장음표시 사용
281쪽
phyrium docui: Antecedentium & consequentium n mine , omnia arSumentorum genera, exceptis opposutis, continentur, sed sine distinctione:& quicquid tamen
continetur in ea antecedentium & consequentium co-
fusione , definite & partite caussis, factis, subiectis, ad-
Iunctis, comparatis, coniugatis, tributionibus, finiti nibus, testimoniis distinguitur. Quare res teneatur, rei
confusio tollatur. Qudd autem Aristoteles hic opposita, & quae rei non possunt inesse, reiicit, permirum est, cum nullus argumenti cuiusquam locus tam multis libris ab eo descriptus & propositus sit: in Categoriis Gnim & Interpretatione,& Analyticis,&Topicis,& Philosophia describitur & proponitur: & multos negantes syllogismos Aristoteles docuit, in quibus omnibus argumentum oppositum sit ei parti sin qua negatur) n cesse est: oppositum inquam, aut certe quod vera negatione distinguitur: Imo vero , quod vehementer admi-rEre, Aristoteles ipse proximo capite, hoc argumentum
in propriis singularum figurarum mediis adhibebit. Quod si dicas reiici oppositum, quia non fiat syllogismus ex argumento utrique quaestionis parti contrario : certe inquam, neque fit semper in secunda & te tia figura ex argumento semper antecedente vel consequente : nam ubi complexio negatur, etiam argumentum alteri parti quaestionis repugnat. Qu reoppositorum locus non satis iusta ratione damnatur. Agὰ vero, conquesti sumus, in organo logico nil apertὸ definiri, nil acute diuidi: refellimur hoc loco: facta est elegans prima illa partitio inuentionis Logicae in definitionem,proprium, antecedens,consequens,oppositum: oppositum reiectum est quatuor genera supersunt,definitio, proprium antecedens,consequens: deinde antecedens & consequens subtilius diuiduntur bifariam, ruod dicitur in quid, vel ut proprium, vel ut accidens: einde antecedens & consequens item diuiditur,quddsecundum opinionem & veritatem. Obscurus & ten bricosus est hic doctor hoc no reprehendo solum,intel-
282쪽
ligo quid obruat:consilium & mentem perpendo: Ancu- cedentia consequemiaque diuidit duobus modis: primo trifariam. Verum quaenam est ista confusio' Antea iusti sumus videre definitiones , propria, antecedentia, consequentia: ut distincta opinor, & diuersa arguine torum genera: nunc vero definitiones, quae dicuntur in eo quod quid est, & ut propria, partes fiunt antecedentium & consequentium: nunc propria, quae secundo loco a consequentibus distinguebantur, partes item fiunt consequentium: Secunda diuisio est antecedetium com sequentiumque, quaedam secundum Opinionem, qua dam secundum veritatem Quid ista diuitioὶ nonne omnibus argumentis non consequentibus modo, sed antecedentibus,sed oppositis potest tribuli Perse , subtilitas
diuisionis alia sequitur: Antecedentia consequentiaque generaliter aut specialiter antecedunt & consequutur: Hla sumenda,haec omittenda. Error est initio reprehemsus : fit enim syllogismus non solsim ex specialibus, sed proprijs & singularibus, ut diximus: Ratio autem huius praecepti fatua plane est, ludd incertum, an sit propositio uniuersalis. At rhetoricus tropus est,synecdoche, cuius usus nos docet 'uando generale nomen generaliter aut specialiter intelligedum: Infinita intelligentia nullta est, neque logicum hic quicqua. Omnium artiu propositiones sunt infinitae: Grammatica, est ars recte loque di:Rhetorica, bene dicendi:Logica,bene disserenda: Arithmetica, recte numerandi. Nec additur omni generaliter tamen intelligitur. De Catilina loquitur Cicero, nomine tamen generali utitur: Sine dubio perdidimus hominem, ait. Atque omnino, ut dixi, synecdoche nos id docet. Multa sunt eiusmodi in organo logico, quae
Aristotelem in omnibus magnis artibus , non in rhetoricis tantum versatum, arguunt harum nugarum authorem non esse,sed aliquem Aristotelicae doctrinae imperitum aemulum, & ignarum sophistem . Atque etiam consequentia rursus diuiduntur in propria dc communia , ut illa sumantur, haec relinquantur. Videmus nouam
283쪽
A N I M A D. L IB. VII. 2Guam partiendi laudem: Consequens dc proprium inter
