In M. Tullii Ciceronis orationes Paulli Manutij commentarius ...

발행: 1579년

분량: 373페이지

출처: archive.org

분류: 로마

271쪽

16o Commentarius P. Manuti

populo pla tosint insuam pristina dimitate misisti. natus: quid est, quare liquam mihist ipsi popula Araquod se, iis damnatis, vo modo no MMium cci itas tisse iste mali an tu opulum R. e se illum putas, quietari viminominisgloriam,sidetia honesta iit: nam es constat ex iis, qui mercede conricuntur ; quit ellun-νt lius est, cursimultae conficere medolore, et sine tur, ut uim aberant magistratibus e ut obsedeant senaritiastria ; iamrar ad minortalitatem juriuae plus refert, Done optent quotidie caedem, incendia, rapis ast quem iderarum essea His cirutas, quam omnino numquam tu tamen populum,ns tabernis classis, breventare nou riolatu . Me. Eois luiopopuli rosim,rari in poterasi cui populo duces Lentidios Lollios, Sergiosyra amplissimis ona tu iudiciis resituro, maledicii lochm, Ieceras. Olfeciem, diPritatemq. populi I quam reges, aut craminis obtinebu ἐ'rrisin consans in opti bra quam nationes exterae, quam gentes ultimae perrim ij ne cistis P. Popillius Umper fuia tamen ejκ 1 ia omni si unt, mulinussinem hominum exstinis conductis, exuitu nibit es ad laudet uinu irius, Pam cula nita, i v. f. orosis, ex Ventibur congregatam. illa fuit prelibria quis enim iam meω inisset cambene Orep. meriti m ni iudo populi R. illas. ma, qη in campo vidisti rum, b edi ab isnprobis dimisera xset, et per bonos restitistis, 3 cum etiam tibi contrasinatus, totiusq. Italiae auctorias . Mercilinaeuarum erium in νeruilitari rei exire tatem, erfudium dicendipotestas uis .iyepopulus ess,acensura, omnis vita plera Pauitutis εἶ tamen holas dominus regum, victor, atque imperator omnium gen-μisi laudem adtempti mam mmo niam temporis calata trium, quem illo clarissmo dissi elerate uidi si tum, tu nutaspropagaui quodsi illis, qui expulsi sunt thia omes principes ianitatis, o nes oriant m 'argne are que, M tamen uibus resim inimicis intersectis, remi itini omηium si rariumst non de cisiis, sid de riuitatistionibus tribun G s, nou ci mritarestra res, non comi salutesti recensibuni cum denique homines ,rcamphin, ijs centuriatis, non decret is Italiae, non Asideris ciuia, non talernis, 1 d mmici ' clausis veneritur. hυc Totatis, inimicorum iniuria probro non fuis: in me, qui populo ,s tum consentes aut fui cui in rep. aut omnino pro mus sium integer, abfui simul cum rep. redii tum non fuit ni, nullo labore, rvo praecipiti fnrari, atque maxima di risare, te uiuo, fratre tuo altero consulere- ivio heleri restitisem: AtapAblicam carestam, io irra cente, auem praetore patiente, tuum scelus meum nisu dimatum, nepotolina sidios silere nolui: non probrum pstias esse oportere' at sine putatis incit quo mihi P. si 'Anis, fortist mi uiri, uis inlisa, ire tur ironiata, aut iuuidiatiuitate eieciser i id q. O. 'ii hominis, di licerer rhd Scipionis Oct m natim 'Hstea, mea in rem'. bene lita recordatis, stolla, set, tes Duriuiriniqui, qui riserenda rep. putabatum Isti seritatem, at pie iniuriumsuam re diluti me meare e thiasi gula, mutris S. C. non modo dii findit .ste etiam hendisset: tam pro monemo esset tam res, qui ominis: mihi aut, rerutersim, chm consulibus, auri te hi populi tale iudicium non dignitati potius quam deri- uiuis , O tecrem, O chm istis armis decertodum juit. cori putaret esse opoetere. nunc ureo c-- iniudicium erant eo tempore multa et Ara alia metuenda. ad perura opuli nemo omnium uocarit; co demnari non potu mediusfidius res perhenisset εἰ tantum homines impios. Tim; qui accusatus non ς; denique ne expulsus quidem ex Grere illa coniura tione laystum nefarys menti si tomu si contenderem, superare non possem ; conse honorum oditim ferinebat curuq. abopulo sese m rhim de sus, amplis tutio

EXPLANATIO

L. PMi Li Prusi tertius in oratoria laude post Crassum, & Amootum, pater eius philippi, qui Octa iliani uitricus sitit. MEO Meo me loco, erat apertitu. iv Dic Ebal iudicum pri 'ina decuria initio anni ex ordine solatorio Aurelia lege stimebatur. Κ s o Ele Quinctis I des sornobilitatis acerrimus contra Pic m. CAMi L Lusi qui urbem Romam a Gallis liberauit. SER-vi ι i v s l qui Sp. Melium, regnum appetentem, iussu L. inelii Cincinnati dictatoris magister equitum sua manu obtriincauit. IN IMacis interfecti sit C. Graccho Popillij. Saturnino Melesti. Co-

Miri Is centuriatis, i legem serente Lentulo consule. INTEGER, i indemnatus, non , ut illi, lo-gibus. CoNsvLEl Metello Nepote. PRAETOREI Appio, Clodi j fratre germano. PATIENTE, i antea, Petente. nos, Patiente, renonος si sui pus ex insciato. quod alijs tamcn iudicandum p mittimus. Nisi tabernis clauo i tat igitur illan,n rustiea, sed urbana plebs, institiae condicionis. Nou talennis,l ut qui ad ferendum in tuis linibus suffragium, S ad conciones tuas, m rccde condu-ficinorosi, mentes, uenire liti sunt. SINE popoli praesidio: erepto mihi a te tribuno plax a Pisone, Gabinioq. consulibus. P. SCIPIO Nisi Naikae qui, Ti. Gracchum occidit. Vis inimina, i displicet, Intima: placet, Ultima, pro summa, ad sanguinem, eaedemq. perducta. Sic Liuius lib. r . Non ultra uidebatur latura lex dilationem agrariae legis: ultimaq. uis parabatur. Et lib.ia I. Vim ultimam apparebat futuram. SEGN LOR,l quia contra Ti. Graccitum amaa capere noluit: nebulli ciuilis auctor fuisse uideretur. NON modo defect , t pro Plancio, Tam iusti, quam P. Mucius, qui arma, quae priuatus P. Scipio sumpserat, ea, Ti. Graccho interempto, iure optimo si impia cile defendat. A D Aruos hsaui contra bonos ciues arma cepissunt. ODivra retinebat, P scro, sed. Tenctati usitatius.

ORATIO

HI c tu me etiam gloriari uetas di xegas esse Deum tus inducis etiamsi onem urbanum,ac uenustum p me da, quae soleam de me praedicare: O homo sco Gere olere, esse e Ducm ς eun q. dictitare, Minc=

272쪽

In Orationem pro domo sua ad poni. 26 I

n me esse surarm meam. et tam in inns sim, qui I suis is me dicain; non tam ine Mus qui Mineream, Iouis sororem, meum esse sororem existavom. sed tanunera mihi sororem mi iam a cisco uv sororim istam xiirginem essen similli. sed ut ne tute debeus Iovem Euere, quod tu iuree de ororem , uxorem appeiata reposs. Et, quoniam hoc reprehexis, quod soleremedicus O me ipso gloriosius praedicare: quis umquam a diuit, ctim ego de me, nisi coactus e necessario dicere me xiamsi, cum mibi furta, largitiones, libidiuo sit iurior, ego resi onderesiam, M in consal a ,periculis , b ribus reiam csec se Mam, non tamsum ex stima dus de estis rebus gloriari, quam de obiectis non con nreri .stasi mihi ante haec duris ma rei p. tempora nihilhmquam aliud obiecti m es is crudelitas illius temporis , cum a patria micism depuli: quid me huic matri dicto utrum non respondere, an iam e restondere δε- erit e ego uero etiam rei p.semper mlere' putavi, me illius pulcherrimi facti, quod exauctoritatesinatus, n seu bonorum omnium, pro salute patriaen siem, splendorem uerbis, dignitatemq. retinere, praesertim cum mihi uni in hac rep. audiente populo R. operam hanc Urbem, Et hanc re p. se fatuam iurato dicora

fassui siet. .

