P. Rami, ... Animaduersionum Aristotelicarum libri 20. nunc demùm ab authore recogniti & aucti ..

221쪽

ducitur, tum inuentio spectatur: argumentum ex quo loco deductum sit, exquiritur: Haec analysis est inue tionis: Deinde propositionis species consideratur in singularium, & per se maniscitarum propositionum iudicio: xttum simplex propositio, communis an propria : composita, utrum copulata an relata, an connexa an disiuncta : Denique qua veritate vel scientiae vel opinionis manifesta. Item in syllogismo & methodo: In syllogismo, quomodo cum partibus quin stionis collocatum , qua sorma, quo formae modo conclusiim : Haec analysis est syllogismi: In methodo, uo pacto tota & uniuersa, si longior disputatio sit,isponatur : Vtrum doctrinae methodo definitiones,l artitiones, & exemplorum illustrationes a generatoribus , & natura prioribus deducantur, an prudentiae methodo secus ordinentur: Haec methodi analysis est: haec inquam, analysis est logica, logicae e ercitationis prima pars & extrema, quae arti logicae primos & summos spiritus atque animos inspirat: primam summamque vitam, animamque donat . Ac comparatis iam rebus non dubitabo dicere, Logicae secundam partem, quae dicta est a recentioribus

Graecis κρι η, modo αναλυτικην nominari: & κρισιν, nunc αναλυσιν dici:Vnde totum hoc opus quatuor librorum αναλοικον, tanquam κρι ων inscribi: ab excellentiore videlicet exercitationis parte, quae in his libris instruitur: quaeque non solum disputationis alienae, sed

etiam nostrae constantiam vel inconstantiam examinat& explorat. Didiceris tota artis praecepta. triennium totum cum dimidio, quod misere tot annos in Academia nostra fieri conquerimur & lamentamur, clamaueris: per artis Logicae praecepta, poetas, OIatores, philos phos , Logicam denique ipsam αναλυέν non didic ris , nihilo plus in Logica profeceris , quam in Grammatica, si omnia Grammaticae praecepta didiceris, to- tum triennium cum dimidio clamaueris, oblatum autem Virgili j versum, grammatice α λὰν non didiceris.

222쪽

diceris . A,αλυτικα. Mγκὰ profitentur innumerabiles doctores & magistri, nemo tamen ἀναλυτικὰ λογιωρ αγ-Q. Verbo sequuntur omnes Aristotelis doctrinam si tamen est Aristoteles, huius doctrinae author re ipsa aspe inantur ac despiciunt: Aristoteles docet anali sim, primam praecipuamque Logicae partem esse: ab ea logicum hoc opus, Analyticum nominata Atqui nunc se Aristotelis aemulos esse gloriantur, non moad nullum vel poetae, vel oratoris, vel philosophi exemplum logicis his praeceptis non αναλυουσι, retexunt , sed scelus clamant, & facinus indignum, si quis ad analysim omnia Logicae artis praecepta referat: neclogicum dogma recipiat ullum nisi analysi, nisi x sui de exercitationi accommodatum: Exempla autem iuuentuti proponat ex poetis, Oratoribus, philosophis r nec Logicum quenquam putet esse , qui non sit analyticus:

Haec enim tot annorum contentio nostra est. Grammatica ars, sua analysi non solum vialiter, sed laudabiliter in tot Academiae Parisiensis gymnasiis exercetur : Logica ars , quae caeteras artes constituit, quae reperit, quae disponit, quae singulis analysin proponit. sola ex omnibus artibus non solum inutiliter, sed miserabiliter analysi nulla exercetur. Quamobrem hie primis Aristotelicum profiteor esse me, qui logi cana totam artem ad analysim refero, qui nullum in logica arte praeceptum esse volo, quod non valeat ad POctas, oratores, philosophos, omnisque generis scriptores, omnes denique omnium hominum sententias vel scriptas vel dictas retexendum, explicandum.

