P. Rami, ... Animaduersionum Aristotelicarum libri 20. nunc demùm ab authore recogniti & aucti ..

501쪽

A N I M A D. LIB. IX.

otacumri, τε κινῶς καN orario 5 λλου ουσίας Vecesse est ait harum unumquamque latinnum ab immobib G perpetua esse . ria per se moueri. unde concludit tot esse diuina eseutias,totque . deos, quors haeraesitu, o lationes in caelo : earάmque primam

G secutam,eoque deinceps esse ordine, quo stellae Usa dist das collocatae moueantur . Spherae porro caelestes secundam Eudoxum viri miseex , secundum callippum triginta tres, siecundum, Aristotele ipsum πεγα κον; τε ρ πεm quinquaginta quinque statuum ur . Ergo quinquagin a quinque deo, Aristoteles efficit: o hic numerus est deoru Aristotelicorum,aborum asu pro suo gradu Ordine praestantium. Atque dei ἀνθρωποειδας humana forma qualeslsibi confinxerat uern ,,ab Aristotele ut ab usi deridemur. Diruinin uero intelle eia το θειοτα-ν ρ π αιω--πν Hγει diuini 2mu o honorali nnu, id est se ipsum,no aute quiduis intelligit quia melius est quaeda no uidere,quam videre,vir Ariistoteles .nec a see inteli edo ad aliud intelligedu aurentur,ait hic interpres Alexader: sic rerum humanarum eura ο, prouidentia deus ab Aristotele liberatur insui ipssius tantum e templatιone relinquitur :potac Eque s orconomico magnae politiae , familiaeque rectori sicut ιn libro de mundes comparatur: Eotentatin suigratiores praeputiores partes sibi reseruet, bores ministris imperetis I ονs: ου πολιτLεQ. Minώς,emia uero nola mate obernari irato Homeri, illa

Oυκ et αθον mra κριγ ,εις κοιγνο ς Non bona res est multorum principatus,unus rex esto. sis ab Aristotele deus de initur, non umuere si mundi procrea-ror, metuit enim ne deus ante procreatum mndum nihil agens inutiliter otiaretur sed aeternι eaeli uelut aequι perpetuo currens iis assiduus a lator: non prouidens s procurans omma qua mundo toto herem, id enim indecorum s indignum tanto prin-ripe iussicabat ed suam tantum maiestatem o diuinitatem e temptantinu unus tantum dein ego tur, ne tam multorum n,

502쪽

ris PET. RAMI tuu laboribus, si suus esset,opprimeretur. Sed quias haerae quim rquaginta quini e siunt, quinque etiam π quinquaginta Ara βο- telici d ,sii Tub singularum motoresst haerarum statuatur. Amque hie Alexander interpres ait has motrices Gentiis non esse sphaeraru animas , sed ab omni eorpore seiuncI.is Dbararu animis severiores s excellentiores: deos denique non facit anima sphaerarum sed aurigas. Adhuc Aristote lusapιentia o Theotitia duodecim librucomprehensa est,quibus duo acceserunt, sed sine Aphrodisici interpretatione. In quibuι no Theologia nulla est, sed ueterum philosophorum qui in mathematicis Idea principia rerum posueram, re utatio desuperioribus sere libris et repetita. Consimilis enim terrio libro de iis altercatio fuerat.

Quamobrem per deum no commentitium hunc caeli motorem,sed uerum illam uniuersii mundι omniumque eius uel minutam partim creatorem , re ilarem, prouisorem, metaph sicam Ethnici

huius d loris theologiam anente o libere consileremus e ex Anal tici; principiis, ex Aristotelisummis i iciis a bim min. Pollicem nobis sicientiam non Mathemancam, non Plo sicam, non Logicam, sed iis omnibus altiorem, siverioremque Acbinam .at istius tua seupremae scientia i tres partes effeceris, duae Logicis quae tionibus explebuntur: Reliqua tertia Ph icis

Mathematicis. Enimuero Anabrica syngenia ueri'me praecipit artium fines regendos eser Arithmetica in arithmeticis,Geometrica ingremerescis, Mulpea in musicis,optica in opticis instituenda π docenda esse: non contra Arithmetica in geometrici aut Geometricae in arithmeticis permiscenda . Denique artium fines regendos esse, ut dogmatis propriis di linguantur,

usus earum conivnssatur communicetur. Hanc Aristotelicae

Ingeniae tam aequa tamque iustam legem hἰe adhibe: Lutea Logicis, Mathematica Mathematicis, Phys PM Pl sicis qua Diones huius Operis,qualescunque sin re time: undecim primos libres si paueula Phrsica o Mathematica detraxeris, Logicas .