EXPLANATIO

N a o n t M tuam i quae uxor fuit Metelli Celeris i ut in oratione pro Clodio. quamquam non unam, sed tres a Clodio Grores esse uiolatas, ex epistola ad Lentulum intelligatur. EANDEM βω- rem. Morem 'qualis Ioui Iuno fuit. ANTE haec duri maiei p. temporat antequam eiicerer. Asent a N TE populo Romano i ultimo consulatus die, cum eum tribunus pl. Q Metellus Nepos habendae concionis potinate privasset, iurauita se r p. esse seruatam. quod eum iure iurasse populus iurauit. l. ad Metellum , lib.v.

EX svi Nerv xi est iam illud ma edictum crudelitatis, quod me non ut crudelem tyrannm, fd ut mitissimum parentem, omnium civis fudi s desidio

tum, repetitum, accersitum uident. aliud exorthm est.

ob iatur mihi meus ita discessus: cui esto crimini respondere sine mea maxima laude non possum . qi id ex An, pontifices debeo dicere e peccati me consilentia profugisse at id, quod mihi crimini dabatur , non modo pectirum non erat, sed erat res post natos homines pulcherr

ma. iudicium populi pertimisisset at id nec hepositum Mirum fuit , o ,si fuisset, duplicata Iloria issessissem.

bonorem mihipraemium desuisse e salsum est . me mortem timui se e turpe es. dicendhm igitur es t quod non dicerem, nisi coams r nihil enhn hmquam de me dixi sublativs, ad istendae laudis caussa potius, quam onL hiis depellendi. dico igitur, et quam possum in ima

moce dico: cum mutam peritorum , ect coniurat umincitata his duce tribuno pl. consulibus auctoribus , a se si senatre perterritis equitibus R. .ssensa ac siollicita tota ciuitate, non tam in me imet faceret, quam per me in nes bonos; me uidisse,si uicissem, renues resp. reliquia si victus sim, nullas futuras. quod cum iudicastrin, defetii cretusis miserae dis ditim, liberorumetari morum solitudinem, sianis absientu amanti mi, otque optimi casum, subit fundat simae similiae ru

aeas isod his omnibus relus uitam anteposui meorum cinium; remq. tDblicam concidere unius discessu, quam

omnium interitu occidere malui: si erant id, quod accidit, me tacentem pos a uitiis uti is hortibus excitari ; una cum bonis interes minuta modo pone recreari. a cepi, pontifices, Inrem , atque incredibilim dolorem: non nego, neque istam mihi adsici co sapientia , quam nonnulli in me requrrebant, qui me ani no nimis stactorse, atque a icto loquebantur. .in Uo poteram , cum a

rct rerum tianta uarie:ate diuellerer, quas iccirco prae-

fessim repudiare e tum uero neque illud meum fictlim laudabile iee beneficium ullum ametri remp. profectum dicerem, si quidem ea rei' cossa reliquissem,quibus a

quo animo carerem: e q. animitaritiam, sicut corporis, quod cum uritur min iis, Luporem potius, quam virtutem, putarem .suscipere totos animi dolores, a que ea, quae capta urbe accidunt uictis, flante urbet

niim perpeti, Giamst hi redistrahi a complexu suo mum, disti ari tecta, diripi fortunas, patriae denique caussa patriam ipsam amittere, I oliari populi R. bene-μ s ampli mis, praecipitari ex alti io dignitatis gra

du, ni derepraetextatos mimicos, hondum morte com

plorata, arbitria petentes funeris haec omnissubire construandorum riuium casa, atque ita,ut dolenter absis, non tam sapiens,quam 3, qui nihil curat, sita tam amansivorum ac tui, quam commhnis hhmanitas postulat; ea laus praeclara, ac diuina. nam,qui ea quae numquam cara, atque iucunda duxit, aequo animo resp. causia destris, nullam benevolentiam insignem in remp. declarat: qui autem ea relinquit 1 rip. causa,a quibus cumsummo dolore disellitur, ei patria cara es, cuius salutim caritati anteponitsuorum. Quare isti patur licet ista furia, atque audiat haec ex me, quoniam lacesssit. bis seruaui; ut consul togatus armatos uicerim ;priuatus cous,libus ammatis cesserim. utrisque temporis sectum in si maximum ;Ii perioris, quod e natus adictoritate senatum, omnes bonos, meae salutis causa, mutata ueste uiri; posterioris, quod o Matres, o populuso omnes mortales o priuatim, phblice iudic rhnt ne meo reditu remp. salvam ese non poste .sed his meus reditus pontifices uestro iuditio continetur . nam , se hos me in meis aedibus collocaris d p od is omni meac si perstudus, consillys , auctoritatibua ,s reser sphia iis: niaeo me Fiane, ac si aerio resilutum.

mea doreua non modo mihi non redaita kd etiam mo-

n-entum praebet inimico eo oris mes,scido ut, publicae calamitaris: quis eris, qui hunc reditum potius, quam

273쪽

et set Commentarius P. Manutii

quare poenam si Pera m puta m coli vpraeterea

totius urbis domus est mea, pontifices: in qua se manet Hud non monumentum urbis, sed epulcrum inimico nomine inscriptum; demigrandum potius aliquo est, quam habitandum se ea urbe, hi qua trophaea o de me, es derep. videam constituta. ariego totam aut animi dari tiem haloe, avi oculo m impudentiam post , ut cuiusti, bissimatorem me esse sienatus omnium asensu toties

iudicinit . in ea possim intueri domum meam euersam non ab inimico meo, sed ab hoste communi, o ab eodem exstructam, O positam in oculis ciuitatis, ne umquam ιοηqiuiescere postfetus bonorum v. Mel , regnum appetentis . domus es complanata. ecqhid aliud e a quum accidisse Arelio.populus R. iudicauit. nomine ip* Aequi ne η stultistae poena comprobata est. Sp. Casii' domus ob eandem caussam euersa, atque in eodem locoiae ei posita Teilaris.in Vacci pratis domus 'it M. Vacci, quae publicata est, ct emersa, ut issius facinus memο-

riuio nomine loci notaretur. Minosius cum ab a,

s su capisol Castorum impetum repulisset , non fuit contentres benefici sui gloria i regnum oppetisse es iudicatus : ergo eius domum euersam duobus lucis conνest tam uidetis. quam igitur maiores nostri celeratas ac ne

Dr: sciuibus maximam poenam constitui posse arbitrati sunt, eandem Go siubibo, acsustin ο, ut apud post ros nostros non rasinctor coniurψtionis, o si rus, sed auctor, afuisse uidear hanc u o, pontifices, i

vitas ustinere, hiuo seruatu, uobis principibus publici

consilii, ut domus M. Tvlli, ciccronis cum domo FHujFlacci, ad memoriam poenae ρublice constitutae, coniuncta esse uidearet e M. Flaccus, quis cum . Graccho contra aluim res fecerat, spatus sintentia es inte fectus, eius domhs mersa , O publicata es: i qua porticum post aliquautari Catulus de manubiis Cin bricis rest. ictu autem sexuc furia patriae, cum urbem, Tilone o Giblato ducibus, cepiset, occupasset, ten G, uno eo leniri, tempore ct clare mi uisi moraui mons- Merita delia a ; et meam domum cum M. Flacci domo coniunge vis ut, qxa poena senatui si Iecerat euersorem civit. is, eadem die, oppres*s natu, asecret eum, quem T. c. custodem patriae iudicassent. Hanc uero in Pala. tio, atthe in pulcherrimo urbis loco porticum es patie-Mini, Droris tribunicis, is consularis, crucilitatis coniuratorum,ca umitatis re doloris mei defixum iu-dhii in ad memoriam omnium gentium simpis arm quam porticum pro amore, quem bubais in re

sempere habuisis, n- modo siententiis,sed ,si opus esset, manibus vesicis dinurbare cupereris . nisi quem forte italias cassibi ni sacer otiis persitiosa dedicatio deterret.