interpretandum, iudicandum : Id est quod non sit ana lyticum: Et ut superiores organi logici libros logi ce retexuimus, sic reliquos retexemus, & quid verum, quid utile, perpendemus. Sed haec satis de imscriptione, quam his in libris ab Aristotele factam ense testis est idem Aristoteles, qui citat in reliquis libris Analyticos libros : Diuisonem vero factam in priora x posteriora Analytica , Aristotelis non esse. Aristo-

223쪽

PETRI RAMI

Aristoteles ipse indicio est, qui priores libros de hilo

gismo, posteriores de demonstratione, tanquam sibi sem scriptos, appellat: Vt demonstratum est in libris de syllogismo, ait tertio capite primi Posteriorum: Item demonstratum est in libris de syllogismo, ait ibidem

octauo capite: Secunda autem analysis, de demonstrotione inscripta fuerat: Inscriptionis huius proprietatem ante omnes Aristotelis interpretes, qui nunc extent, Galenus iam olim perspexit, & in opere de suis libris annotauit: cuius iam tempore, prima & secunda An

IVtica, item priora & posteriora vulgo inscribebantur Sed haec leuiora. Continetur in Anal)ticis summa logicae artis quaedam doctrina, ut dixi, sed obscurissima occonfusissima: Obscuritatem interpretes viderunt,& ristoteli placuisse crediderunt: in eoque, sicuti iam di cui, falsi ac decepti sunt, ut secundo libro docui: Atque imprimis summa illa Aristotelis principia de materia, dEque forma artis, adhibeamus, ut omnibus iam locis adhibui Hus: Hos igitur libros retexamus, & analysim in explicandis Analy ticis adhibeamus: & oui couid Aiistotelis principiis consentaneum erit, Aristoteleum discamus : quicquid dissentaneum erit, ab Aristotele collectum, non probatum, non iudicatum dicamus: Arist telicam verae doctrinae materiam, Aristotelicam verae doctrinae formae requiramus. Memini me quondam puerum in altissimis Arvernorum montibus rem mirabilem vidisse: Solis & diei serenitas summa erat:e supero illo & sublimi loco infern E patentes campos, arbores virentes, interfluentes rivos , summa animi voluptate conspiciebam: repente nubes in medio monte coorta, camporum, arborum, rivorum cospectum illum

obscuritate sustulit, cum superne tamen sol clarissimus illucesceret: Miratus vero sum montis altitudinem, cuius vertex,nubes & aeris tempestates superaret: & sp

ctaculo illo valdὸ delectatus sum. Simile quippiam iam

nostris animis concipi cupio, ut sint nobis omnes argi me torum,propositionum, FIllogismorum,methodorum

modi,

224쪽

AN I M A D. L I B. VII.

moὀi,veluti in campo, sic in opere proposito sole definitionum, partitionum, exemplorum aspectabiles Mesan quod in Dialectica nolfra ex Aristoteli philosophiae: nutetia & forma essicere contendimus: tum 'interueniat Obicuritatis nubes aliqua, attamen intelli emus illam obscuritatem, Dialam cae non esse , sicuti neque illic camporum & arborum, sed interpositarum nuta: quibus sublatis cum pristina lux io is, quae ademptatuerat, redierit,clari & illustres aspiciatur: E enim tota Logica, quae Analyticis continetur, per is facillima est & clarissima, sed nubibus variis dissicilis Mobscura redditur. Solem igitur inducamus & perpetuo comparemus: in illo summo claritatis vertice consitamus: Definitiones, partitiones, exempla, id es h unauesen eademque clari illima doctrinae lumina , principiis Aristoteleis consormata praeseramus. Qii id igitur quae prima perspicuitatis caussa esse potuit in descriptione Loeticaeὶ Id inquam, quod in ea est omnium clarissimum : Sic enim metho dus in Posterioribus tantoperὁ celebrata, monet a prioribus, antiquioribus, clario δε- Lus caussis perpetuo esse procedendum. Qi desta i

mi Ddfinitio I sinae, de qua tam musta

sunt quod ars sit bene discrendi Haec itaque do finitio si praeposita primo loco eis et, facilior Manalutica Logica quia detracta est,dissicilior est de obscurior: Haec prima est obscuritatis caussa V

inde)post definitionem, quae ii xspio

titio artis in inuentionem & dispositionem : quae initio, tamen esse debuit nulla est secunda est obscurita-

