P. Rami, ... Animaduersionum Aristotelicarum libri 20. nunc demùm ab authore recogniti & aucti ..

441쪽

i quibus syllosi sinus est, necesse est non solum praenosse prima, aut omnia, aut nonnulla, sed etiam magis. Semper enim propter quod est unumquodque, illud magis est, ut propter quod amamus, illud magis charum est. Itaque si quidem scimus per

prima,& credimus, etiam illa & scimus, de credimus magis, quia per illa etiam po-3 steriora.

Repetitur principi, prima sicunda proprietM. Principium est προγινωσκομενον, prαcognitum : imo etι- γνωριμωτερον nolim: secunda prauo probatur ex lege o a Gomate caussarum. Propter quod est unumquodque, illud magis est: Propter principium nota eonclusio est: Principium igitur est notius. Asumptio praecedit, quod conclusio sciatur, quia principia, sciatur. SCIRE REM, RU I A. Hic uidetur comentia interpretum probari, quod scire π po demonstrationem stire sir itim : ar potes repetere quod iam proposuit Aristolaes. Scire dixit quorum est demonstratio , est habere demonstrationem: ita nunc, sectare rem, intelliae ciuus est demonstratio. A V T

OMNIA . Propositio maior minor appellantur in ana-

bticu aliquando principia demonstrationis , maior ipsa saltem an e cognita est,minor et eomparata simul cognoscitur,ut pruno ea ire dicbim est:propterea uide quo modo nue, aut omnia,aut nonulla dicat Aristoteles, quasi perueniri ad conclusionem p sit, quin ante sint omnia praucipia cognita. S E Μ P E R' ENIM. Propositio soliuisimi ,1luciali exemplo declarata,contra quam Philoponus sic argutatur : Inest ebrio ebrietupropter uinum : interesecto mors propter gladium: ergo ebrietas uino, mors gladio mazu inest: ideoque axioma illud sic in er-Li.

442쪽

46 P E T. RAMI . prctatur . si quid insit pluribus, s secundo per primum,magis L

inerit primo : ebrietas autem non inestumo , nec mors gladιο.

ITA Q E. coplexio stlogismi in qua repetitur argumetu.

NON possbile est aute credere magis quam iis, quae quis scit, quae non est sciens melius affectus, quam si esset scies. Accidet

autem hoc, nisi quis credens per demonstrationem prae nouerit, magis certe ne cesse est credere principiis aut omnibus, aut nonnullis, quam conclusioni.

Ex secunda propu tate probatur prima, Si principia non pum praecognita, non sum notiora:

Sum autem notiora

sunt igitur praecognita. oratio autem hic conbust ualde est Osura: sic autem egintelligenda, Non post bile est credere magis, principi svple, quam tu qua sci id es qMam conclusionibus. In qu.bus Arisbο- stelis metiae uerbum proprie serpation p ibile est, inquam, mago credere principiis, quae sciens non melius est lectus,quam

si et mens,per demonstrationem senti, id ch, quam si firet

conclusionem. Et sementia denique et Non possunt principia conclusionibus esse notiora, nisi eorum scientia prae Zamior sit

excellentior sciemia conclusionum, stres negationes sunt in Graeco pro una. Itaque duas omisimus. CREDEMI. Graee. est ηπις οπα ν, gemitu que est partitionis, quem Alexanderotam re mi ευοαενων ἐξεμελ pro ereditorum exposui ait Philoponns , quod non probat, neque ego pro . MAGI s. 6Propositionis sententia ualde adhuc eo usafuit, si princitia non sunt praecognita,non sunt notiora: deinde sententia assumptioni sequit h

443쪽

a sed principia notiora sunt. Vbi reperitur illud omnibus aut nonnultis quod uerum Aria reticum non habeo. Omnia si quidem demonstrationis principia nota debes esse,antequam ad conclusionem peruenias. Verim illud o melius primo capite, Licet uero ut quta cogno-Fat aba quide quae prius cognouerat,aliorum autem simul co

gnitionem accisae.

