In M. Tullii Ciceronis orationes Paulli Manutij commentarius ...

발행: 1579년

분량: 373페이지

출처: archive.org

분류: 로마

91쪽

8o Commentarius p. Manutii i

eci turiatis,&tributis comitiis: qui in mansit. prilis autem, quam tributa comitia publilia lem indue rentur, curiata dicenturiata magistratum dabant. CfNτvRIAT A lexi legem pro comitiis usu Pat. Cuu curtiua ceteris patricijs manstratibus. l dissicilis admodum locus; qui praestanti uirosing nio, doctrina'. torsit. No, cum ita de ceteris existimem, ut eos mihi pracseram, audebo tamen meam sentinui ain interponere: ne quas interpretandi partes suscepi, eas neglexiue uidear labore deterritus . Binis c mitijs de omnibus magistratibus a populo sortentiam tari, maioribus placuerat. magistratus autem ita di

stinguuntur, ut alii patricis sint alii plebeii: patricii, quaestor, aedilis cur. praetor, consul, censor: plebeii, tribunus pl. aedilis ph alij. Sed bina comitia primum fuere de patriciis, magistratibus, plebeiis nondum creatis, centuriata, de curiata. excipio censeres. qui licet inter patricios magistratus cssent, unis tamen centuriatis creabamur. ideo dicit Cicero: Centuriata lex cen Aribus serebatur. Vbi uero plebeii magistratus creati sunt: in curiatorum comitiorum locum tributa successere. nam curiatis nihil cum plebeiis inagistratibus: instituta sunt enim patriciorum caussa, multo ante originem plebeiorum. Dicta aliquis: Cur non eadem ratione centuriata sublata sunt, instituta a Seruio rege, cum nulli dum plebeii magistratus ostent 3 Respondetur: Vt ei sint aliqua comitia auspicato, quibus patricii magistratus crearentur . nam tributa ausi icata non erant. Quemadmodum igitur de patriciis magistratibus, censore tamen, ut diximus, cxc pio, centuriatis

Primum, deinde curiatis comiti js, antequam plebeij crearentur, populus se fragium tulit: sc, ubi plebeiucreati sunt, ccnturiatis, di tributis, curiatis auspiciorum caussa r mentibus, idcin populus suifragium t Iit. Nunc, ut ad intelligentiam aditus lectori facilior sit, singula uerba ponderemus. CEN TvRI A TAlex censoribus serebatur, I centuriata comitia, sine curiatis, censoribus creandis fiebant, cum curiatis ue ro, ceteris patriciis magistratibus. TvΜ ismum I eo tempore centuriatis, curiati'. comit ijs, cum tributa nondum cssent, nunc centuriatis, di tributis, cum sublata curiata sint, de omnibus plane magistrati

hus sagium populus fest. PRIMA: ratione curiatorum non habita. T A N T v M inspiciorum ci Usal non ut de magistratibus iussicet, scd ut, quae auspicato suerant instituta, remanere itideamur. in fra: Sint igitur decemviri neque iteris comitiis, hocest populi suffragiis, nequc illis ad speciem , atque ad usurpationem uouitatis per xxx, lictores adumbratis, constituti. Hic autem tribi ius pl. l qui tu riuui ira iura dubet. PopvLI, aut plebis i populum uocat consul, ides h patricios simul&plcbeios,plcbem tribunus pl. quia patricios uocandi ius non habet: unde picbascitum, quod a tribuno pl. voca plebs iussit. CuRIATIS ea comitiis, 1 ues, Ea, quae scripta sunt in lege de ornandis ducem uiri sauci, Eam, reponendum: quod aliis placet: ut ad potestatem rcisatur. NON. initi l pro, Sinitis, alii legunt, natas, alij, Sciscitis .ego nihil muto: ut sit, Non Sinitis, pro, non permittitis, non relinquitis, lia o non uultis: cum tributa, corum loco, reposta sint. RELi G10NEM, I cui religio fuit, decemviris potestatem dare ii ne lege curiata: cum eiacm religio non fuerit, multa sancire in sua liae , quae ncc aequa, nec utilia populo sint. DILIGENTiΑΜ.l in decemviris curiata lege Ornandis. iubet enim legem sum: iubet, a praetore: iubet ab eo practore, qui primus sit factus: iubet, si is si re non posiit , ab eo tori, qui postremus iit. Vi Di T, O pestiit, sine ι uriatale cena ros hahore potesarem non pose .l hoc ad religionein pminci . nam in se , Ad religioncm, inquit, hominis reuertamur. Videt sine liue curiata ni hil agi pG dccum uiros posse. L v s i s s h l qui a primo practo ad postremuit , mediis Oinissu, ius se

rendae curia Iac lcgistran at. Sequitur: Ita poeuersum, ut ridiculum. NE scio quidl fraud cinaliquam .scquitur ci ini, Auxita malitiosum, ut Ooscurum. Ps Ru Ensv Μ, I in ordiac: cum latio iugi

pon a pruno practore ad secundu ii, sed ad ultimum trans a tur. M Lirios ubi, i cupit cnim d Epcru, i d ita, ne quis fraudem intelligat Alii . EA lata nou reis λl intercedente aliquo tribuno pl. uel obnunciant qaliquo magistratu, EODEM Dι, et amplissimo scilicet. id enim haec a .lditavcrba, Quoq; i optima lcg signitic bant, ut ait Festus. QEo quivi ima lege .l creantur a populo . sic locutus Phil. s. si . Hoc sui potest, i quod si in ullo passo potest: sed ii potest, ut Ri illus putat: quid attinet,tertio capisci legem curi tam serre, iuberes Fieri autem, magis placet, quam Ferri : quod antea legebatur,noriat enim Rulli uel impudentiam, uel ignorantiam, qui iubeat id, quod fieri non pol si . Exi STt ΜΑΜvβ .lae tribuno Pl. impediente iudicat nus. Por EsTATEM tarnen eandem consti mit, I . uult enim,iicuri

vallax serri non possit, codem tamen iure dcc uiros esse, quo qui optima lege.

Gracchi aequisare, ac pudoreti ismer otium: id, quod di omissima ratione factum hi, eode iure putas cycoportere ἰ Dat p. recrea poι esarem, uerbo praetoriam, re uera regiam: definit in qui uel ium, sicitHUucsenam: tantis enim cor inat opibus, ct copys, ut iuretiberi nullo modo post. Deinis ornat apparitoribus,s Abii, librar A praeconibus, cubitinis ,praeterea mAltis tabernaculis, centuriis, supellectiti: sumptum haurit ex aerario: suppeditat a socius: ianitores ex Haeseri loco ducentos in annos simulos, stratores corporis consis Ars

essem ministas, saeterires porcstatis.

S N et igitur decem Pi neque ueris comitiis , hoe es opulis, rami,neque Eris adjeciem, atque ad usurrationem Metustatis per x x xsectores auspiciorum Mussi adumbratis, constituti. Odere nunc, eos, quia vobis nihil potesatis μι perint, quaauo Minoribus ornam iis asciat, quam omnes nos assecti sumus, qaibus nos

m deducendarum caussa, decemviros bas pullarios. eodem iure, inquit, quo habuerunt ire uini rege se pronia. κdes cita , itoti nentionem sacci eleg Semproniae e nec te ea lex ipsa co monet, tresviros ictos x x

92쪽

In Orationem II de lege Agraria. 8a

EXPLANATIO

Por vir I uniuersi. nam uera comitia non sunt, cum solae xv Iiiribita suffragium imini. PER

xxx mores . t ut triginta ueteres curiae referantur: sublatae penitus, quae auspicato instituta fierant,curiata coinitia uiderentur. IvBErnimc , , caput legis quartum. Avs PiCIi deduce duris Aesariem ci O,l ut auspicato coloniae deducantur. P v L L A R I o s 1 qui ex pullis gallis cris au icta captarent, rei, quae ageretur, confirmandae gratia. TRE svi RII . qui agros adiuitibu

supra legitimum numerum, dest, supra quingenta iugera. contra legem Liciniam possessos,pa aperibus diu viderent. ij mere, lator ipsae legis Ti. sempronius Gracchus, Ap. Claudius, eius socer , &Caius, Tiberustater. Plittarchus. CENTvRiis, i si sic legatur: plane qiiid hoc sit,ino non assequor: licet mulum centuriatum a Vopisco in Aureliano uideam nominari. Canteriis, fomlle rectius. sed uidentur statim post, Multa, nominari debuisse, non inter tabernacula S seperlectilem interponi. sv M p r v M tauris ex aerario: l quod satis ei sedebuit:&tamen suppeditata socijs. IAN ITOR Es exHu miroca ducentosi omnibus decemviris . nam si singulis, duasset, ducenos.

