P. Rami, ... Animaduersionum Aristotelicarum libri 20. nunc demùm ab authore recogniti & aucti ..

461쪽

i quidem ,sed uniuersi conuertunt uir,neque siverant. Ergo disse- rura in Aristotelo docilina catholicum catholicum primum, nec aliud est καθολικον πρωπν, quam LN pροῖον ut καθολι

ceto ογῆς nota. Ergo πρώπον καθολικον , uel potius o -ςροφον dejinitur hie, quod conuertitur. Sic in arte methodice π accurate mltituta , summorum generum asseclιones cum sis is generibus summo loco, mediae eum mediis medio, infimae cum in simo in simo καθολDαος ' λ τρίφως exponentur . Sic

est propositio desinition , de desini:o, partium de partito, pro- prieratis desubiecto carholica. Ergo definitionia partitionμmque regulae sunt catholicae s anti trophae isto modo. Ergo dem rationu,quae demonstrat propria a fectione de subiecto per desinitionem ut Aristotelii postea praecipiet propositiones isto modo

sunt catholicae: deniq; omnes artia bene traditaru propositioneso regula catholicaesunt isto modo atque interse partibus conuertuntur. Si quae non sunt,exceptionibus astringuntur, neque catholicae sunt. ET RECTUM. dictum prius lineam recto inesse persee,nunc etiam contra d:cιtur rectum per se inesse lineae. Homonymta uerbi haec notanda est. I n primo analytico Aristo- teles medium inese , in toto primo CP postremum,in toto medio

se in accipit pro siubiici, quomodo liciu hic intelligendus est. Nec enim decies de genere dicitur assi lute, v perst. Et

TRIANGULO. Vide taue propositionem primo capite. Notabis autem hic metonumiam quandamsu ιδι pro aditacto. Nec enim triangidum duobis reclia par foed trianguli tres anguli. N E QV E FIGURAE. Di imibtudo est i eradditione: sic igitur absolue:Catholicum est primo quod neque maius,neque minus, sed par aequale,ut habere tres angulos interiores duobus rectis pares,s πρω ν καύο κυον πίλημα non' q-idem figurae, quia sigurae quidem alicui conuenit, ueri m non omni ut quadrato . Non etiam i Ucelo trianguli duobus lateribus o cruribu paris, qui, licet omni conueniar, non tamen

462쪽

nciid est,pempe eum sit necessarium, ra,tertio quip- 1pe modo, quia es o primo nec ulli al3 conuenit. ET DE- NON STRATIO. Nota quoa hic ait, huius uniuersalis esse propriam demon pirationem, π quae per sesit: καλ' etior aurem hic intelligit κυρίως proprie,non autem ex ullo quatuor m dorum. Aliorum uero non sis catholicoram, secundariam q-dam sophisticam demon'ationem , ut proximo capite ampellabit. Nota . inquam sententiam hane catholici o definiri nem diligenter,qua magis etiam proximo ea te confirmatitur.

CAPUT Q INTVM. NON est autem ignorandum, quod pe accidit errare,& non esse quod demonstratur, uniuersale primum, quatenus Vi detur demonstrari uniuersale primit. De cipimur aute hac deceptione, quando aut

nihil liceat sumere superius praeter sngu Iare, aut singularia: aut liceat quidem,sed anonymum sit in rebus specie differentibus, aut sit velut in parte totu, in quo de- Τmonstratur . Particularibus enim in erit demonstratio, & erit de omni, sed tamen non erit huius primi uniuersalis demonstratio . Dico vero huius primi, quatenus huius demonstrationem, cum fuerit primi uniuersalis.