HABITVRVM vero scietiam per demonstrationem, non solum oportet prini cipia magis nosse, Sc magis his credere,

quam ei quod demonstratur, sed neque aliud ipsi certius esse , neque notius principiorum oppositis, ex quibus erit syllogismus, qui est contrariae deceptionis, siquidem oportet scientem simpliciter immutabilem esse.

Additur pura ultimam proprietate ut prineis tum non Ρ-lum sit notius conclusione, sed ex eo quoque contrarium ipsius f principi' sit man e tum Q κα conditio sexti topici eapite secundo in legibus desinitioni, ponitur gn ειμη δηλος ο τοῦ παν Ουλογος εκ γαρ κοιλαος πδεδωμενοι Θ Γυς οπι- κους προπημα νουσι. Tum si non mam sa contrar d finitio ex dici apite enim assignata definitiones simul eontrarias etiam commonstrant. D finitio inquit nisi tam clara sit,ut.eius luce contrars quoque desinitio pateat, desinitio perseecia non erit.

Idem nunc in generalibus π communibus omnis principi1 lseribus praecipitur ram persticuum eor oportere, ut contrarium

quoq*e sit inde manifestissimum : Themis ius ramen oe Philo-- tonus hebes nocio quid hic G Οἱtusium inte' exere,quasi dictum esset principium non solum conclusione , sed etiam contraria sim clario esse oportere. Qua comparatio ualde rudis sit. Nota trincipi nota et que tandem conclusio trincipia tamen confii.

444쪽

ί3 P E T. R A M Iclusione notiora sunt ait Aristoteles. Quid ergo fuerit hoe uti irimum,quod laquam maximia proponitur ' Principia non tantum prius nora ed esse notiora imo uero comar 3 sinu notiora.

diuisa omnia simul natura seunt, aque nota, Meode topico Aristotiles ait. Iraque Aristotele Aristotelis fidele luterpretem I

quamur. hos interpretes omittamus . Ex opposito principiorum,

id estfalsi , iustituisimus contrariae falsae deceptioru ,de quo

dicetur capite tr. huius o is. IMMUTABILE M. ἀμ Emψ-dν Graece est, qua metaphora Aristoteles seexti topici teapite secudo ut Obscura reprehedit: s pro ea uidetur quarto ibide capite proprie usurpare, ἀρι-rιςο quasi diceres indis sibile. Ergo hie ta munifica laus perspicuitatu animaduertenda est,ne putemus eum uanis interpretibuι Aristotelem de indushua obscvmm fuisse, a quo toties s tam impense videmus se cilitate G perspicuitate laudari. Principia ait non solum sunt ante conclusionem nota, sed etiam notior nno tam clara, si ne, ut nihil sit ipsorucotrariis μηδὐ πις ρον,wJ, γνωριμα-ρον, neque cerrius, neque notius. Itaque uirtus in artibus cum fuerit accurate definita demon brata, nihil erit de contrariis uitiis 3 praeripiendum. Rectum enim erit index sui o obliqui: Principiusui lumen erit o contrar3. Quamobrem regula haec eonsedera da est, ut intellem totu analyticu insanum quendam in resutandu uit3s laborem suscipi . Centuplo enim plus opera ponitur in quatuor anal Heu ad uitia refellendumquam ad uirtutes demonstrandum . Triea, igitur illaι usum logicae impedientes ex hac a Milytica s topica lege restrio, nee in dialemcu in tit

rionibus retineo.

