장음표시 사용
191쪽
Nec tamen si rationem asserat, protinus cum eo disserendum fuerit: Nam si altercandi tantum & contrad cendi,non philosophandi studio moueatur,quid illi facias, in ratione vim tantum CSquirenti, & rebus ablu dis cooi tantum cupienti, cum tamen rem omnium rerum assurdissimam tueaturi Ergo & hunc omittamus. At si philosophus aliquis, docedi discendique cupidus,
in hanc opinionem seductus venerit, qui meliorem rationem sequi velit, huius ignorantia sanabilis est, ad eamque tota Aristotelis demonstratio, partam generaliter partim specialiter refellendum,conuertitur. Her esitus omnia vera faciebat: Agedum tam extremae opinionis defensor ac patrone, qui vis ηρα ν, dixeris prius utranque partem contradictionis esse veram: Lx- Periamur num tam veris sex Aristotelis rationibus lobefactari thesis tua, penitusque conuelli possit: quam falsis tibi captionibus est inducta & obfirmata . Vera est ais , antiphasis utraque: At inquam, cum loqueris,
cum ratiocinaris, nonne vocabulis, & argumentis at quid certum significas & declaras ' non autem contrarium conturbas ξ Si cocedis,utranque antiphasin veram non facis: si negas, tollis & orationis & rationis usum, quia certa mentis sensa, nec oratione denuntias, nec ratiocinatione definis:& ita Dialecticam, cuius te sciemtia praeclare inflauctum putas euertis: Tum vero totam rerum essentiam naturamque peruertis : nil nisi ance
tam accidentiam,quae adesse & abesse possit, relan uis: Deinde summam perturbationem inducis, Omniaque In unum confundis: Idem enim erit & lapis & arbos ScIeo & homo & deus,quia nil nisi veru dici potest. Tum
vero cum omnia vera facere conaris, verum nihil cII
cis : Nam veris omnibus oppositis, opposita falsa erunt omnia: Denique tuo iudicio omnes mortales veraces erunt,simulque iisdem rebus pronuntiandis, etiam inc-daces erunt,seque ipsos ratione sua confutabunt: Nam de qui assirmant & negant, vera dicunt, eademque ratione mentiuntur: assimationibus squidem negatio-
192쪽
nes,& vicissim negationibus assirmationes abolentur: Postremo vitiet actiones ε vita tollis:Nam cum vera perinde opposita sint, si statueris Athenas proficisci, cur ambulando potius,quam no ambulando, eo te perue turum putabis 3 cur no in puteum te praecipitem dabis rcur iubente medico, cibum potius, quam venenum sumes 3 Hae rationes sunt Aristotelis : quarum si quarta Mquinta te minus excitent, an reliquae etiam te valde ac vehementer non comovebunti At fortassis antiphaseos utraque pars si non vera, certe salsa simul esse poterit, mediumque aliquid excipiet,ut totius antiphaseos uniuersa negatio accipiatur: Anaxagoras enim hanc opinionem attulit. Minime,minime inquit Aristoteles e naanter ens & non ens, inter verum & falsum,inter opposita immediata,nihil medium est, At tales sunt antiphaseos partes: nihil igitur habet mediu, nec utraque pars simul esse falsa potest. Q amobrem cosidera qualis istatua sit thesis,quae oratione & rationem, quae est entiam, quae distinctionem,quae vetitatem rerum tollat: quae v ritatem mendacio parem , quae sublatis denique actionibus ex homine, non solum pecudem, sed languidam& inerte pecudem faciat quet medium inter immediata statuat: ae desine certissimum antiphaseos axiomarepudiare. Sedenim licet generalis ista contentio te perpulit, requiris tamen fortassis,ut speciatim cotrariis authoribus cum poetis, Empedocli,Parmenidi, Homero: tum philosophis, Antistheni, Anaxagorae, Heraclito, Cratylo, Democrito Protagorae respondeam: Hos igitur antiphaseos inficiatores audiamus,& refutationem absoluamus. Quid igitur aiuntὶ Mutato corporis habitu, mutatur animi prudentia, ait Empedocles:
