In M. Tullii Ciceronis orationes Paulli Manutij commentarius ...

발행: 1579년

분량: 373페이지

출처: archive.org

분류: 로마

101쪽

so Commentarius P Manutii

orbanae tribus, Palatina, Esquilina, Collina, Suburana: in quas transscrri, ut ait Plinius, i ominia esset. in his&urbana plebs & libertini sui' agium serebant. Epiton ς tib xx. de Astomus. Ni Nivri in re p. 'ge, in sustragijs: cum in quattuor tribubus dispertita cisci. Ex HAvRiENDAhil verbum pi Dis auribus iniucundum. contemptu enim quodam dici uideriir, similitudine rerum, quae quia non placent, exhauriuntur. RETi NE TE Ulam positaseonem 1 urbem Romam ne rclinquite suasu tribuni pl. certorum hominum, sua'. potissimum, non uestra commoda cogitantem. GRAri E,l quam ininire licet ab ijs de quibus magistratum petentibus in campo Martio sumagit in fertis. Livxnr Aris, tiam seruire legibus libertas et L alibi alia ibrtasse ratio. SuFFRAGIO RVH,l quae sunt in manu uosra. Dic Nir Aris.' non modo dignitas, iterum etiam maiestas tribuitur interdum populo Romano. quid enim maius, quam posse magis iratus S imperia mandare' IN S pontina octile, i unde sterilitas. Ι Ν Su moram ρ piloria rubus t unde solitudo. Upida Apuliae sunt Sipontum, & Salsria. V miuius, Plinius Strabo , Lucanus. RuLLD tace. t uic te, 'iacmscctituri duccinsitis: cum, vitios eo ducet, ubi uel agri iterile , vel pestilens cachim. Ar dicat, . si minitor , ipse me ictaat, agris nominatis, quos empturus sit. A REN ΛΜ alii U,l ubi inculti agri, ut in Sipontina siccitate. PAL vox st ubi pestilentes, ut in Salapinorum sinibus. EMAT, i deinde magno se emisse dicat, quod minimo emerit, in hoc quoque carnim sibi intus.canen . t D pecvniasiti 1 pro, de pccunia. tilitatus loquendi modus. ita Verceiii l:b. i. Quid hoc homine faciatisὶ Turcntius Andr. Nec, quid ille nunc

faciam, scio. Rur E RE in aerariam dum it exi prohiber. 1 or. I. Pecunia coacta est ad agros dos: ii porro ab inuitis non ementur: si conscns int pol scituro non uenilcre, quid futurum est s rescrct uerecunia non licci exagetur iactata Nos TRA: priuatos agros. I N Iani Hioni delaoc, Sscini id et busiori. AD . vi M.trami libri tu s, Aduam tuain tiam . quod ii accipi nius, criissensus: ad uim quoque tuam, nedum ad reliquas libidinos. Codo Nos de OG i ,: Colonos, non colonias. quia colonia notia in coloniam ueterem, auspicato deductam, dum cssct incolumis, deduci non poterat: nouos iamen colones adscribi licebat Phil. 2. Suis praeju s, i coloniis I Pracii ita uocat colouos inuci colonias adscriytoa: quos sibi suos milites .

i ORATIO

A T enim 'r 1 panus hacte diuid aer, orbis 'terraeputiberi istius: est Capuam Glimia deducetur,urbem amp*-am Atque ornutissima minci vi quid haec possumus disere e De commodo uestro prius diacam, Quirites: deis: ad amplitudinem , et di nitatem Huer: : ut, si quis aut o di bonitare delectetar, ne

quid exstr ; si qhem rei dignitas commonet, ut huic simulatae largitioni res primam de opido dicare; se quis ess/rte, P M Capua nugis, qua I descit, Quinque millia colonorum copham a ibi iubet. . Itic numerum quingenos sibi si tilis, ment . quae , nor te

Mosenetipsis consolari: uere, diluenter consi crate.' uni vobis i uestris ilibas, iste A. pictis otiosis hominibus,m hoc mera locum fore putatis sis o nibus uobis, aut maiori Destrum pani, quamqMam me Messe oras uigilare dies at enoctes. oimen is oculis omnes rei p. partes iatheri iubet tamen pavai per , pila commodum uesertim rei. conuiuias β. q inqueb minuim missilus,aduim, facinus cuia vir de eis ocres atque urbs, quae bellam facere atque in ruere positi

aerituritamen ne patiemini, uel ro nomine contra uos mari opes. miri praesidia,u es, agros, copias co-

ararie nam an rem quidem Campanum, Pem viliso lantant, ipsi concupiue u : deducent suos, quorum nomine ipsi teneant, seuotari coment praeterea: isti dena iugeraconris abunt. nam , si dicent, per legem id non licere ne per Cornesiam quid licet: at videmus ut longinqua mitra ua tim Praenoritim a paucispo Meri. neque Horu nouu's qui aliud deesse uideo, nisi eiusmodi undos quorumsubsidio fauenilia am

modum 'pectat, ueniat, coram nucum de api Cam

quibus hominibus, O quem Modum illum atri esset distributartis. re ponit, a Mmilia triboeinici Esacturum. prim , quac est si 'perbia, ct contum iis, i populi pars amphi Cur, ordo i iis ι m ne ligatui flamertis. ιis detur ager, qui habent, quam vetanis qui-bra ista mi des, iuchnestas o lenii iure aut, si hoc ab se dictum negat, atisfacere omni uobis cogitat e

iugera dari bis , sia ne consipari qui di m tant m ππ- Merom hcminum poste in Q. um Campanu, intelligetis rtamen neu rari remi p. contemni marestatem populi I .

de redi Mosemetipsos dititius a tribuno pl. Di te mini eQuod si ponet ager iste ad nos peruenire; non ne ει mtauen in patrimonio xesro remirerem elis' unm ne fundum pulcherrimum populi R. . caput hestrae pecvniae , pacis orna entum, jubs tuta belli fundamethmuccii alium, horreum legionumdolatium annonae, diasteri pati iesie an obliti estis tarico bello, amisis c teris uectigalibus quantos . ni Campani sinctibus exemcisus alueritis e an si oratis cetera illa magni capva iR . uectigal a perleui saepe momento solatinae , inci nations temporis pendere ' quid nos ohiae porto, quid

Syriae ruca,quid omnia tra marina Betulia D ahunt,

tenuisi Iut icione praedonum aut hosium iniecta' at uero hoc a i campani uectigal cum eiusnodi est , iit

misit, et omnibus' sed , opidorum regatur; tos neque bellis injesum, nec fructibus mirium, nec Gelo ac loco calamitosum esse oler. Maiores nostri nou solum id, Pod de Campanis ceperant, non imminuerunt, verum e. iam, quod ei tenebant, quibus adimitu non poterat, emerunt. qua de cassa nec duo Gracchi, vi de plebis R . commodis plurimum cogitaverunt, nec L. Sulla, qMi