pruna ferὰ genera mediorum fuerunt: nunc proprium, essicitur species consequentis Additur postremo conseruens , quod frequenter accidat, sumendum: reiicie iam tamen,quod est omnibus consequens: Ratione Via delicet eadem,qua summa genera reiecta sunt: tametsi paulo post constanter praecipitur, ut quam massiime generaliter sequenta a quaerantur:Verum qu: d caussae,qu mobrem maxime generale, ut scholae nostrae loquuntur, transcendens repudietur Τ An ex eo nullus hilogismus fieri potest Quid si sic ratiocinemur O v res Deo nota est: Omnis Logic res est quaedam: Omnis igitur Logica Deo nota est. An nullus hic Hilogi linus 3 an non licet tales infinitos ex maxime comunibus, sit logi sino s facere3 Haci nus comunis abundantia propositionii est,qua docti sumus, cum erit aliquod problema positum,inquirere non infima, non suprema,sed media, ut definitiones, ut propria i antecedentia, ut consequentia: imo vero solum antecedentia & consequentia, eaque in quid & propria& accidentia: eaque rursus generalia non specialia,nec tamen generalissima : atque itidem propria, non communia aut frequentia,non rara: Tota denique facultas inuetionis in duobus antecedentiu & cosequentium locis nobis posita, ne queramur perpetuo dissicile esse huc doctore:an facilior esse potuitὶ Duos nobis inuentionis locos tantum proponit,ex antecedetibus & consequetibus,ne nos videlicet argumentoru & locoru multitudo obrueret ex antecedetibus enim de cosequetibus postea cocludet, omnes syllogismos fieri. Sed inuetio communis adhuc suit, propria singularii figuram iam sequitur, in qua non speciales caussarum, saetoru, subiectoris,adiunetorum,opposito rui& reliquorum argumentorii Ioci
tradentur: imo vero merae nugae tradentur: repetentur
syllogismorum definitiones, antea falso mediis in unaquaque figura attributae. Quadruplex est problema,generale,
284쪽
nerale,speciale, assirmatum, negatum: Quatuor igitur regulae ponuntur ad inueniendum medium, quo haec problemata syllogismo concludantur. Problematis a
tem termini duo sunt, maior & minor, ut saepe iam dictum est: Itaque ex terminorum anteceaentibus & conseque nybus & oppositis , quatuor regulae texuntur ader quatuor problemata concludendum,quae paulo facilius quam in litera dicantur,exprimam. Prima est,Problema generaliter assirmatum, concluditur medio an-
tecedente maius extremum, consequente minus. Secunda est, Problema specialiter assirmatum, concludi-
. tur medio antecedente utrunque terminum.Tema est,
Problema generaliter negatum, medio alterum termianum sequente, alteri opposito concluditur. Quarta est, Problema seecialiter negatum, cocluditur medio,quod oppositum sit maiori termino, minorem consequatur.
Quatuor hae sunt definitiones syllogismorti: i. enim in primi modi primae figurae definitione incidit, 2. in triplicem definitione triplicis modi assirmati in tertia figura: 3. in primi modi & secundi secundae figurae: . in quarti modi primae figurae,& tertij secudae. Ita syllogismorum
definitiones pro argumetorii inuetione, rudibus de imperitis obtruduntur: eade plane sapientia, qua mediu in figuris definitu est: Inuetio per iudiciu scilicet explicatur.Tanta Logicae his in libris colasio est Sc coturbatio, tamque Aristotelicae methodi legibus damnata. Sed tamen in tanta perissologia valde rudis est doctor noster. Has definitiones syllogismorum, regulas mediorum Scargumentorum inueniendorum fecerit, ut facit. ait
men pluribus modis concludi tria problemata postr ma poterunt: specialis enim assirmatio, prima etiam Ggura , & specialis negatio, secunda tertiaque concludi potest. Valdf inquam, rudis : nec in vera Logica qui quam sentit. Quid tenebras capitis huius reliquas retexamὶ Definitiones syllogismorum,unde regulae istae collectae sunt, antea tenebris demonstrationum inuolutae suerunt,ut diximus:hic tame rursus vana ingeni j ostentatione,
285쪽
tatione, modi iterum visios colliguntur. Perissologia licet infinite Aristoteli damnata, atque hic uniuersae caliginis sons effunditur. Neque id vulgo dissimulatur: In interpretatione de nobili modificatorum quaestione diactu ni illud urbanum in scholas peruulgatum praediximus. De modilbus non gustabit asinus: At late pontem esse alitiorum, scholarum nostrarum doctores & interpretes