225쪽

PETRI RAMI

obscurior. Q qui deinde ad perspicuitatem sequi debuit Z inuentio primum doceri, tum dispositio & indicium: Nilui horum factum est ordine, sed pars utraque tenebris densissimis est obscurata: De quibus iam diacere incipiamus. Primum librum igitur ingrediamur: cuius tres palles csse video, genesim , id est com poliationem syllogismi, ευρεσιν, inuentionem med ij, Analysim utriusque: genesim syllogismi: primam primi an lytici partem primum examinemus , caussasque o scuritatis excutiamus. Primum igitur fuerat, quia gene:is primum tractatur, de genesi proponendum, αgenesis delinienda generaliter: Deinde in species,pr positionem, syllogismum, methodum diuidenda: i r politum autem est circa demonstrationem, & de scientia demonstrandi, considerationem et Ie : quod tamen nihil prioribus Analyticis, sed tandem posterioribus tractatur & agitur: Haec obscuritatis cauea eli: Atque illinc etiam error grauior ortus est, quod iis verbis. Logicae finem Graeci interpretes in demostratione constitui putauerunt, ut Analyticorum, ideoque Logicae uniuersae, cuius summa in his libris attingitur, finis, demonstratio esse videatur. Quod si sit, error ille fuerit,quem secundo libro refutauimus: qui certe non potest ex iis verbis Aristoteli tribui: Longeque aliud est dicere, hos libros circa demonstrationem, &in demonstratione versari: aliud dicere demonstrationem, esse Logicae finem: tum vero liceret eadem ratione diacere , propositionem, terminum, syllogismum, fines

esse Logicae, quia de his etiam dicendum esse similia te proponitur: Et paulo post Quarti capitis inicio pro-

ponitur rectius, prius de syllogismo escendum esse, quam de demonstratione , quia syllogisnus gener lior est. Siquis igitur Logicae finem in demonstrati

ne esse ex hoc loco constituat, commentum suum indicabit: Aristotelis dogma nullum docebit: Nec vi tium fuerit organi, sed imperiti interpretis.' Quid deinde , quid sequituri Propositio, definitur ratio affirmativa

226쪽

ANIMA D. LIB. VII. Hi filiaet ne rativa alicuius de aliquo: eaque triplex es-C NI A. 0Miali, infinita: Quae partitio vadetur multis modii vitiosa: primum enim pppositio

suetat diuidenda in simplicem dc compositam. De com- polita hic tacetur: Deinde simplex in communem Mpropriam: de propria hic nihil doceturi Postremo commvn spropositio, generalis est aut specialis: Hic tertia Oecies .isi Mir l est infinita, temere additur: in se propositio infin. ta nulla inest: Etenim quod enuntiatur communibus verbis , id mens intelligit gener aliter aut specialiter: generaliter accipit, ut omnes a tium definitiones de praeceptaones, quanquam unaue s ale senum nullam addatur: sic enim docet Aristote- omnium attium & dominarum documentales ipις, Uin definit, uniuersaliter ne

cessaria: si generaliter non intelligatur, specialis erit intellii entia: Va a & infinita intelligentia nulla eae α homonνma M ambigua: M haec infim- ω, propositionis

