quidque agendum sit determin-t eior Atq; vi an sentu res his et, qui uno solum cognoscat obie)ium suum, ut sen sibile, sed ut iucundum, aut molcstum liam plectituri, aut fugit; sic intellectus quoqρ ubi cogno uerit,non solum vi. c gnoscibile, si Vibonuni, alat ma-lsui, tunc prolequi fur aut fugat, qmnino ii actione versatur ' Existima:

cst sine actione, neque ad prosequendii, aut fugi cndum resertur, contineri eo de gunere cUssi sin , ni alo, neq)pecum i

ver', talio, quod est cum act ne ri Differt vero, quat citus illud sniplex

ΑἱVt sentiens sit num nee latuin, quod ignis communὶc onoscit, videndo eum,qui

se mouet, quod hostis est Aliquando.autem is,

sunt m anima phantasmati-htis, aut intelligentiis, tan Guam videns ratiocinatur,&

deliberat futura ad praesenet Et eum dixerit,quod idis clindum, aut molestium . hie fusti aut persequitur, omnino in aGione est i Verum de salsum, id in eode cvere . si cum boaro, in

sed ipso simplieiter, &4'i

quo disiciet.

294쪽

Rei dicere omnia.

Atramen non solum sasu est, aut verum, quod albus ciaon es, sed erat aut erit. Quod a e duodq; nam it, hoc min-- a.

inuexit Empedocles, equus, aut homo resultabat,aptis,ac proportioneniantis

partibus admixtis .e irre batur autem monstrum dissimilibiis, ac disp iam iunctissiturius iii Impliciumconceptuiun inter se isenio tium compositione vera constat emin:

ciatio, ea eorum. rem conneatione, quae in laesi haud timueniunt,falsa exi, stit propositio . Verum. Hi eorum, qu aut iacta, a futura sunt compositio fiatu perintellia gere,in componere cum illis tempus illud oportet, adeo quod no modo veritas,aut falsitas insit in colun Ἐζonesibiectio praedicati , sed etiam in temporς assumpto, ut cumaemianum bellum, aut fuisse, aut furatuum ess inhiamus. Etenim temper inest velum, aut M. imn ineo mimi OM,atque non alburi esse es m dicens ipsum Municum n6 albo componit. Omnes vero compo sitiones' appellari quoque diuisiones:

possuiu, quandoquidem omnes in prae, si catum,& subicctum tesolui apis sunt. Quamobrem id certum est,uerum,aut falsum in propositionibus inessebauir . tione praedicati, quod cum subie tui

gitur, ut si Cleon cite album dicamus, aut ratione temporis,quo iunctum esse proniniciatur, ut cum fuisse, et sic re album issens ius Cleon . Idem vo

295쪽

hendit; Aq, sines iunges coisponit. -i tira duplicem intellectus eratio nei. in Hii isti lani estillica iiimus. Nde utraque singillatini pertracti ei,

Ergo indivisibila quod prioris intellectus operationis obiectum est ab ha enim ediordium capere conueniens videtur duobus d citiar modiτ, ρει

tentia &uetu Et indivisibile qui Hai tu quarinia actuali, expers diuisionis est, etsi mitia diuidi possit, unici inthes one in , -ndi aptum

i ,seir itinuato, ac nihilnieantes rupto , de unica intellectione percipit

do eodem fere modo potentia diuisibi lia, .adtu indivisibilia sint. 6 Quare cum quis unicam intelligit masnitudi , nem, haudquaquam diuiditur intelleiactio, sed una, eadem fit. Neq; enim actu partes magnitudo continet, tessala M

uidatur sed sola potentia . Quod si diutia' sis inunitudo , eius inuetessor

sm accepra percurrens, ac numerans

intellectus diuersis intestiniqnibus, di uersis i emporis partibus intelligit , et

atque tot necessario intelleiriones, ac tenrpori parte sua , quot Fartes m

duplieiter dicitur, anilip retitia, aut actu, i nihil rohibet i elligere indiuisibile, eum longitudinem inteliseitiindiuisibilis enim aedil est cantempore indiuitivali.

aeque longitudo. Nostin τι dicere, quid

in vum dimidio intellis

Noli enim est si uiuisi Seorsum autem intellectus utrumque dimidior . ium dit, Riipus s. nes.

