장음표시 사용
171쪽
huc me perpetud reuocaret, Aristotelico organo totum me denuo dedidi:diligenter obseruaui: publice, ut maioris diligentiae necessitatem mihi ipsi imponerem, explicavi: falsis etiam laudibus, quas tum veras arbitrabar, exornavi: Et quanuis nihil adhuc solidae utilit iis tota compositione Logicorum Aristoteleorum ce nerem , aliquid tamen in partibus quibusdam deprehendi.Quare non desperavi. Imo vero omnes omnium libros,qui de hac arte editi essent,curiose pervestigaui: multos & latin E & graece conscriptos reperi: unu etiam Hebraic ἡ,ex recetioribus Hebraeis: In quibus omnibus nihil nisi Aristotelicae huius Logicae contractas quasidam sententias reperiebam: viam, quae ad usum auceret commodiorem non reperiebam:Pauci quidam nonnihil in partibus quibusdam reprehendebant: summam tamen uniuersae confusionis sequebantur: nullum usum quod caput tamen rei fuerat in aperiebant. Vnus Agricola voluit aliquid hic melius, quam potuit: Incidi tandem in Galeni librum de Decretis Hippocratis & Pl tonis: decreta Dialectica admiratus sum: tum illud per mihi mirum fuit quod in illa Dialecticae laudis contemtione , Galenus Hippocrati, quem ut deum quendam coleretmon Aristotelem,quem artis huius inuentorem& perfectorem credideram, sed Platonem, tanquam in hac arte,philosophorum omnium principem compar ret. Sed tamen hac Hippocratis de Platonis compar tione non tam sum satiatus, quam excitatus ad omnes Platonis dialogos, qui de Dialectica aliquid praeciperent, perlegendum, Hic, ut verum latear,optatissimus mihi & gratissimus salutis portus fuit: Lx Socratis enim sermonibus generalem illam rationis humanae facultatem, percepi idem esse disserere dc ratione uti partitionem inuentionis ὀc dispositionis, logicam effeeo noui: Sed praeterea,quod omniti maximum fuit, vi- di regulam Categoricae methodi tum varia variis locis de argumentorum generibus seria de utilia praecepta
didici: Id etiam in Platone valde probaui, de amavi,
172쪽
ANIMA D. LIB. IIII. quod Socrates infalsis opinionibus refelledis, id unum
maxime sibi proponeret, ut eas, quas contra da sputaret, a sensibus opinionum, & testimoniis hominum auoc ret, traduceresque ad qquitatem animi & libertatem iudicii:quia philosophis stultum esse censeret, hominum sententiis, quae plerunque fallaces essent & mendaces,
potius temere commoueri, quam rei cognitae,& ex omnibus caussis perceptae constanter assentiri. Quid plura coepi egomet mecum cum alio enim id mihi religiosum fuisset sic cogitare: Hem Z quid vetat paulisper σωκροπίω, & omissa Aristotelica authoritate, quaerere, ver e sit & propria Dialecticae haec doctrina 3 Fortasse enim philosophus iste sua nos authoritate decepit: ut mirum esse mihi diutius non debeat, si fructum, qui nullus inesset, in iis libris non inuenerim. Quid si commentitia sit i sta doctrina 3 nonne frustra me torqueo Sccrucio,vt e sterili & arido solo fruges capiamὶ Sic itaque animatus, & sacris Aristoteleae superstitionis tantisper exemptus, ad Aristotelici Organi lectionem redii, ut intelligerem, qualis esset Aristotelea Logica: Quaesui primum ex illa Platonica categoricae methodi regula summum Logicae facultatis & generalissimum finem 'definitionem primam, qua mihi definiretur ars bene' disserendi, tam generaliter & late, quam pateat illud, uti ratione: In logico organo definitionem, repetito
opere uniuerso,non reperi. commemini tum Dialecticae partitionis de inuentione & dispositione. Et cum tantam lucem, tamque mentis humanae in inueniendo &disponendo propriam, studiosus essem contemplatus& admiratus,ad Aristotelicam Logicam conuersus o