Καθολικον πρωαν definitum est,ue otius ιτυον ὴ -ππο- φον : hie eontrarium eius proponitur: quod sisam esset aperia definitum,contrario eius nil erat uvi esset enim exprima de ia

463쪽

A N I Μ A D. LIB. IX. 87I nitione cognitum, ut principq regula docui quae iubet prisci ata suis contrarr lumen esse: ed tamen quo tantum praeceptum senius intelhatur, quia obj curius est explicatu , eaput hoc interpretemur. caueamus, inquit Aries Diges, ne fallamur hic, ut plerique fallun ur , qui se πιαθολικως 5 otae Ποφως existimant docere, id est, π καθολου πρααν tenere. Quot igitur modas hie erratur'certe duobus, si superius inferius assumatur. Hi siquiade τα καθολικύκ, ω2ποφω corrar, modisunt. Sed obsturius Ari teles loquitur, c quod ab interpretibus non intelligitur , quia utra desubiecio genere loquatur,an de auribula assecti

ntino exprimit. Iraque interpretes tres modos rereris hioaciut, eum sis unus, sed exempla tria. In omnibus enim sonitur inferius quia singulare duntaxat unum uel alterum nouimuGautgener

se quidem nouimus,sed quia est ἀγογυων, G sine nomine, icei steciei progenere sumimus, aut torsi parti attribuimus, o b

eet omm parti, atramen eatholicum primum G o ςρο ς' ον non

attribuimus. Ergo errores hi unius modi sunt,eum nempe sumitur inferius. In qualibet arte o et pubiecta natura est aliquid γεω-m et sunt Paratu, et unt e I --α,ut tam sepe iam diaeo . Atque in aspectonibus proprietatibus item ess quiddam νικωπιον, sunt Aroe λα, sunt ἀδικωπια, summa μmmis, media mediis, infimis insima, Γ γένει Omγυες, τύειδι ομο - δες copulandum est : qui hunc ordinem peruertit, uisuperiora eum inferioribus, aut inferiora eum superioribus annectit, non καθολικως πρω ς Am Ποφως, ed σοφιςικως,ut mox diacet Arigoteles, instituit. Regula haec diuinam illam logicae σartisiciosae methodi retulam totam fere constituit. Sed Ara 'ο-

telis exempla uideamus.

HS i Q I i S igitur demonstrauerit, quod

rectae non concurrat, videatur huius esse

demonstratio, quia in omnibus sit rectis. N ὁ est autem,siquide non, quod sic aequam

g. iiii.

464쪽

les sint, id fit, sed quatenus quomodolibet xaequales.

Exemplum primum . AEquidistantium linearum duo genera sunt,rectae aliae,aliae obtiquae si dem nt r.μ rectas non concurre-ve,ui deberisfortasse η θολικως πραπως demonistrare, quia de omnibus rectis aeqvid Pantibus assectio non con currendι uer.s sit. Secus est ait Ar foteles. Demonstrvi enim g neralem assectionem de Decie : Gφιςικως igitur agis 'ο πο 1κις λε idems ius dicis. Erir enim tibi cr dem stratione altera opus in aequid tantibus circulu. Oportebargeneralem assectionem de uniuerso genere o quolibet modo aequi distantibus non desiimulara specie s de rectis demonstrare, crgeneratis assecho incogme Deciei tribuitur, quia generalis a se sectio stetaei non conuenit ratione Decio, sed generis,c sic extra ordinem statuitur. Noraba autem aequales pro aqvidi tantes in hoc exemplo dici, notabis praeterea uelut τδε κον roblems statui, de non concurrentibus parallelis uel quid santibus,quὰd in Euclidis elementis princip:um ponitur, ne pu temus geometriam. quam nune habemus A rijstotelico letibus fictam ese. 6ξ enim in possulatis ultimum. Exemplum tert' modi faeir hic Philoponus potest etiam ese primi,cum ingulare un , scut plura pro toto genere si riciuntur.

ETs I triangulum no aliud esset, quam i sceles, i sceles videatur esse.

Exemplum secundum est impersectum , intellige uero , si quis

tres angulos duobus rectis habere pares) demo straret de is cole,quod de triangulis solum nosset, catholice non demon Iraret, quia γviκογ caziamra speciei tribueret, ut antea . Philoponus exemplum primi modi hic statuit, o recte, M a superiore, dι pinguitgenere,non recte. Idem enim est unim erroris modus.