102쪽

In Orationenis Ie de lege Agraria. si

Mum campomm arti ore ausus Missus exstitit. sui exeaposses er . moueret. exquanee Grain Aorum benignitas eam, nec Sullae dominatio deiecisset. quem agom nunc trinminutes Destrum esse dicitis quem Hiler pia aciunt, exteres mines uesimm esse. raestanteis, iam eritae fus, ne eerit, neque Meseres incetur. At quι homines posebunt ρ primo Oidem inres uim pro Ni seditisnon parathi ,,milae ciuemvis i concre erint a matiis ciues, erexperirita Medemes possint. Dinde adpaucos, opibus , copiis ossis es. -a arma cain pani preferri uidelitis. Milis inerra , qui illas a maioribus Pliberrimas us.ctigalium βcts . armis capias, accepistis, , a nulla derat is, atqueauitis pes sonitas relinquerutri acta/ει insererit inter uestiam, priuatorum diligentiam, uia, clima maiorium nolliris Psaeuulus, is quspri opssenatus . ineatica missus esse , M priiratos ros, in vim publicum Campanum incurrebant, pecuniapumili cum in iratur rearuncus, nullasepecuniasu dum iustamcmenepotuisse,eumque, qui nollet vendere adeone se adducipe uti uenderet, quod, cumpi πειρά s haberet, ex illo solo fundo numquam ma ummiscium ossisseτ- Itane vero ἰ priuatum haec causa

commovit; palum ne agrum Campanum priuatis satis, vi stilo rogante, tradat, non commovebit e atque

idem populus R. de hoc uectigali potest dicere, quod ille de suo sando discissed itur . . ra multos annos uobis fusum Mithridatico bella non tulit: Hilaniarum v Edigal temporibus Sertorianis nullum fuit: Siciliae cia. Mesrabaeo fugitiuorum Ir. Aquillius etiam murreum si eatam dedis: at ex hoc uectuati numquam malus nu-us auditus est cetera uectigalia bellisam auribis V si tur: hoc uectigali etiam belli facultates systentantur. Deinde, in hac Pratione agrorum neu quidem dici potest, quod in ceteris, agros desertos a be atque a culturabo minum liberorum es non oportere sic enim dico isi Campanus ager tui uri extu δή o expelli plebem ex agris, non constitui ct coeticari. totus enim ager Campanus colimr, O pos tura

plebeio a plebe optima, o modest mna: quod genus

hominum opthnemoratum, optimarum O aratorum,

ter militum, ab hoc plebicola tribuno fandisus eiicitur. atque inmisierinati in illis atris, educari, glebi ubigendis exercitati, quo se subito co ant, non habes citrhis residiustis,o ualentibus, et audacibus decemuirumsarelli tibis agri Cum iri posseso tota tradetur. o ut nos nκnc de uestris maioribus praedicatis, hoe atrum nobis maiores nomi reliquerunt isic uemiposteride uobis praeda cabunt, hunc agrum patres noti, acceptum a patribus suis, perdiderinit. Equidem existimo sium campus Maestius diuidatur, o unicuique umrum , ubices: Hat, bini pedes a lanentur i tamen promiscue toto, quam preprie parua i parte malletis. Quare, etiamsi

ad uos si singulos aliquid ex hoc agro peruenturum, qui uobis ostendisrer, Ars co trutini tamen honesius eum vos uariensi, quam singuli, possideretis . nunc u ro um ad uos nihilpertineat , pareturatris, eripi H edi quo non ne arerrime, tamquam armaro honi , elatis legi pro uestris atris resfictis' Adiu i stellatem eampum Uro campano , tu es duodena desi, ibit iusingulorhhmines irere a. quasi uero paullum disserat

ager c anus ac Sitatis. D multitudin,qui, ires, qua ritur, Uilravida omnia compleantur . nam dixi a tra, legem isti, ut, quae uelint muri pia, quas u Irit uaereres colonio, colonis suis occupenc caleta misenicipium complebunt: Nearium opprimente Atellam, cumsaxeapolis, Pompeios, Nuceriam suis praesi s deuincient: Puteolos vero,qui tu cis sua potinate sint, Do iure libertates utuntur, totos nouo populo, atque aduenticiis copijs occupabunt. tane illud exsisti Caueanae coloniae,uct Eter huic imperio timendum, Optia. a decemviris inferetur: tunc contra hoc Romam, communem patriam omnium nostru illa altera Hyma quaeretur. in id opidum homines nefari, re p. nosam transes re conantur,quo in opido maiores ut fini nulla omnino remp. esse uoluerunt: qui tres solum urbes in terris omnibus Carthaginem, corinthum, Capuam , statuerunt in se inperi, grauitatem, ac nomen sustinere. deleta Carthago est, quia eum hominura copi , tum ipsa natura,

aetico,succincta Portibus, armata muris, excurrere ex. hic imminere ita ctuosi misi uulpopulissi u Matur. corinthi vestigium uix remum es: erat ex posita in angustis, atque in faucibus Graeciae, se, ut

terra claum a locorum teneret, O duo maria, maxime navigationi diuersa,paene coniungeret, cum pertenuissi criminesepararentur. haec, quae procul erant a confectu isnperis,non solum at xeruntata etiam te qua recreata exsurgere, atque erigeresepossent, funditus, ut dixi, fistulerunt. de Capua mulsi δ odis c seu

tum. exsant litterae Quirites publicae r i S. C. complura .statuerunt hominessapientes,si rum Campanisadem era, magi ratus, publicum ex illa urbe c-sili fululissent, imaginem re p. nullam reliquis ni, nihil re quod Capuam timeremus .isaque hocpersir

ptum iam umentis ueteribus reperiet M. Messet urbs, quae rex eas, quibus ager Campanus colemur, sup ditareposset: ut esset hocus comportandis, condendissesiactibus; ut Matores, cultu agrorum defies, urbis δε-- his uterentur; iccirco illa aedificia non esse deleraruidae, quantum interuallum sit interiectum inter miserum nostrorum consilia, O inter Horum hominum dementiam. illi CV m receptaculum aratorum, nundinas rusticorum, cellam atque horreum Campani agri

esse uoluerunt: bi, expulsis aratoribus, e fusis ac risis tisfiuctibus uestris, eandem Capuam fidem nouae rei

constituunt, molem contra uererem re . comparant.

quod si maiores nostri exis assent, quemqu- m tam illustri imperio, o tam praeclara populi R. disciplina

M. Bruti, aut Rullis A suturum; hos enum nos duos adhuc vidimus, qui hanc remp. Capuam totam transferre uellent profecto nomen illius wrbis non res quissent. uerum arbitrabamur, Corintho, o Carabar

ni Miam se senatum et magistrarum sustulissent, rum. ciuibus ademissent, tamen non de aere, qui illa restitu

rent, atque qui ante omnia commutarent, qnam nos audire post us ; bis uero, in oculis senatus, populis R.u hilposse exsistere. quod non ante exstingui, atque ostri mi et, quam plane exortum, ac natum est . neque uero ea res Iesesiit homines diu bra mete, o consilio prae ditos. nampost Q. Fulvium, d Fabium cos. quibus consulibus Capua deuicta, atque capta e ι nihil est in ea umbe contra banc rem' non dico actum,βd omnisoco tarum. multa pose ea bellanicum rexibus, Philippo, . tiocho, Persa, Psiadophilippo, Ani onico, Mis, date, o ceteris: multa praeterea gravia, Carrhamie sum, Corinthia Numantinum: multae in hae re 'I M a dieiones

103쪽

9 a Commentarius P. Manuth

dissenti domesicae, quasnaamnitio: bella cum sociis,

Fregella mim, Mar - : quibus omnibus do estias exirenisq. bellis Capua non modo non obfuit, sita oppomtunissimam sienobis anuit, O ad bellum instructam, e isexercitus minandos, O tectis, ae fidibus Dos r

cipiendos . homines non inerant in urbe, qui malis comsionibus, turbulentis S. C. inicis is M HIs remp. misi umit, o rerum nouarum caussam aliquem quaererent. neque enim concionandi potestas erat cuiquam, nec con-His capiundi publici: non gloriae cupiditate e recta tκr : propterea quod, ubi bonos publice non est, ibi,

riae inpiditas esse non potest i non contentione, non ambitio ne discordes. nihil enim prepererat, de quo certarent; nihil, quod contrapeterent; nihil, ubi diis rent . itaque

illam campanam arrogantiam, atque istoloranda Oroesum ratione, etconsilis malo res nostri ad inerti immuni, desidiosissimum otium perduxerunt . sic o rem delitatis infamiam efugerunt, quod urbem ex Italia pulcherrimam non sustulerunt: o multum in posterum prouiderunt, quod, neπιι is urbis omnibus evectis,urbem ipsam filutam, ac debilitatam res urerent. Haec conmtia majorum M. Bruto, ut antea dixi, reprehendenda, P.Rulla uissunt: neque te P. Nige omina illa M. Bruti, atque a licia asimili furore deterrent. nam i . qui claduxit, O qui magistratum Capuae, Quocrea re ceperunt, o qui aliquam partem illius deductio iis,

honoris, muneris attigerunt, omnes acerbissimas impi rum poenas pertulerunt.