stupui: chaos quoddam mihi videre visus sum: sic imuentionis dispositionisque partes inter se sine definiti nibus,sine partitionibus,sine popularibus x perspicuis
exemplis confusas animaduerti: ac tum me falsa scholasticae opinionis persuasione deceptum cognoui. Ignm
scite mihi,quicunque ista audieritis, si veci & simplicia ter vobiscum loquor: duo me tum gaudio exultasse, qua
173쪽
qua laetitia affectum esse, qua animi voluptate percuti sum creditis Magnum enim sapientiae fundamentum . mihi iactum existimavi, quod tam crassae ignorationis caligine solutus essem : & me, quod scholastica sophis mala didiceram, nihil sapientiae consecutum intelligerem. Siquidem rectὰ Horatius:
Virtus si vitium fugem. Cr sapientia prismi,
Stultitia caruisse.- Antea mihi videbar onus Aetna grauius sustineter Sic falsa persuasione vexabar, quod Aristotelicam Logicam & perfectissimam esse, ic persectissime doceri,
atque exerceri credere: Et cum ea tota cognita,& scholasticis clamoribus vehementer clamata nullam vim Logicae,nullumque usum percepissem,ingenio ad mis riam damnato me natum arbitrabar: Itaque pro tanto tam gratae liberationis munere, Deo Opt. Max. gratias immortales, nomine Platonis habui, quod eum mihi nauclerum praebuisset, per quem ex tam longinqua iactatione, tot fluctibus , tot tempestatibus ercptus, tandem incolumis aut portum attingerem, aut certe propinquam terram aspicerem. Ex eo autem tempore multos iam assiduos annos Dialecticam disquisitionem ibiam docendo, meditando, scribendo, id est usum, verae artis parentem, magistrum, effectorem, arbitrum, hae planiore dc apertiore via persequor: Ac quavis magnis teporum calamitatibus amictus, maioribus hominum calaniis etia vexatus, grauissimis interdictis,quicquam de hac re aut docere aut scribere prohiberer: animo tamen & studio institutum tam sanetiim,tam Reipublicae salutare, ac communibus studiis tam vehemeter pros turum nunquam intermisi: Aliquid quotidie non solum studium, sea aetas,sed tempus,sed ipla rerum natura,sed usus denique demostrat,quod fuerat nobis occultum:&spero Dei Opt. Max. gratia aliquando futurum,ut quod tantis Iabotibus ac studiis affectum persequimur,perse- etiam atque absolutu gaudeamus: Sed omnis etiam mali medicinam apud Aristoteleas scholas longe grauissi-
174쪽
mam,in Aristotele ipso comperio, qui leges de materia artis,de forma artis, tam catholicas in posterioribus Α-nalyticis posuit, ut eas secutus, non possis omnes errores logici Organi non deprehendere: Et ista medicina adeo locis omnibus si sumus, & locas omnibus utemur. Habetis igitur, qui ista voluistis, quemadmodum ab Aristotelicis tenebris, ad hanc doctrinae lucem peruenerim.Nihil hic di sputo vobiscum: Imo vero ut noscatis,oro, si vobiscum nimium familiariter ago: si vos amice moneo: si Aristotelici morbi medicinam, qua curatus ipse sum, vobis non solum libenter, sed etiam liberaliter offero. Nec tamen Categoriarum librum Emanabus hominum, ebibliothecis magistrorum elici volo. Varro, Priscianus,Diomedes, Valla, Grammaticae discipulis in schola non praeseguntur, sed altercationibus eorum & contentionibus omissis, verissima ex his utilissima, id est catholica praecepta seliguntur & exprimutur: Nomen eorum tamen Grammaticorum per
manet. Sic in Logica faciamus de Categoriis: logicae
artis catholica seligamus, quibus authoritatem tribuamus: Libros veterum conseruemus, & ad eos, cum fuerat opus, recurramus: thilosophiamque ex eorum libris collectam,puram veramque doceamus.