227쪽

PETRI RAMI

non conuenit interrogationi, cum definiatur ratio an firmativa δί nega tua: dc in posterioribus Analyticis docetur in singulis scientiis interrogationes scientiliacas proprias elle, ut etiam propositio apodictica, sit interrogatio, sicut δc dialectica: Videtur autem dicere voluisse, propositionem dialecticam ex interrogatione contradi bonis fieri: Itaque appellat modδ interrogationem , modo silmptionem. At symbolis & ve

bis suis rem conturbat: nullum documentum principiis sitis consentaneum ostendit: Vt enim omnis or

tio grammatica , sic omnis propositio dialectica emPlacita sectarum ista sunt, quibus ars valde conturbata est: doctrinae veritatem sequamur, doctoris vitia relinquamus. Arvernorum arbores per se non sunt obscurae, nubes interiectae faciunt obscuritatem : nubes has tollamus. Analysis, experientia, obseruatio, usus nullus hic est: At usus, ut antea dixi, rex est verborum, eaque quibus ei videtur, rebus accommodat: scholasticus magister, rex horum verborum non est, ut ea

pro libidine, quae de quarum rerum velit, signa dc symbola faciat: Caussa hic est obscuritatis. Γρορ, terminus, definitur pars propositionis, ut subiectum d attrib tum , siue indicans id indicatum , ut primi Analytici capite tricesimo quarto Analyticus auctior loquitur. Hae partes duae vocantur paulo post in complexione syllogismi, extrema, minus ic maius: item primum

dc extremum. Terminos antecedentes S consequentes Mathematici nomin dit in comparationibus , unde transatum videri potest hoc nomen: de sic in Analrtiticis, consequi de subiici opponuntur: In Analyticis autem totis, termini dicuntur non solum propositionis

extrema, sed symbola aliquid significantia: Saepe enim sunt abecedaria exempla, imo perpetua , quae nihil omnino significant. Syllogismi definitio sequitur: syllogismus, est ratio, in qua quibusdam postis, quiddam

ab iis diuersum ex necessitate accidit, eo quod haec sunt. Haec definitio est obscura, quia nec proximum genus.

228쪽

ANI M A D. LIB. VII. ars genus, nec proximam disserentiam aperte proponit: Syllogismi squidem proximum genus, est dispositio:

cuae prius definienda suerat, tum partienda in propolitionem, syllogismum, methodum, ut dixi. At genus nimis longinquum positum est: λολορ eniin , quod primum eli in hac Osinitione, si dicatur oratio, ex te num est rationis sumbolum, nec essentiale syllogismi quicquam : quia syllogismus non spectat ad externam& prolatam orationem, sed ad intimam animi rationem, vi octauo capite primi Posteriorum docetur: si vero dicatur, e λe et, ratio , hoc nomine tota logica &inuentio Se dispositio continebitur: Ita nihil afferetur proprium. Quare genere non definito, non legitime

diuiso, species obscurius definita est: Quin etiam in hac syllogismi definitione, reliquae caussae s quod quistio cum argumento disposita , necessario concludatur obscurius inuoluuntur: nec exprimitur quae sine

illa luxdam posta, &quid si, quod ab iis diuersum

accidit. Ideoque propria syllogismi disserentia non explicatur: Etenim necessitas syllogismi metienda est Edispositione, quod ea definitione non explicatur: conclusioniscue necessitas, eo quod antecedentia sint , potest accipi ex rerum ant cedentium cum sequentibus necessaria cohaerentia: Et sic Aristoteles tricesimo te tio capi e libri huius, ait aliud esse necessario concludi , quia quaedam posita sint: aliud sillogismo concludi : Ergo qui dici: aliquid accidere necessario, quia antecedentia posita sint, syllogisticae dispositionis neces.statem non exprimit: Itaque quia nec proprium sy llo- ismi genus, caec proxima disserentia exprimitur, ideo efinitio illa obscura est: At si definita sit ante dispositio, tum diuisa in species, propositionem, syllogismum& methodum, cum syllogismus definietur dispositio,