ATEN tul argumentum pro Rulli lege; quod infirmatur paullo post. CApvAMl quae adhuc praefectura erat, colonia uero ficta est C. Caesaris lege. URBEM amplis amAtque ati Hsimam. l quo gratior plebi Lex debet esse: cum ei sedes ac domicilium in eiusmodi urbe proponatur. Α TQ ut quid ad repossumus diceres 1 hoc loco quid est quod respondeam in si responderi nihil posse uideatur: cum tamen ipse paullo post multa respondeat. Da opido i itide ingenium. cum pro lege disputat, quod ex Rulli persona ficit, urbem uocat, dignitatis gratia: cum aduersus legem, opidum, ut plebi minuat migrandi cupiditatem. Si . Quis es forte, i fatis argute: cum esse nemo debeat. sto M Alemphasis in nomine. An hunc numerami ut hic numerus conticiatur. Qui N G E No s sibi linguli sument. I arbitratu ibo decemviri, permittente lete, deligent, singuli quingenos. ut quinque colonorum millia sint. quo primum beneficio sibi devinctos litabunt: deinde, quos in agrum Campanum deduci lex iubet, eorum nomine agrum ipsi tenebunt.& fruentur. CONSOLAR iri spe agri Campani. V R Ε, i uti se res babet, non inani & salsa quadam spe. INτgGRIs,l probis: unde integritas. Qv I mTis, otiosis 1 Quietis ad animum, Otiosis ad corpus resertur. VusTER, nos I noc signiscat, laborandum esse populo de honore potius, quam de commodo, se tamen commodi quoque rationem h: biturum. CONNIvεBo.l quasi honoris immemor. OMNE s re'. pantest ne quid resp. det mmenti patiatur. V Es T Ro nomine quasi uobis hae agraria lege consulatur. OpEs,l decemvirum. PRAESIDIA, i milites, colonorum specie, ac nomine. CONT1NvAhv NT. P alijs piis iugeribus. supra. Sullanus ager, latissimecontinuatus. CORNELiAMli Sullae . AGRvM Praenestinum 1 quo Sulla, Praenestinis, tamquam Marianis, insensus, coloniam miserat. & colonia uoca' turor. I.in Catil. A PAvCisi ademptum colonis a Sulla missis. FAM a LI A R IvΜl scri orum. sv ΜΡτvΜ, qui sit maximus uoluptatis gratia inamoenissimis Cumanis, Puteolani'. praedi s. V R-BANIs,l qui agros non habent. OSTEND1 TvRλl cuin inscitatu dixerit, Urbanam plebem inrep. nimium posse, exhauriendam esse. quasi eam in agrum Campanum mittere cogitaret. O M N I n V Su si &rusticis, tali manis tribubus. Da scala Ari diuidat agrum Campanum. infra: Adiu sit Stestatem campum agro Campano, & in eo duodena describit in singulos homines iugera. Et ad Caiasiium: Immiinitates dantur: pecuniae maximae describuntur. A svnvRBANA 1 libri ueteres, Abusura nam. de quo dubitante olim Facmo, dixi reponendum, R Suburana. erat enim Suburana tribus, urbana r& in urbanis eam Varro primam nominat: ualet autem, A Suburana usquead Arniensem, a prima

urbana usque ad ultimam rusticam: ut populus comprehendatur uniuersus. ARNi ENSEM l,loc rum interuallo a Suburana longissime disiunctam: quod ex ipso patet nomine: dicta est enim ab Amo,Etruriae fluuio. DRLvDi uosmetipsost falsa agrorum ostentatione. FuNDv Μ pulcherrimum populi R iani. hac de re sic or. I. Prautermitto illa, quae, nemo est, quin grauissime, dcuerissime conqueri possit, nos caput patrimonii publici, pulcherrimam populi Romani possessionem, subiicium annonae, horreum belli. subsigno, claustris l. rei p. positum uectigal seruare non potuisse. Et pro lege Manilia: Aguntur certissima populi Rbmani uectigalia. & maxima: quibus amissis pacis ornamenta, S subsidia belli requiretis. In cadein oratione dicit idem aliis uerbis: Haec uobis prouincia, Quirites,ii 5 bclli utilitatem,& pacis dignitatein sustinere uultis, non modo acalamitate, sed etiam a metu calamitatis est defendenda. Ir Lico billo I quod&Sociale,&Marticum dictum est. Italieniin, se iure ciuitatis, iam promisso, excludi, aegerrimc ita a tus grauissimi uin populo Romano bestum intulerunt. Qv ANTOS agri Campas, fructibus exercitus alueritis idem lib.2. in Verrem. I L L A magistrat transmarina, quae pluris, quam Italica, locantur. TEN vi SSIMA si uiomepraedonum, aut hostium iniectae, hoc est, quod est pro lege Manilia: Ceteris in rebus, cum uenit calamitas, tum detrimentum accipitur: at in vectigalibus

non solum adii tui mali, sed etiam metus ipse affert calamitatem.n in cum hostium copiae non longe a sunt; etiam si irruptiosa a nulla iit, tamen pecora relinquuntur, agricultura deseritur, mercatorum nauiugatio conquicscit. ita neque ex portu, neque indecumis, neque in scriptura uectigal conseruari potest. quare

104쪽

In Orationem II. de lege Agraria. 93

quare saepe totius annis laetiis uno rumore perieuli, atque uno belli terrore amittitur. BEL L i s is Ilum i quia bellis non uexatur, cum sit sub signo, claustri'. rei p. positum: ut or. i. dixit. Infestum, hie patiendi significatione accipiendum, ut pro Sex. Roscio. Filii uita infesta, saepe ferro, atque insidiis appetita. Pro Plancio: Dolebam, iudices & acerbe ferebam, si huius salus ob eam ipsam caussam esset infestior, quod is meam salutem, atque uitam sua beneuolentia, praesidio, curaq. texisset. NEC Iractibus uarium, lnumquam enim mictus imminuuntur. CAELO, ae locol propter caeli temperiem, loci salubrit rem. NON imminummi, i non diuiserunt, quos diuidi Rullus lege sua uult, plebi Romanae agros de Campanis captos, sed, ut tandum populi Romani, subsidium belli, fundamentum uectigalium, retinenda putarunt. πιο D tenebant, i sequor antiquorum librorum cons sum, non aduersante sententia alii pro, Et, reponunt. Ei: ut sit, Quod ij tenebant. Sed, Ei, nominandi casu, inusitatum puto. Qv t a v sedimi laxen poteram, i quia uicti bello non erant, sed in pace manseriint. Duo Gracchi, i qui loges agrarias tulerunt. stupra. Si NE ulla relieione , t cui tamen religio fuit Campanum agrum atting

gere. Di MovERET, F ut plebi diuideret. VESTRvΜ 6se dicisti, i quod enim publicum est, populi Romani est. Qv x M ter poetice, pro, pcr quem , ut Transtra per de remos . Virgilius. sed in antiquis libris quod legitur , Quem pariter, iter qui faciunt, Hosane non conte no . quid enim habet uiti jρ at illud , Quem per , improbari ea ratione potest , quod iter per uiam .