organi logici praedicat. Figuram quadratam instituunt varijs triangulis incisam,quibus sy llogisnu recti & vitia
os notantur quam qui retexere non possit,asinus habetur: pons ea scilicet virtute, ut asinorum pedibus coculcari se no patiatur. At bone Deus, pontis huius sublicij videlicet,quales sunt sublicaei Etenim quonia hic ma
ster, inuentionis Logicae architectus esse voluit, quid nonne definitionibus,putationibus, exeptis argumentorum Sc mediora, quae inuenteda sunt,totam uoctrina architectati Sc fabricari debuit Z caullis facta, subiecta, adiuncta Opposita,co parata,coiugata, partes,definitiones, testimonia,quonia haec Aristoteli vera media sunt& argumenta,interpretarii Ad hanc enim ex dificanda inuentionis artem,illa materies hae sublicae suerunt: has manu atque opere & aperta methodi architectura ni
chinari debuit. At toto isto capite nil nisi perissologia, de obscuritas doctrinae inanissima ei Et appellantur astani, ut multeria hic occulta non videant Asinos scilicet multos fuisse necesse est, si asinos esse necesse est, qui I sicam inuentionem hic non videant, quae omnino nulla estmee vllis igitur oculis videri potest. Enimuero fabulam ab histrionibus agi solitam, nutus argumenti simillimam spectasse me commemini: vano cuidam dc simplici Thrasoni pannus a nebulone sartore describitur percommodus, sed eo colore praeditus, xt a nothis de spurijs cospici non possit: Itaque Thraso cupidus emendi pannum sibi proponi iubet: nebulo protinus laquam multarum vinarum molem profert: expassis palmis,ut mercatores hic assolent, licia diducit, speciem miratur, emptori suo praedicat de ostentat: Hic Thraso vanus,
286쪽
adulterij materni suspicione protinus tactus emcon:
ri tamen pudor vetat itaque pannum,quem nullum videt , qui nullus etiam est, se videre & admirari dicit, Scemit, vestimque sibi sarciri iubet. Hic sartor exultare gaudio & triumphare incipit: panum diuidit, diuisionis stridorem mitis modis imitatur, ,estesiaque hoc egregio inuis inuisibilisque,ut ita dicam, coloris pano consarcit: pretiu denique accidit Se addicit. Haec mihi credite) pontis asinarij fabula est, in nobis scilicet idiotis iam vetitas & historia, non fabula: Persuadetur nobis, inuentionis doctrinam mirabilem quandam & singularem hic esse, sed ab asinis conspici non posset Credimus: quid enim philosopho tot aetatum seculorumque
iudicijs approbato non credamus3 non videmus tame, nec omnino videre, quod nihil est, possumus:ne tamen asini videamur, laudamus, admiramur, emimus pretio non solum pecuniae, cuius iactura tolerari poterat,sed temporis & vitae, cuius detrimentu, nullo pecuniae protio compensari potest. Quamobrem vera summaque
Aristotelis principia materiam verae artis,sormam vera: artis cum his nugis comparemus: omnia hic contraria
reperiemus : Analysin Aristotelicam adhibeamus : i numerabilia praestantium authorum monimenta sunt, omnis doctrinae, omnisque sapientiae plena: ad eorum igitur inuentionem retexendum, cognoscendum, imitandum quid asinarius iste pons prodetitὶ Adhibeamus in Virgilio, Homero, Cicerone, Demosthene, Platone, Aristogele: in mathematicis, in legibus, in theologia,
quid nobis explicabit Θ Tum vero cum Analyticum nihil esse viderimus, ad alterum exercitationis genus c uertamur. Aristoteles Logicam viva voce tam multis
scriptis exercuit: experiamur igitur seu dicere, seu scimbere meditemur quid his inuetionis artibus possimus adiuuari: nec Sepias diutius imitemur: Vt enim pisces illi cum se peti a piscatoribus senserint, effuso atramento , quod illis est pro sanpuine, infuscata aqua abscondunt se, & piscatoribus iter veluti sepiunt atque intercludunt:
287쪽
iudunt. Nec sic videlicet cum veritate, cum luce, cum firma constantique ratione urgeamur & costringamur: et contorta aliqua α obscurata distinctione stultitiam nostram teneamus: ac si nubem distinctionis aliquam contradicentibus opposuerimus, praeclare nos philos
phatos arbitremur. Etenim turbida illa aqua residebit aliquando, nec perpetuo conqueremur, quod Persius de inertibus discipulis,
Nigra quod infusa vanescat se a b ba.