o rem, quam homines sioluti ridere non demant, tri im res auteM ς maximo dolore audire nonpossint . P. ne locius, s ex pontificis maximi domo religionem en puit, is in meam intulit ρ hunc, inquam. etiam vos, violis antistites c crimoniarum, O sacrorum, auctorem habais. m. i rem publicae religionis e o dis immo, tales, suos enim haec audire cupio P. Clodius u grascra curat quoὶrum numen horret tres omnes huminas rellione uestra contineri putat ' hic non illudit a ctoritati borum omnium, qui adseret ,summorum uiro rum Z non vestra, pomis es, grauitate abutitur e ex issore religionis uerbum excidere, adit Habi potest quam tu milem ore, accusando sinatum, quodsiuere de res, ne decerneret, impurisme taeterrime . Hotii. Ad V cite, poni ces, hominem religiosi m , ,si uobis uid tur, quod est bonorum pontificum, mouetreum, modum

quendam esse resi onis, nimium esse superstitiosum nouoportere qaid tibi vices uit, anili supernitisne homoso uice sacrificium, quod alienae domi fieret, inuisti e equae autem re tanta mentis imbecillitas tenuit, ut non

putares deos satis posse plicari, nisi et id muliebribus re ligionibus reisplicuisses' quem inquam a tali maiorem tuorum, qui ct sacra uata colherunt, o pubi cis sacerdotys praefuerunt, cum scarificio Bonae deae fieret, inrequi se neminem,ne illum quidem qui Oecur factus en . ex quo intestitur,multa tu uita sal Nom nes opinari, cum ille, Pi nihil uiderat sciens quod nefas est, lamina amisi; istius, qui non solum adjectu, sed etiam incestoflagitio, supra polluit caerimonio δωna omnis oculorum ad caecitatem mentis eIl co versa. hoc Aore, tam ca Io, ων religio D, tam sancto, tam

his, potestis, Pontimes, non commotieri , cam suis dicae se manibii s domum cinis optimi evertisse. eam re dem manibus scirit1μῆ ad aetua 'it consecratio e tuleram, inquit, ut mihi liceret . quidemnet exceperas, ut, si quod ius non esset rogare, ne est rogatum itis stitue satuetis eo, uniuscui que uestrem stiles, mus, focos . deos penates subiectos es libidini trio uiae' in queniquisqMe per homines concitatos irruerit, quem impetu percolerit, huius domum non solum a fila cre, qhodesspraesentis insimiae quasi impellatis rapi tinae,sed iam in posterum tempus religione si ira uia obligare requidem caccepi, pontifices, in re 'ionibus suscipiendis caput esse, interpretari, quae uoluntas deo Am is mortalium e euidemur: uec en Alia erga deos pietas. nisi honesta dc numine eortim ac mente opinio, clim e

snox. homiam iuueni re ista labes tum, cuni omnia tenebat, neminem nivit, cui aedes meas addiseret , cui

tradere , cui donaret : ipse, cum loci si ius,cuia cedi ιν ditate ax aret; ob eamq. cassam renata, via iusta illa rogatione; ha, titi bonas domibrum si iis meis bonisse uolusa tamen illo ipso in furoresus non est ausis meam doreum,cuius cupiditate instaminatus erat, pos de deos immortales existimatis uias labore o comsilio sua ipsi irempti tosterunt, in rias domum affluctam, o eversam pio xvius hominis si Gratissmine i rium lati Minitim, immigrare uoluisse λ uix est nemo m

T. God manum qui rem ullam de meis bonis attigerit. qui non pro 'is vitas in illa imperite δε enderit. ariqui aliquast cotagione praedae, societatis, ptionis comtaminaverunt, ni Pius neque priuati, neque publici indis' poenam eis gere potueri s. ex bis iustis bonis, quorum nemo rem Hl.tm attigit, qui non ovavium iud seo sieleratismus haberetur, eas immortales domam meam conoptumumst ista tua pulchra hibertas deos p vates, Iam uires meos lares expulit, ut d te ipsa ramquam in captisis Adibus collocaretur q'id est sanctius , quid omni religione M9ηitius, quam domus uniuscumseque ui me hic araesunt, hic bes, hic penates, hic sacrae religi is caerimoniae continenti tr et hoc perf&gium es ita sanctum omnibus, ut is te abripi neminem fra u. quo Magis est furer ij tres ab auribus uestris repellendus: qui, quae maiores nostri religionibus tuta nobis, O sancta esse noluerant, ea se non solam contrar

ligionem

274쪽

In Orationem pro domo sua adponi. 263

ne mertit . at quae ista est limram estὸ oporret, qui id ima ore in I ιlcro positum fuit . hoc q/idam homo quidem ess abs te desicara. Liboetas, inquit . eam tu nobilis, Gn aricos ab hoc reli ossi tibertatis uerta intur dominaeo coilocasu, quam ex me tota situ te, ad ornatum aedilitatis Rae deportauit. etenim coosite tu, m colle a tuos, summa potesate pracditor, tarat omnespuperiores muneris lendo resuperare: is Me ores liberos es; cum in templam Castoris Mesus es que omnia Da,tabulas,ornamentorum quodsi perfuisset apertus nemini; cunet hunc clari um uirum, μη - insanis, et commutubus locis, totae Graecia, atque im

o vnere natum. summis populi beneficiis arsum, pon- 'sulis Ouinibus, honorii populi I; . tu , sane si aliter timem. consularem, sagulari bonitare o mode- domumsuam deportauit .isposteaquam intestexu insesia praeditum, quem quibus och sis a picere aucta sim interuersi aedilitate, a L. Pisone cousule praetoremtis mirari non queo iudiente populo apta quis rem, renunciari,si modo eadem prima littera co et isorem culcari iuberes a cum indemnarμm extui res priuit habuist aliquem, aedilitatem duobus in locis partimares tyrannicis irrogatis; cum principem orbis terrae uia in arca, partim in hortis suis collocauit :signum de binorum inclusum Lunicaut meres 1 cum forum et assic meretricis ablatum isti dedit, quod est sigraum magis muli petatiorum hominum possiores: Iibertaris Italia istorum, quam publicue libertatis . hanc deum qui uam Ocrum in ea domo cessocabas, quae domui erat ipsa in- uiolare audeat, imaginem meretricis, ornu mentum Mincio micrudeli uni dominatus, O mistri iman topuli pulcri, a*res blatam, ascrilego collocatam λ haec me R .struitutis eum nepoti buum laberiad do sua δε- domo mea pellet 'haeciustris piaue ciuitatis resp. Oluit pellere, qui nisi uili , in struoram potestatem ci- ljs omabiture haec erit in eo monumento , quod pomictas tota ueni ' at unde inuenta est ista tibertas e tum est, ut est indicium o pro stratus admemoriaret quaesivi enim diligenter. Tanagraea quaedam mei trix Ampiternam turpitudinis

. EXPLANATIO

J VsLic Ατλ glorial una pulcherrimis icti,altera iudiciis popilli factum comprobantis. Dis

cassissEM. ex iudicio: absolutus est . . ARRI TRIAl praemia: ut in Pis mem: Am.

Bitria non solum, scd patriae seneris abs talisti. Et post Red. uisen. Cuius Lalutem l di se sit enim resp. caussa, ne, si armis tueri se contra Clodium uellet, te salutem in discrimen .adduceret. supra: Remp. concidere unius discolla, quam omnium interitia occideri: malui. IN Omni mea an alicum est acta in senatu. I Nycosectu tot ins urbis i in Palatio. SEPvLCR. v M inimico homine insiriptum s gnificatur id, i md in ea de Harus' rc . Inimicorum domos disturbauic: uestris monumentis nomen situm imseripsit. Aa eodem exs/uctam .l exstruxit enim Clodius in citeria Ciceronis domo libertati aedem. Alici loco: Mea domo, scellaratius etiam acrificata, quam curea. Sp . M ELi i , t quem occidit M. Servilius Ahala, sitra nominatus. Α R'It 1 31 E L r quo nomine complanatio illa est appellata. S p. c Assiit Vulcelini, qui ter eonsillisit. Liuiua. Dionritus, Cicero, Valerius. M. v ACci l M Vitruvii vacet: qui Fundanorum dux contra Romanas pugnauit: eius aedes in Palatio dirutae, Vacci pr ta s mi appestata. Liuiua . CASTISSIMI sacerdotis 1 . acerba in Clodium ironiae: qui, tamquam sicerdos, noctu libidinis caussa domum C. Caciaris pont .max. in qua mulieres pro populo faciebat, muliebri uestitu introivit. PONTI pici S in .l C Caesaris: cuius domum cum est ingressitheriapuisse religioncm videtur. ingredi enim, cum mulieres facia ficerent, uiris non licebat. N i s i quem forire t apparet, eam domus partem, in qua noua porticus exstructa est a Clodio, dedicatam, licet ea ipse uti