Ad praesens enim,consilium augetur hominibus. Et alibi: Quantum aliis mutuntur, tantum sanὸ ipsisse erEtiamsapere alia adest. Idem Parmenides. Vt enim vn qui ue habet reperatura membrari flexibilia, Sic mens bominibus adesti id enim lsum
193쪽
Z, quia lit membrorum mitura hominibus, Et omnibus m omni quod enim plus, est mens. Et apud Homerum , Hector propter acceptum vulnus, furens, aliud sapit,veluti furentes sapiant,sed alia. Antisthenes vero dicebat nil poste dici, nisi propria oratione: unde non liceret contradicere,nec omnino mentiri,quaa norii ropria oratione res tum diceretur. At hic fatue sentie at: cum enim res falsa pronuntiatur,oratione contrarij dicitur. Anaxagoras dicebat mistum esse quodlibet in quolibet :& quales quisque res putaret, ei tales esse: Quo uno faciebat omnia falsa. Heraclitus omnia in perpetuo motu & fluxu statuebat: ut bis in eundem fi uium ingredi equus idem non posset: omniaque & esse& no esse: Quo uno faciebat cucta vera. Cratylus etiam Heraclitum carpebat: imo dicebat, Ne semel quidem eundem fluuium equus ingredi potest. Itaque eo venerat, ut censeret loquendum non esse, quia rerum natura ante mutaretur, quam oratione pronuntiari posset: sed digitum tantum mouebat. Democritus vacuum & plenum in quolibet ponebat:& hoc,ens : illud ,non ens appellabat : nihilque verum esse dicebat, aut certe nobis incertum. Protagorae sententia, Homo est omnium rerum mensura: Itaque quod ei videtur & apparet,verum
est: csitrarium,est falsum. Hic cum nihil dicat, magnum tamen quippiam tibi dicere fortasse videatur Ergo huic separate respondeamus:Quia apparetia vera dicit esse, phantasiam,veri regulam nobis instituit: id sensus,veritatis iudices etacit. Et certe sensus falli non admodum solet in suis & propriis subiectis,si sanus,si non impeditus:& tum homo ut mensura omnium: Si vero vitiatus sit, falli potest: Vt,duorum oculoru dissimiliter affectorum, de colore eodem diuersum erit iudicium: Item si impeditus,ut spatio & interuallo maiore vel minore,i dicabit maius aut minus esse. In alienis vero subiectis fallitur: Oculus mel esse dicet,cum bilis fortasse fuerit. Tactus,si digiti complicentur, plures lapillos esse iudicabit: Itaque hic homo non erit mensura Omnium. Prat
194쪽
terea non omnia videntur nec apparent omnibus eadem : imo de eodem plerumque eiusdem diuersu in iudicium est: tum fierent omnia ad aliquid, nihil esset absolute verum : sed quia apparet homini: Quare Protagorae mensuram fallacem Sc inconstantem esse vides. Quod si Protagoras circunstantiis sentetiam suam definisset, personarum, modorum, temporum, id nempe cuique tum esse verum, cum sic ei videretur, paulo consultius egisset: At nuda ista thesis aliena prorsus est. Sed tamen his omnibus poetis de philosophis potius uniuersis satisnciamus: Omnes sane in tam mirabilem sententiam videntur tribus rationibus adducti , pri- nilim inconstantia Sc mutabilitate rerum sensibilium, quas cum varie mutari perspicerent,propterea nihil teneri, nihil sciri, nihil verum falsum ve cognosci crediderunt. At vero nec omni modo mutatur: nec enim si qualitate mutantur, mutantur etiam 'ualitate & forma: Scsensibilium loge plurima maximaque pars, i coelestiu,
nullo modo mutatur: Itaque de tota rerum sensibilium natura, ex minima eius parte iudicandu non fuit. Deinde rationes captiosas dissoluere non poterant,ut aduersus eos Aristoteles acute prudenterque,sicuti vides,din
soluit Propterea in his salebris haeserunt: Postrem5 antiphaseos caussam, id est principi j principium requirebant : & quorum iudicio standum esset,postulabat,cum sensus hominum tam fallaces anim6sque tam imbecillos viderent. Quae quaestiones similes sunt,ac si quaeratur, Vtrum dormimus, an vigilamus 3 utrobique enim par est ratio. rei nepe clari ssimae de manifestissimae caunsa quaeritur. Quamobrem cum refutationem tum communem, tum propriam audieris, extrema Sc absurdissimam opinionem depone: ic antiphaseos alteram parte esse veram, alteram falsam confiteare. Haec Aristotelea