ipsam tyrannoris: Distratia uidetis potesatis, non tam ipsam potestatem . dixerit enim jortasse ilis ram: quid me ista laedi ni, siriba, lictoi , praeco, pulsa inseomnia mi baec huius Δ, Quirites, M, ea qui habeat sine uesiris se fragi si aut rex non strendus, aut priuato furiosius es uideatur perspicite, quanta potestas permiseratur: non priuato mi aniam,sed intolerantiam re-xum esse diseris: Pronum p utritur in ita potestas innumerabilis pecuniae conficiendae de uestris uecte libus, non siuendis, sed alienandisa Unde orbis terrarum, sentium. omnium datv rco itio me consilio , poenasneprouocatione , animaduersio meauxilio. iudicare per quinquennium uel de covi libres, uel de ipsis tribunis pl. poterunt: de illis interea nemo Dicabit. manstra ius his Ismere licebit , causo dicere non licebit: emere

agros a quibus uolent, uel quos tibi ri quam uolent maxio poterunt: colonio deducere novo, renouareMet res, totam Italiam s/is coloni's ut complere liceat, permittitur : oinues prouincias obeundi, liberos popMos aegris inuisus, regnorum uel dandorum sium pol fas datur: cum uelint Romae esse; cum commodumst: quaeumque uelint, simmo cum imperio, iudicioq. omnium rerum uagari ut liceat, conceditur: interea Llso

nant iudicia publica: de consiliis abducunt, quos uerint: snguli de ma Umis rebus iudirent: qua Iloripermittant: nitorem mittant: ratumst, quod finitorem uni illi, a quo misse s erit enuntiauerit. Verbum mihi deest, is

xites , cum ego limcpotestatem regiam appella: fedyr secto maiores Paedam. nullum enim regnumIuitu quam, quod non si mimis iure aliquo, at regionibus t men certis commeretur. hoc uero infinitum est, quoreIM Omma uestrum imperium, quod lati nup tet, oea , quacpartim libera a uobis, partim etiam ignorata uobis Ant, permissu legis continentur . Datur igitur eis primum ut liceat eis vendere omnia, de quibus uindendis S. C. facta sunt 3I. Tultio, Cn. Cornelio cos. in hoc tam G obsurum atque carium e qui de ista omnia, de quibus hiratus censuit, nominatim is lige perscribi nou ne potuerunt e duae sunt huius obscuritatis

cauloe,c uirites, una pudoris is quis pudor iste potest iuram in igni imp dentia ; acie fieseris . nam neque ea, quasnatus nominatim vendenda censuit, audet appe

lare . sunt enis loca publica urbis, sint sacella,quaenarestitutam tribuniciam potestatem nemo attigit, quae mauores in urbe pri periculi perfugia es uoluerunt.

haec lege tribunicia decemuiri uendent. accedet eo mora. Gaurus: accedent licta ad Minturnas: attingetur etiam illa uia uerissibilis Herculariea, musiarum delici rum, magnae pvuviae, permulta alia, quaesieratus

pro ter angustias aerar uendenda censuis, consues propter idi non uendiderunt. Verem hae ortassὸ propterpudorem in lege reticentur: illud massis cmdendum, pertimescenduri r quod audaciae decemuiramli corrumpendarum tabularum publicarum, avnd

rumpS.C. quae acta numquam punt, cum ex eo num

re, qui per eos a res suus Iaerari multi mortuisiat, magna potestaspe mittitur . nisi sorte nihil es aequum uos de eorum audacia susticari, quorum cupiditati v avium angustus orbis terrarum in uideatur. Habetis uvam uendis,nisgenui; quod magnum uideri uobis in telligo ista attendite nimos ta ea, quae consequutumr: hunc quasigradum quendam, atque aditum ad cetera'

AED1ν1CIA, quid en praeterea e multa n mancipiis, in pecore, auro, argento, More, uesti ,supcllactili,

ceteris rebus. quid dicam ' inuid sum put let hoc fore,

si omnia nominasset e non metuit inuidiam . quid errae longum putauit. O timuit, ne quid aeteriset rad crinit, A Liv D v ε . ID. tua breuitare rem nu iam esse exceptam uideris . quidquid ergo su extra It

Iiam, quod publicum populi R. mum sic L. Sulla,

Pompeio cos. aut posea , id decemviros iubet uendere. Hoc capite, Quirites,omnes gentes, nariones provincias,

regna decemvirum ditioni, iudicio, potestatiq. permissa, O condonata esse dico. primu hoc. quaero enim, qui

tandem locns usquamst, quem non possnt decemuisi dicere publicum populi R. esse sectum e nam , cum idem post iudicare, qui dixerit: quid est, quod non liceat eid

cere , cui liceat eidem iudicare e commodum citi Peu nium, Smyrnam, Tralles, Eliasima letu m, Cy cum,

totam denique Gam, quaepost L Sullam, Q. Pompeium consues recuperara sit, populi s Iam essed

cere. utrum,onatio ad eius rei disceptarionem deerit ; an,

.um idem disseret, iudicasiti pelli non poterit,ut fessam iudicetiam si condemnare stam volet error L ctineationis,

93쪽

s i Commentanus P. Manutii

nurationis, ct minas non, quami uolet, ae et ite

salutis a uobis est, ct iudicatum .piam hereditatem iam

creuisnuo rerum Bithyniae, quod certe publicum ea populi e arum quid caragae est, quin innua s, urbes, stativa, pσrtus , totam denique Bithyniam . e. tiui uendituri simi e quid Mityl nae, quae certe ne irae. Quirites , belli . lege , ac uictoriae iure sectae sine nitar e natura, seu, desii ipti e aedificiorum opuli tritudineis linis nobilis; a iucundi, Oser

i .e ne e eodem capite inclusi continentur. Qκid in v andriae iuva . . raptust Diocculte latete ut Dudira est ρ ut reta tota decemisisti aditur Θ quis enim uesteum hoc in orat' dici, illud regnum testamentore s Alexandrinipopuli; bene sectum . his ego eo Vulpopuli R. non modo nihil iudico , sita ne quid fientiam

quidem pro beeo. magna enim mihi res non modo adst tuendum, sed etiam addicendum uidet ηr esie . uideo,qui 1eIDMenti m factum esse confirmet: octo at Hrarus exstare herestatis aditae sientio, tum, quam 'xavdro mortuo, legatos Tyruis insimus, qui ab illo p cuniam deposita vi is recuperarent. hare L Phili prem saepe in sic ra, ton masse, m moria teneo. eum, qui regnum illud teneat hoe tempore, neq'egenere, que mimo regio esse, inter omnes fere M loo conuenire. auine tra : nullum esse testamentum: non oportere poplitum omnium regno m appetentem 1 dori: d in Muros is illa loca nostros homines propter agri mem bonitatem, o omnium rerum copiam. Hae tantare P. Ityllos cum ceteris decemviris, colla s suis , im ductis et uerum iudicabis' nam utrumquesta magnum est, ut nullo modo neque concedendum, neque ferendumst. Volet essepopularis, populo .ariusiabit. D Didem ex fuali uendet Alexandrum, vendet ex ptum, uibis copiosis, ae ,pulcherrimoruo Irorum iudex, arbiter, do minus, rex denique opulentii renureperistur. Ἐθη su et sibi tantum, non appetetrii dicabit Alexodriam regis esse, a populo R. abiudica-ιit. Primum populi Aloiered Statem decemviri iud cent , cum itos uolueritis depriuatis hereditatibus centumuiros iudicat ' deinde quis aget causis populi R. in tibi pes ima ture quisunt isti decemviri, quos perspiaciamus regnum Alexandriae Ptolemaeo gratis adiud, caturos Quodsi Aleia id ia petebatur; tur non eosdem curs2s hoc tempore, quos L. Cotta, I.ro' to toti τoncurrerunt e cur non aperte, ut antea e cur non item,