cogitaret. infra: Porticum cum conclavibus, pauimentatam, trecentum pedum concupierat. Is . iv

meam istulit , exstruct Libertatis aede. H v N C, inquam, I malis. Hunc hunc, inquam. Quo D seuere de religione decernerez,l cum de incestu Codius est accusatux qui, spe corrumpendi iudicii contem diti de obtinuiti, adiuuante in Primis M. Pupio Pi ne consile, nesuam caussam senatus iudicaret . . t lib. i. ad Atti Niri iura elyest postulo tim inimium esse ciffidum cauidendi, quae uiris uidere non licet. Pungit eum non sine iciliuitate, quod, cum uiris adspicere sacra Bonae deae non liceret, ipse tamen . ubi ea fiebant, in domum pontificis max .esset ingressus. eademq. sestiuitate labiungit: Quid tibi neceste fuit, anili stiperstitione, hom o senatice , sacrificium , quod alienae domui fieret , inuisere Qv i caecus se rus est. 1 Senectute: cui tamen ut caeco licuit interesse. Ap. Claudium Caccum, qui dissitasti tibi pa

cem, significat. FALso homines opinarii ut cum opinantur, fabulam cile de luminibus amittendisci quis iiir Bonae duae sacra uiderit. nam, ut Clodius. qui non solum adspectu, uerum etiam incesto stagitici de stupro caurimonias eius deae polluit, lumina non amiserit, caecus tamen , quod ad mentem attinet , factus est. nihil enim rectum uidet, nihil rustum', nihil pium: praeceps in scelcra ruit tamquam caccus. ILLHAp. Claudius Caccus. Ni uiti uiderat sciens,l tu autem uidisti sciens, quod non licebat. ille,cum auctor suill et Potniae grati, ut, quae olim sacra ab Hercule didicerat .eotum solemnia seruos publicos doc ret, post aliquot anna memori deum ira luminibus captu cst. Luitu lib. ix. Rron nefas esset. quod uidere netas esset. No meri peno,i quod excipisblet in legibus. NON en aurirneam domum p sidere .l sum millo, Possi ictu tamen non est ausus. Huc illud tertinci, quod infra legitur: Domus mea prope tota uacuae L Su A ipsi templa tenuerunt,t urbe a me seruata Catilinae temporibus. 1ΜMi-GRARE uolui et libertatem quis credat in meas aedes immigrasset cum Uo libertatem in urbe com seruatierim. do NAM is oportet. I renouat memoriam bonae deae, cuivi caerimoniai nefario st pro

275쪽

264 t: Commentario P . Manutis '

pro Godius polluerat. N a G A R a s liberos esse; l -intercedentes, aut obnunciarites eo te iero. I stiemptim castoris I in quo legem Oodius, reuuliis gradibus, ne quis introire possct,cont Ciceronem ti lit. Hvruci M. Lucullum, ut opinoia INDEMNAT v MI seipsum significat. P RiNC ipsu bis terrae uirum: Cn. Pompeium. Qui DAM homo nobilis , t describit Ap. Claudium , P. Clodiis atrem. NON alienus i iocus quidam est. Loquitur inim de P. Clodii fratre. TOT A e Graecia, lin qua legatus, aut quaestor fuerata S A N E si alit tri Appii rapinas notat. .iA. L ..P I S O N E emissile ut cito practor, sicuti fuit, Appius Lentulo&Metello cos. SI. No Do eadem pris litteram petitorem bubasisa aliquem , t ut reliquae nominis litterae , primae tantum incolumi, corrumpi mutari . possent .

O- ωακω, patrem ne appellam, an filium e

rei eatior mentioriolν est. cum Mus meis Issis coniunctior tanti ne te fefellit, cum mihi summa, en quotidie maiora pruri metia in repinore purabase negabas fas esse duos consuere esse in hac tauitate inimicos rei p. duo sunt inuenti, qui senatum tribuno furenti cun- strictum traderent, viro me patres conscriptos deprecari, o populo supρ lices esse edictis atque imperio aetarent, ιquibus pectam ibus domus mea disturbaretur, dis peretur, qui denique ambustas Driumprum meari m reliquias Das in domos comportari hwer t. Veni runc ad patrem . Tu , Q. Catule, M. Fuluq domum. cum is D- tristiG socer fuissis, monumentum tuarum manubi rum esse uoluisti, ru eius, qui per n. farci' eonsilia cepisset, omnis memoria Itinditus ex Malis hominum ac mentibus tollaretur. hocsi quis tibiard canti illam ponticum dioeret fore tempus, cum is tribimus M. qui auctoritatem sienatus, iudicium bonorum omium nes-xrsfer, tuum monumentum, confusibus non modo inspectantibus, uerum adiuvotibus, disiurbaret, euerteret,ias cum eius rivis, qui remp. ex senatus auctoritate innsnt defendisset, mo coniungeret: non ne restanderes,id, uis euersa ciuitate, at Mereno possee at uidete homianis intolerabilem audaciam cum proiecta quadam, O ssfrenata cupiditate. monumentum Hemmivam, aut religionem ullam excogitauit: habitare laxe, est magni uno uis, duasq. o magnas, o nobiles diamos cciniinge

EXPLANATIO

tamen, ut, cogitauit, magis probem. CONIVNGURE .l meam eum sua. Pos Turius, i. Q Seius Postumus. Vsitatum est Ciceroni,quod primo cNnomen omiserit, tum subiicere: ut lib. 1.de Ora fidia P. Rutilii mentione, subiunxit: C. nius, eques Romanus, cum Ruso adesset. Erat aut , Rufus,cognomen Rutilii: cui D fieri oporteret et intellexit, ueneno esse tollendum. L i T I G A ro R i s v s de- Deitatis. I in auctione uiaes; sininiatim, Licitatoribus. P Rops tota vacua est: l nam etsi emit ean Clodius, possidere tamen non est ausus. quod si pra dictum est. AD Catuli porticumi Catuli porticum deleuet cClodius ibi aliam porticum exstruxerat. supra: Garissimi uiri mortiti monumcnta delebat. Deinde sibiungit de Clodii porticu: Hanc uero in Palatio, atque in pulcherrimo urbis loco porticum csse patiemini' Appellat igitur Catuli porticuli , non quae esset, scd quae fuerat. in qua, & cx parte aedium Cac ronis porticum trecentum pedum Clodius iecerat. CAvssA Dis ambulatio, i a Clodio facta ambulatio caussa fuit , ut ad eam porticum uix pars acdium mearum decima accesserit. Mo Nun EN TvM, psic acdes. TAM AGRAn A. Libertas. l signum Tanagraeae meretricis. OPPRESSA libertare, iocum quaestitit ex uaria signiscatione eiusdem nominis. PERISTYLvM,1 locum columnis Hai

satia. I LLI s tantis tenebris i cum nec umbram homuli cerneret. SVA uirtute I suis uitius. id enim a te significata

re. eodemptincto temporis, quo meus disiemuisti caussam caedis eripuit, a rinio contendit, ut sibi domum uenderet. cum ille id negaret, rimo se luminibus eius esse obstructurum minabatur. firmabat Postumus,sEkiuoi mdomum Urius numquam futuram . Muttis dolescens ex ipsiussiremone intellexit, quid fieri oporteret et hominem uenenoveni me sustulitu emit domum, Erimoribus defatigatis prope dimidio currus Uam a simabat. Quorsum igitur haec oratio pertinet e domus a illa prope torguacua es : vix pars aedium mearum decimiud Catulimrtisum accessi. caussa fuit ambul iis , o monumcntum, o ista Tanagraea, oppressa liberrare, Libertas. in Palatio, pultherrimo pi se sortLcum eam cones ibus pauimentatam trecentum pedum coiscupierat, am si rem p. innum cetera riusmodi. facile ut omnium dom-o laxitate, o digniret up raret. ct ho o religiosius, cum aedes meias idem emeret, o venderet,Omen illis tantis te bris non est fas a mea empti l ill ad orgere: p in scilicet Stratonem Uum, hominem sua ui Meexentem, ut is, quiri Ma H, ubili rasest, rectum, qua imbris uitandi caussa su cederet, nullum haberet, aedes in Palatio nobili mori. mi se diceres referiorem aedium partem assiuauit suae genti Fontriae, Ad Clodiae, quam reliquit: quem ianumerum ex multis Clodiis nemo nomen dedit, nisi aut erasare, aut inreperdisus.cl