175쪽
PHILOSOPHI AE PRO- .fessem, Animaduersionum Aristotelicarum liber quintus, in primum libri
DE INTERPRETATIONE. DCarolum Lotharingum Cardinalem.
ATEGORIAs sequuntur in organologico libri mρὶ E'ρμ έας, de Interpretatione: ad hos co siderados Aristotelis principia de materia artis,d'; serma artis, adhibeamus. Graecis liber unus hic est: tametsi Alexader Aphrodiseus quarto Philosophiet libro videtur citare duos Aristotelis in hoc argumeto libros,unum de affirmatione,alterum de enuntiatione: Et latini interpretes vulgo duos libros hic distinguunt: Duo igitur snihil enim ista res affert momenti) sunto. Videntur autem post Analytica, Topica, Elenchos conscripti:quia hi duo libri, libros illos tanquam prius scriptos citant: Inid vero videntur ex illis libris a recentiore aliquo collecti:Nam quae sere hic traduntur, eadem in Analyticis, Topicis, Elenchis exponuntur, ut suis locis dicetur: Et doctrinae plenioris gratia,
176쪽
ANIM A D. LIB. V. Icigratia lector ad illos libros remittitur: Denique ut categorematis Porphyri), sic huius magistri Interpretatione, logica carere potuit: siue fuerit alius author, qui postea ex alio collegerit, siue fuerit idem, qui bis idem tradere voluerit. Nec idem videtur Interpretationis, qui Categoriarum,author esse: In Categoriis eius, substantiae diuinae de sine potentia actus , in substantiarum genere nullae ponuntur: At hic appellantur non solum substantiae, sed etiam primae substantiae. Sed tamen quando, aut a quo scriptus sit liber, nihil interest. Titulus est E'ρμωμαρ. Qu.id igitur est Eρμuεια; Quauis in Topicis & Rhetoricis hoc verbum aliquando usurpetur, attamen in toto hoc libro nusquam est, nec quicquam ab eo coniugatui tantum abest,ut desiniatur: Et
videtur ab aliquo organi logici studioso, pro titulo nomen hoc praescriptum. Neque nouum est, in organo i gico propositas res non definiri Porphyrius titulum &caput libri sui m Mem Ορέ-is non definiuit: Categoricus author, titulum & caput libri sui, Categoriam non definiuit: Sic operis huius autho titulum & caput libri sui non definit. Hoc nouum non est in organo logico, sed usitatum & fere perpetuum. E Hul εια igitur,symbo lum & signum pro arbitrio positum, quo sensa mentis
explicamus: Sic enim nomen, verbum,oratio, enuntia
tio, symbola & signa secundum placitum videntur nominari. In hoc libro,& Ε, α μα ji author esset usus hoc verbo ) etiam nominata esset, quia his signis & notis
sensa mentis interpretamur. Interpretationem, notationem, sermonem, explicationem squae nominibus fit &verbis & orationeὶ significat: Et sic ἐρ αυευρ, interpres:& ἐμα ιυἐυε,titi, interpretari dicitur: Atque haec certe res est, quae initio, tanquam libri totius materia proponitur, dicendum esse quid nomen, Verbum, Oratio, enuntiatio, affirmatio, negatio: Tametsi affirmatio & negatio postant esse non symbola sed ipsa mentis senta,quae
mox dicentur. H c verὁ me E ndisciae doctrina, primo
dia Grammaticae de simplicium dictionum etymologia,
177쪽
deque earum syntaxi & oratione, complectitia r Nee alienum sit credere ex Aristotelis schola deductam ecse, cuius tempore nulla dum eiusmodi Grammaticae praecepta tradita fuerant: Veteres enim , quorum fuerunt Aristoteles quoque atque Theodectes est Quintilianus verba modo & nomina & coiunctiones tradiderunt: videlicet,quod in verbis vim sermonis,in nominibus materiam: quia alterum est quod loquimur , ait rum de quo loquimur. In coiunctionibus autem complexum esse iudicauerui: Hςc Qu.intilianus libro primo, qui idem ait etymologiam,Grammaticae partem,a Cicerone notationem dici, quia nomen eius inuenitur apud Aristotelem symbolum.Titulus igitur operis,materiam operi propositam ostendit etia E'ρμ ειαν artem videlicet, qua possumus sensa mentis & cogitata significare alteri & explicare. Sed haec de titulo satis: Singula iam