IN TE R. TIUM CAPUT. Adhuc capita duo ad uerbum persequuti sumus deprome- statibus principiorum, ut sintperspicua uerbis , rebus nota,uera, prima, immediata, notiora, priora, causae denique rei ad ex

plicandum propositae. Omnia hac laudo , o ad pransiit

445쪽

ANIMA D. OB. IX. cst Agicae artis compendium restro,propria tamen scientifica declarationu prorsus esse nego. hi enim ut iam dixi uerbu esse

persticuu re,ηο tu , uerum , primi immediatum Omnium ratio--π,omniumque argumentorum commune. Nisi enim argumentum perspicuum, uerumque,o mediatum aut siti, ut saltem uideatur,nihil arguet ut autem caussasis o absolute notius,no semper in omnibus argumentis requiritur. Quaestio sequitur rertio Opite περὶ της ἀπειρίας --χων , de infinitate principiorum, quae deinde quinque capit is, 17,i8, 19,tractabitur,an Isint eiusmodi,qualia de ini- tasun aliqua principia,sitque omnino demonstratio ulti,unave in sex illis capitibus, eadem quaestio est,ut Aris telis ipse

decimoquinto evire confirmabit,εςι γ cmοπω&υτο, seἰ α --απορν εσο χ 5 ειεςιν τρῖβις α π Mτη ς η προς ne να περα νουm. Est hoc conq)derare idem π an demonstrationes in infinitum abeant, sanest demon Datio omnis rei, an mutuo interse eoncludantur, qualu quae ho minore αλφα metaphsico rursus, sed paulo secus tractatur. Quamobrem sex horum ea tum summM tantum proponemus,

nec ad uerbum sintula diseremus, Academiae nostrae legem hic sequemur. quonia solidae doctrinae,et quae ad usum reser i possit,hli nihil est. Tertιο igitur capite quaeri ur an sis ulla demo ba tio,d es eo duplex opinio corraria disceptatur An nu ius rei sis demonstratio. An omnu res sit dem iratio. Postea quod reliquuerat quaeretur,an alicuim res sit demo Natio. Primum di peritur ex definitionescietiae o hUOthetico fallori mo concruditur:que Philopon genere uidit prete in utera i sedi linguere no potuit. Si principia sciri non possunt, nulla est demonstratio: Sed principia stiri non posum,quia esent ex alis tri e ijs Icienda, m ea rursus ex allis, eόque modo res serperet in immensum, quod imp ibile est aut si reperiamu Altima prin-eipi atramen nescientur,qκia principqs undesciantur,earebunNulla igituν demonstratio est. Hae in ipsa uetera ratiocinatio est . Secunda quaestio est,an -- fili.

446쪽

po P E T. RAMIns rei sit demonstratio , quae ex falba causa enthymemate con- Icluditur κυς cis η ἐς circulo mutuo omnia demostrari post unt omnis igitur rei demonstratio ch. Philoponus hypotheticum ollui mum hic comminiscitur , qui nullus es h in ι- tera , ut ιWAU.ri quantus in retexendis syllogistinis sit artifex. Haec quae lionis utrisque captιο 6 . Soluitur deinde prima,per ambiguae astu Urionis distinctionem , quodscientia quadam lit rejPικτη demonstrabitu , qua sciuntur conclussiones , e quae de tuita prius est, ΓΑνοηπκη nempe quadam uero αρα- ποδε'κπς in demonstrabilia, qua principia per se non aliunde sciuntur , G cuius principium non sit ablua alia προπα-σις α μεσος , sed ο νοῖς intellectus , cuius luminis extrema nitima principia fine aba ratione sic intelliguntur, ursens ibasenseu sentiuntur. Sec dae quaestionissolutio latins ducitur per argumenti in fici. trionem . Circulo quota res demo bratur : Ergo omnis rei e P demon stratio. Huius enthymematita Aristoteles negat antecedens, negationem probat tribus argumentis exsci

tiae , demonstrationis desinitione: Omnis demonstratio e t a prioribus: Non omnis circulus est a prioribus: Neque enim possunt eadem Udem absilure G priora ese o ρο-