ut cum directo G palam regionem illam petierunt ρ amquietis iis, qui per cursum ressum regnum tenere non potuerunt, nune taetris tenebris, caligine Meo laxa driam peruenturos arbitrati sunt ρ atque illud e reum sticite uestris mendibus unaque. Iegatos nostros,homi, nes auctoritate tenui, qui rerum luatorem curi a legatioves liberas obeunt, tamen Lxtenue nationes time uix

possunt :graue est enim nomen imperis, atque id etiam hi leui personapertimescitur: propterea quod uestro lonsio, nomine, cum hiis egressi sunt, abut9ut . quo censetis, tum isti decemviri cum imperio, cum fiscibus, cum

illa d lecta nitorum tui ei te per orbem terrarum re gabuntur e quo tandem animo ρ quo metu e quo pericv- ti m seras nationes futurasem io imperio terror: p r tue. est iu aduentu si impius: ferent. imperabitur aliquid muneris: non recusabunt. illis vero quantum est, Qui rites, cum is decemuir , qui aliqvam in m bem aut exspectatus, ut ho pes, aut repente,ut dominu uenerit :illum ipsim locum, quo umeris, illam ipsa sedem hospitaleuet, in quam erit deductus,publicam populi R. esse dicete at quora calamitas populi, si dixerit e quantus ipse quaestu si negarite Atque isdem, qui haec an

rami, queri no umquam solot,omnes teri a Cn. Pompeio, atque omnia maria essepermissa. Simitii ero e l. multa committi, an condonari omnia: uel labori, et negotio pracpom,anpraedae, o quaesui: mitti adsocior liberandos, an ad opprimendos. denique, siquis ecth nosset Manis, nihilneinterest, utrum poputas ' eum , cui uelit, deserat, anis, imprudente populo Ris perlegis fraudemsurripiature Intellexistis, quot res, quantas

dec uiri te, perruissu vendisuri simi. non es satu

cum se ociorum, cum exterarum nationu , cuM r

sum angui implerint, incidant neruos popali R. adhibeant manus uectigalibus uestris, irrumpant in aerari.

sequitur enim G qt, quo capite non permittit quid- , si sorte d sit pecu nia, quae tanta ex superioribus recipi potest, hi done non debeat; sed plane, quasi ea res nobis

salutissiturabit, ita cogit, atque Avenat, uidec visi uestra uectigalia vendant nomisatisn . q9am tu mihi ex ordine recita de legis scrinio populi R. auctionem. qua mehercule e praeconi huic ipsi ructuosum, O acerbam mirationem futuram puto. A v c τ i o. Vt hi suis rebus, ita is rep. luxuriosus nepos, qui prius siluas vem datqxam timeas. Itala percensi h perge in Siciliam. nihil est in hac prouincia,quod aut in vidis aut is agris maiores nostriproprium nobis reliserint quin idue elubeat. quod partum recenti hictoria maiores uobis in sociorum urbibus, ac finibus , O uisculam pacis, o monumentum belli reliquerunt id uos, ab illis acceptum Me auctore uendetis e Hie mihi parumper mentes nostras, Quirines, commovere uideo dumi reficio vobis,

quas isti penitus abstrusas insilias, Epos isse arbitrantur

contra Cn. Pompeis dignitatem .er mihi, quaeso, Uno scire, si appella talem uisum a ius . vos mihi praetori biennio ante, quirites, hoc eodem in loco per am hanc mi si istis, ut, quibuscumquerebus possem, illius Asiniis dignitatem nobiscum una tuerer . feci adhuc quae potui Aeque miliaritate illius adductus, nec spe hon ris, atque amplismae Egestatis; qstam ego, es si libote

illo, tamen abs te, ster uos co secutus sum. quamo rem,cum intelligam hanc totam fere legem ad ilius opes euertendas tamquam machinaris compara i; et resistam

consiliis hominum :o perficia prosecto, quod ego v

deo comparari, ni id nos uniuersi non olum uidere, x ram etiam tenereprelliis . Iubet Denise, quae Attalem

sum , quae Pha elitum , quae olympenorum fuerisit,

P. Seruili' isnperio, o mctoria, clarit mi uiri, hesi ficta sunt. adiungit agros Bithyniae regios, hibus nunc publicani fruuntur: deinde Attalicos agnos hi Cherrhoneso: in Macedonia, qui ros Philippi, siue i Desu runt: γi item a cessoribus locati ura, et certis in m uectigal. ad cribit idem auctioni Corinthios agros opia mos, o fertiles, est cyrenensi qui si is fuerunt: σagros in Hillumia propter Carthaginem novam , Om

frica ipsam ne terem Carthaginem vendit: quam videlicet P. Ficanus non propter reli vovem stium ill rem, ac helystatis de cim sententia consecrauit, Ad hi ipsi locus eorum . qui cum hac reris de imperio re ter ni vestigio calonicasse ependeret .sed non fuit tam

diligenti

94쪽

In Orationem II.

Elitens, piam est soctus :autfortasse empto rem ei loco

reperire non potuit. Verum inter hos . os regios, emptos ueteribus bellis uirtute sis rarum imperglorum, visiungit regios a s Mithridatis, qui in Paphlagonia, quia in Pontodui in cappadocia fuerunt,ut eos decemviri uendant. ita ue uerae non legibus datis,ia auditis uer his imperatoris,nondum denisue besti confecto, cum rex Mithridates, amisso exercitu, regno expusus, tamen in ultimis terris ali luid etiam nunc moliat Pr, atque ab immicta cn. Pompe manu Maeotide, Pispaludibus, itinertim anguIiijs, atque estitudine montium defendi-xur e cum met sterator in bella uerbetur; in locis autem Hiseriam nunc belli nomen reliquumst: eos mos, quorum adhuc penes cn. Pompeium omneiudicium, potestas more maiorum daebet es decemuisi uendent e o, credo,

τ. 1luctus cis enim sic se gerit, uisibi iam decemvir desis narusesse uideatur ad eam auctionem toti m prosciscetur. is uiae Deli antequa ueniat in Pontum, si renas ad Cn. Pompeium mittet . quarum ego iam exemplum ab inis compostrem esse arbitror. P. SERvr-

in ripturum esse, Magor non enim uidetur id, quod

Mutinuere lage conatur. concessurus nerbo. TE. vo-

Tompeium non adhibebit e in eius prouincia vendet m nubius imperatoris' ponite ante oculos uobis Diuum in

Toneo, inter uestra, atque hositam castra, risu posita, eum suis formosis finitoribus auctionantem . neque in

de lege Agraria. 83

hoestum ineri contumelia, quae uehementer insit Petis

est, noua, ut ulla res parta bello, nondum legibus ditis, etiam ram imperatore bellum admininrante, non modo venierit, uerum etiam locatast. plus sectant homines certe, quam contumeliam: ant, si concessumst inimicis Cn. Pompeir cum imperio, cum iudicis mnium rerum , cum infinita potessate, cum innum

rabili pecunia non Db ian aliis in locis uagari, uerum etiam ad ipsius exercitum peruenise, aliquid illi λ- sdiarum fori, Eiquid de eius exercitu, copiIs, gloria detrahi posse:putant, squam stem in Oi. Pompeio exercitus habeat aut agrorum, aut aliorum commodorum, hanc non habiturum,cum uiderit earum rerum omnium

potestatem ad decemuiros esse transatam. Tatior non moleste, tam fultos esse,qui csterent; tam impudentes, qui conentur: illud queror, tam me abi s esse comtemptum, ut haec portenta me consule potissimum cogi

tarent. Atque in omnibus hisagras, aedificijsq. uendesedis permittitur decemuiris, ut veniant quibus umque in locis videatur. o perturbatam rationem: o libidinem refrenandum: o consilia ditsoluta, atque perdita . uectigalia locare nusuam licet, nisi in hac urbe, hoc ex loco, bacuemumsequentia: ventre umras res proprias, oetis perpetuum a uobis alienari, in Taphlagoniae tenebris , atque in Cappadociae litudine licebit e L. Sulla cum bona indemnatorum ciuiumfunesta illa auctione so uenm deret, ost praedam μam diceret uendere amen ex hoc loco vendidis; nec, quo rum oculos ofendisat, eorum rum cosectam iugere ausus est. decemuiri uestra uectigalia non modo ne uobis quidem arbitris,M ne pra

cone quidem publico teste uendent e

IVRiosust nemo enim in tua illa potestatis, nisi per insiniam, siae populi sui3ragiis assumeret.