demonstratio est, qua philosophus tantum principium non solum ab omni calumnia vindicare stud uit, sed po- tilis supra caeteros logicae philosophiae magistros, se tali
principii x confirmati & constituti longe principem dc M ij auth
195쪽
authorε probare voluit. Adhuc e duabus quaestionibus prima expedita est: egregie lue ac sortiter disputatum,
contradictionis partem veram,partem falsam esse: Sed ut Aristoteles ipsemet admonet, elenchum hic esse tantum memineramus,non catholicu artis Dialecticae praeceptum: ideoque in ariis praeceptis nequaquam a nobis adhibitum. Secunda quaestio, quomodo vera falsaque cotradictio dicatur, toto capite proximo disseritur: Docuimus in Dialectica nostra,disiunctionis e cotradicentibus partem veram, partem falsam iam nobis esse,aut certe per natura esse posse: sic ut dici possit, illa vera est, . illa est falsar Exceptis contingentibus futuris, quorum veritas falsitasque neque sit, neque admodum per nat ram esse possit nobis manifesta, quamuis omni tepore Deo certa manifestaque sit: Aristotelis tamen in hoc capite litera paulo secus loqui videtur, contradictionis in futuro cotingenti parte neutram iam veram aut falsam esse: quamuis vera aut falsa futura sit, at nondum tameesse mec ait hominibus nodum veram, Deo iam veram, sed omnino nondum esse veram. Caput hoc totum disficillimu & obscurissimu est: non doctrinae sed doctoris vitio qui quam aliis pollicetur interpretatione, ipse sibi praestare no potest Verba doctoris integra costitua, sicut in Graeco sunt, neque de meo quicqua adda. nec elegantiore latine huc magistru facia, quam graece esse voluit.
In his igitur quaesiunt, σ quae facta siunt, necesse a
firmationem Ῥel negationem 'veram, vel falsam esse. Atque in Ῥniuersalibus quidem semper hanc quidem Ῥeram,ita 'vero falsam ese: in Ogularibus quem
admodum dictum est in a muesthbus autem no Ῥniuersaliter dictu non necesse: Dictum 'vero est σ deiis: in singularibus autem ira futuris non similiter.
Haec propositio disputationis est obscura valde: Quid enim significatur uniuersalibus uniuersaliter ZAn no hae Omnis homo est iustus,Nullus homo est iustus appellam
196쪽
latae sunt antea uniuersaliter uniuersales Dices speci lem contradictionem hic intelligendam esse:vt, Omnis homo est iustus, Aliquis homo no est iustus: Cupio inquam, id intelligi, sed aliud intelligam. quam erit sy m-bolis huius doctoris mihi significatum: Deinde cur in
singularibus dicitur Z nonne disputatur etia de illis uniuersalibus uniuersaliter ὶ Nam id in sequentibus nominatim erit: Postremδ nonne futura quaedam necessaria
sunt 3 Dices per singularia illa uniuersaliter uniuersalia simi liter significari, de per futurum, significari futurum
continges. Audio inquam: At tua ista interpretatio erit,
tua haec erunt symbola: doctoris huius haec interpretolio non erit, symbola haec non erunt: & ista docendi licentia , nihil tam Ieruerse dici poterit, quod non possis recte diebam profiteri: Dixeris bestiam, animal esse rationale : deinde redargutus dicas te nomine bestiae, hominem intelligere: At vero id no est symbolis & signis sensa mentis interpretari, sed auditorem fallere,quem, aliud quam verbis exprimis, velis intelligere. Ego si isto interpretationis genere, si talibus sim bolis uterer
in hoc tractando authore, excusarer credo,ac non ut fatuus & malitiosus accusarer : Sed perge dissimilitudine
quandam contradictionis pro ratione temporu videtur