non per agrum sit: idq. confirmatur uerbo, Practereuntes . nam , praeterire , non est , per aliquem locum , sed ante aliquem locum transire : ut ad Att. Praeteriit uillam meam Curio . AD . ii A Co s, i. ad ipsis decemviros. supra: Deducent suos, quorum nomine ipsi teneant,&fruantur. coemene praeterea: ista dena iugera continuabunt. PATERNIs, at 'eoitist quas patres, alii'. uestri, non prii latim, sed publico uectigalium nomine tenueriint. P. LENTVLVs,l is, qui cum Catilina eo iurauit. Pr. 3. in Catil. P vn Lic Α pecunia coemeret,l ut ager publicus continuaretur,priuata posse sicine non interruptus. Ex ilro solofundo minurream malum nuncium audi Net. l hoc ideo dicit, ut populua Romanus, priuati hominis exemplo, turpe sibi putet a rep. dimoueri, de quinque millibus colonorum di uidi uectigal agri Campani, unde malus nuncius numquam audiatur, idest,quod semper idem sit, non talialis infestu iri, non fructibus uarium, non caelo ac loco calamitosum: cum e ceteris uectigalibus malus numcius nonnumquam alidiatur. GRATI si uult enim Rullus in eum agrum quinque millia colonorum

deduci, cunia non ibit ita. nam colonis agri diuidcbantur pratis. M A vi L Livst qui deseruis, in Sicilia dcletis, o uiuit. BELLt ficultatibus t rebus iis, quae sunt in bello. est olim linor quidam in sententia, iteratione estissem uerbi. Cetera uectigalia besti facultatibus affliguntur: hoc uectigali etiam. belli facultates sistentantur. quod si quis malit, Dissicultatibus: eius non improbabo tat entiam, a mea tamen non discedam. NON oportere. t quali nunc ea ratione Rullus ad agri Campani diuisionem adducatur, quod ab hominum cultura desimatur. PLEBEMi Campanam, quae publicum agrum colit, &inde sibi uictum quaerit. A p Lxη , O a plebe optima, i a pauperibus, optimis uiris: quominus e pelli debent. Leporem habet iteratio eiusdem uerbi. PLEarco LA: densio: qui enim se plebis consulere commodis profitetur, is plebem optimam, α modestissimam ex iis agris , in quibus nata , educatam est, exturbabit, atque expellet. GL vllis subinendisi cum ceteras artes ignorent, quibus parare inctum possent. HvNC agrum I de Campano loquitur. ALiisl ipsis decemviris. supra: Agrum

Campanum, quem uobis ostentant. ipsi concupiuerunt: deducent sitos, quorum nomine i pu teneant, α antur. ERipi ArvR uobis: l agerenim Campanus publicus patrimonium est populi Romani, maiorum armis&uirtute partiani. STELLA TEM campum motan ano. I bic non diffisi campus ab agro:yt siquentibus apparet. Campum tamen appellat, uel quia non, ut Campanus, totus coleretur , uesquia parem mictum non ferret. ad Atticum etiam lib. 2. campum uocat, non aprum: similiter Suetonius in Iulio. Er multitudo, i placet quod alius, sed, pro, Eircum in antiquis libris, Ac Stellatis,&multitudo, legatur. TREAN v M l .quod est in Campania. nam alterum in Apulia, nominatum in Cluentiana. NuNci libertate fortasse,&suo iure Sulla donati, quia pro Mario non pugnassent. quo patet, cetera opida, proxime nominata, in sua potestate, ut puteolos, non fuisse , nec sito iure , suaq. libertate usos esse: quia scilicet municipia erant, ct cum ciuitatis Romanae ius haberent, susseagium l. in tribubus terrentatomanis legibus uti cogebantur. Ex si Livul Vexillum, esse ponendum, docet antiquus mos indiscatus Phil. 2. Eis uerbis. Casilinu coloniam deduxisti, quo erat paucis annis ante deducta, ut uexillum tolleres, ut aratrum circumduceres. Coloniae igitur cum uexillo, auctore etiam Appiano lib. 2. dcducebantur. INFERErva: I hostile uerbum: quo magis timeatur dcc uirum potestas. COMMvNvM patriam omni cm nolimum, i siue nati Romae simus, itue non simus. ipse enim Arpinas, alii alibi nati .duax autem Patrias, naturae unam. iuris alteram, appestat lib. I. Leg. Quo hiopido I iterato opidi uoc bulo, magis periculum ostendit ex noua colonia, argumento a maioribus ducto. PORTI avs,l dii bus, uno ad occidentem, altero ad orientem spectante. ExcvRRER Et in mediterraneas regionesilies generatim dictum, excurrere quocumque uestet. IMMi NER Et ut maxime propinquis. Ir xl aut abundat, aut mendosum cst. nee, Italiae, placet: non cnim Africa Italiae, sed propinquioribus imminet insulis. FR vC τ vos i s s I Μ I si Siciliae, α Sardiniae. Duo mariat Ionium, &Aegacum:undς bimarem poetae nuncuparunt. Divs Rs Al cum Ionium ad Italiam, Aegaeum ad Asainspectet.

Ρ ε R τ si v v i essi ine i I sthmo, sex millibus passuum. alioqui peninsula Pesoponnesiis. Lirr RAE publicarit non opistolae, sed quae scripta sunt ad rei memoriam in atu. lib. i. in Verrem. Quo in negotio industriam meam ceseritas iuditionis, diligentiam multitudo litterariim, & tinium declaraui Ibidcm.

105쪽

9 . Conamentarius P. Manus

Ibidem. Unim ex decem nati ibus, non ut tempestatis, sed bace horribili tempestate talorum amissam. Alitteras publicas retulerunt. S E N A T ν Μ, publicum ex Hauriaconsiliuni siustuliss=t,t quasi definitionem senatus addidit. publicum consilium. M. ηRvTI, 1 qui legem tulit de colonia Capuam deducenda. Qui hanc rem. Casti totam trius euellent, i indignationis commouendae gratiae, non, coloniam Capuam deducere, quod propriis aperti'. uerbis explicari poterat, sed , remp. & r p. totam Capuam transferre dixit: ut supra quoque. Q ivvs consulibus i dissentita Liuio, qui nona uiuio consit D, sed ab co proconsule, bicnnio ante, captam Capuam scribit. PHι Lippo, t Philippus, de Persa filius, Macedoniae reges,ille a T. Quinctio Flaminino, hic a L. Aemilio Paullo uictiis est. Antiochus Asiae, ab Asticani intimis fratre Scipione: Pseudophilippus Macedoniae, a QSetellor Aristonicus Asiae minoris, Attali filius expellice,a M' Aquillio: Mitnridates Ponti, a Sulla, Murena, Lucullo , Pompeio: qu

rum duo priores antea, Lucullus hoc anno, Pompeius triennio post triumphauit. CARTHAGi Ni EN- Si v&,1 primum, secundum, tertium, quod Asticanusminor, mersa Carthagine, consecit. C MN Tui vos, Numantinum, I Corint bum L. Mummius dacuit, Numatiam Africanus. uterque trium Phauit, sicuti omnes iam nominati. FREGELLANvM,1 Fregestas L. Opimius, is, qui consill C.Gracchum occidit, praetor caepit, & cuertit. Velleius, Asconius, Epitome, alij. M A R s r C v M : I Sociale: a Marsis primis arma sumentibus, ademptaeciuitatis dolore, & iracundia . Italicum, Sociale, Marsicum, idem uocatur R E p R E M E N D E ND A l quia de coloniis Capuam deducendis cogitarunt. Ipsε, cpsi deduxit,l lator legis Brutus, idem coloniam dςduxit. Q I magistratum Capuae o Docmreti ceperunt,t Considium, de Sestium, duumviros, significat. Illud autem, Et L creanti, quod corruptum esse constat, similitudinem litterarum, & sententiae ueritatem secutus, ita corrigo, Ea lege creati. nam & Ca sare consulu gener cius Pompeius, socer Piso, eadem lege , quam ille de colonia Capuam deducenda tulit, duumviri creati sunt. IMPro Rurit quasi de patria, qui Capuae colonos, di magistratum esse uellent, contra quam maiores statiGrant, impie cogitarint.