465쪽

3 ΕΤ analogum, quod vicissim,quatenus numeri sunt, & quatenus lineae, & quatenus solida,& quatenus tepora queadmodum demonstraretur aliquado seorsum, cum certe post de omnibus una demostratione monstrari: sed quia secundum nominatum aliquid omnia haec no sunt unum, numeri, longitudines, tempora, lida,& specie diiserat inter se, seorsum tasse capiatur. Nunc verb uniuersale mo- stratur: Non enim quatenus lineae, aut quatenus numeri inessent, sed quatenus hoc, quod uniuersaliter supponunt esse. Propterea neque si quis monstrauerit secundum unumquodque triangulum demonstratione aut una, aut altera, quod duos rectos habet unumquodque , iso-3 pleurum separatim & scalenum,& i sceles, nondum nouit triagulum, quod duobus rectis aequale, nisi sophistico modo. Neque uniuersaliter triangulum, ne si nullum quidem praeterea alterust triangulum: non enim quatenus sit triangulum,nouit, neque omne triangulum, nisi 4 secundum numerum:secundum speciem vero non uniuersam,& si nulla est, quam

non nouerit. Exemplum est tertium, analogia quoddam renin estinum

466쪽

3o PET. RAMI per se, catus in mineris septimo, in magnitudinibus quinto ilibro multa species opticantur ab Euclide,una η --αξ meis sim dιcitur,ut in numera et ad A e 3 ad 6. Ergo ut et ad 3, sico ad 6. Eiusmodi analogiam cI catera species si quu in numem separarim doceat,ut fecit Euclides, non demon strabit iis soth ic ait Aristoteles. Quamobrem'quia non quatenus numeri aut quatenus magnitudines habent eiusnodι analogiam . Ergo

Aristoteles an g, t Euclidis nos ri de Onstrationes sophi

eas'Certe. Nec enim lectonem generalem demonstram in unia nerso genere ιt oportuit,ut ομογενες παθημα υλοιω γε ei coniungeretur, sed generalem in specie una aut pluribus dem bar, to pluribus demonstrationibus demon Dar, quod una poterae demonDari. Hic igitur Aristoteles eandem persoluta ta reluiam obiici quam obiecerat antea, crhte alter Lem damnata tautologiae attente legatur, o tantum uitium ab Arist tele merito damnatum. Ergo qui generalem aspectionem dest eie demo racpeceat.tantosane indoctrina peccato, quam si in Categorias statiae,animalis propriam disserentiam πισθη- ταω sensu praeditum ad hominu latus adiungeres. V Itierassartor gigantis ule pumilionem, ridiculum fecerit aior est enim uestriquam deceat comia, 'umbonu ueste gigan em uestierit, sridiculum quoque fuerit: minor enim est uestis quim deceat: His artis o doctrinaepraeceptis qui generalem affectionem in steris demonstrauerit, errabit non minus, quam si specialem asse-sionem in genere demostrauerit. Falbi homines imperitos, quod

ιbus rebus o exemplis tenerales rationes asseret . Ar de arte institueta nue Aristoteles praecipi non de exemplis rebus martis usium eadetibus. Ecquodna igitur,inquies genus illud an logicum, o cuius tandem disciplinae si non est arithmeticvm ,si non est reometricum' Aristoteles non dicit ea certe si uerum e fieri uolumur ut eausae, uigeneris, ut eotra', ut definitionis,ut si uisimi, ut methossi generalis π uniuersalo consederatio , 'analogia o comparationis cui si summa γ commanis omnia

467쪽

ANIMA D. L . IN. 'ti artium eo Saeratio lorica fuerit, o Aristotiles in categoria

qualιtatis,comune dicit ese qualitatis coparationessimiliv,di ι- mrsu. Similium uero rationum collatio οἰναλογία modo dicitur,

sed ad exemplum Aophistica demonstratio est inquit Aristote les qua despecie dem rargeneris assection quia species, ri