P RiMvM permittitur infinita potestas,1 caput lagis quinctum. SI NE consilio, i nemine a to, quis multu aret. SINE prouocarime,l erat enim a quocumque magistratu ad populum prouocatio. Sirca affinis iniuria tribuni pl. auxilio erant. L i s E R O s populos, i qui nihil populo Romano penderent. REGNO Rura uel Lindorum, i regnorum etiam dandorum, quiabus utilent . quo quid maius λ Aegyptum in primis, propter Alexandri regis testamentum, sed alia quoque regna signiscat: de quibus infra: Regna omnia permissa i s continentur. C v M commodum si, leum libeat: utor. i. Hic permittit se a line decemviris, ut in quibus commodum sit tmcbris, aut in qua uelint solitudine bona populi Romani possint diuendere. QvAEs To Ri permittant: l de agris uendendis. unde quaestorios appellant agros Higinus, & Flaccus, qui bello capti, per qliaestorem uenduntur. Fi Niro Raul qui fines agris constituat. infra: Cum fistibus, cum illa desceta finitorum iuuentute. Et aliquanto post: Hasta posita, cum sitis formosis finitoribus auctionantem. VNI Eli, i non qua stori, Led decemviro . nam, Mittant, ad decemviros resertur. Lis ERA a uobis, 1 quae nihil publice pendunt. IGNORAT Al extra uestrum impcrium . nam de imperio iam dixit. DAT v R igitu reis. I

tabum, Igitur, hoc ad idem legis caput, quod est de potestate decemuirum. pertinere, satis ostendit. 'M. TvLLio Cn. Melio cos. 1 dictitore Sulla. CAECvΜρl patiendi significatione, pro, quod non uidetur . non olim, ea quae essent, in lege Rullus appellauerat. Eodem sensit vixit pro Milone, Caeca nox: Virgilius lib. vi. Carcere caeco: Lucretius lib. iii. caussae caecae. RESTI rvr Aut sustulit Sulla uictor, odio, in Plinem inccnsus, quia pro Mario steterat : restituere Pompeius di Crassus constites. NEMoatisiuel anctu tribunorum pl. PER ICv LI persutia, i ut, eo qui coniugeret in periculo, tauus esset. LEGE tribunura, l cum antea propter ipsis tristinos pl. nemo attigcrit. MoMs G rus: I Campaniae, ubi uina nascebantur optima. MINTvRNAs: I opidum Campaniae. HE cuc N Al ab opido item Campaniae Hoculaneo. M v L T A R. v Μ deliciarum, i propter amo . nitatem: de ideo uendibilis. CO M M o D v N erit,i libebit. D I S C E P T A Ti o N E M l ivdicium nain sequitur: Cum idem dedisserui. α iudicabit. Nota uerbi significatio. QVAM hereditatem 1 Bit hyniam populo Romano Nicomedes rex icitamentorsiquerat. CREvimus,l adiuimus: ut alibi.

brAT iv Λ, I munita loca. Mi TILENAEI oridum in Lesbo insula. BRLLi lce .l nan L , secutae

95쪽

8 ' Commentarius P. Manuti;

scciitae pia ita Ilii iridatis, acl cxtremum, paullo ante obitum Sullae, captae, diluta . sunt: ut in Epitome lib. Lxxxiv. quamquam. ii dirutae sunt, quacri porc is, cur Cicero dicat: Vrbs S descriptione aedificior uin, de pulclaritudine in primi, nobilis. I ortasse, qilia besto dirutae, in pace rcstituta c. vel, quod potius arbitror, ut Rulli lex improbctur, A dcccii uirum porc istas in odium adducatur, oratoriae supra iaci ita tam

laudamur. Vr occulte latet i or. i. Quae res aperte petebatur. ca nunc occillic cuni illis oppugnatur. R E c. s . ex. n Zi,' de quo or. i. A v C To R I T A T LM senusus, i quae dii scrta S . C. nec cam habet uim . nam cum picrique senatores aliquid decerncrcnt, nec tam cia, tribuno pl. aliquo intcrccdci te,

S. C. fieri posset; reser batur in publicas tabulas, quod senatusco die dccrcui siet: quae senatus aucioritas uocabatur. ALEXANDRO MODO,l post Sullam&Pompeium consules. ideo Rulli lege regnum Aegypti indoeomuirit m potestatem uenia. TY R v xl l urbcm Phocniciae: de qua Plinius lib.v.cap. is. I rus, quondam insula praealto mari DCC passibus diuisa, nunc uero Alcxandri oppugnantis operibus

trem eius, qiii cum Marcellino post aliquot annos consul suit, omnino significat. Evn Ptolcmacum Aulctem. or. i. N E iv E an ore o Vsedcliciis enim deditum sui illa tibiis . mire descetatum, unde Aulcris coano mcn, Strabo clocci . VER vri id cubit' rccte,&iuste iudicabit ' pro Murena et Negat uenim cite, allici scneuolcntiani cibo. Pro Donao: Quid ad te. qui negas citu lacritin , quom quam ulli rei public .:c extra ordinem pracsci ' Ora NivM re irorum , t cum iam ab Attalo Atiam, ab Api ne Libyam, a Nico mcd. Bith niam, heres testam to Actus,acccpissct: alia praeiaca Ina, capta bcllo,

iudicandi potestas conccdenda: ncque quod iii dicabit, setandum. Ε x si a tete henit . Alexa ei Lur, nam ii re mim illud adiudicabit populo i omano, linc dubio ucia dct, ea ratione, quod post Sullam S Pompeium consules publicii in Deiuni iit. EOSDEM cursus hoc teupore, id or. r. Di RECTO, Inon obli te . sed reci . cursu. Anica Dccreto: nos, Directo. A , Fit Iis: s, Idacci iaci, An, Quirit , h, i et, An quietis nobis. T A ε r R i s t cui bris, i occulta imis Dauec. V NA ubi rci spicuum cndosium ulica: tim de apcrium cssct, Ai. imis l. L E G A T O s no ros, : idcinor. i. ri Niro Ru Miquit crini nos agris imponent. l N is pcrio, i quod agrorum curatorcs habure non silent. SuM- p r v ': l quem siti peditari a Gciis, leges iactant. ad Atticum: Nullus sic semptus in nos, ncque in lcgatos, neque in quaestorcs,ne l. in quena quam . QV A N r Λ cata Iaa postili, l .cius ciuitatis in quam uinerint. Dix Enir 3. dccemuir. Ipsi: decemuiro. in AESTus: magnam enim P uniam ab co populo accipi ci. OM , L s i rea , t ut bcllum Mittiridatictim. O M N i A mana, I ut bellum piraticum . Essε pe is a. l cxtra ordincni. MuLTA committi, i ut Pon,pcio. CONDONARi: l ut decemviris. graui iis cnim cst, condonari, quam Permitti; omnia, quam multa dcccni uiris, quam Pompeio. VEL labori, i ctiam si, Vci, in sc quenti membro, non ii cretur hic t iii nabur: l re non arbitror. IMPR vi surpi in sciciate . nam fraude lesis decipitur. I N Ci D T xii . os poptili Rcruant, i nerui sunt populi Roinanicii cctigasa, & aerarim in a vi s T R A ite diis ales agros: de quibus or. i. liis cicos lcm dcc niuiros omnibus a ris pcrgrande liceri gal iii si in rc: uti sucin possint S li rare agros, quos cola: modular iit, S, quos ipsistit,cat, publica c. Pio P v L 1sσR M.t vi adictionidi, accrbius quam si dix: isci, bonorum publicorum auctior xm: ut in ca trema orati cito, Ipsum Cn. Pomkeium prostrabae id st, ea, quac armis a Pompcio parta sunt. S i L v A bl siluam scam iam uendi primum iubebat . quam cum pracco ni alietionc rccitanda noni in asset, bacc Ciccro subiciat i , t in si is rc bus, ita in rcp. luxuriosis lacros. R AH m. .eau. t culi, lineae prii Fucndi sol aut, ut minoris picui. scd ille, pcrd ii di bonorum publicoruiti cupidus icinuisitarcr luxurian, dis, auit, iiiiiiii in uendcndi non ab aliqua publica uinca, scd a Silua Sc ij simpii t. i P h R C E N S v i , Ti : i ..cx ii cisal: bus Italicis nullum esse praeter millii in a Rullo dici si 'od ci: i noli. . . Cco scrio uerbo usus et : qui . . tuon ad modii ccusores in quin luci tum licctigalia luc bant, sic Ri illusu, pcii citium G ucri lubet. I i. R ti L iudicia recitasti Italicatici igalia: sicula ny ac Iccita. pQ i mili im e ronti Gia,t cuili praecoles siti cicam partem, quae ad Sicili upcri nubat subi citha Cicero. PRODRivM: populi Roma