Opinionum enim commenta delet dies, naturae iv. dicia confirmat. Malitiosi Se improbi animi est errore delectari, lucem odisse, tenebras consectari, publicis malis gaudere, honesta studia remorari. Quod cum quidam tam pertinaciter faciant, considerent secum quam principiis Aristotelis cogruentius, quam sibi m uestius,quam publicis studiis utilius fuerit confiteri nescire se quid dicant, quam ista tam temere effutientes, sibi primum , denique bonis adolescentibus tam miseram, tamque perniciosam calamitatem parare: Sed coquestioni s huiuς dolore taee longius euebor, quam putaram. Sicut exposita genesi disputatum est,eius doctrina sy llogismos omnes concludi,sic exposita mediorum, α propositionum inuentione, disseritur omnia problemata , omncsque syllogismos ostens uos, h7potneticos vel ex absolutis necessariis contingentibus,denique cuiusuis generis perfici idque ita demonstratur: Manifestum igitur ex dictis,quod non solum accidit hae rati ne & via omnes syllogismos fieri, sed etiam quod alia impossibile sit: Demonstratum enim est, omnem sy llogismum per aliquam expolitarum figurarum fieri: Has
erδ non accidit per alia constitui, quam per consequetia & antecedentia: Ex iis enim propositio & medij
sumptio. Quare nec sillogismum postibile est fieri per alia. Via igitur de omnibus una, & circa philosophiam
di quamuis artem & disciplinam. Quapropter in omni problemate hic erunt inuenienda secundum veritatem uidem, quae etiam secundum veritatem insint: ad dia, s lecticos
288쪽
lecticos autem syllogismos ex probabilibus propoli
nibus. Haec inquam, disputatio eli, antecedentium Scconlequentium argumento , omnes disputationes Scphilo phicas bc dialecticas effici. Disputationis ci rior conclusio sic est: Omus Sura efficitur antecedentibus σ cosequentibus:
Omnis bilogi us ab qua elycitur figura: Omus igitur o rogi simus e citur antecedentibαι CrconsequentibuF. Huius tamen demonstrationis propositio non satis vera est medium enim lc argumentum in omnibus negatis syllogi sinis alteri extremo opponitur, sicut Aristoteles etiam in his capitibus loquitur. Assumptio planε falsa sicut antea docui, quia sillogismi Sc proprij dc co- iuncti connexos de disiunctos dico) non perficiantur tribus expositis figuris: Et interpretum vanitas illa, de qua iam dixi, hoc capite tricesimo, etia testinaonio Aristotelis aperte refellitur: cum differentiam docet syllogismi ollensiui Sc hypothetici: quod ille proposita duo vera habeat, hic alterum falsam, ut ad impollibile dici- tutat deoque mendacij syllogismus appellatur: aut certEpro certo Sc indubitato quod incertum tamen sit & du bium secundum a Timptionem, sicuti Sc Mathematici postulare solent Sc assumere :& qualitatem quandam. quam demonstratam non habent, concedere, unde d monstrationes suas efficiunt. Aliquando cum species plures sint, una tamen probata, ex nypothesi concluditur genus. Principia syllogismorum generaliter quidem dicta sunt quemadmodum se habeant, & quomodo sint indaganda Sc inuestiganda: hic media Sc argumenta rursus appellantur principia syllogismorum: dc eorum inuentio apte venationis cuiusdam, tametsi ea hic nulla instructa est indagationi co paratur. Atque hic, quod in genesi monui, non est omittendum: Vna genetis est communis Sc generalis & uniuersalis, nec in minores artes secanda: Cuius doctrina quan uis in his libris in persecta sit, est tamen per se quaedam una. sic inuentio
289쪽
una est generalis, communis, uniuersalis, nec pluribus
artibus minutius discerpenda: Communis inquam, mnium disputationum necessariatu verisimilium , ut hic doce tuta vetoue a nobis est libro secundo, & ex Aristotelicae Logicae sententia disputatum, quaestionum partitionem elle vanam,quia comunis esset Logica omnium