503쪽

eiusmodi. Duodecimus liber totus e Physicis repetitur. Duo p stremi Mathematici fere toti sum detractis tribus capitibus d ei mi tertii libri de Idea. Quare I gema iudex hἰe adhibita, reli cla hae ab Aristotele plurima non aestimata, non ex An bricis principiis recognita esse ιudicabit. Quid ueros in hist Anablicis quae 'Onibus Aristotelicam Anahtieae metiadi regulam genera bust quaeque loco collocante πω λογίας omnes

remouentem requιras' Quid hoc opere misero toties eandem rem petente s repetentesit 'an catholicum anal ticae methodι ο-dinem probare audebis, o Viam Γαι λογιμ non improbare' Quamobrem loquatur Aristotctis anal ticas Mema, loquatur potest anabrica methodus merrogataque de Metaph coopere liberam sententiam dicat, laborem Aristotius magnum quidem hic ese,iudicium prorsus nullum iudicabit. Pollicem nobis ista sicientia nou.im quandam o quae Phrsicis, Mathematis cis, Vicis scient lys minime eoprehendi possis,Dei notitiam . Aei hu scientia non totis quatuordecim libris, sed uix parte d-- decimi libri media deum nobis proponis eundem CV eodem modo , quem G quomodo in octauo Physico, in Ibru de caelo reposeuera Uiduum aeterni caeli motorem,se Usofruentem, res

hominum desticientem: mundi denιque non creatorem,non a

thorem, non curatorem , sed seupremae alti*ma sthaerae in sedentem,sed in illo circo maximo,quadrigarium principem , qua impietate quae potest christianis o pys auribus maior a

indeque ficLM definitiones tu sallogistica principia ad em,qua- resin ens est communiter a Miuersaliter tractandum s expli-

504쪽

ii 3 PET. RAM 1 candum traclit G explicet: at Metaphysica tua de ijs inanes iduntaxat argutim habe debilogi morum uero principri

Iuris ne argutatur quidem, ut de topicu locis, sed muta omnino est. Metaphsica igitur artium reliquarum domina o magis a non est,eum in umentis adiumentis non dico necesarars,non

diso probabilibus,sed prorsus nullis ad tantia dominio P I nuis, opportunis sit in stru cla, sed uana sit inuitia tuta in qua pionia cacotechma. Nihil hic de meo comιns Θ, Aristotelis de initionem propono, Aristotelu praesentem metaphsicam de

tiom comparo, ex Aristotelμ arte concludo. Age uero, conuertescholam tam domina disciplinae definitionem artι logicae taecommoda, uere de logica conclades, quod his libris Ial O d. Metaphysica concluditur,

mel na, omnium doctrisarum domina, suis dere tueaussas,accidentia,oppositiones,comparationes,

diuisiones, definitiones, ussu tica principia adem,quatenus est em,communiter cr uniuersaliter tractandum a explicadum tracliar explicat: At Logica eommunem illam G uniuersalem doctri-- nam documentis G ιnuentionis topicae G di ο- 1itionis anabricae ιnstruit: sLogica est igitur artium omnium domina. Verumenimuero assumptionem paulo clarius adhuc agamus, Logica inuentio,LUιca disi sitio rota communis est, rota gener L e F tota uniuersalu est. Nec eosiderat suis praeceptis praecipue ullum genus rerum colu terram ignem,aquam, sed generaliter G comuniter omnia, id ei ιτς ον η ον, em quatenm ens e F. Princit a mathematicarum omniάmque aliarum artium per eam confirmantur. Nam si

dubites,an reeli definitum quidpiam siit, ad logicas deliniendio dialecticas leges recurres,idem faciei de ea is,degener de Asterie, de eae rem denique argumentu ,ssi dubitatio sis. Omnia innat ira o bliuisem praecepta communia s methodi d amata generalia sum, nihil habent huius uel illius rei proprio m

505쪽

A N I M A D. LIB. IX. IIsi Ad em Aristotelicam illud quaienus em est, siectant o reser

tur,per eorum regula ,Arithmetica,Musica, Geometri optica, Nechanicae, Physicae, Ethιcae,omm .mque aliata artium,imo distulationum omnium condisones o collocationes confirma tur. si de ueritate ,si de ordine dubitatur, ad hune tanquam omnium artium doctrinarumque omnium maxima o ampliss-mum G supremum senatum recurritur . Haec ara est commianis