ni. Novisi i iij in Vobis: qtio magis populum coitin. oueat: cumissi quatur, Maior xuOb . I L. CENTI mctinia, i cum iiii a Maio ius: ut1pino deuictoria a Aquilii a pi Polle. is in Patrum aetate, non maiorum, puero Ciceronu, ic nos in Sicilia dcui crat. Sin, Reccmi uictoria, ad ipsos malo

96쪽

In Orationem II. de lege Agraria. 8 s

T ε, uolo curare, i inuidiosa uerba . sunt enim Rulli Pompeio Magno imperatori, optime de rep. merium, imperantis. AN Po Vel num adhibebit et hoc illud citi quod supra dixit, Non auditis uobis imperatoris. MAN vni Ast amos armis partos. Hoc loco, i in Rostris. INDEMNAT R. urit Mariariarum partium. Gamnatis autem adimere bona lidebat. ARFirnrs,t iudicibus:

ut alibi.

SQ v r τ VR, Omnes agros extra Italiam , infiniato ex impore, Non, ut antea, ab Susia, G Tompeio cos. cognitio decimvira , privatus si, an publicνs: Hq. agro pergrande necti l imponitur. Hoc quanti m iudicitum p am iutolera dum quam re tam hi, quem

prat: iryn si qesboc mque locis uelint, nulla disic platione, inllo consilio pristitia publicare, pillisa ita rare . cipitur hoc capite eris Sicilia o toricus: quem ego excepi, O propter homini m nec studinem, o propter aequitate . uirites, saepe uehementer Ir cto: Ied quae haeciinpudentiari qui agram Recretor com pol dent, uetustareρο sonis se, non iure, miser cordia se rus, nona iιindicione, defendunt . nam tialium a rem pillisuu es e fatentur: Ied moveri pos mnibus, cretii re is sidibus, ac dys penatibus, ne ποῦ eportere . at, Oppia at unger Re emoricus; quid Gnaeres sese autem publicus i quae estisa aequitas mi ros, eris siri tisint,pem mittere ut publici istice tur, hunc excipere nominatim, quem qui plfident; pA

blicum es est eunt tir e orgo eorum ager excipitur, qui apud Rulli malia ratione ualueriint: ceteri Uri omnes,

qui ubique sunt, sine Hro delictu, mepopuli I , notione,

me iuditio senatus decemviris addicentur. Otique etiam est alia superiore capite, quo omnia ueneunt Fursu a exceptis: quae tegit eos agros,de quibus foedere catilum est . a tuis, hanc rena non a me,sed ab at s agitari sepe isse natu, nonnumquam ex hoc loco, po dere agros in ora maritima regem Hlcmpsalem, qvos T. AFica respopulo R. adisti carit; o tamen postea per C. Cottam consistoni cautum esse edere. hoc quia hos foedus non infisieritis, heretur His set ut satis sim sit , O ratum. Quid, cuiusmodi est illud e tollitur uestram iudicism :

oedus toti in excipitur. comprobatur. quod minisi a ctionem decemviralem, laudo: quod re i amico careet, non reprehendo: quod non gratis sit, indico. uolitar nis ante oculoς inorum Iuba, regis Fusiadolesens non minus bene nummarus, quam bene capillarus.

NATIO

Erat Tu R, i caput Sextum. O t Nis agros extra Italiam, i non recitat omnia legis itertati piae fortasse haec erant: Omnes agros publicos extra Italiam uectigales faciunt, pergrandi imposito uectigalit publici autem qui sint, quiue priuati, iidcm cognoscunto. qua de re sic or. r. Iisbcteosdem do. cemuiros omnibus agris publicis pergrande uectigal imponere r ut iidem possint tali rare agros, quos commodum iit.&, quos iplis libeat, publicare. 4ibus iaci bis imponcndi primum uectigalis, deinde e gnoscendi potestas declaratur. IMPON irv R. l quia lex imponi iubet. Qiro modo autem imponiatii res publicus ager iudicabitur. iudicii in autem&cognitio decemuiru equae tu pendcbit: siue priuatum agrum publicabunt, pergrandi imposito uestigale: siue publicum , idci eum, qui aliquid publice

pendit, pecunia a priuatis accepta, lit, abunt . or. i in tu licio, pcrspici non pol si, utrum scueritas acerbior an benignat is quas liuosior sit futura, cognitione omisi a. 1 F i NITO erit pore, I Cice-aonis non Rulli uerba. NvLLA A ceptatione, i mill adesi ration cognitione onust a. r. i. I ac si tu . in concionem uoco: populo Romano discertatore uti uolo. NvLLo conscio, tinnullis iudicibus , P RivATA PMicare, publica si rare ἐζ or. r. Iubet eosdem dcc uiros omnibus agris puta Us pergrande uectigal imponere ; ut iidem possint de liberare agros , quos commodum sit ,& , quos ipsis librat, publicate. Ex Cipi τvat ne uini gal imponatur. Or. I. P R o P T E R Gmait m nece si ii exu, i constitutam in quaelium Sicilienti r quam ira gessit, ut Siculos omnes amore tibi do Minxerit, dilaedens ningnum sui desiderium. iucundamque monoriam reliquerit. PROPTER έarem, i priirataim ou ditUrum csse, non publiciun . SA E P E ergaudeo. 'cum dicat, Satyri internussionem gaudii significat . ita in ea re, quae probatur, a. placet, perpetuum csi gaudium. iraquc,sr c,mcndosum cile semperduxi. postillat fouentia, sane.uel simile aliquid. A u i C t s s olt S. au , t malim. Antiquissimis. PERMITTERs, hipabim indiseu quo ucndi pos

97쪽

85 Commentarius P. Manuti

bat auton Hiempsal, ut foedus illud, quo agri excipiebamur , firmum, ratumq.estri. TOLLI rvi Myirum iudicium: 1 quod eniin foedus uos non iussi uis, eo agros excipi non licet. T o T v as i agri igitur excipiuntiu omnes, foedere possessi. COM PRO B ATVR. t tamquam a uobis iussum. Mi- a vi Tl cxccptione minor enim decemvirum quaestus erit. A Micol dissensit igitur ab Hiarba patre, cum quo Pompeius bellum gessit, uictoq. triumphauit. ideo donatus est Hiempta a Victore PomPHO paterno regno. V v L r i T A TI rccuniam ostentans, quo foedus excipiatur lege.