hic magister proponere, ut necesse sit praesentis & pra teriti affirmationem vel negatione iam veram esse, vel salsam: suturi non item. Necessitatem hanc interpretor, ut postea doctor ipse interpretatur, ex disiunctionis necessitate,quauis partium nulla sit necessitas. vl,Necesse est cras naumachiam fore vel non fore: Disiunctio haee est necessaria,quamuis haec enutiatio, Naumachia craserit,non est necessaria: Haec item, Naumachia non erit cras, necessaria non est, ut doctor ipse postea docebit: Denique quamuis nominatim non exprimitur, tamen videtur hic magister significare, ut ex coclusione capitis coniicere licet, praeteriri & praesentis rei contradictione altera parte iam vera esse,altera iam falsam:Diuinanduenim est: tam disertae interpretationis interpres sensa
197쪽
sua interpretatur: Ergo dissimilitudinis propositione posita, quod praetenti & praesentis affirmatio iam vera sit aut salsa,redditio sequitur, in suturo contingeti simile non esse, quia si vera iam esset aflirmatio vel negatio futuri contingentis, etiam esset necessaria: Hic enim s1llogismus texitur: Si contingeris futura am rueru est, est quoque necessaria: Non est nec virm N Non igitur iam Verum. Verba sunt Aristotelis:
Nasi omnis affirmatio )el negatio aut vera aut falsa, π omne necesse esse aut non esse:Si enim hic dixerit fore aliquid, ille vero non dixerit idem hoc: manife- silam quod necesse Ῥem dicere alterum ipsorum, si omnis as alio vel negatio vera aut falsa: Vtraq; enim non erunt simul in talibus. Nam si erum dicere,quia album, aut quod non assum: necesse esse assum, hi non album cr si est album Ῥel non album, Ῥerum erat
affirmare Ῥel negare:osi non est allium dicit: si sal um dicit,non est: Itaque necessi perali matio
nem aut negationem verum esse aut fallam. Propositio huius syllogismi adhue est similitudine
pr sentis utrinque explicata,quod ex vero sequatur nece is artu,& enuntiationis reique veritas cum necessitat reciprocetur: visi vera est enuntiatio est album necesse est id ipsum album esse: & si albu est,uera est enutiatio: Atque in eiusmodi pronuntiatis necesse sit semper assit matione vel negatione veram esse vel falsam: Ubi videmus necessitate conditionalem non absolutam accipi: Additur tamen illustratio propositionis e contrario necessitatis absolutae, non aute conditionalis:Si necessariust,non erit fortuitu, non utrumlibet, non cotingens: Denique quod esse possit, & non esse. Verba sunt doctoris:
Nihil igitur nes est,neyue sit, neq; a fortuna, neque trutiba,nes erit vel no erit, sed ex necestate omnia a Cr
198쪽
ANIMA D. LIB. V. δην Cr non Ῥtrumlibet Aut enim a Firmas, Ῥeria dicet aut nexas Similiter enim feret et nosseret: QDd enim γ-
tralibet, nihilo magis sic Ῥel no sic si habet γel habebit.
Hic notabis virulibet quod sit, quod iam neque veru, neque falsum: imὁ no magis verum,quam falsum: Analytici primi capite duodecimo appellatur cotingens incertum. Sed haec propositionis est illustratio captiosa,&quae nos homonymia verbi fallit:Propositum enim erat necessariu conditionale, quod cotingeti non necesse est repugnare: Socrates disputat, propositio est continges:& eade si vera ponatur, coditionali necessitate necessaria, quia quod est,quado est,necesse est esse : Propositionis igitur illustratio haec captiosa est. Sequitur sorites quinque graduu ad eadem propositionis cofirmatione:
Tum Ῥerosi nunc est album, Ῥem erat dicere prius,
quod erit assu: Quare semper em fuit dicere, quod libet eorum quae fiunt, quod est Ῥeleritnsi aute emper Ῥem fuit,quod est Ῥel erit,non potest id non esse, neque non fore: Quod aute non potest no feri, imposibile noferi: quod Ῥero imposibile non feri,necesse feri: Omnia igitur futura necesse feri nihil igitur Ῥtrumlibet neque a fortuna erit Nasi a fortuna, no ex nece fitate.