ORATIO

276쪽

In Orationem pro domo sua adponi. 2 6s

HA Ne uor, pontifices,tan ariam, tam umet

in omni genere uolumitem,impudentiam , aud

ciani, cupiditatem comprobabitis e Pontifex, inquit, us . Nyn tepudet, cum apud pontifices res agatu r pontificem, dicere, non collegiumpontificum, ut se pra m cum tribanus pl. uel deauncia repotueris, uel etiacomee Eso: collegium non adhibuisti quide de rel7 1ia quis laudem asit e posuerat eum auctoritatem in uno, quae st in bis omnibus. sed tamen auget o aetas,

o bonos dignitatem. opus erat etiam sit Met quam eis ometes consic misi niaamen certe perisiores uetusas sarit. Quis ergo afuit e Frater, inqui uxoris meae. Si octoritatem quaerimus a res id est aetatis, ut nondum

AF p. tr. l cum dedicarem. V x o R I s meae. t Fuluiae, non tamen germanus, nam te ipse Fulvius fuist sed aut consobrinus, aut uterinus. fuit enim hic adolescens L Pinarius Naua LM renae, qui post Cleutonem consul fuit, uitricus. Pinarium fuisse, quod infra legitur, ostendit. Que ei in ego, inquit, credo, si est ortus ab illis, quos memoriae proditum cst ab ipso Hercule, perfuncto iam Iaboribus, cera Jidicisse, in uiri fortis aerumnis non iti crudeli in suisse, ut in uiui,& iam spirantis caput bustum suis manibus imponeret. Ab Hercule autem sacci didicisse Pinarios.&Potitios, auctor est Liuius: sed Potiti rum. eodem auctore, tota gens intcriit: Pinarii seperfuerunt. Ibidum infra: Viderat ille Murenam, uitrica si uin . At in oratione pro Murena, uitricum eum appellat, L. Nattae . Nattam autem Pinariae gentis c gnomon fuisse, qui uel hunc nostrum lib. 2. de Divin. uel Tacitum lib. iv. uel fastos Capitolinos anno 3po. legerit, ignorare nenio poisit. FRATRI tuo germano i Appio. alius enim Clodio germanus frater non erat. A M T E L A T v M l te tribuno pl ei comitiis populi faximie. PROvi Di STt, ne frater te accusarepoget. 1 qua ratione prouiderit, obscurum . nisi ii non ipse Clodius de creando pontifice uxoris se ire ad populum tul it,sed alium induxit,qui serret: ne statur cum accusare possit. Nore denique adolescatem quemluam, I praeter uxoris tuae uatrem.

consecutus sit; tamen, quanta est in adolescentes ana ritas, ea propter tantam coniunctionem a nitatis minor est putanda .sin autem scientia est quaesita ; quis rat minus peritas,quam is, qui paucis illis Lebus in rerulegium uenerat e qui etiam tibi erat magis obstrictas benisis recenti, cum si, fratrem uxoris tuae, fratri tuo sermano antelarum uidebat . etsi in eo prouidisti, ne rater te accusare posset. hanc tu igitur dedicasionem a pellas, ad qua n. non collegis m, non honoribus populio ανm pontificem , non denique adolescentem quemquam dum haberes in collagio Iamiliarismos, adhibere

potui te assuit is, si modo assuit, quem tu impulisti, δε-

mrrogauit, mater coegis.

VI o ε τ ε igitum, pontifices, quidstatuatis in ea

caussa de omnium fortunis. vero ne,pontifices, putatis, se is postem tenuerit, aliquid dixerit, domum unis sicuiusque consecrare pose: an istae dedicationes , σι emplorum, O delubrorum reliIones ad honorem de rum immortalium sne ulla ciuium calami alea maioriabus nostris constitutae sunt e en inuentus tribunus pl. qui, consularibus copiis instructus, omni impetu furoris in eum ι iuem i, ruerit, quem perculsi,m ipsa res'. suis manibus extolleret . quid, si quis similis istius c neque enimium deerant, qui mutari uelim aliquem mei di smilem, cui rest. non taurum beat, per uim a1 lixerit, domum eius per pontificem dedicarit; id uos ista auctoritate constituetis nutum esse oportere Dicitis, quem reperiet poui rem ' QVid ρ O tribunus pl. idem es non potes pontifex λ M. Drusus illa,clarii mus u ir, tribunus pl. poni, sex si it . ergo si is . Caepionis, inimisisti ,posuM a diam renuisset, ei pauca ne balecisset, aedes caepionis Getit dedicatae e ihil loquor deponti Oio iure nihil de ipsit uerbis dedicationis nihil de religione, caerimoniys: non dis uti me sise ea , quae, etiam se birem , dis

mularem, .ealys molestus. bis etiam curiosius videreri

etsi es urent multa ex uesra disciplina, quae etiam ad nostro aures saepepermanant. possem teneri in dedica-

tione oportere ideo raudisse templi. ibi enim pomi est, uti templi aditus est, ct ualuae . ambulationis postes nemostmquam im it in dedicando. simulacrum autem,

aut aram si dedicasti,siniereligione loco moueri potes. iam hoc dicere tibi non licebit, quoniam pontificem ponem tenui dixi si . Quamquam quid ego de dedic tione loquar aut quid de uviro iure, o religione, comira quam propo se rara, disputabo' ego uerosi omniasollemnibus uerbis, ueteribus, priscis innitutis acta esse

diceremtamen mere . tum defenderem. An, cum tu e

ius ciuis discessu, cuius unius opera Annus,atque omnes boni ciuitatem eo incolhmem toties iudicassent. προτρsam taeterrimo latrocinio cum duobus scelerati mis consalibus remp. teneres; domum eius, qui patrium a sisti uatam perire suo nomine noluisset, per pontificem alia quem dedi es: posset recreata re'. ustinere edate de hac religione aditum, pontifices: iam nullum fortunis ramunibus exitum reperietis .au, spoliem tenνe. it pontifexer uerba, ad religionem deorum rimortalium composita ad perniciem ciuium trannulerit, dialebis ad iniuriam nome sancti 1simum religionis: si tribunus pl. 3 ei bis non minus prisiis , o paene flanmibus bona ciuis cum tam cooc rarit, non valebite atqui C. Atinius patrum memoria bona in Metelli, qui eum ex stratu te

277쪽

o Commentarius p. Manutis

sim lacerat, aut tui Q. Metelle, mi P. fortat, pro Mutui P. Scipio, conpecrauit, mulo so in roris hibito r. tibicine. quid tum mimiae furor tribuni pl.d: sex nonnullis ueterum temporum exemplis isto

in Metello fuit, siummo illi, o clarismo uiro e certe non

sint. Vidimus hoc idem cn. lentulo cenori tribunum facere: numquid igitur is bona Irituli religione obligauit e Sed quid ego ceteros e tu,tu,inquam,capis uel to, eontione aduocata, foculo posito, bona tui Gabinis,

cui regna omnia Syrorum, rabum, Persarum don

ras Uecrasi . quodsi tum nihil est actum: quid in meis bonis agi potuit sinen ratum : cur ille gurges, beluisus tecum simul resp. sanguinem, ad caelum tamen eri

struxit uilla in Tusculano uisceribus aeraris : mihi mear,uinas, quarum ego similcm totam urbem esse passus nosum, iat licere non licui. mitto Gabinium,quid ψ exemrio tuo Dona tua non ne L. Ninnius, uir omnium fortis. mus, atque optimus , consecrauit e quodsi, quia ad te pertinet, ratum esse negas oportore te iura consiluituis praeclaro tribunatu tuo, quibus in te conuersis recusans alios euerteres 'sinisa consecratio te tima est: PHe , quod profanum in tuis bonis es D te aurensirer xio niarum habet ius, dedistis est reo Hod quid reto sida tua tum obtestatis tibicinis e quid foculus ' quid preces quid prisca uerba uolucrunte ementini, fauere ab si deorum immortalium numine ad homintim timorem,oluisti e nam,si est illud ratum : Mitto Gabinium: tua inmus certe, o quidquid babes aliud, es cereri consscrarum .sin ille ludus fuit et quid te impurius ,qui religiones κ nes pollueris aut ementiendo, auostuprando ' Iim Dreor, inquit, in Gabinio me nefarium fuisse. Dine u