Iberior quod esset in circulo,cum mutuo res demonstrarentur: ue Non omnis igitur circulus est demonstratio. Secundum argumentum est ex adiunctu absurdis, quia probar tur idem per idem, ἀσάφωυ τη σιμηθει si 'odυια πεποίησε, obsecuritatem sitata breuitate adhibuit hic Aristor es inquit Philoponin quia abecedari s ex tis utitur. Atqui sola breuiras sermonu hae obscuritate non efficit,ut secundo animaduersitonulibro latius exposui, imo permonu breuitis hic obscuritate nulla

facit ed exemploru caligo nihilsigniscanu. Dic idem significa-rιbus exemplo, etiam maiore sermona bre itare,clara res erit: qSi capax est disciplinae,homo est: si homo eph,capax eis disciplinae: Circulus est,ex quo nimirum concludes idem per idem:

447쪽

terabassumptio praecedebat, quam faciliori, intelligentιa caussa praeposuimus. P trema ratιο ex parte rerum sumitur, No de mons frantur circulo, quae non conuertuntur, sed sola propria, in prima tantam figura. Non igιtur omnia circulo demo strantur. Qua in Asputatione notabi, thesim generat ter accipi pro omni proposition contra proxιmi capito triuisione, in. Aoθεσεων ex duabus thesibus,ut iam citauimus : ιtem analytica priora appellari,ia /περὶ συ γισμου, ut apparea quod antea notauimus, titulos logicorum ιbrorum ab interpretibus seciosese. Haec summa est capitis terti qua concluditur neque nullius, neque omnis rei demonphationem esse. Digressionem Themi lius hic intellexit, ἐπ Lo 3 ia 9,όθεν ἐξείημεν, redeamus unde digresti simus,ait in sine capita hu: - : neque Phιlvonus ignor uir ,sed hic quaeri dixit, ansiit demonstrario, cum prius tamen dictum esset quid est demostratio excusare uoluit υτερολογία ,

qua si prius an es quam quid us,disserEdum fuisset. exculare inquam, id uoluit exempti physicae doctrinae, in qua prius quid ephuacuum tractitur . deinde an sis, quaeritur. At hic interpres uitiu' nitio excusat, o quod exempti quaticunque fati iure fieri putat. neque nunc υςερολογιυ ιllam reprehendo, sed maius arguo, Cr anabrica lege conuinco . Artes γενος mur κε χὐπ, g nus

subiectum dilutare non debent, sed pumere, licet Ar boteles ea I te octauo huius . Nec emm arithmetica prohat ope numerum, nee Ieametria magnitudιncm,nec a frologia astra calum, et sica mundum et menta,non animaha, non plantas, no caeterra res sibi sebiectas esse distulat. Hypocrates s Galenus de ualetudine tuenda o re tituenda, Varro G Cato de agriculi r V ire ius de architectura praecipiuntinemo tamen horum ins sua arte quaerat,an sit ualetudo,an ager,an domu , 'ed sumit rem esse tanquam manifestam omnibus.tum definiendo, arriendoque genera peciesque,tum qualitates'proprietate; demo Hando

artem confluit e denique nulla arisubie lum s ibi propositή filii.

448쪽

de intelligunt profitentur ponendum igitur est demons Dationem es nec id dubitandum aut di putandum. At huius libri eapita sex integra in hae altereatione consumutur: An sit demonstratio . Altercatio uana π posterioris anal eos praeceptis σ&Pbus contraria .deinde longe aliud e P refutatio,aliud dem ratio, ait Arq oteles quarto capite δη- m taphsies. At hic refutatio tantum est, scientia rei certa s constanto nulla. Quamobrem nihil his Aristotebcum, o Aristoteli principiis consesntaneum,nihil inuentionu,nihil dispositionis logicae proprium inuenio,nil quod ad faciendam o construendam artem quod hic solum proponitur quaeritur taceommoda rum. Tollo igitur hanc altercationem totam,ut minime Aristotelicam,nec ad proposita logicae institutionu compendiύ refero.

QE O N i A M vero impossibile est aliter habere, cuius est scietia simpliciter, neces- Τsarium utique fuerit scibile secudum demonstrativam scientiam. Demonstrativa veror scienta est quam habemus, quia demonstrationem habemus. Ex necessariis

igitur syllogismus est demonstratio.