ET , s iram Bruti, atque illius temporis Iecimentioncm commemorabo id, quod egomet uidi, cum Wissem capuam, coloniam deductam L. Considio, deae. Sestio, quemadmodum ipsi loquebantur, praetoria ιus: M intelligatis, quantam locus ipsi afferat supertiam: quae paucis diebus, quibus illo colonia dedam

sui; perspici atque iniri P potuit. Nam primum, id

τι dixi, cum ceteris in coloniis duumviri appellentu ciii se praetores appellari uolebant. quibus pinnus annus hanc cupiditatem attudisset, non ne arbitramini paucis .innisfuisse consulum nomen appetituros 8 deinde anteibant lictores, non cum bacillis ,sed, ut his praetoribus ante eunt, cum ibus duobus .erant hostiae maiores in foro consituta quae ab his praetoribus de tribunali, sint anilis consulibus de consi sementia probatis, ad praeconem, o ad tibicinem immolabantur. deinde P tres conscripti vocabantur. Iam uoo, uultum considis uidere, serendum uixerat quem hominem ut granti macie torridum, umae cotemptum, abiectum videbamus,hstu Capuae ampano supercilisin regio spiritu cum uideremus, Magios, B lsos mihi uidebar illos uidere, ac

Iube ios: Iam uero, qui metus erat tunicatorum C

ram ρ O in Albana, ct Septim quae concursatio pe cunctantium, quid praetor edixisset ρ ubi cenaret' quid

enuntiasset e nos autem, hinc it a qui ueneramus, iam non hostiles, ρd peregrini, atque aduenae nominabamur. Haec qui prostea erint, maiores nosti os dico, Quirites,non eos in deorum immortalium numero uen rotas a nobis, coleos putaris e quid enim uiderunt hoc, quod nκnc uos, quaeso, Wrspicite, atque cognosi tre. κου ingenerantur hominibus mores tam a stirpes ieris, ac seminis, quam ea iis rebus, quae ab ipsa natura loci , o a uitae consuetudinesuppeditantur, quibus alimur, c uiuimus. Carthaginiensis raudulenti, e mendaces, non senere, sta tura loci, quod,propter portus suos, Maliis O uarijs mercarorum et adaeramumsci mombus

montani, duri, atque restes: docuit ager ipse, nihi rendo, nisi multa cultui A magno lavore quaesitum. campani si per superbi bonitare agrors, Ofumum. inagniturine urbis, salubritate, descriptione, pulchris

dine . ex hac copia, atque omnium rerum alliuentia prumum illa natasunt; arroginti qua a maioribus nostris alteram, Capua consuem postulauit; deinde ea liramries, quae inum Haniba em,armis etiamum inuictum, uoluptate uicit. Huc illi decemviri cum i oo colonorum ex lege I ulli deduxerint, centum decuriones, decem augures, sex pontifices constituerint: quos istorum animos,

quos crus, quam erociam fore putatis 3 Rymam in montibus positam, Cr innuestibus, cenaculis sublatam, atque suspensim, non optimis v s, angustissurissemitis,pra sua Capua, planil O in loco explicara, ac prae i

sis semitis irridebunt, atque cintemnent. agros uero, tisanum, o Pvinum, cumsuis optimis, atque uber bus campis coiserendosscilicet putabunt. Opidorum .ru tem mitimorum illam copiam cum hac per risum, operiscum coaetendent: Lalicos, Fidenas, Collatiam, ipsum here&Dηuium, Ariciam, Tusculum, cum Calibus, Theano, Neapoli, Puteolis, Cumis, Pompeius , Nuc ria non comparabunt. quibus illi rebus elati, oe i lati,

fortassenon continuo, sed certe spaulli assi uestris

uetusatis, ac roboris, non continebuntur; progredis

tur longius, esserentur. singularis homo pris , nisi magmsapi iapraeditus, uix facitisese regionibus o Mir, matris in fortunis, O copiis, continet: nedum dii, ab Mysso, o R. illis ilibus conquisti, atque electi, e loni Capuae, in domicilio superbiae,atque insidibus luxuriae collocati, non statisn conquisiturisint aliquid si laris, oflagiti': immo uero etiam hoc magis, quam illinc res, gemanis Campani, quod in uetere Iortuna illos natos educatos nimiae tamen rerum omnium c

piae deprauatant; hi ex summa egestate in eandem rorum abundantiam traducti, non sium copia, vertim e se iam insertiuia commovebuntur. f

106쪽

Ιn Orationem II de lege Agraria. 9I

EXPLANATIO

oco ut M deductam' Bruti. NON cum bacillis, i solis, ut in ceteris coloniis. PRA

bro Ri avs' ut, quod sibi notiam simpserant, praetoriae potestatis insignia praeser tres, re ipsa comprobarent. Cuba scillabus duobus. l. in urbe praetores binis lictoribus, inprouinciis sin utebantur: ut ex Censbrino, Polνbio, Ciceronis oratione pro lege Manilia intelligitur. Hos Ti An maiores: ut

taurus, iuuencus. m: nores unim, agna, sus, caper, capta. As . HIS praetoribus: cum irrisione: quia, in duumviri ellcnt, practo sappellari malebant. P ROBA Tis,l uitiosa uox: integra. Probanti ibus. sed omnes in mendo consintium ueteres libri. A D tib isinem l praecinere solitum in sacris tibici nem, ut omittam Liuium, indicat lapis antiquus, quem accurate depictum misit ad me uir optimus, excellens iure civili, &idem Hegantiore doctrina perpolitus, Luca Paetus, nobilis Romanus ciuis. P A-τ st s s confri Nil ironia. tunicari enim crant, qui Capuae a duumviro Considio, tan quam Romae s natores ac siile, aut arractor uocabantur. V τ . GRANDI uieton timi uaegrandi, rectius Midetur. MAGios, E flos, I belli Oil. ueteres Campanos. D Magius nominatura Liuio lib.xxi ii.