despoenam illam , a te in alium is itutam, in teipsum e conuersam. Sed homo, omnium scelerem flagiti xumq. documentum, quod in Gabinio fateris, cuias is sudicitiam pueritiae, ubidines adolescentiae, dedecus et aegestatem reliquae uitae, latrocinium consulatus uidi mus, cui ne ista quidem iis calamitas iniuria potuit a ridere, id in me infirmas, Ograuius esse dicis, quo uno adolescente, quam quod cοπι ione tota teste effecisti. Dedi otio magnam, inquit, habet religionem. Non ne uobis Numa Poempilius uidetur loqui discite oratio nem, ponti sinuos flamines: etiam tu rex disie a gentili tuorinuamquam ille gentem isto reliquit oed tamen disce absumine religionibus dedito, iusto, tum omnium relui

num perito. Quicthi dedisatione non ncoquis dici et qui , O quomodo.sκaeritur e an tu haec ita confundis, perturba t,quicumque uelit, quod uelis, 1 o modo uelitipossit dedicare e quis eras tu, qui dedicabas 3 quo iure equa leget quo exemplo quantestate λ ubi te iniret populus praefecerat e video erum esse legem uel

rem nil uniciam, quae vetet iniussu plebis aedes, terra . aram consecrare . neque tum hoc ille a Papirius , sia

hanc legem rogastis, sensit: nequesuspicatui est fore priculum, ne domicilia, aut possessiones indemnatorum criuium c secrarentur . neque eon Hori fas erat, neque qui uam fecerat: neque erat caussa cur prohibendo non tam deterrere uiaseretur, quam a onere .sed, quia consscrabantur actis,non priuatorum domi lia,sed quae secro nomina tur ; consecrabantur ri,non ita ut nostra

praedia, si quis uesset, sed ut taperat onagros dehostibus

e aptos consecraret ; statuebantur arae , vae religiout

allerreat, ipsos loco essent consecratae: haec , nisi plessi fisset, si uerti t. quae si tu interpretaris de no Iris

stodibus atque agrisscripta esse, non repugno: sed qη-ro,quae lex lata sit, ut tu meas aedes consecrares; ubitibi haec potestas daeam; quo iure feceris. η' e o mcdereisone, sed de bonis omniam no rum, nec deponi sitio, sed de iure publico distum. Iex Papisia uetat aedes iniussu plebis coasiecrari . hisae hae de nostris aedibus , ac non da publisis templis. unum ostende verbum mo crationis in ipsa tua lege :si illa lex est , ac non uox siel ris, O crudelitatis tuas quodsi tibi tum in illo rei pota fragio omnia in mentem uenise potonem, aut se tuus scriptor in illo incendio ciuitatis non si Paphas cum Pylant f exsulibus, ct cum legaris regist sera ,sed ua cisa notibi ista non ita ,sedportenta conseriberet: Ges omnia si minus re, at uerbis legitimis consecutus. scd uno tempore cauti esse ant pecuniarum ; foedera feriebantur prouinciarum ; regum appellationes venales

rarit ; servorum omnium uicatis celebrabatur tota ur

be descriptio; Himici invariam reconciliabantis; imperia asscribebaritur nouae iuuentuti; a Seio uenenummi eroparabatur; de Cn. mpeio propugnatore o cusode imperat , interficiendo consilia inibantur; sinarus nequid esset; ut lugerent bonisemper; ut capta restonsulum proditione, ut tribunicia teneretur baec cum tori tantaq Vrrentur, non misum es, prasrtim in furora

Gnimi, O caecitate, multa illum te sis disse.

NATIO

VERO antra, Verbone, quod mendosen duxi. ustatum auten ,Vero: ut, Vero, inquam,Brute. Totus hic locus male antea distinguebatur: inose interpunxi. Verone pontisces putatis, ii isDstem tenuerit, di aliquid dixerit, domum uniuscuiusque consecrare posses an istae dedicationcsn teni forum, & delubrorum rcligiones ad honorem deorum immortalium sine ulla ciuium calamitate a maioribus nostris constitutae sent: est inuentus tribunus pl. qui consalaribus corijs instructus, Omni impetu fit roris in eum ciuem irrucrit. quem perculsum ipsa resp. sitis manibus extolleret ' Quod etiam legitur, ii is possem tenuerit, malim, si quis: ut generaliter dicatur: in quo certe uis maior esset. INIMICI sui, I cxo tas inter eos inimicitias ex occasione annuli aurei in auctione empti, Plinius ait. N E M o Dmqvam tenuit. lambulatio enim templum non est,ncque templi pars. SIN B religione loco moueripotest .l auferatair simulacriam, aut ara Libertatis: si modo ea sint a te per pontificem dedicata. potest enim id fieri religione salua: aedes autem meas, non iure, non more dedicatae, mihi reddantur: siquidem ambulationis postos nomo umquam tennit in dedicando. HOC dicere tibi non licebit, i simulacrum, aut aram te per ponti licetndedicasse: cum iam dixeris, ipsam pontificem non simulacrum, aut aram,sed ambulationis polim in mearum aedium dedicatione tenuisse. Dixis Ti. I supra: Pontilex, inquit, assisit. LOM ARλlmagis placeret, loquor: α disputo. 'ro disputa- ΛC τ A esse diceremi quae acta esse nego. PFRi-

278쪽

In Orationem pro domo sua adponi. 26 7

3 a discesti enim, ne patriam indiscrimere adducerE: quod tu cum tuis sit illi tibii noluerim. DATE dehac inme aditum, 1 ad similem religionem. s hanc dedicandi rationem feris i m im tribunus pl. alicui erit inimicus, eius bona consecrabit. PAspaene iisdim, quibus utuntur pontifices ad consecrandum. NON u-vra osten: debere, probat sequentibus exemplis. C. Ari Ni v sue Labm,tribunus pl. Di tome lis tax. M E T t L Ll Macedon ei. Plinius histo m nar aesit, , .... -l NςDNm appςllat, non clerem, qui iam poterat: ut ex oratione in Vatianium di igitur. sed Nepoti proauus, non alius, Maccdonicus fisit, duobus inter utrumque interiectis M tellis, Balearico Macedonici filio, & Nepote Balearici, huius Q. Metelli Nepotis patre. est igitur L. P ', , t i uricus est: cui si Macedonicus avus, maternus filii. PROAVi, I, in Metellus Pius, Numidici filius adoptauit: itaque Scipio Metellus interdum appellatur. Pronepos Macedonici esse potuit, matre natus, cui pater sierit aliquis ex Mace. 2nici idiis, aut urater ex filiabus aliqua. in orationc post Red. ad .ir. & in sen. Metellarum filii Luculli: Tullis, Scipiones. FocvLo positore Rosiris adhibitost Hume. l quod solemne erat in sacrificiis conditio aut line sic recto non erat. Plinius lib.xxii. c. . Inuenio ap ud auctores, eundem honorem adstantibus Mario, & Catulo cos. praetextatuin immolasse ad tibicinem, iaculo posito. FRA Nou fuit. l quia consecratio illa non ualuit:&bona sua Metellus, quamquam consecrata, possedit. CN . LEN rvLo mi it censor fuit cum L. Gellio, sex annis ante Cicer is, m . x inquinii vitis p nxiis . AD caram tam ex buxituistini 1 tale, . sup ntςm, pro S tio: Villam aedificare in oculis omnium tauiat'gurium ut iam uideatur esse illa uilla , quam ipse tribunus pi pictam olim in concionibus explicabat, quo tortissimum, ac sium mum ciuem in inuidiam homo castiis ac non cupidus uocaret . In Pisonem: Permut tiones ad hunc Tusculanum montem instru Vis CERI Bus aerare: l pecunia publica quam tu es, lege de prouinciis lata. sempiam ex aerario dederas, tam tu Syriae proconsuli suturo, Hoc est quod proxime dixit, Hesuatust lim simul reis'. sanguinem. CONSECRATIol bonorum. DEDIC Trol templi, simulacra, arae, similium. S i . E s T illud ratum: l de aedibus meis a te Libertati eon ecratis. Mi Tro Gabinium: l cuius a te bona consecrata sunt: nec tamen ea consecratio ualuit. CE- qui, ualcre consecrationem debere, lodo ais, modo negas. S rvpRANDol cum Bonae deae puluinaribus stuprum intuleris. I M GN