VI x iam Maetur locus es, qui tantos acemos pe- suas imperatores non in monumenta deorum mimort cuniae capiat .aviget, ad ut, accumulat et artrum, si , neque in urbis ornamenta eo serre, sed ad decem in gentum exprae dea manubys, ex coronario ad quos viros tamquam ad dominos,re reare: nihilsibi appetit

cuisq3te peruenit, neque relatum est in publicum reque praecipue Pompeius, nihil; uult se in communi, atque in movi mento confrannum, idρ feri apud decem - in eodem, quo ceteri, line uersari .m est iniquum, quia ros, o ad eos referri iubet . hoc capite etiam quaesi, rites,si turpe, si intolerandum, hos decemuiros portito nem dae clarismis uiris, qui populi Robellansserunt,i- res omnibus omnium pecuni's constitui quinon modo

in umq. d pecunys repetundis ad decemviros transi. reges, atque exterarum nationum homines ,std etiam eum uidetis. horum erit nullum iudicium , quantae cu- imperatores nostros excutiant: non mihi uidentur hon

ausique manubiaefuerint, quid relatum, quid residuum ris caussa excipere Pompeium, sed metuere, ne ille ea st. iuposterum uero lex baec imperatoribus uestris coη- dem contumeliam, quam ceteri, ferre non possit. Pomyiruitur , ut, quicumque de prouincia decesserit , apud prius autem, cum hoc animosit, ut, quidquid uobis pla-o dem decemviros, quantum habeat praedae nanubia- ceat, mi ferendum putet; quod uos Ierre non poteritis, xum, auri coronamj, profiteatur. Hic tamen vir optimus id, profecto perficiet, ne diutius inuiti ferre cogamini. eum,quem amat, excipit, .Pompeium. unde se amor Verumta eu cauet, utis qua pecuniapost nos constestam isnprouisius, ac tam repentinus e qui honore decem ex nouis uectigalibus recipiatur, ea decemus i utantur. 1 ratus excluditur prope nominatim I cuius iudicium, noua porro uectigalia uidet ea fore, quae Pompeius a Ieg q. datis,captorum agrorum ipsius uirtute cognitio iunx rit. ita, remi sis manubire, vectigalibus, eius ui tollitur; cuius non inprouinciam,sed in ipsa castra δε- tute partis, se Di putat oportere. Parta sit pecunia,cemuiri cum imperio, infinita pecunia, maxima potest, Quirit , decemviris tanta, quanta sit in terris: nihil te, iudicio rerum omnium mittuntur; cui ius impero nauemissuo, fedo es urbes, agri,regna deni e potorium, quo emper omnibus imperatoribus est consecr- stremo etiam uectigalia vestra uenierint: accellerint in uasuis, ysi eripitur: is excipitur unus, ne manubias re- cumulum manubiae uestrarum imperatorum : quantae, ferre debeat. utrum tandem, hoc capite honos his ri ho O quam imaranes diuitiae decemuiris in tantis aucti

misi, an inuidia quaeri videtur e remittit hoc Russo Cn. nibus, tot iudi 's,tam is tant sate rerum omnium Pompeius: beneficio isto legis, benignitate decemuirali quaerantur, uidetis. nihil utitur . nam, si es aequum, praedas, ac manubias

EXPLANATIO

cumque perueriit,l Or.I. Peruenit, peruenerit. hic alterum uerbum omittitur, librarii sortasse cubra. Da clarisimis uiris, qui populi inani bellagesserunt,t iterat,quod orat. i. dixit: Audite uos , qui amplis, imo populi senatusq. iudicio exercitus habuistis, & sella gessistis. quod ad quemque peruenit, per

uenerit, ex praeua, manubiis, ex auro coronario, quod neque consumptum in monumento, neque in ae

rarium relatum sit, id ad dec uiros reserri iubet. TRANsLArv Mi a praetore, eiusq. consilio. N vi LuM iudicium, immo summum iudicium. mendum igitur in Nullum. V i R optimus,l qui nocere nolit ei. quem amat ironia. non Cnim Pompeium amat. ideo sequitur:Vnde iste amor tam improuisitiae tam repentinus λ IMPROVIS v si nullo signo cognitus. REpxNri Nuse 1 repente deci ratus. disterunt enim, improuisii , α rcpcntinus. P Ropa nominatim. l quia praesentem profiteri iubet. Pompeius autem cum absit longis imς, prope nominatim excludi uidetur honore decemvirali. L E-c v M u. datio. t diximus iam, uicti populi o dari solitas. I v s imperatorium, i ut iudicaret, leges daret, cora osceret. SOL, ecipit r. solus enim hoc tempore bellum gerebat. IN v IDIA

quaerit qui solus excipiatur: quod inuidiosum est. Nini L sebi appetit Raeci e Pompeius, nihil; literatum uerbum in fine istentiae, uim habet: ut in Cluentiana: Non fuit illud iudicium iudicii simile, nosuit. Po Rri TOR Est tamquam publicani, qui, conductis portibus, uectigal exigunt, recussis omnibus, ne , mercede non solut- , pra ercant. yropterea subi jcitur: Imperatores nostros excutiant. R uis sis manub si quas Pompeium λd decemviros resare non uult. MAM ceteri, i qui exercia

tu, babuerunt, & bella miserunt. N HIL naetermissum ,sed omnes urbes, 1 lego aliter, di distinguo, non dubitans quin sit reci us hoc modo: Nihil praetermissum sit: omnes urbo .

ORATIO

98쪽

In Orationem II. de lege Agraria. 8 V

tola abiles quaesus ; ut i uestigatis , ad certo in eos non dimis , neque nominas e ut statem deliberare hominum importunam aintritiam hoc populare legis plebs IUmanapossit, quid intersit sua , quid expediat, gnariae nomen esse quaestum. Hac pecunia iubet ar os quantam tibi in emenis, o in uendendis rebus commismi, quo deducamisi. consueui homines appellare tendum putet . Dcfinio, inquit, Italiam. Diis certa re asterius, Quirites, nisi lacestus . velimseriposset, at a sis. etenim quantulum interest, utrum in Massici rad me sine contumelia nominarentur j, qui se decemviros res, an in Italiam alio ne deducamini e Age uero, demsperat luturos: iam uideritis,quibus hominibus omnium nis locum: quidnam ante Voro, inquit; qui arari, aut rerum o uendendarum , emendarumpotesatem per colip sit . um post arari, inquit,aut coli,non quin mitteretis .si quod ego noni sta tuo mihi esse dice , tus, aut cultussit . uti rem haec ι Lantabula Vo- χη, uos tameniantesiis ci animis uestris contume. rati Mauctionis eisi quasiriptum susse aiunt i iugerat mam hoccerreaideor mihi veri me posse dicere. tum cc, in quibus olivetum eripotes iugera CCC, ubi his cm haberet haec re*. I si nos , O utinos, Acidinos . stitui uiseaepsunt. boctu et ilia innumerabili ρ homines non solum bouoribus populi, rnusq.IGiso. cunia, quod arari, ut cor possit quod solum tam exsule,rum etiam patientia paupertatis ornatos; tum cum Omacrum es, quod aratro per ingi non possite aut erant Carmo, Phili, Lael a quorum sapientiam , tem- qmod es tum um foetu , in quo agricolarum euia perantiam. in publicis, priuatisque.,rensibus, domo. iusti elaboret e Iccirco, inquis , agros nominare non si sq. usperspexeratis: tamen buissemodi resten mssum , quia tangam nullum es multo. Hoc quoque missa nemini es, ut idei iudicaret, o uenderet , hoe mulio est quaesu jus, quam se ab invito sumeret. hiis Meretper quinquennium toto iri orbe terrarum: idem . tur enim ratio quaestus de ne bra pecunia ; o tum den agros καλgacis populi abalienarra: et rem summam que a r emetur, cum idem expedierit emptori , ne rotaepe mentilla teste bii eo Hauo tute M o ditori. Sed uidete uim legis agrariae. ne j quidem, quicisset, tu drnique meret a quibus uellet, quod nidos agros publicos postsent, decedent de posis e. nserue

tur . committite uos nunc, Quirites, bis ho minibus hau deductroptima condisi Gopecunia maiar a. contie omnia, tuos odorari hunc decemviratum suspica vir sanitio . antea i merat a tribuno pl. mentis Misar

reperiet ιs, partem se eorum,quibus ad habendum, vim riae facta, continuo, fui agros publicos, aut Pipsi rem, quibus adconsumendum nihil satis esse uideatur 'sumesim dissas leuia ant, perimis. χι : haec lex eos Niseiani illud, quod raperiri must, ne distulo quia Mn es unis locupletat, inuidia liberat . quam maldem, Quiritti, non esse bane nobis a maioribus relictam tor enim, si uirites, simatis es, quilatitudiis tosco uel Gem, Q emantur agri a priuatis, quo plebs sessionum meri qui invidiam Sullanorum avorum erra publice deducatis r omnibus te buxagris publicis' O noum sines pii uetam cupiant mpto res non reperiarqua os esse desumsi hxiuscemossime aliquid ab eooria perdere iam denique illos agros rationei aliqua uelinterido, ac cembuno pl. ex is see: hanc uσoemendi, qui paullo ante diem noctemptribunici m nomen hom cruendendi PM cs mam, at turpi mammo Li - rebant, vestram uim metuebam, menti em legisag ram,alismi mactione tribunicia, adienam dignitate po- riae perinoscebant, j nunc etiam ultro rogabunturiam si Flas populaisi. Iibet agros emi primum uino , que orabuntur, ut agros pariispublicos, partimplencis quos agros lo quibus in locis noles.spensam Oinem inuidiae, plenosmiculi, quanti i uelint, decemviris