ne Deciei noc enit, se drationegeneris. Imὀ uero ait si quis per omnes Decies demonstrer, ut triquι assectionem per Uopleuru poscetis, Scalenum, sophistice tamen demonstrat, non eatholice. Quid ita Τ Quia non demonstrat de pruno subiecto. At dixe is fortasse,nuquid idem est de omni sterie c de toto genere quidpiam demonstrareZReipsa fortassis idem est: lia nae autem me- rhodo,imo commodo non idem est. Demonstras enim sepius quod demonstrare semd satis sueratis in illam sunολογιου incidis, quam Aristoteles in Γόris de animalibuι, imo uero in Me ipso capite accusat s a Car,ne per Decio demonstretur,quod possit de uniuerso genere demonstrari. vitiosum est eni ait, sophisticum de partibus separatim demonlisare, quod de genere post uno erso demonstrari. Quid ita ' quia post de omnibus μιας δὲ χ Γναι Ana demonstratione demonstrari. Hieramus locus disgenteo est animaduertendus nonsolum, ut persesuuiam illa, tautologiam ab Ardotele reprehesim dam' natam cognoscamus, sed etiam intelligamus , sicuti iam monui, Geometriam,quam multis post Aristotelem peculii Euclides quidam ion ille Megarensis Platonis condiscipulus, sed multo imprior alius rut Ualti sedit non eatholiconec proprie destriaptam esse, muli que in tota geometria consimiles errores e se, quoties uidet cet ei Iem rei steries primum , deinde genera d

centur. Imo uero permultos alios,e que grauiores. Euclidis coclusiones uera fumo: π quaestiones ei loti, 2 οπ ε ι,ans, quia est, concludulo : neque enim id nunc agitur: at ex prioria' bo notioribusque o propriys ea is non Aducuntur, ideoqMesaepe δισι non ostendunt.Quaeda ad impossibile deducunt, Usam nullam quamobrem,attingunt, quod oportuit ut eat oscaedemonstrationes essens . claris a quondam,spuerit ditissi-

468쪽

yr PET. RAMIma geometria fuit,quia clarissimas o pueris notes lima cath xlicra videticet demonstratιones haberet. At polleat am quicquid necessario uerum probare pro demo stratione habitum est, med - prius secius,notius gnotius,proprium an impropria esse nulla ratio ba ta est, non dranon rari, sed obscurari πο- metria coepit, adeo ut post Proclum, Theonem,c asos harum domonstrationum magis ros, nobis simae artu cognitio πexercitatio magna Iterarum miseria, uel potius infamia, no di- eo pueris similiari ima esse desiit,sed uix paucis senibustoro terrarum orbe o longo studio fatigam, utcunque nota esse post. Q πα iccirco mones, ut excitetur aliqui qui catholicas Ara te- tbs regulas secutus, tremetriam Ari totelice philosophantem praecipiemem,id est, 1 ιctoribus G architeetisfacilem G utilem. non aut e quod Aristotelei adhuc multi secete ex eo securionibus quide nec sar 3,sed obscuris,neq; re cathblice dem fratribus inuoluat. Sed ad Aristoteli, lucra redeo. SPECIEM NON

OMNEM. Graece μου παν, o Graeci interpretes ει

δες α- γένος positu putat,quasii diceret Aristoteles aliud esse degenere uniuerso generalem assHlionem nube, alique: ρλ-IM.Astecie . Quod ut veru laudo, intereaque π ειδες αν π γε- νος annoto, sicut in puterioribus ta aliquoties rursum: quom sdo Porph ius o Ari tot Hi fortasse loquuntur,eum dicunt bominem singulorum hominu steciem,non quod eorum sit pari,sed communis c generabs forma a ratio.

Q y A N DO igitur nescit quod uniuersaliter, & quando scit absolute e Manifestum sane quod si idem est triangulo esse&i pleuro, aut unicuique, aut omnibus: si vero non idem, sed diuersum, est

autem quatenus triangulum, nescit.

Quid igitur quia catholicum non est in tot exemptu quasti

469쪽

A N I M A D. L I B. I X. 'sa tan imi quando cognoscetur Manifestum san/, inquit, quod uniuersale erit,sifuerit με;eclum par o idem accidenti

quod demonstratur. Exempla hἰc parum conrarua sunt. Si sopleurum, de quo demonstretur asseclio, inagulo idem esset, essetfane tholicum. Si non esset idem,non esset catholicum, quia non esset άν προοφον assinioni. Ergo Aristoteles hic restodet icctoiasturi catholicum fututa sissit par Vοφον,efectioni nofuturum si non sit.