qu stionum: Logica doctoris huius comunem omnium problematum genesim docere voluit, nunc comunem inuentione docere vult,& communia principia seu media. Propria vero in unaquaque arte plurima sunt, ait hic author:Singulares enim artes,inuentrones qugdam sunt singulares, ut secundo libro docuimus. Hic memeto syllogismorum principia in argumetis Sc mediis statui: ideoque horum principiorum doctrinam, doctrina sillogismi ex illis principiis compositi priorem & antia quiorem esse: quod ide magis apertὰ dicetur catile tricesimo primo: nic enim locus est accurate consideramdus. Disputaui iam saepius Analytico primo nullam lo- icet inuentionis doctrinam tradi. id vero ipsum iam viaelut hic nobis ab Analytici operis authore dici. Generaliter igitur quomodo propositiones assumendae sunt, di uim fere est accurate veto diligetErque in dialectica institutione tradidimus. Haec verba doctoris sunt, quibus significat Topica Analyticis non solum priora esse, sed in iis antecedentium & consequentium,unde sillogismi Glexantur, genera speciesque describi: ut inuetio
ex Topicis cognosceda sit,cognitaque ad syllogismi genesim asserenda:Nec in Topicis inuetio stllogismi dialectici propria docetur, cum omnium syllogismorum comunia media illinc nobis petenda esse iam dicantur. Haec inquam, ostensiui & hypothetici differentia cum talis describatur. & doce itur,ostensivum, hypotheticu, de omnino omnem syllogismum tribus figuris, duobus antecedetium x consequentiu locis absolui,planissilii Idocetur hypotheticos syllogismos, hic nominatos sim p lices syllogismos esse, no eos qui coniuncta argumeti dispositione, connexa vel disiuncta propositione coesus ij duntur.
290쪽
duntur. Locus vero unus est in hac disputatione, eapite eodem diligenter animaduertedus , iam sapius a nobis citatus: Principia itaque uniuscuiusque rei constituere, est experietiae & usus: sic ατρολογκη εμπήρία,id est astrologica experientia, astrologicae scientiae principium est: seniliter reliquarum omnium artium & disciplinarum experientia, ipsarum principium est. Itaque si usu praecepta sunt & experimento cognita , quae sunt in rebus, licebit hinc sane demostrationes facile promptdque exprimere : Etenim si nihil κατα etia iMριαν, inquisitionem
obseruationes que omissum sit eorii, quae certo ac verErebus insunt, facile cuiusuis rei demonstrationem comperiemus. Hic inquam, locus no negligenter legendus, sed diligenter attentdque cognoscendus. Procreatrix αparens omnium artium ἐμπήρία - ι ita est: verissime dictu in est: sed infinitarum tenebrarum totis Analyticis
cumulatam nulla procreatrix est ἐμπήρία, nulla i ρια ab usu Vitae& humanitatis nullo, a prude itiae ratione nulla prosectae sunt: ad nullu vitae & humanitatis usum, ad nulla prudentiae rationem referri possunt: tollamur
igitur. Ac si quaeras quomodo his sublatis, syllogismigenesis, medij inuetio explicari & demonstrari possint,
tibi respondebit huius admonitionis veritas, Si κατα ulta ἐπρίαν singula vere deprehederis,hinc demonstrationes efficies. Principia definitionii, partitionii, si quare vera
ostenda: nec aliter ostendi principia debent, xt vere posterioribus Analyticis postea dicetur:Ex principiis autε per ἐμπιρίαν Ubi ἰή ορίαν collectis caetera deinceps ostendenda & explicada sunt. Hoc uniuersae disputationis αanimaduertionis meae Aristo elicum principium est aduersus organi Logici tenebras : Principium veru, primcipiu certum, principi u toto organo, Aristotelis doctrina dignissimum: Haec enim praecipua est Aristotelis horess contra Platonem: principia cognitionis nostrae posita esse in sensibus: principia artium, inductione sensibilium & singularium reiu colligi: nihil denique in intellectu