ad ueritatem suum, hic portin est sanetasium o incorruptissimi o nunquam fallentis iudic3,templum denique o u sapie tiae Nihil tam occultu est, quod inuentionis loci 1 no aperiatur: a nihil tam incertum eon usumquod distosirionis conci lanas ordine non confirmetur,non componatur. Et haec Lorica inuentionis Topicae,s di positionis anal ticae decreta supra P si supra blathematicasupra Fini supra ommu artιu demque decrera. Atque eu de princip3s artum quaeritur, ad eas quostiones dialectica utile esse, Arestoteles primo topico longe uerius doce idque esse μαλιςα οἰ--ν της ὁ μ λ acnκης,germanή Diale sicae. Quamobrem non Metat si sed Logica est artium Omnium clara πατη ri ηγεμονικαπψη.Socraticum dogma Aristoteles imitari uolui uoluntatem probaremiam eognoscendi deis ex arte artium domina ostendere studuit udium laudare r a rem nullam,nullam e nostendi dei uiam sendit'excusat Osi lubet ut etiam optimo maximoque deo gratias habeto, quod tibi Euangelio suo gratis ostenderi quod tam sapientibus uiris abseconderit: Principi1s Aristotelicis quatuordecim metaphysicos

libras aestimato, tenure creditae authoritatis admiratione te deceptu percipies.sed haec satis . Teneamus Logicam κυρίου εινα επα-ν,non autem Metaphysicam: imo meminerimus Metaphscam,nullam essescieriam sed e Physicis, Mathematici Logicis quaestionibus conflatam malaeotechniam anal ticis Aristor η lis principiri uehemetuer improbatum : ad intemus am libri n pn literam redeamus.

la. i.

506쪽

uenit in aliud genus, nis, ut dicitam est,

geometricae in opticas, aut mechanicas, & Arithmeticae in harmonicas.

Revertitur adsereniam: demonstratio non est heterogeneorum,ni si se ab Orum,ut dictum estsicuti demonstratio Ge metrica eadit in opticam o mechanicam siletia π Arithm

rιca in musicam.

DIFFICILE veror est nosse, sciat nequis, an nesciat. Difficile enim est nosse, an ex uniuscuiusque principiis sciamus, necne, quod est scire. Putamus autem nos scire, si ex veris & primis habeamus syllogismum . At id non est, sed oportet primis esse syngenea.

Digressiuncula est ad scientiae dissicultatem probandum ex eiusdemβngema argumento: sbngema aifficilis es :Scientia est non solum ex ueris o primi sed etiam

Propositis deest. CAPvT OCTAVUM.

DICO vero principia in unoquoque genere ea, quae quod sunt, non accidit demonstrare.

me eaput o lauum eth, in quo nihil est, nisi rerum supradia claram perissologia inam, G ταυτολογιο de principio,pro

507쪽

ANIMA D. LIB. IX. I lx tisne, partibus demonstrationis. Primum repetitur definitio prine ij,ne tu dubites, quin principia dicar se genea, id est, in unο- quoque genere uera principia int Hei quorum ueritas G ese sentia demon bari non potest.

Q y I D igitur sgnificent etiam prima, 3 quae ex iis sunt, sumitur : quod autem

sunt, principia oportet sumere: caetera vero, demonstrare, ut quid unitas, aut quid rectum, & quid triangulum. Esse autem unitatem sumere, & magnitudinem, caetera demonstrare.

secunda perissoluta est, qua repetitur /πρόγνωσις, praenotioim duplex, de qua est capite primo mρογνωσις significationis,

id eost , Granianaricae G Rhetoricae elocutionis, qua percipiatur oratio,est omnium demonstrationου partium, principiorum nempe conclusionu : intellige uero significationes uerborum pumi, 3 ut per se iam nota ut noratione π etymologia deliniri,non autem distulari uel demonstrariollui mo aliquor definitio enim ονον πύδε ς taqua nominatu, quae dicetur secundo posterioru, aliquata adhibetur in artibus. Sic Aristotelei secudi physiici e

pites exto d*mt auo λαπν,-π μα - : προγνωσις aure rationis est,quaprincipioru π propositionu ueritas agno citur 1o aute coclusionu Qv ξιο enim est quae concludeta proponitur: si aero dem Hatisnu terminosibine primu medium,postremu, in omnib- προγνωσις quaedam orationis s significationis exquiritur. προγνωσις autem ratioms ueritatis in medio προ

508쪽

pud iudicem non Oscitantem potitu accuset: Aristotilicae nanque 1 methodi regula iurat eandem rem dicisaepius.

sv NT vero quibus utuntur in dem strativis scietiis, alia quide propria uniuscuiusque scietiae , alia autem communia: communia autem, secudum analogiam. Quoniam utile est, inquantu est in genere iub scietiam subiecto Propria quidem, ivt lineam esse talem,& rectum. Communia autem ut ab aequalibus aequalia si auferas, quod aequalia, reliqua sint. Idoneuautem est unumquodque horum , in qu tum est in genere. Idem enim faciet, etias non de omnibus quis sumpserit, sed in magnitudinibus solis: Arithmetico auic, in numeris.Sunt autem propria quidem, ,& quae sumuntur esse, circa quae scientia considerat quae insunt per se, ut unitates Arithmetica : Geometria autem signa &lineas. Haec enim sumunt esse, & hoc esse. Horum vero affectiones per se, quid significet unaquaeque, sumunt: ut Arithmetica quid impar, aut par, aut quadratum, aut cubus: Geometria vero quid irrationale, aut quid inflecti, aut concurrere. Quia ait 'tem est, demonstrant & per communia de

per demonstrata,& Astrologia similiter.