VTRVM vero quatenus triangulum,

aut quatenus isosccles est, Sc quando secundum hoc est primum, & uniuersaliter cuius cst demostratio e Manifestum, quM quando ablatis inerit primo, ut isosceliam eo, triangulo insunt duo recti e Sed Maeneum este, ablato, δἰ i sceles, no autem figura, aut termino, sed non primis. Quo igitur primo e Si sane triagulo secundum 3 hoc est, Sc aliis, S huius uniuersalis est demonstratio.

Eadem quae 'io reuoeatur, quando eatholica demon alio fuerit,eius asseclisnu tres angulos habere,urrum quando i oscilian quando triangulo inerit' Quando,ait, plura sunt iis eodem, ut in proposito exemplo ose s aeneum v foscetis o triangulum, duobu/ re tu tres pares habere, o figuram o terminum. Si rellere incipia superiora, t figuram o terminum , tolletur quidem lectio: At illa non prima sunt. Nec enim affectio' inest,quatenus tominus aut jura. t tollas inferiora,id quo pri

mo sublato tolletur assinio ubi Q,m catholicum erit: tollatur aeneum, non tollitur lectio tollatum is celes,non tollitur Usclio, at quamprimum tolletur triangulum, tolletur tres angulos

470쪽

tabere duobus re lis pares . Quare triangulum est lectionis et huius catholicum subiectiam . Ergo Ar latetis tam obscura oratione catholicum subiectum in sinuat e se idem, quod proprium o ιαν ἄπο φον, quod conuertamr: quo possito, ponitur lectio: quo sublato,tollitura feci ors uicissim asseclιο illa catholica fuerat,quae sic cum si seubiecto conuertetur. Atque huius eatholicι quod ita proprium,ita quesit OGnςροφον germana demonstratιο fuerit. Verumetum ero pene praeterieram , quae nolis hie interpretes interpretati sum. Diceres Themis iura Philσο hie aliquo odere percuψοι,μη θαδάρι o δὶ ααζ,ne conturbet uero nos ait Themqtιus quod oporteat το καθολου ἐξ σα 8 iάντιςρεφειν προς uia κειμενον, uniuersale αiuari s conuerticum sullecto . Genera enim o disserentiae etiam eatholice des ecie dicuntur: alioquι demoni ratio tantum fuerit desinitionis. Philoponus in admirationem eandem adductus, idem uelut e clamat. Addit etiam quod demon alio tantum desinitionis propriν esset. Ergo dicit ora et Eras νοημάλ m. -δειξιν b Γ πρωτω φιλοσοφφ πρέπουσαειν ἐυσκοει ος,9υτίω φησὶν ειν τ - καθολικα ατα δἰεικνυουσαν . summam G singularem demon ationem primo philosopho eonuenientem eo Iaderam,ait esse maxime cathosce demonstrantem . Atque hic sinterpres demonstrationu πρῶ- αετρο in hac aequalitate

propositionum statuit: θ in propolitonibus de genere

disseretia, cum attribuitur1 eciei se aratimur Homo esh anima homo est mortalis. Haec inquam horum interpretum est admiratio.Atibone deus, unde hoe παναον, unde terror timὁrque

hominum'Quapropositiones sunt in artibus, nisi isto modo catholicae'ue enim ut rixi definitio eum de inito , parres cum toto,proprietas cum subiecto eouertitur. At ιnquiui demon stratio tantum esset definitionis aut proprii. Quid,inquam' idne uobsol nouum s absurdum, quod magister uel fer ιn anal ticaς tam qsve restaturi Demon Natio omnis e P per delinitionem πα- θων 5 23Acείαο ν xo m Amon est ἡ ουσιας , tam saepe duitur intus anubricu. Quibus locis pro 'vetiis Aristote