qua quaestio cum argumento disposita necessario concluditur syllogisticae conclusonis necessitas, ex dispo-stione quaestionis & argumenti deducta cognoscetur: Reliquas cautas x perspicuitatis de contrariae obscu

o iij aitatis

229쪽

PETRI RAMI

ritatis persequamur, analysin exerceamus: Hanc do finitionem, quia Aristotelicis definiendi legibus non conuenit, pro Aristotelica non habemus: sententiam tamen ea inuolutam & obscuratam, pro Aristotelica habemus , & in vera Dialectica retinemus . Definiti

nem syllogismi sequi debuit partitio in membra, pr

positionem, assumptionem, complexionem : paries singulae definie ndae & apertis exemplis exponendae. H rum nihil est loco factum: Analytico primo dicitur,tres terminos, propositiones duas, complexionem unam in syllogismo esse. Propositiones etiam mathematica metaphora vocantur in Analyticis interualla: Prima partitio in terminos , nil est syllogillicae dispositionis: nil ideoque proprie syllogismi: subiecta est materies dispositioni: si partitio membrorum fuisset, si definitio

membrorum fuisset, si membrorum exemplum suisset, in hoc loco, pei spicuitatis caussae fuissent: defuit a tem : Tot igitur obscuritatis caussae fuerunt. Quid post partitionem membrorum syllogismi & expositionem, perspicuae doctrinae methodus requirit 3 Diuisionem in species, xt sillogismus simplex & coniunctus diuideretur: Diuisio haec omissa est, nec de coniunctis syllos sinis nominatim in toto logico organo verbum vi in legitur: imo postea vicesimo secundo dc vicesimo tertio huius , disseretur nullos esse praeter simplices trium formarum , syllogismos. Quid simplexὶ quom do definitur diuiditur 3 illustratur 3 Praecipitur huius Analytici capitibus vicesimo secundo & tricesimo priano, dc vere praecipitur, ut saepe iam dixi, principia esse omnium artium ac disciplinarum, experientiam & o seruationem: Atque alibi in Analyticis saepius docetur, a sensibus eadem proficisci: & inductione exemplorum non solum colligi, sed si quid obscuritatis habeant, illustrari: aliam in iis demonstrationem non requiri: & in iisde Posterioribus docetur, definitiones esse principia: quin longa septem capitum oratione disputatur,definitionem omnino demonstrari non posse: Et certὸ si accu-

230쪽

A N I M A D. L I P. VII.

ratae sunt definitiones, genera & disserentias complectuntur,quibus ad eas demonstrandum, clarius nil esse possit. Ergo syllogismi definitiones accurate diligente recompositae, solam inductionem exemplorum illurium & insignium requirebant, aliam demonstrationem nullam postulabat. Hae perspicuitatis Aristotelicaecaustae doctori propositae esse debuerat. vi sullo ismum

reliquarum figuram sillogismi: Obscuritatis est caussa: partitio enim haec Aristotelicum nihil habet, dedisciplinam tantum conturbat, ut postea clarius patebit. Ad persectos syllogismos demonstrandum , principia constituuntur, de omni & de nullo dici: Dico veto,ait Aristoteles, de omni dici, cum nihil liceat subiectum a s&mere,de quo alterum non dicaturi & de nullo similiter. Ad illos inquam, licet perfectos syllogismos tamen demonstrandum, principia haec proponuntur: Obscuritatis est caussa, de qua latius postea: principia siquidem

nugatoria sunt. Ad imperfectos l,llogismos sua etiam principia statuuntur, couersio deductio ad impossibile, expositio: item ad vitioses demonstrandum, Omni inesse,Nulli inesse:Caussa est obscuritatis: Hinc enim stulogismi duntaxat obscurantur nihil demonstrantur. Α que in conuersionum doctrina, geometricae similitudinis affectationem valde alienam video: Quemadmodum Geometria principiis axiomatum, definitionum, Postulatorum, theoremata & problemata sua demon

o iiij strat