Capite quarto desinitur scientifica materies, o eir Urtiis Asuis expIeatur. Primum uero repetitur illud e sectat capitis initis. Scibile esst necessarium, unde concluditur 'bile quoque demonstrativum esse necessarium. Exaenere argumentum et scibi-

449쪽

ANIMA D. L . IX. 731 le enim tenus est ut dictum est syecies uero Greg. χ 2κον,οξιςικον demon Hatiuum, definitiuum, ob id reperitur apodici caescientiae definitio ex initio secundι capitis, ut aliae quoque scientias reus exprimerentur. EX NECESSARII S. Dι- clum est, propositiones demonstrationis esse necessarias, dicium est conclusiionem esse necessariam, unde nune concluditur dem strationem ex necessariu esse.

ET AT VENDv M igitur ex quibus &qualibus demonstrationes sunt. Primum i vero definiamus, quid dicimus de omni,&quid per se, δἰ quid uniuersale. Ac de omni quide hoc dico quod sit no in aliquo qui

de, aliquo vero no: neque aliquado quide, aliquido vero non: ut si de omni homine animal. Si verum hunc dicere hominem, verum etiam animal ,m si nunc alterum, etiam alterum. Ac si in omni linea punctum smiliter, signum vero est. Etenim ' reprehensiones & instantias sic ferimus,taquam de omni interrogati, aut si in aliquo non, aut siquando non .

Capite reliquo Frisin scholasticis, aut certe ab Aristotele feonficiis signis noti dist, ibuutur tres demonstrationis eonditiones: prima necessitatis uniuersa& ecuda cognationis,tertia proprietatu : sed earum definitiones ualde exiles o arida' sunt,sicuti quaedam iam ante ut Iaboleno iureconsium hic ua

de rursus sit opus. Prima siquidem definitiis est ex Asilaus sine

redditione. De omni dicitur, quod non de aliquo,s aliquando Asyrmetur: de aliquo autems aliquando negetur. Huius desi-

450쪽

nitionat disimile est intelligendum, quod tamen non redditur,id an pe, quod de omnι o semper Acitur, ut animal de omni mincio semper dicitur, sic in linea a omni semper pun-Eiu est. Appellat Aristoteles capite decimolertι ecundi κηαθολου quod hic κού c παι docum ait π το γάρ ' το καθοMυ s παπιας f α ει : id enim est uniuersale, s in omni, o semper.

INSTANTIAS. Si propositio non de omni,aut non semper dicatur, protinus negamus an dicticam propositionem esse. Notabis aure hἱe κύα πανως secus capi,quam in praOro analyseo, initi's hancsermonis homoramiam magna in toto omgam obscuritatis esse caussam, non solam sermonis breuitatem, qnam putant interpretes.

PIR sE vero sunt, quaecunque sunt in

ratione quid est, ut triangulo linea inest,& lineae punctum. Essentia enim ipsorum ex his est,mn ratione dice te quid est, inest.

Pr a nota fuit uniuersalis necestatis, fecuda est ero ἐ- νειας, id esst,cognationis quae est e rλως, η πη aut absolute,aut squodamodo. Genus generi que disse etiae s species'M ἄπλοος συγ- η, eorum nemo proprietates s adiunctae penitus o insitae per se q alitates generi gener Ulue disserentiis ac formissum uri; γs η,ut septimo capite copiosius diseretur. Ergo ad hac uir

que συγ ε νειαν exprimedam modι quatuorproponuntur. Primus

G secundus o quartus Dessam ad absolutam, tertias ad τ πη, omnesque hι modi nil aliud nobis in inuat,quim causarumo ea pilorum ubiectorum,osubiectis adhaerentium qualita

m unde constant artes,cunari ne ae praecipue causs arum π

ω fatorum. Quiequid enim alicui per se inest,eim ea se est,ut 4 erit uicesimo eapite. Ergo eum subiectu attributa,aut attributas subiecta ter sie adfuerint, tum quae per se aderunt, caul x erunt ἀπλως ου πη, ed ipsos modos uideamus. Primus est,quando ase