ram plebem R. . MaDocaeea Pectatione ud 'tradant. AIquehoccirrmen hic tribunus . non uobis, . Albanuragerest, Setinas,Priamus, Fundanus stasibi intus canis .habet ocerum virum optimum, qui sinus, Diemus, intemus, cumanus, Cusino: audis. totum agri in illis reip. tenebris occupauit, quantum abaliaporta Capreas, Fals o, Sabinusam, Mati A concupiuit . bais subianire uult Dccumbenti, iam op V asianus, misimus, Debulanus . habes tantum pG presso, Parisonodus graui,sua lege, ut liceat illi min mam, qua bosceomnes Wos, ceteros horumpi L uidiam deponere, petuniam contare.

EXPLANATIO

Λ D terrorum hominum importunam auaritiam i mirus est inanipli seandare. nam& Auaritiam,8 'Importunam,&, Certo itin hominum dixit. Nous Ni cum a nomine res ipsi uehementer disserat. quod enim populo ostentatur , id paucorunierit, qui se decemviros sperantisturos. Qv Ax-SITVΜ. ut uos grato 5 auribus uestris iucundo nomine deciperimi. HAc munia iubet agros emi, caput octauum. Luscivos, Calatinos, Acidinis,l similicat C. Fabricium Luscinum, qui consul primum d Eutrescis, Callis i. iterum de Luemis, Bruttiis, Tarentinis, Samnitibus triumphauit: A. Λέ- sum Calatinum, qui triumphauit praetor ex Sicilia de Poenis: na C. Atilio, qui de Poenis naualem triumphum consul Nit, non Calatino,sed Reguli, primu in deinde Serrano cognomen filii; quia missi a senatu ad cum accersendum, ut imperium populi Romani susciperet, semen spargentem inii erunt. id Cicero pro Sex. Roscio, Valerius lib. iv. Plinius lib. xi i x. docet. L. Manlium Acidinum , qui propr. citeriore in Hispaniarc bene gesta, urbem ovans introivit. PATIENTI A popotati si quia pauperiat , quae grauis de odiosa multis cist, acquisiimo animo tuleriint. itaque repudiatam a Fabricio, quam ei Pyrrhia rex pecuniam misit, scripsit Cimm in Paradoxo ultimo . eiusdem paupertatem efferunt Valerius, de Plinius . ORNATOS; l ut ullis diuitiae, sic his ornamento paupertas fuit. CAxo Nus, 1 Cato ille Cens

rius. Pui Libi L. Furij Phili, aequalis Africani, & Laelii, quem Cicero de iustitia disputantem induxit in libris de rep. nominatur in oratione pro Archia, ct in ea pro Murcna. sed mendosc: legitur cnim non

99쪽

88 Commentarius P. Mamilli l

ii deruulgatis modo libris udrum etiam in scriptis . L. Philtono . oro. L. Philo. L A s tr r: i s

Praedam quacrentes, ut uenaticos cano. COM MITTE uos nunc, Quirites, his omnibus haec omia, quos

odo arib c decenat iratum si 'icamini: reperietis, i partem esse eomam, quibus ad habendum, partem,qui luis ad consutilandum nihil titis esse uideatur permittit, & minatur. termittit in , Committite: minatur in, Repericlis. Praeclara sigura, ex praesentibus futura proponens: cui similis illa pro Domo. Probate genus adoptionis: iam omnium sacra interierint. Ibidem: Date hanc tribuno pl.licentiam,& intuemini Paulli speranimis iuuen tutem, & eos maxime, qui imminere cupiditate uidentur in tribuniciam potestatem: collegia mediusfidius tribunorum pl. tota reperientur, hoc iurescinato, quae coeant de hominum locupletissim rum bonis. Et aliquanto post: Date de hac religione aditum, pontifices: iam nullum fortunis communibus Uxitum repericlis. PARTEM eserara m , qui baradiabenitim, pistem, ad consumandum nihilsatis iudaeatur. l Ad habendum, de M. Cras , Ad constimendum, de C. Caesare dactum. ΟΜ N I au si e bus: Sempronianas iam nominauit. Ac Ri s pubiais primas es dedi ctos cum cos nullo iure

vossiderent. Rullus autem contra maiorum consuetudinem emere agros a priuatis dec iros iubet. H o DO, ac reticet de quo se pra. Vestitu ob laetiore, corpore inculto, de horrido, capillatior, quam te, barbaq. maiorer ut oculis, de adspectu denunciare omnibus uim tribuniciam,dc minitari reip. uitar Ur. Horrido igitur ad uestitum, Truce ad animum resero: cuius indices oculi sunt. M E R CA T v R A M, t

κ una Rullo, nec qui agri illi sint, quos emi uult, nec quibus in locis, definiatur. PENuE R. E. I usu ratur hoc licrbum in rebus dubijs. nam qui pendet, firmus non est. transiertur ad animum: unde, Animi Pend . AL s A vvs ager est, i a porta Capena, qua in Appi in uiam iter in . Albanus autem age Sctinus, Privernas, in Latio: Fundanus, Vestinus, Falernus, I .internus, Casiinas, Cumanus, in Camp Mia. As . ALIA'poeta, i Collina. CAPENAS, Fatiscus, i in Etruria. VENAFRANvS, uisimus,l in Samnio. TRavvLAvvs.l in Sabinis: itaque coniungi cum Reatino debuit. Co BRVARE: nullo lectu, nulla mora: cum abundet pecunia. D EF x N ro, netquit, Baltantat quia lex in Italia iubebat eos agros emi, quo plebs deduceretur. SAris certa regio. 1 ironia. n enim cara regio est Italia; cum in ea regiones multae sint. Italiam igitur, Rulle desinisti, ut arbitratu suo decem iri poli t, quoquo uellent, tam scilicet in Apuliam, quam in Messici montis radices, pictam ciducere. Iuod si in Apuliam, ues incultam ob sterilitatem, lici desistam in pestilentia: nullum plebs ex tua legu bc iussicium capici. AN . ira Italiam: lego, An in Apuliam. nam si locus est cum loco conserendus: quis putri cum Masaico monte Italiam, quae Massicum ipsum continet, totum uidelicet cum aliqua partu con Paris Apulia uero recte opponitur Massici radicibus, logus uidulicet maxime uitandus loco maxunc u pe

Xo, aifirmantis adverbium, ueteribus usitatum. Ε x .s v L E, limite, non densum. PER IR NU I xerceri, findi. transscitur ad Oubisiones animi. pro Sextio: Nemo umquam me tenuissima suspicion P strinxit, quem non praeuerterim. Ad Atticum: Crassus in Pompei alia laude perstrictus. idest ; ucsuβ, nia etainci Κr uit . VIM F solentiam. NE . a i P id ,: nedum lusuos, non publicosagio pos

rident. t agrospublicosmuidor, i qui decedere, non accepta pecunia, debent. cur enim, quod Pu allicum est,ucndant supra: nnibus legibus agris publicis priuatos esse deductos. IN vi Dio A Ilicet non nublicas: inuidioso autem ob eam caussam, quia supra nodum: cum ciues plurimi Pr an uropia. Intra quoquc: Agros aut publicos, aut plenos inuidiae. Fo Rixv Nis kιν erat, Io quia publi