Mol in consecrandis Gabinii bonis. Iva mi in Gabinium. Iste simi , L Nisi o

N o D in GabM: Diem, 1 te nefarium fuisse, cuin eius bona consecrasti. ID. 1 N me is firmas nrinad- au de mearum aedium consecratione. GRA v I v S magis ualere oportere. VNoad ymi l pontifice: ouem adhibuisti ad meae domus dedicationem. CONCIONE tota teste 3 eum. MAGNAM re .l maiorem, quam consecratio: itaque malis obserduo flamines af erunt, qui cum conmio pontificum de Ciceronis. moi dicar t, L. Lentulus flamen Martialis, ct Sex. Caesar flamen Quirinalis: ut in orat. de Harusip. resp. T v I ε I lauatum appestat, cacrorum regem: ut in eadcin oratione. A. GENri Lx tuo I ab Uricio. rio Cl a te factum in domo eluis indemnati. SENSIT: l nanissenssset, uetuisset Amri, - ri ' --οl si ς hostibus eapto, de eonta Papirius sensti Tu v s foriptori Sex. Clodius supra. CVM

ORATIO

A T, quantasit uis humo Papiriolem in

tali, non quatim tu afers, sceleris pisamos oras./Marcius censor H m Concordiae fererat,idq.ni publico collocarat. hoc si um c. alius cenormiscariam transulisset insegium uestrum co seu t,num Did esse caussae videretur, crum Hygnam curiam' conrdiae dedicaret Quaeso, pontificetio hominem cum

mane, er tempus cum te portio rem cum re compa

nate. i reeratsumma modestia, e grauitate censore hic tribunusn scelere audacia figulari . tempus illud erat tranquillum, o in Ebertate poputi, O gubernati nepositum sienaitis: tuum porro tem us libertare popu-b oppressa, senatus auctortiate deicta. res illa plena iustis ae, sapicntiae i itaris: censor rei penes quem maiores nostri, id quod lusustulisti, iudicium sienarus de unitate esse uol erant, concordiae signum Dolabat in curia, curiamq. ei deae dedicare. praeclara uoluuias, a que omni lacide duna : perscribere enisse amburabatis,

ulmestidiis dissensionis tentiae dicerentur,ssidem ipsa ac templumpublici consiti, religione Concordiae

deuinaisset. tu, cum serra, cura metu, cum edictis, eum priuileg s, cum praesentibus copys perditorum, avemtis exercitus terrore, ominis, consulum socierate, er OrioDedere eruitute ppress m riuitatem teneres,

Libertatis signumposuisti magis ad ludibrium imptidentiae, quam adsimulationem religionis. illa in caria, Faepoterat, sine cuiusquam incommodo destiabar: tu is c uis optime derep. meriti cruore, ac paene ossibushMu cram non libertatis publicae, sita licentiae coci a sei. a que iure tamen ad collegiam retulit: tu ad quem rethidii

siquid deliberares;siquid tibi au plantam, aut i si tuendum Didet relizi,ne domestica; tuMen instituto c Ll a terorum

279쪽

168 Commentarii

terarum vetere adponti on Ouli Js: nouum dei iram ita in urbis clarismo loco. nefando quodam atque inaudito instituto inchoares, refertatim ad acerdotes publicos nρn putas arsi codigium pontificum adhibendo non uidebat tiri nemo ne horum tibi idoneua uisus es,quι

aetate, honore, auctoritate antecellunt, ut cum eo deis, cationem communicares quorum quidem tu non conmtempsisti ,se spertimuisti dignita p. an tu auderes qua

rere ex P. Seractis,aut ex M Lucullo 3, quorum ego consilio, aliueauctoritate remp. consul ex vestris manibus, ac faucibus eripui, quibusnam uerbis, aut quo ritu, psimi in hoc dico, ciuis domum constecrares; deinde ciuis eius, cui princeps sienatus, i etiam ordines omnes, i de Italia tota post cun De gentes testim dum huius umbis, atque imperii e servati dedissent e quid diceres, o nefanda O reicio a labes ciuitatis ρ ades ades Lucu te eruili,dam dedico domum Ciceronis, ut mihi praeeatis, postemq. teneatis .estu quidem cum audacia, tum impudentia simulariota tibi tamen oculi, uultus, ve ba cecidissenticum te uiri, quisua es tare personam populi R. at pie ctoritatem imperi' sustinerent, uerbis

grauisimis perterruit ut neque bifas esse dixissem fi

rori intoresse tuo atque in patriae parricidro scelere. quae cum uideres, tam te adtuhm a em non delectam a te, sed relictum a ceteris conruituti qvcm ego tamen credos est ortus ab illis quos memoriae proditum est,ab

ipso Hercule, pei functo iam laboribus saga didicisse, in

nisi fortis aerumnis nonica crudele sulse, ut in uiui, o iam pirantis caput bsessumstis manibus imponeret qui aut nihil dixit ; aut, si fecit, omnino poenam hanc maternae temeritatis tulit, ut mutam in diacto perstnam, nomemq. praeber et : aut, se dixit aliquiduerbis haesitantibus, piarem . trem bota manu tetigit, cera te nihil rite, nihil caste, nihil more, institutoq. perfecit. viderat ille Murenam uitricum suum,consulem designat m, ad me conflarem cum callobro bus conmunis exit' indicia asserere: audierat ex illo,st a me bis fulmi accepisse, separatim semel, iterum cum uniuersis q'ire quisent, qui existima repol , huic nouo pontifici prima a luet post ac dotium initum religi em Miarismi, vocemq. mittenti , nono linguam obmutuisse, manum obtorpuisse, O mentem debilitatam metu concidisse enae artim cum ex collegis tanto non regem, non reinem, non pontificem uideret , eri q. particeps clieni sceleris inuitus cogeretur , Ograui . poenasonitatis impurissmae sustineret. Sed, ut retiertar ad iuspublicum uinduandum, quod ipsi pontifices sol per non solum ad suas caerimonias,sed etiam ad populi iussu a commodatiorent ; haberis in con retares uestris, C. Cassium censor signo concordiae sic do minuti cum cogerim resul se, esse M. Aemilium pontifcem Maaimum pro collegio reston ei nisi eum populus R, nominatim praefecisset, atque eius iussu saceret. non videri ea recte possie dedicini. id γ eum Diama, Io V salis simmo loco natasarum Vacerdotio praedita, T. Flaminino. meretro cos. σω aediculam, e puluinar sub Dio sacro dedi set , noneam remex

adictoritate enatas ad hoc collegium sex. Iulius praetor retulὰρ cum P. Scaei ola pontifex maiisas collegis

a pondit; quod in loco Dblico Licinia C. F. Hiussu ρο- puli dedicasset, sacrum non uideri esse . quam quidem reth qnantasi eritate, Pantap di extis senatus si

as P. Manutij

d tisne' torturbano curaret, ne id furum esset ut, quae esse at huisae sit in Diaptae litterae, Perentur e O tempora in mores . tum ce

sorem, hominem sancti um, in citrum concordiae dedica reponi ces m templo inaugurato prohibuerrent; post autem senatus in loco a Iuno tonsiecratam eam a ram rotundam ex auctoritate pontificum censuit, neque ullam est pastos ex ea dedicatione litterarum exstare monumentum: tu, procella patriae, turba, ac tempes pacis, atque otii, quod in naufragio rei p. tenebris fu sit, demerso populo I b euerso, atque eiectosenatu,drrv ris ita caris; religione omni violata e . rantum n mine contamisaris; in ciuis huiusce aedibus, in urbe, quam suis taboribus ac periculis conseruasset monummtum deletae resp. collocaris ad equitum norum, ad dolorem bonorum omnium ,subutoq. 0,Catuli nomine incideris; id iterasti remp. diritius, quam quoad mecum simul expulsa careret his moenibus lege laturum si, ponti presi neque is,cui licuit, neque id, quod fas fuit dedicauit: quid me attinet iam ii κd tertium, quod' posueram, docere, non js institutis , ac vobis, quibus caeriinoniae postulant, dedicasse in dixi a principio, m-hil desacris, nihil de absiondito impe pontimum dictu rum . quae sunt adhuc a me de iure dedicandi dii utata. non sunt quae ita ex occulto eliquo genere litterarum , sedsumpta de medio ex rebus palam ter m. 'matus -ctis, ad collamumq. dela is, ex S.C. ex lege. illa meri ra iam uestra fuit, quid dici, q' id praelipere, quid tan ei, quid teneri ius fuerit. 'fae se omnia ex Corencani scientia, uiperitismus pontis fuisse dicitur, amesese constareat aisse M. Horatius illa Pulvillus, qui,cum eius dedicationem multi propter in idi fictis religi nibus impedirent, restitit, o constanti mente C pitolium dedi eauit, ,hi Unodi altitui dedicasioni prae-fibi et, tamen ire scelerereligio μω valeret : nedum re leat id, quod imperitus adolescens, nouas saccia' Dro' risprecibus, matris minis adductus, ignarus, multus,