296쪽

dis . Sic enim totis magnitudo, tandi uisibile cognoscitur obiectum

ut, quod naagnitudine quidem indivisibilenon est , sed forma, ac spe et eoim terialem intelligo formam, quae abstrada ab i:r diuiduis est unica is teste'-ς codemq; tempore, intelle istus concipi: Verim si id, od gii iii Ginsibilasecundum sin m vnia itin

a secudum areidens aηtem de hon in quan dixi illa nulmi, omni piri minim, sed

Inest aute, ii his aliquid iridibisibile, sed serie non depora te, q13od tum Acie tempus, re lorauuditinii. sie hoe similiter in omni es contimo Se filiore, suo

gitudine.

ne,cae Hemq; tempore intitur,cui mitudo, comastus sint petia esiissibilia , quomini sui: o Vnica in tellectione, eodena i tempore cognoricuntur e rassercia dum est 'quanulari magnitudσ, ac tempus diui ubilia sint non tamen quatenus sunt diuitibilia , sed ut indi sibilia secundum acciden LeodUα tempore, unicaue intesiectione comprehendi. 3 Edenim reperitur in hia

aliqti is per se indivisibile, quod haec im, diutinitia facit, at infortasse haudquaquam separabile;WAn metutudine mi

297쪽

uldhnti continuum , atque ira in m odoactu, sed potentia indiuitibile est,ab intellaetii perinde ac priuatio cognoscitur. 3 Et quemadmodum intellectus in aliis per cognitionem habitus, ut boni aut lucis , priliationem cognoscit, ut

malum, aut tenebras. neque enim hec

per propriam speciem, sed per ipsius quodammodo speciem opponti cogno

scite lici desin diuisibilia , quae in continuo insunt, per Ognitionem xc spoclem continiit, cuius sunt negationes intelligit. . Et si cnim indivisibilia proprium , ac positiuum habeant esse, tamen ut termini sunt vere negationes videntur. 4 Necesse autem est intellectu qui opposita haec suapte natura intelligit, ad utrumque in potentia esse,&quandoq; habitum intelligere, quan eoq; non intelligere, ut eius priuatione discernere queat quis enim semper lucem aspiceret, haud tenebras possct concipere. Quod si aliquis intellectus semper in actu lit, tun qtram in potentia cxistar priuationes non intelligit, dipsum, ch Din per actu intelligens

si dilabi ivni secretus linteria, queati fiam duint substantiarum abitractarum intellectus videtur us

His de priori intellectus operatione dictis , ad posterior cin exponcndam

stratur sicut priuatio.

Et similis ratio in aliji est.

Oportet aute potentia esse, quod eostroscit,& iusse in

si vero aliciti inest conistrarium catilaro, ps se ipsam counoscit, aeta est, d separabilis.

298쪽

matio , quo vera est aut Intelloectus aut non omnis,

sed qui est ipsius quid est,seeundum ipsum quid erat sed ut visio MN ' Vera est,

4 si alitem album homo aut non, no verum semper est,

τ videtiit autem sensibile ex sensitivo,quod potentia est, flansitauiam actu tacere. ι