corum agrorum possci res, quanti uolint, eos decemviris uendent, quali mercatura quadam inter cos constituta. IN vi Di A tiberat. l imminuto possessionum modo, accepta scilicet a decemviris pccuma. SuLLANORUM 1 quos inimicis ademptos aut largitus est militibus uis,aut proscriptos uindidit. HO REBANT, i metu agrariae legis. VESTRAM nimi uestram pol citatem. licet enim uobis, Sulla nas assignatio' ucstris insinuam: suffra ijs. QR A pvN T v R, P propca supplicibus. HOC xat Men i certis, immo bilibus i. uerbis. id enim est carmen. pro Rabiriopcrducllionis rin: Luctor , colliga manus: ista. sunt Lruciatus carmina. Uuius lib. i. I borrendi carminis cito: Duumviri P duclla On au dicent. S in I intus canit. I hoc non ad uestram, sed ad suam utilitatem coni cri. si iii ipis in de Asp i dio citarista, sibi intus omnia canente: unde prouerbium. Lib. i. in Verrem, Sibi l)ediamis. b o G F R v Mi Valgium: de quo Or. I. Qx Anium tibi agri uendet , t tali 0 qmittam, s0 tuus Llor I/ uti cilcar P reat, cam leg- non a uelirorum commodorum patrono, sed a Valgii genero citu conscriptam. V i K v Moptimum, i contrarium iniciligi, satis indicant ca, quac statam subiiciuntur. α de codori or. I. cur bi ius, uir militum bonus est. cum ironia scilicet. De ipso autem Rullo si pr/: Hic tamen, uir optimus, cum, quem amat, excipit, Cn. Pompeium. J N . ILL i S rei p. tenebris I .oppicissa ciuili besto rep. cum in Sullae partibus cisci Rulli Soccr. Sunus Ni R El, ei dis ab eo agris. SYLL AN IS oceres iugi ausit multitudine agrorum, quos, uictore Sulla ad libidinem occupauit. Gravi autem, inuidia laboran

ORATIO

100쪽

In Orationem II. de lege Agraria. 89

Erium non dubitatis, quin vectigalia vorse

datis, plurimo malo rem uestrorum sanguine, O Ddore quaesita,ut Sullanos pos ores omise augeatis, iniculo liberetis e notabam emptionem decem ra rem duo genera agrorum spectant, Quirites.eorum unum propter inuidiam domini fugium, alterum propter u sitatem . Sullanus ager a cretis hominibus lati et re tinuatus , tantam habet inuidiam , ut heri ac fontis triabuni pl. stridorem unum perferre non possit. hic ager

omnis, moetuo pretio coemptus enit, tamen ingentipecunia vobis inducetur. Alterum genus Urorum propter

Lerilitatem incultum , propter psilentiam vastum, cure de retum, emetur ab θ res eos uident sibi se, si non uendiderint, relinquendos. Et nimirum istud est, quod ab hoc tribuno pl. dictum est in sinatu . urbanam plebem nimium in re p. poste exhauriendum esset enim uerbo est usus,quas de aliqua semina, ac non de optim rum ciuium genere loquereti re. Vos uero, et 'irites si me audire uultis, retinete istampo'ssion gratiae, libem ratis, sufragiorum .dignitatis, urbis, fori, ludorum,st

sorum dierum, ceterorum omnium commodorum . nisi

sorte mauultis, relictis his rebus, atque hac luce rei p. io Sipontina siccitate, aut is Salapinorumpestilentiae Abus, ullo duce collacari. in dicar quos agros immurus sit: ostendatis quid, quibus dat Μωssa. ut uero, cum

omnes urbes, mos, uectigalia, regna vendiderit, tum arenam aliquam, aut paludes emat id uos potestis, Da

se, concedere e uuamqua- illud es egregium, quod hac

lege ante omnia veneunt, te pecuniae coguntur, O coaceruantur,quaglaeba una eruatur. deinde emi iubet,

ab inuito uetarastvero si qui uelint vendere ronsuerint: quid pecunia siet referre in aerarium lex vetat, exi prohibet. igitur pecuniam omnem decemuisi tenebunt; nobis ager non emetur. uectigalibus abalienatis, fociis nexatis, regibus, atque omnibus gentibus exinanitis, illi pecunias habes uni, vos agras non habebitis. Facile i quis, adducentur pecuniae magnitudine, ut uelis: dere. Ergo ea leae en, qua no ira nendamus, quanti possimus;aliena emamus,quanti possessores velint. Atque

in hos agros, qui hac lege empti sint, colonias ab iis e cemuiris deduci labet . Quid e omnis ne eiusmodi locus est, ut nihil intersit rep. colonia desticatur in rem locum nec Mean est locus, qui colon m poclulet, es qM planerem' ' quo in genere; sicut in ceteris re p. partibus,

opera retium diligentiam metiorum recordari, quic

lonias sis idoneis in Ioris contra fusticionempericuli coia

locarunt, ut esse non opida Italia tapropugnacula imperis uiderentur. Hi deducent colonias in eos agros,quos emerint. etiamne, imp. non expediate Et in quae loca praeterea uidebitur . quid igitur est caussae, quin coloniam in Ianiculum pol t de cere, suum praesidium in capite itque ceruicibus vestris collocare' Tu non de

vias, quot colonias in q ae loca,quo numero colonorum,

deduci uelis ' tu occi pes locum, quem idoneum ad uim tuam iudicaris' compleas numero e confirmes praemio, quo uelis' populi I , uectigalibus, atque omnibus copiis ipsum populi m R. coerceas' opprimas' reddas in is

deremuiralem ditionem , ac potestatem e Vt uero totam Italiam suis praesid3s obsidere, atque occupare cogitet, quaeso, et vitrites, cognoscite. Termittit decemuiris, ut in omnia municipia, in omnes colonias totius Italiaec Ionos deducant, quos uelint: θ'. colonis agrum dari iubet. num obscure maiores opes, quam libertas hestrapatipotest, ct maiora praesidia quaeruntur e num obsicureret m constituitur e num obscure libertas uestra tot iamre nam,cum dem omnem pecuniam maximam multitudinem, idest totam Italiam, fuis, opibus obtinebunt, ijdem uestram libertatem suis praesidiis o colo si irrclusam tenebunt: quae spes tandem , quae ficultas recuperandae uestrae libertatis retinquetur'

EXPLANATIO

TIT . vos non dubitatis haec inferuntur, ut plebem ab accipienda Rulli ime remoueat. Legem, C inquit. non pro uestris, sed pro domesticis commodis serente Ri illo, & quas carmen sibi intus eane re, gubitatis uectigalia uestra uendere, plurimo maiorum uestrorum sanguine&sudore quaesta, ut Sita nos possessores diuitijs augeatis. periculo liberetis 3Idest: dubitare debetis, Ze minime uendenda statuere. nam ii pro lege Manilia cum ait Cicero: Et dubitabit quisquam, quin huic tantum bellum hoc transmitte dum sit, qui ad omnia uestrae memoriae bella conscienda diuino quoda consilio natus esse uideatur haec, inquam, cum ait, si affirmat, & Pompeio transinittendium esse bellum Mithridaticum significat: certe hie, addita particula, non, negat potiu , quam affirmat,& ostendit uceii galia non esse uedenda: & ut ex his uerbis, Dubitabit quisquam. quin, elicitur affirmatio; ite ex his, Non dubitatis , quin, id. quod ammationi contrarium est. PERicvLol quod ex inuidia imminet. VERi,1 qualis non est Rullus, qui se fingit popularem esse, cum sit ostentatione potius, quam ueritate. FORTI Si quid in enim bona mens

animo dimituta Fortis igitur, quem a populari cauisa nihildcterreat. STRIDOREM vntimi nedum conciones multas, magna uoce habitas. Estvrvst abjul pro, de iis .emem enim decemviri absis, qui propter sterilitatem agros illos non esse colendos , aut propter pestilentiam relinquendos putant . VOBIS. INDv CL Tu R. t uobis, ut magno emptus , Ostendetur . Animaduc

tenda uerbi sigilificatio . nam , inducere , & hie , de insta , ualet , in tabulas publicas reserre : ut ad Appium: Testo sunt rationes ciuitatum: in quibus, quantum quaeque uoluit, legatu tuis datum, im duxit. V A s r v M, t nullis cultoribus: ut pro Sextio, uastum forum, in quo solitudo . D i C T v Nin feti πιε, i potuit hoc Rullus dicere ante Kal. Ian. cum aliquot diebus antra uacre instituto magistr tum inicisset. V Ra ANAM FU I agris earentem. propterea rustica nobilior, cui rura. erant aut M urbanae

SEARCH

MENU NAVIGATION