Adhuc verba symbolici sunt magistri, ubi serites est
uinque gradibus cotextus: Veri, semper veri,non posiilbilis non, impossibilis non,necessarh: ex quorum priamo concluditur extremum. Si quis igitur,quia socrates nunc est albus,ideo putaret hanc praedictionem,Socra
tes erit albus,tam tum,cum praedicebatur, fuisse veram,
aduersus huc Aristoteles hoc sorite concluditiSi verum sui semper verum fuit: Si semper verum,non potest id non esse,neque non sore: Quod autem non potest non feri, necesse est fieri: Quapropter ut e primo sequatur extremum,si verum fuit, fuit etiam necessarium. At in
hoc sonte secundus gradus capvosus est: neς enim so-- - M iiij quit un
199쪽
quitur,s ab aeterno contingentis suturi pronuntiatio vera sit, ut sit immutabilis: non enim omne verum immutabile, sed veritas alia immutabilis,alia contingens. Et hic Aristoteles quinto gradu necessarium absolutum sumit, cita proposuisset conditionale: sorites igitur dupliciter est captiosus,dc in consequentia secundi gradus& quinti,falsa assiimptione. Deinceps prolepsis allar
licitur,qua diceretur neutram partem fore, t Anaxagoras iam dicere visus est: Nam tametsi videatur hic a thor neutram partem contradictionis in futuro contin- senti iam veram vel falsam confirmare, tamen non aΩfirmat neutram fore: Verba eius sunt:
At Ῥero neque quod neutrum Ῥerum contis it dic re , Tt quod neque erit, neque non erit: Primum enim
cum fueritas mutuo false, negatio non Tera esst: σ
cum haec falsa fuerit, contingeret affirmationem non Ῥerum esta. Praeterea si Ῥerum erat dicere, quod album simul σ nlarum, oportet Ῥtrumque esse: si Ῥero erit
cras, oportet fore cras: si autem neque erit, neque non eri cras non fuerit Ῥtrumlibet,)t naumachiam. oportet enim neque feri naumachiam, neque non feri. Adhuc symbolicus author prolepsim de neutra parte
vera verὸ reiicitae refellit: Deinde reuertitur ad illa necessitatis absurda consequentia, & sic ait:
Contingentia igitur absitirda haec σ hui modi alia, siquide omnis agmationis negationis Wlin Duersalibus Ῥniuersaliter, Ῥel in singularibus necesse est oppositarum esse hac quidem Ῥerum, illam autem fiasam: Nihil autem Ῥtrumlibet esse in his, quae sunt, fanmnia spe σ feri ex nec state. Quare neque deho rare oportueri neque negotiari Namsi hoc feceramus, erit hoc Ῥerὸ non hoc, non erit hoc: Nihil enim prohibet in annum decies milli simum e mare hunc forci
200쪽
fore. illum Ῥero negare Itaque ex nec itate erit Quare quodbbet eorum Ῥerum erat dicere tunc. Absurda consequentia haec sunt, Si necessarium, nil fortuitum, nil utrumlibet: neque deliberare, neque negotiari oportebit: Ubi similis est homonymia: No enim sequitur, Est necessarium conditionale, Non igitur se tuitum,no igitur liberum: Aristoteles necessitatem com ditionalem proposuit: Interpretatur absolutam,& audiatorem fallit. Deinde obiicitur: At contradictio nulla dicetur : id enim potest obiici, ne propterea suturi vetatas impediatur: At nihil refert, ait Aristoteles, utrum quis contradictionem dixerit: veritatem quippe rerum non facit oratio vera, sed orationem veram, rerum veritas efficit.Verba sunt doctoris:
Veruntamen nec hoc disseris qui dixerint contradictionem Ῥel non dixerint: Manifestum enim, quod sic si res habent, etiamsi non hic quidem affirmauerit ahquid, illi Ῥero negauerit: Neque enim ob id ipsum,
quod affirmaueris aut negaueris, erit aut non erit: nec in decies millesimum annum magis, quam in quantolibet tempore.
Haec refutatio vera est. Reuertitur doctor ad neces statis ex vero consecutionem.Verba eius sunt:
Quare si in omni tempore ita res habebat, taberum Ῥerum diceretur, necesse erat hocseri σ Ῥn--
quodque eorum, quae sunt, semper ita st habebat, t
ex necesiuateferet: Si enim Nere quis atri quod erit, non poten non fieri: σ quod factam est, Hrum erat dicere semper,quod erit.
Hactenus propositio & propositionis explanatio, qua doctor symbolicus omnibus rationibus ac modis connexum illud probare contendit: Si iam verum pronuntiatur aliquid futurum, id etiam necessarium fore. Deinde accedit ad assumptionem, consequtasque remouet,