capita videamus & animaduertamus. Primo capite docetur animi sensa vel intelligentias, rerum similitudines esse: Qus vero sunt in voce,notas & signa sensem mentis esse: ut ea quae scributur,eorii quae sunt in voce: Sensa illa apud omnes eade esse,symbola & signa non eadem. Q ae ut vere dicta sunt, ita studiose sunt animaduertenda. Sensa mentis,id est ut Cicero loquitur intelligentiae visiones, seu visa per sensus in animis, ut Aristoteli placuit, mantur. Et ideo sunt rem similitudines:Et ut res ubique sunt e dem,sic mentis sensa sunt ubique eadem: Homo, quercus, lapis apud omne gentes sunt eadem, Ade iis animo notiones conceptae, sunt eaedem: Quς vero
proferatur & scribuntur, symbola & signa tantum sunt,
in aliis & aliis gentibus, lingua & sermone diuersis, alia subinde atque alia sunt: Similitudinis enim no sunt, sed symbola tantum & signa,pro hominum arbitrio,hoc vel
illud significantia: dlac dictio homo ex quatuor literis& duabus syllabis,rei,cuius symbolum & signum nobis est, imaginem, speciem,similitudinem ullam habet. Hoc dogma
178쪽
dogma ratum nobis esto,quo Dialecticae & Grammaticae lata differentia continetur, cum illa tota sit animi, eadEmque apud omnes gentes: haec tota symbolica, in voce & scriptura. Sensorum metis coliderationem reiicit author symbolicus ad doctrina de Anima,& symbola tantum sibi videtur proponere. Si sensorum tractatio intelligatur, quomodo per sensus in animis nostris, rerum similitudines & notitiae imprimantur, in libro de Anima proprius eius locus fuerit. Si vero putes adeo omnia mentis sensa a logicis artibus esse aliena, vehementer errabis:Nam tota Logica, est intelligentia mei iis , imo vero intelligentia intelligentiarum: hac enim caetera omnia percipiuntur & cognoscuntur, & tota sine symbolis interpretationis potest in animo consistere: LongEque fecit elegantius & Logicae conuenientius author Analyticus, qui interpretationis & enuntiationis mentionem nullam fecit, sed syllogismi genesim de analysim tribus terminis & propositionibus conclusit de terminavit: ad ista gramatica nominum, Verborum, orationis,enuntiationis symbola non descendit. Postremus est in primo capite locus animaduertendus , qui docet sensa & symbola, similiter modo simplicia este, sine vero falsove, modo composita & vera esse aut falsa. Qualis partitio fuit in Categoriis, categorematum, aliorum secundum complexionem, aliorum sine complexione. quorum illa neque veru, neque falsum significarent, haec autem significarent: Verum de hac doctrina iam diximus in Categoriis, verum & falsum transcen' detia esse, ut vulgus loquitur: ut simplicia sensa, nominavera aut falsa dici possunt, si verae sunt similitudines Mnotae:& categoricus author sic loquitur,cum ait,Homo non homo: & similiter, oppositorum alterum de quoliabet esse verum, alterum falsum. Quare partitionem hanc de vero & non vero distinguamus, ut antea verum Sc falsum,generalia esse,& hic specialiter accipi pro
vero,quod enuntiatione declaretur commodius tamen
esse, dc aptius ad usum, generalem significationem se-
179쪽
qui. Secundo& tertio capite simplicia smplicium sensorum sinibola definiuntur, nomen & verbum:iis detraque capitibus antiphasis, id est contradictio, per finitum d