Ergis, dictio, qua intellectu, alia

c mi componie,ac diuidit temper, in vera, aut falsa est . Nec omni inteli

Goliatiust odi videtur , sed quae ipse inquisissi,non quidem nominis, sed μsentiae, acis erat dissinitionis halid alis

quidienuncians de aliquo apprehendit, vera semper est , ac nunquam fallitur, quoniam ut sic adaequale proprium unica apprehensione attingit obiectum, in quo decipi nullo modo potest Et quc- admodum L visio circa proprium obieretii erasemper est, reqvisius sese uatis conditionibu i on decipitui: Asir ca sensibilis a ripis occides fallitin , ωquandomi uinetici. album esse

talem abi,si qualitatibus materi libu seiunctam simpliei apprehesione cognciscens, non decipitur sed componens aut diuidens ea,quae ipsam sense' uua

tur essentiam. I

Iam intellectucatq; intellectionis naturam explicauimus Nunc ad vit riorem ipsius cognition ilum ictui

eos sum conferre, doquid viri commune sitivi quid singulorum imprii x

Nuondum ergo est, se sitiuui 1. quatinus Potentiasensiti iii inbiriasta

299쪽

,ropriae sensationis ab obiecto sensibili deduci. Etsi haec haud prc,pria sensus alteratio, ac passio sit. V V ide alia spe cies moriis ab ea videtur, quam in phy sici, definiui inu, 'M tus enim ibi de stilius actus imperfecti, atq; cxistentis in 1 otentia est, hic vero perfecti stiri 'pliciter, atque in actu existentis actus, aliusq; proinde motus necessario est. et in duplice antea traditam intellectus operationem in quoque reperirimantiastum est Nau primo, ut sen- iis proprium obieetiit per se litarium percipit sic etia intelleistus sim plicet quid ditate apprehendit. Deinde, ut sensus iucundum, aut molestum sentit obieetum componendo quasi, affirmando, aut negando, sic etiam intellcctus apprehcnsam quid ditatem cum liqua alia re adita iacta componit, proprie absolutoq; affirma dii, aut negando. Lnmo, ut piosequutionis, aut fugae excitatur appetitus, cum obieetu iucundum aut molestu cognoscit sensus,doloreque, ac voluptate assicitur, sic etiaprosequutionis, aut auersionis illico appetitus commouetur, cu intellectus bonum, aut maluim intellisit. Et quidem apte definiemus voluptatem , ac dolorem , si seinsitivi mediocritatem quandam , ac temperiem elementorum obtinentis a bono . Ic malo,

Non enim preitur, neq;

Vii de alia est haec specie

motus.

Motus enim erat a P terfecti. Si inpliciter autε aetiis, quὸ perrecti est, alius ea. ntire si itur simile est ipsi

cicere .lum, intelligere. mauteni Iucundum,ane molestum, ut assirmans , aut

persequitur, aut suoiti

Est enim dele lari aut Distere, agere sensitaua n. edieistat ad bonum, aut maluntain quantum uia. Disitiro b Corale

300쪽

i seu iucundo ac molesto, quatenilii

cundum, ac molestum est,prodeuntes operationes dicamus. - Fuga ver*, prosequutio in actu, quae fac D statis appetitiuae operatione sunt, circa idem quoq; Obicctum molestum, iucunda vel sanxur . 3 Certum illud 'iugiendi aut prosequendi appetituit nec ab inuicem, nec ad nsitiva faculi

te loco de si bicio, scd soli ratione, desiditione distingui. Phaeterea in in eo quoq; similis intolestus videtur sensui, quod quemad' moduli sciasus ab obiectis sensibilibus

LX citatur,4 in actitui deducitur, ita Scintclluctus a phantasniatibus immute tur, actu intelligens fiat.' Atq; certum illud est cum aliquid intes lectus apprchenderat, bonumque,aut malunt cΩsca mauerit , aut negauerit, X cita tum necessario appetitum, ionum

prosiqui obiectunt,4 malum fugere 3 Ex quibus patet absque phant ni tibus hominem intelligere non posse, quemadmodum nes abis; sensibilibuiunquam sistim valet is i.

Atq; istaei a coibo immutatus afficit oculum imprimens in eo speciem coloris in existens vero in oculo facultas iudicium deci blato elicit obiecto, iis communem immutat sensum sensibi