D. Iubesius Taurea Odem libro, α xx va. & in epito melio.x ii. Blositus a Cicerone in Catone. Quod ai si Decios, M agio legitur Oratione in Pison , fortasse mendosim; α reponi potest, Decimos Magios. TvN I C A TO RV M, t non, ut Romae, togatorum. IN . A L s A N A. Semisia: quibus insoris unguenta um lcbantur. . H I N C l . quasi ex urbe ignobili. HAICl superbiam,&are santiam, ingeneratam ex iis rcbus, quibus alim &uiuimus. CAM pK Ni simpersperbi I de quo rum superbia sic apud Valcrium Miax.a:b. ix. cap. s. In olcntiae inter Cartilaginiensim& Campanum s nditum quasi aemulatio sibi t. ille enim separato a picta balneo lauabatur: hic diuersi foro utebatur. A t et a R V M Capua consilem poli timi. l bullo Punico secundo . Liuius lib. xxi ir. Huci in eum I cum, qui mores hominum facile corrumpat.' I TI dicem visit Isti, qui suam potentiam, non uel ira

commoda, curabunt. C E N T V m decuriones t tamquam senatores in colonia. centum autem ad im

sinum a Romul0 emistituti. NON optimis V si sonus itis , t qualis ad incendium N aeonis niansi: ut ex Taciti uerbis colligiturampetu, inquilli x v. Peruagat lim inccndium plana primum,duinde in edita assurgens, rursus inscriora populan)o anteiit remedia vclocitate mali ct obnoxia urbe a ictis itin ribus, bucq. N illuc sexis, atque enormibus uicis, qualis uetus Roma fuit. Ρ R A E i is sim hist

Semitae dii unt a viis: angustiores enim sint. illis, dixit, tamquam irri lcndis, ex persena Campanorum. CONTENDENT, conserint. pro lege Manilia: Ea magis ex aliorum contention quam ipta per sese, cognosti, atque intclligi possi int. Tacitus lib. a M. N o nostros annales cum seriptura corum conroderit. qui ueteres populi Romani res com POstiere. NON comparabimi. l abest, Non, ab antiquis libris. ut haec Cicero cum ironia dicat, pro, a cilicet comparabunt. Si . PAvLLVM css sim; risit uetustatis,ae νοὶ oras; l si inueterauerint; ut eorum uir dic augeat. Aucro Risust ijs, qui tibi, ut agrariam aegem sines, auctor si ruit

haec tu cum istis this auctoritas e cogit Oi,Maetera set, quod non uos presti , atque ereptum teneretis; Mectigalia uenderetis, er expil etis noua; ut urbi Ca- ut uolitarciis inrora per tes, per regna omnia cummam ad certamen d Pharis opponeretis; ut sub ucis imperio 'nimo, cum iudicio semito,cum omni pecunia; ius, iuri ictionem, porcitem, urbes, rationes, prout se ut ueniretis mcastra Cn. Ponimi', atque ipsa castra,sicias, liberos populos, reges, terrarum denique o Acm commodum uobis esset, iuncti eris; ut interea magistra subivn retis ; ut, cum omnem pecuniam ex aerario eo tres reli Pos, nibus omissas Lluti, me metu iudicio hausit sis, ex uini sibus redegistis, es omnibus re- mm, impericulope ereponetis; ut nemo adpopulo .amus, sentibus m ratoribώs nostris coe seris, tamen nos adducere, Wmo' 'cere, non atus cogere, non omnes vobis pecunias ad nutum ueΠmmpo rent; at eo fit coercere, non tribunus pl. rerinore posset. haeci dem partim inuidios, agros a Sullanis pq oribus, ego uos concπ se, pro vestram ista, atque insem pari demi tos acpestilentes auestrit ne e Larys,aum ramis, non micor; eras: me con 'ulea petui posse, d bimetipsis emptos, quanti uelletis populo R, is mi se miror. nam, cum omnium cons tum nauis in rep. cutis; ut omnia municipia,coloniasq. Italiae nouis colonis sorienda cura, ac dili entia des et est , tum eorum ni occupoetis; ut, qui binumJue in locis reobis uidereamr, xime, qui non incunabulis ,sed in campo i consi luae qstam multis viderum , colonias collac retis; ut -- fm. nulli populo R. pro me . rures mei Goponderentinem rem' vestris millisibus, vestris urbibus, uestris prae mihi credis es; a mepe ere . quod deses, me ipsim sed 's maeretis atque oppre jam teneretis; ut ipsium appellare di pis . queri r ad m, cum petebam, nuci . Pompei 'i, cuius p aesidio saepi me populus Ri me uobis auctores carrisi comm dantiu : cisi id contra acerrimos bones , ct coutra i pro iis os ortes desilucro,n zar, t amet, quae mea nobis depre

107쪽

o 6 Commentarius P. Manuti

crin h uobis , Uisues, bona fide: rem uigilatui h mini. uis timido; diligent on ignavo,cοωmsistis. Cois consul, qui concionem metuam equi tribunos p pe

horrescam e quisaepe O me caussa tumultuer e quit

Meam, nemibi in carcere habitandumst si tribunusn ei tu si te ego, nondum uestris armis armatus, in visusi. amplis sornatus, imperio, auctoritate, non horrui in hunc locum pro ediposse, uobisse auctoribus improbitrii hominis resfere: nunc uerear, ne re p. tantis munita praesidνs, ab inis uinci, aut opprimi possit es antea timi sem, hac concione, hoc poptato certe non hererer . quis enim umquam tam secunda concione te magnariam *.st, quam ego dissua 'si hoc dissuaderes,

ac non disturbane, atque peruertere. eae quo intelligi, ei irites, potes, nihil esse tam populare, quam id, quod ego uobis in hunc annum consevi popularis clero pacem, tranquillitatem, ollam. quae nobis designe res timebitis ; ea ne accidere possent, consilio meo ac rarione pr visa sunt. non modo uos eritis in ocio,pti semper elye a tueratis, uerum etiam istos, quibus otiosi negotium fi cessimus, otios reddam. etenim illis honores, p

tenates, diuitiae ex tumultu , atque ex dissensionius ciuium compararisolent: uos, quoruυ gratia in sus

si sconsistit, libertas m legibus, honor m iudiciis, O

aequitate mari aruum, res familiam in pace, omni ratione otium tenere debetis . nam, et sit', qui propter 5sidiam in otio tituunt, tamen in sua turpi mertia capiunt uo ratem: Ab ipso otio,quo uos Drtunam regitis, hunc statum qum habetis, esse meliorem non ira o ratis, non ut qualitum, sid vita num otium tendier tis . quod ego O concordia, quam mihi constitui cum collega, , miti mis iis hominibus,quos in consulatu inimia res se Oanimis, O corporis actibus prouidi, omnibus prospexi, e sane reuocaui: idem tribunis pl. denuncia ui, ne quid turbulenti me consule constarent .sunmum.

mismum est illud comunibus fortunis praessum,

se irites, ut, quales uos hodierna die maxima concione

mihi profari te uestrapraebuistis, tales reliquis rem

ribus resp. praebeatis. pro certo possiceor hoc nobis, a que confirmo, me esse secturum, ut LM tandem illi. qui honori inuiderum meo, tamen uos uniuersos in cohμle deligendo plurimum uicis areantur.

SCstasti si quia coloniam deducere Capuam, agrumq. Campanum publiciam, unde annuum

fructum capit, priuatis diuidere conatus est. Cum uerbo, Meseris, congruit illud de eodem Brutoru-pra dictum, impiorum poenas pertulerunt. MoNvME N τ Al magnifice loquitur de maioribus. pra stant enim monumenta uestigiis,& maiores M. Bruto, de quo dixit, Vestigia. VENDERE Tis,l ut ea pecunia diuidendos plebi agros diuideretis. Expi LAR E Tisi non, uenderetis, uoram inpilarintis,exacta pecunia, quae post nos consules ex nouis uectigalibus recipietur . Significat, quod supra dixit rcauet ut si qua pecunia post nos consilio ex nouis uini galibus recipiatur, ea decemuiri utamur. NovA; IPompeii uirtute parta. haec coim praecipue si ctabat Rullus. C v si ore veni panniani ex amrario extam

si ptis,l exhaurit ex aerario, qui uectigalia vcndit , aut eos agros, unde uectigal capitur, plebi diuidit. Hoc puto significari, non eum silmptum, quem in deccmuiros seri lex iubebat: de quo stipra: Omat apparitoribus, scribis, librariis, praeconibu , architectis, praetcrea mulis, tabernaculis, coeturi,s, seppellectili:

simplum haurit ex aerario. Non enim eo desiimptu diccra,Cum omncm pecuniam ex aerario exhausist