sine collegis, siue liberis. sine auctore sine scriptore, se Ttis, mente, ac lingua titubarate fecit dicatur: praesertim cum iste impurus, atque impius hostis omium rei gionum, qui contra fas inter utros saepe mulier, riter

mulieres uirpiissis, ageret illam rem ita raptim, tu θbrerente, ut vel remens, neque u , volve lingua consi fieret.delatum tum ess ad vos ponti ces,et post omnium sermone celebratum, qtiemadmodum ine prae sieras verbis, omnibus ob cenis . identidem sei e reuocando , dubit res, timensi lar sitans. omnia aliter, M vos in m numentis habetis, e r pronunciarit, fecerit. brod quidem misi me mirum est, in toto selire tantaq d cutiane audaciae quidem locum ad timore compriinendum

fuisse. etenim, nemo umquam nardo tam barba: s, atq'e manis uit, qui, cum ira spoliasset, deinde seram aliquam in litoredeserto, omni ssimulatus, aut ollionealiqua consecraret non horrere: animo , cum d uinum numen scelere Molatum placare precibus erier tur: qua LN dcm istum perturbatione mentis, omnium templorum, atque tectorwm totiusq. urbis praedone ,

fui se censetis, cxm pro detestari e tot sitierum unam aram ne ante consecrare: λ non poterat ullo modo quamquam O insolentia dominatus extulerat animos, rat incredibili armatus audacia nou in agendo mere, aesae peccosi praesertim illa pontifice, o magistro, qui cogeretur docere, ante quam ipsi didicisset. magna uis es cum

280쪽

In Orationem pro domo Ima ad poni. 26 9

is uri talium Dominea t&m uero in ipsi re p. is immortales ,sporum templar a custodem.

α'iisdem celeratis epulsium cum uitare , exsus templis in eius ac Mi immigrarem bant: ita istius

imi ecordissimi ni tem cura, metu . terrebant. res uero publica, quamquam erat exter nata mecum, tam .

Euersalaturante oculo' exterminatoris succi ab istius D mmato, atque ignito furore iam tum meises repetebat . v re, quid est mirum, si iste metu, si furore insunctus, sitiespraeceps, neque m 4κLu caerimonio m sequiinquo uerbum resim Allemne potuit ori e sed aecum ita sint,pontifices, reuocate iam animos uestras ab hac ubtili nostra di putatione ad uniuersam remp qua antea cum uirisfortibus multis, in hac uero caussa solis udris ceruisi cis Uinetis. uobis uniuers senati spe petua auctoritas, cui uobismet ipsi naestratissimi semper in mea causa praefuistis; vobis Italiae magiscentisii s ille motus , municipioru q. concursus; uobi

campus, centuriarum. una uox omnium, quarum uos

p. incipes,utque auctore uinis; uobis omnessocietates, omnes ori es, omnes, qui aut re, aut sipe daenique furaborat. o te iser et meum duritate usurium, is

rictum non modo comm um, nerum etiam comtuenda .

tum esse arbitrantur. denique ipsit ij immortales, qui hanc urbem,atque hoc imperium tuentur,ut Ot oniis burgentibus posteritatis per plenum, diuino ni e num ne esse rei' iaditum, iccirco 1nihi uidentur fructa mi um Nilus, O gratulationis meae ad sitorum sacerdo um potestatem, iudiciums reuoc se . hec st enim redi tus, pontifices, haec restitutio, in domo insedibus, in ris, in focis, in s penatibus recuperandis. quorum sit e suis sceleratismis manibus tecta, sidos conuellit; ducibusq. confulsibus tamquam urbe a, hoc unam domum, quasi acerrimi propuIrasoris ,sibi delendam putauit: tamen illi dij penates ac fami lares merper votis mcara mum mecum aintroiicuti.

EXPLANA ΤΙ Ο

NON aualem tu affers, i in dedicationes mearum aestum. ID quod lusustulisti, I in Pisonem:

eodem homine, in stupris inauditis nefariisq. uersato, uetus illa inagistra pudoris, & modestiae, suus ritas censoria sublata est. De quo uide Pedianum. I v DI C I v Μ senatus esse aqluerunt,t de dignitate. de legendo senatu, aut eliciendis quia censore non probaremur. A η ε Ν τ i s f C re ritoro sextio. Qui suadi nitatemisonam populi manioriquc auctoritatem imper suam ' ,

Lia: Qui nodilum coniuiliis suis, sed etiam specie ipse dignitatem reip. sustinent, A D tuur et , Iad iratae uxoris tuae pontificem. Si. set quust quod eius nomen indicat. oriis: de quibus supra diximus. I N uirifortis aeri nisi in meis aerumnis: cum&HerculeIpse uix Iti simu aerumnas tulςrit: cui quasi gratiam, 'b sacra ab illo cognita,xe renarius Nati , uideretur, si uiri sortis aerumnosi misericordiain cap h cap t Iin mea aedes me uiuo, adhuc spirante. vvs Tu Mi sisnui' de busto meretricis ablatum. PONERET. t tamq iam signum libertatis. Aur nisu dixit; l cum prisca solemniacue uerba dici oportereti s i . p ε C i r,' si dedicauit sinς ullis uerbis. M A T N A s i meritus i main enim coegit. quod supr legitur. infra uero: Nouux Acados,sororis Precibus, matris minis adductus. S E p

αλ iii j. V e de ambitu, Cicerone defendente, est bsolutus quae exstat oratio. Curine s. 1 Catilinae temporibus. MANvMI io tenendo roste. VIDERxτ, lulit Acis Nisi Heriit Clodiani. Coc E RE Tu Ril a matre. AFF i N i T.A T r si quod se teresset uxoris Clodii. I M pvRi s S i M A E. propter Clodium, hominem impurissimum. AD ,. publii hin uinctiandum, Idican lim, non intelligat: cum praesertim haud ita multa Post dicatur: Quae sunt adbuca medidi candi disputata. M. AEMIO v M poni. max.l opinor cum esse, ianno V.C.Dxc. cum C. P

pillio conses fuit, quinqu nio antecen res M. Valerium Messallam , de C. nominatur. Si quis tamen eius patrem, qui sexies princeps atus tui iisnificari malit,quem iis censoribus extrema senectute suisse necta est: non contendam. nam si sexies, ut historiae narrant,suit,quocum honore aetatum,nis post consulatum, uerisimilc non uidetur: ad censores Mesullam ginum uitam perduxit. E A remi cum loquatur de uno Concordiae signo; quem locum habeat: non uideo. tollerem, si cum opinione mea uel unus consenti tantiqvu libςr Mdo id in d/ς tiunt: unus luit ursini habet, Eo, pro La. IN templa i lugurato 1 in curia Hostilia: quae tem merat. licet non Acra. Est autem templum locus in caelo, uel in terra , conceptis uerbis ab augure definitus. ideo auguratum, telisauguratum diccbatur. Varro lib. vi. dclin. lat. IN loca auguso Hostilia: in qua simulamim illud dedicari pontisces probi bucrunt. C o N S E c R A T A Mconsecratam, uerum etiam de limam: sequitur mim, Neque ullum est passus ex ea dedit ione exstare monumentum. A quo autem consecratam,ta dedicatami ab co scilicet, cui non liceret , ut a tribuno pl. aut a praetore,nullia adhibito pontui . tiam sim uua ex auctoritate pontificum aram cam tollendam censuit. Rat P. tantum: ηuael ' pro, Tanium, ii, Tamen , legaturi, tortasse rectius. Hritu Sculse ipsum haci dicens indicaliat. AD equitum uotam, i cur hoc tortatic quia Cicero e luctui loco natus. mendi tamen suspicione non careo. I N C t D e Ri a I tuo nomine micri yto statis. N aov LG, cui cui , neque id, quod sit suit, i non licuit Clodio dinica re: nec fas fuit dedicare domum me eum praes rim punii sex in . , quem astibuit. Postum ambulationis a uerit in ac Licando:

SEARCH

MENU NAVIGATION