infinitum nomen & verbum indicatur: Contradictionem hic appello generaliter, pro omni genere oppositionis,quae fit affirmatione & negatione eiusdem rei, stacut Analutico se cudo plurimis locis appellatur,sicuti in eo libro copiosus intelligetur: sed hac cotradictionem etiam exemplo & authoritate symbolici huius authoris facio qui in nis, Iustus,no iustus: homo, no homo, no appellat negationem: Sic enim ait in capite de pronuntiatis infinitis ad illam pronutiationem,omnis non homo non valet: cum docet non infinitionis notam,quae dicitur, addendam ad homo non ad omnis:) No enam dicendum est, Non omnis homo: sed negatio non homini adiungenda est: Ergo non homo, non iustus, & Gmilia infinita,quae dicuntur, negant quod homo,iustus, assirmant Et quod disseretur postea, negationes no esse, cum eo peruenerimus, id quale sit, aestimabitur: Neque cro solum negationes appellantur eo loco,sed in capiate de modificatis enuntiatis, possibile,non possibile: contingens,non contingens: quς ista nomina finita & intan ita sunt, appellantur oppositae dictiones,id est,si utare no verbo, contradictiones. Quinetiam antiphasis generaliter definitur pro omni affirmationis & negationis oppositione. Atque xbi species oppositionis tantum est, res & veritas nulla est. tamen antiphasis dicitur,ut posmea patebit: Atque antiphasis omnino proprie neFati
nis oppositionem significat: Et in hoc authore sphasis duobus locis idem est, quod κω potet,id est affirmatio:
firmans & negans :& saepe in tota Aristotelis Pnilom-phia id genus sermonis usurpatur, ut φαας, affirmatio:
ασίφασις, contra affirmationem, nempe negatio : sic enim αi τὸ significat aliquando contra, si cum alio componatur : Et author simbolicus in hoc libello locis decem
180쪽
cem & octo, antiphascos nomen pro qua uis assirmationis & negationis oppositione sic usurpat : Quare cum vocabula symbola sint, Sc antiphasis seu contradi-φo oppositionem significet omnem , quae fit affirmatione & negatione: significet inquam, vel in huius doctoris oratione tam multis locis : cumque negetur non
solum oratio , sed orationis pars , in his certe finitis Minfinitis vocabulis, s homo, non homo) quae dicuntur,
contradictionis species nobis erit: quod etiam categoricus author inter genera oppositorum recte vereque statuit: tametsi neque vere, neque recte in his esse a Dfirmationem & negationem negauit: Et lex eadem hic
adhibetur finiti & infiniti, seu nominis seu verbi, quae in Categoriis in illo genere oppositionis adhibita est: Illic enim docetur homo, non homo alterum semper esse verum, alterum falsum: hic dicitur infinitum seu nomen, seu verbum in quolibet esse ,& quod est,&quod non est quia quod homo non est, sit vel non sit, id certe est non homo: Quamobrem sipecies contradictionis hic est eadem scilicet, quae in Categoriis fuit. Est vero ridiculum & ineptum, quod casus nominum& verborum neque nomina dicantur, neque verba:
Hinc enim orta est stultitia nescio quae, primo Analytico reprehensa Sc damnata, tanquam obliquis casibus nominum, enuntiatio syllogistica nulla fieret: sicut Porphyrius & categoricus doctor categoremata& Categorias dicuntur in simplicibus dictionibus collocasse, tanquam nullus fieret syllogismus, nisi ex simplicibus terminis : qui error verissime refutatur Analytici primi capite tricesimo septimo. At non fit ex obliquo casa cum verbo sest) enuntiatio: Quid tum 3 an in enuntiatione obliquus casus iccirco esse non poterit 3 Non dixeris, Romae est: at Cicero est Romae, dicere poteris: Nec sequitur si casus obliqui, totum subiectum facere non possint, ut in parte aliqua enunti,tionis esse non possint. ineptiς istς totam Logicam confuderant. Qu.arto capite, compositorum intellectuum