iis . IN vi Dioso si ob latitudincm possinionum. Supra: Sullanus agcr, a certis hominibus laticcine continuatus, tantam habri inuidiam , ut ii cri, ac sortis tribuni pl. stridorem unum perferre non pos.st. Α . svLLA Nisi desullanis .cmptor enim decemviros, uenditores Sullanos posses res fore signiseat. A. vvs TR is necessariis 1 ta hic accipio, dcucstris necessariis: qui uendent libenter dcsertos, ac pestilentes agros: quos tamen uos, quasi magno emptos, inducetis, idest, in publicas tabulas rei tum ostendetis populo Romano, non miaiocri lucro per hane si audem quaesto. Eodem sensit sipra : Hieager omnis, quoquo pretio comptus crit, tamvn ingenti pecunia uobis inducetur. A . voais Mari temptos, i ut fraus lateat, quis mim, quanti emeritis, scire poterit, mucismetipsi emetis λ I M pn ni s s t M os ciuest ut Domitium Carbonem, scrtorium, alios. ΡRos CRIBERE, i uendere. inuidio stim uerbum: quasi P pciu ipse u dcretur, cum pecuniam ex uectigalibus, cius uirtute partis , post Cieeronem consul deccmuiri uςnd cns. Lod modo, uicinos proscribere. Or.3. HORvMco, em istae et cum sinc P puli R0mani iudicio ex nouis Pommi uectigalibus in longinquis regi nibua recepti pecunia dcccn viti uti possim t. NuΜιRO, fu frag si pro,numero suis agamium.

nota signi heatio. Ni si v elata aut cum inuatur, Perfringi, placet eorum sententia, qui legendum putant, Nibit ut, ac in nu; cum sit in uno uetere libro, Velata, in ali cro, Ves lecta. nam, uel, parum distat a. ni. scribeb. t enim x Neres, lici, pro ui . quod de politianus in Misceli. admonuit. atque hac o seruatione duobiis ex loci incndum olimibstulimus, primum ex libro de Vnivcrsitate, ubi legebatur, Vclcum ea loriciiiiiiii ixit, pro, Vi cum eadem coniunxit: deinde in Tust. i. ubi erat, Quasi uero ista uel quid-quauit uires oluerit ei melius accidere: ci in log dum sit, Ista ui . Si commodum uobis esset,l si uobis liberet . quo degocreioqucndi iam diximus. M Acis rRAT vs reliquos, i cum tamen decemviri essetis. I xcinus omnibu soluti, i nam nec qui gerit magistratum, ilium petere potest, nec, quia est, niti soluatur legibus. ADDv CERE, I ut acta uestra iudicemur. PRODv CERE, I quod minus est, quam adducere uidetur enim adducoc magistratus, Producere priuatus. NON incunabulis, litii, qui maiorum claritate, bus'. Sesti populo Romano conamcndantur. IN O l suis meritis. AppxLLAR : translata uerba, a creditoribus simpla, Spoponderunt, creditum cst, Petere, Debeo. Appellar

108쪽

In Orationem II. de lege Agraria. 97x irini in lum et ut, habitabant in Rostris, in Bruto et trabitauerunt in

ut Bibulum consulem duci iusiit quadriennio post P. Vatinius tribunus pl. &de Bruto ac Nasica cos a C. Curiatio tribuno pl. in arcerem coniectis, historiael uuntur. Malim autem, iusserit, quam, iussisset. No N D v M nestiuum annatus, i nondum consili, qui armatur insignibus, imperio, auctoritate. IN hunc cum i in irastra. IMRRotat Arri lu=nuam, maius homini se non Verris, quem non de Solicis ad populum,sed ad iudices priuatus accusauit. praeterea de reo non diceret, resistere. resistimus nim oppygnanti, non caussim dicisti. Ancatili ae 8 credi potest. niale enim de rep. cogitanti resistere. Nineum ccineionari consul designatus Cicero potuit . TAN Tis mun ρυ s, I me consule . iam enim consularia praesidia noniinauit. A E nobis dUVratu timctatis i supra. Omnia turbulenta consilia contra hunc rei p. statum, & contra ii rum bitum parum iniri, partim , nobis consulibus designatis .inita esse dicebantur. sublata erat de foro fides, non ictu aliquo nouae calamitatis , sed suspicione, ac pe turbatione iudiciorum, infirmatione rerum iussi ream'ranquae dominationes, extraordinaria non imperia, sed re na quaeri putabantur. Corusi Lio meo acta eprouissunt.1 hoc ad Catilinam p tinere lius, quam ad Rullum, uidetur. Qvrvvs Musi negotium face us,l quibus ura mes num cst otiumn 'rum, ut, nobis quiescentibus, ipsi quiescere non posse uideantur. quaerunt enim res

multis maculis truluinatus, 'itas line ueterum librorum ope uix arbitror eluere quemquam po L. Qu

atar

N IN. TERTIAM

109쪽

AGRARIAM' ORATIONEM '

COMMENT ARIVS i

ptisti irim,s, quae apud uos de me deserunt, ea coram potius me praesente dixissent. nam o aequitatem vestrae disieptationis, o consuetudine superiorum, ius fuae potestatis reti issent . sed,

quoniam adhuc praesens certamen , contentione .fuserunt;nunc si uidetur eis δε meam concionem prodeanter, quoprouocatia me uenire noluerunt, reuocati si rem reuertantur . Video quo dam, QVirites , struimyni carenes o qmia, O non eosdem uultus, quos proxima mea contione praebuerunt, in hane concionem

mihi retulisse. quare a uobis, qui nihil de me credidi is, meam uoluntarem , quam semper habuistis erga me,

retineatis, peto: a uobis autem, quos leuiter immutatos

esse Antis, paruam exigui temporis usuram bonae de me visonis pqstulo,ut eampi, quae dixero, uobis probabo. perpetuo retinearis; sin aliter: Me ipso in loco sepo hamatque abiectam relinquatis . covisti sient animi; en resq. umrae, ad irites, me gratificantem septem nis , ceterisq. Sullanarum a gnationum possessoribus, agrariae legi, O commodis ne is obsistere . haec si qui crediderunt, illud prius crediderunt Meesse est, hac lege agraria, quaepromulgatast, admi Sullanos agror, v bis . di iis, aut denique minuipriuator in pol suries, ut in eis us deducamies.s Ostendo, non modo non ad mi cuiqua 'saebam de Sullanis agris ,sed eri genus id agrorum certo capite legis is udentit e confirmari,

Haesanciria si doceri agris iis,qui a Sulla sunt dati, sic diligenter Rullumsua lege consulere, ut facile appareat

eam legem nona vestrorum commodorum patrono, sita

a Vallige ro esse cons piam: num quid est caussae. Quirites, quin illa enisninati e , qua in me Amtem usus est, non solum meum, sed etiam uestram diligentiam prudentiam q. despexerit

EXPLANATIO

Ix I iam, non in hac oratione Ciceronem disputare contra legem, sed respondere tribunis pl. criminantibus eum, quod ideo legein reprehenderet, ut Sullanarum assigna tioni in posscssoribus gratificaretur. propterea cp. I . lib. r. ad Att. tres orationcs non nominat, sed ait: Sunt propterea duae breues, quasi αmor αγατια legis agrariaC COMMODI vs reaius: ut lib. i. de Orat. Oratio commode scripta. Et lib. I. de Fin. Disectica uestra nullam uim existimat esse nec ad melius uiuendum. ncc ad commodius disserendum. V EsTRAE L eptationis,l uestrae deliberationis, lici iudicii: utor. 2. Populo Romano disceptatore uti uolo. SuppRio RuM,l tribunorum pl. IV. Daepotestatist quae enim ad uos de me retulerunt, ea cum . absente me, dixerint , iussitae potethatis i minuere, & quodam modo pracssentem timere uisii senti P Rouoc Ari a Mel proxima superiore concione. REvo CATI iucunditatem quaesiuit in similibus uerbis, Prouocati, Reliocati. NESCIUquid I contra me. P Rox ΙΜ AP superiorem orationem signiscat. L E v I T E R immutatos: pr pterea, quae apud uos de me tribuni pl. detulerunt; quasi uestris commodis obsistam. SEHTEM tyrannisi uerbum usurpauit, quo tribuni pl. usi crant. Septem auicin Sullani homines potissimi ina inuidia possesstonum, quas a Sulla maximas acceperant, laborabant. M i Nu il si non procius adimi, saltem minui. CERTO capite legisl de quo statim infra. I ii P vD E N T i s s i M h l contra uestra commoda, quo rum se defensorem esse profitetur. A. v A L c ii genera i a P. Rullo : ut socero suo Valgio, Sullanos

a ros possidemi, sua lege caueat. Vsus est,t Valgij gener Rullus. V EsTRAM: in uerbis legis suae considerandis.

ORATIO

110쪽

In Orationem III. de lege Agraria. 9 9

ORATIO

C A v v et est legis x L. de quo ego consulto,

rites, neque apud nos ante feci mentionem, ve aut metricine obductam iam rei p. cicatricem uiderer , aut

inliquid alieni fimo tempore nouae dissensio nis commo-mere ς neque vero num ideo disputabo, quodHncstatum mem- non magnopere de sine dum putem, praesierti mi Ot3 , ct concordiae patronum me in hunc annum

em . nin sussim, sed ut doceam Millum, posthac in iis saltem tacere us, in quibus dest, ct desui actist ceri uelit. Omnium legum iniqui am, dissimillimum .

legis es se arbitror eam, quam L Flaccus mterrex de Sullattilis, ut omnia,quaecumque Hefecisset, sent rata. na cum ceteris in ciuitatibus, tyrannis institutis, leges omaees extii Mantur, atque tollant Vr; hic reipsyrama Dee con uiuit . est inaidiosa lex, sicut dixi; verumtamen habet excusationem. non enim uidetur hominis lex esse, ρd temporis. quid, si est haec multo istaentione narus Valeria lege, Comet seq. legibus, cum eripitur, cum d tur, coniungitur impudensvat cario cum acerbates V sed tamen habet in illis legibussiem no tillam ille, cui ademptus erit, aliquem scrvulum , cui datus inrn illi cautio eti haec . - Α E. POST. C. MARI v NCN. PAPI RIV M . CO S . Qua procul afuspicione

suetis, quod eos consules, quiaduersarar Sullae umefuerunt, potissimum nominauit .si enim Sullam dictat veni nominastasi inspicuumsure, inuidiosum arbitra ius en .sed qu uestrum tam tardo ingeniosoreput nit, cui, poneos consules Sullam dictator fuisse, in Mentem uenire non posset e quid ergo ait Marianus triabunus pl. qui nos Sullanos in multa rapit Q v Λ E

disicia,Licii Ragra, loca, sessiones: caelum, mare

praetermisit,cetera complexus G. P vBLICE. DATA AS SIGNATA, VENDITA . CONCEss A

s v N T. A quo Rulle 'pon Marium o Carbonem cos.

quis assanauit ' quis sidit quis concest ,praeter uia

iure e labefictas uidelicet nescio quia: nimium acer , nismium uehemens tribunus plebis silana reflandit . v T

Etiam ne metiare, quamparema, austa e meliore. athoe Valeria lex non dicit, Corneliae leges non sanciunt,

sussa ipsi non postulat. si isti ripartem aliquam iuris, aliquam ilitudinem propriae posse si is, aliquam

spem diuturnitatis attingunt: nemo est tam impudens istorum, quin agi secum praeclare arbitretur . tu uero, Dille, quid quaeris e quod habent, ut hal αρ quis u tate utpriuatum e sed ita latum est, ut melior tuisoceri fundus Irpinus sit , siue ager Irpinus, crotum enim posesideri)quam meus paremus auisusq. fundus Arpinas. iden caves . optimo enm iure ea sunt profecto praedia, quae optima condicione sunt: ubera meliore iure sunt, quamstrva. capite hoe omnia, quaeseruiebant,non semulant: soluta meliore in caussa sunt, quam obligata. e dem capite obligata omnia , s modo sullana sunt, liberantur et isnmunia commodiore condicione Iunt, quam illa,quaepostant. ego Tusculanispro aqua crabra umctigal pendam ruta a municipio fundum recepta a Sulla mi biduus esset, Rulli lege non penderem. Video uos, Quirites cuti res ipsa cogat, commoueri, uel legis, vel orationis impudentia; legis, quae ius melius Sullanis prata s constituat, quam pate is ; orationis , quaeri modi causa insimulare quemquam audeat, rationes Sullaeniminia uehementer e fendere. At si illa solum saniaret quae a Sulla sent data, tacerem, modo ipsese Sullanum esse conmeretur: sed non modo istis cauet, u rum et in aliud quoddamsenus donationis inducit, cris,qui a me Sullanas posscs es disendi criminatur, non eas solum sancit , uerum ipsienouas assignationes inst

tuitio repentinus Sulla nobis exoritur . nam attendite, quantas conregiones agron hic noster obiurgator uno uerbo facere conetur.

NATIO.

Cuc ATRlcs Mi ex belli ciuilis memoria. HvN C sarum resp.: a Sulla relictum. TAc , RE insualeste: ne loqueruli de se occasionem praebeat. DE Sulla tulit,l quae significatur&lib. a. 1 Leg. VALERiat L. Valerii Flacci intoregis. Α . s v s Pi C 1 o N E l nequis abx Sulla agros confirmari, di sanciri putaret; non dixit, post Sullam dictatorem, sta post C. Marium, Cn. Cain

nem cos. Marium autem iuniorem significat. M A RI A N v S l ut ipsi. ngit: cum Sullanus uere sit,qui, ca, quae Sulla dictator dedit, assignauit, concessit lege sua confirmet. NOS Siaanosi ut ipse ait, ita de nobis mentiem, ut de se ipso. DATA, i generale uocabulum: cui particularia subiiciuntur dantur im ea, quae assignantur, venduntur, conceduntur. Dedit autem Sulla de Marianorum bonis. L A B ε- F A C r A T l Suhanas assignationes. ironia. PARTEM allum inis,l quam nullam habent:&. tamen Rullus confirmat. Is To Rurat qui Sullanos agros possident. P R A E C L A R E Secumagi Ised res aliter habet. nullam enim isti agri partem iuris, nullam similitiidinem propriae posscssionas, nullam spem diuturilitatis attingunt. quo Rullus impudentior ; qui, quod quisque habet, habere uult. Ma i shet iei nemo obstat, cur non habeant. at tu non hoc modo quaeris, uerum etiam, ut Ita habcant lege tua, ut quae optimo iure priuatastata Vr priuat mel ut ira habeant,ut priuatumλat tu meliore etiam condicione eos habere uis FuNDvs Irpinust circa S ractem montem'. ID en coes.l iis uerbis, V t quae optimo iure priuata sinti non enim optimo priuata omnia iure sunt. S ER v Α. l quae publice aliquid pendent. i . M o D o Sullanasinu, i Sullanis inim tantum cauet Rullus. A su A cram a lnominatur in cp. ad Tironem ,& a Frontino de Aquaeductibus. PATEiRNIS; l quae non optima condicione fiant. Qv ε M QI A u i criminatus enim erat Ciceronem Rullus, rationcs eum Sullac nimium uehementer dcfendere. Qv A E rix nodi caussa quae eo nomine insimulare quemquam audeat,quod

SEARCH

MENU NAVIGATION