509쪽

A N I M A D. L I B. I X. assa Quia dictum est,res artibus comprehen proprias esse onmtere non communes,utrunque modo desinitur, o qua sit in singuia προγνωσις exponitur: proprium uero quod hie appellat,

non est illud catholicum quod conuertatur ,sed quod 'sataeneum, exempla suis id declarant, ut linea,rectum, propna punt Geometria: uniris'par,impa propria sum Arithmetica: neque tamen conuertuntur,ut quicquid Arithmeticum sit, unita sit. Homonmia in Aristotele magnam obscuritatis caussam peperit. Comune autem heterogeneum est,non tamen quodvis ,sed quod superior usit genero G doctrinae, ut axiomara illa logica inuetio- nis, Si ab aequatibus auferas aequaba,reliqua erum aquaba, mrum maius si parte, Idem licet a Jyrmare, aut negare: Propter quod unumquodque tale illud magu : Quae secundum analogiam, id est, Diotudinem rationu proportionem ualens indisiit linu inferioribus,cum ad Fubuectum genas numerorum, a gnitudinu,aut abaru reru astringuntuin id uero est analogia,sia innuit Aristoteles,cum ait,Vtile est,inquantum est insubiecto genere : s item, Idoneam e b unumquodque, inquantum est in genere . Communia enim illa, logica axiomata, si num ris adhibeatur, for Arithmetica ut ι as aequalibus numeris α- quales aufera ,reliqui erili aequales, c. Errat inὀ Philoponus

absurde qui analogiam homons iam interpretatur, nec enim sequιuocationem,quam uulgus appellat, ambiguitatem uerbi noba hie Aristoteles insinuat. Ergo res in artibuspositaesunt omnes tame o si qua uidere mr esse communes,attamen ad pubi

Elum genus astricta, propriae factaesum, hic ueluti prolepsi

idam occurritur,quod βιentiae quaedam habeant heterogenear At communia non habent,inquies: nam communia illa qua uia derentur, accommodatas ite labo certo gener propria si O . gene facta Diti SUNT VERO. προγνωσις paulo an-

re adhibita, repetitur : προγνωσις oration eommunis omnium

demon trationis partium,προγνωσις rationis in genere subiecis praesertim requiritur, quod sumatur,non probetur . Vbi notabis Aristotelicam legem uerasi imam, quam anua citauimus aduersia

510쪽

d o bratio. Subiectum genus,ait Aristotiles sumitur 1on probatur: Demonstratio estsubiectum genus huiuι anal os: Ergo in hac pumatur,non disseratur. Hac Ar foretis tam uera, tamque philosophica L e arguti sex capitum uam tales reiicio. Quaedam uidentur in hac litora mendosi, ut illud, sed in magnitudinibus pus, Arithmetico

autem litem illud Et a brologia Isimiliteo Themistius perissoluta loci huim uidit, quod paulo ante ait ἀδΘοθρωτως indistinctes eo use dixit,hoc niae διαρθικου ρ ακριοεςερον παῖ ωγέωσι,d tinguit, o accuratius exponit. Indicium Ferui est, domini culpam, ut antea confitemis. Si Aristoteles Aristotelu methodo uteretur,idem saepius ιn arte nunquam dicerer, nec pluribus lo- eis diceret,quod posset uno commode dici Id enim est uitiu,quod methodus illa reiicitiquae non uult saepius idem dici. Quod lex ea tholici primi repudia quae iubet suo quodque loco dici,ne pluribus demonDationibus ostendatur, quod una p itfle A.nee in hae arte qua sit κυρία ηπαππώr,quae leges arribus caeterv reuera proponit s in tituit , id uitium tolerari potest . Caeterae artes μυλογί, fugere debent, quamo magis igitur artium matero per quam formantur arte ' Propter quod enim unumquodque stile, illud magis dixit Aristoteles antea.

OMNIs enim demonstrativa scientia circa tria est, S quae esse ponuntur. Haec iautem sunt, genus, cuius affectionum per se, est contemplativa: S communia, quae dicimus axiomata, ex quibus primis demonstrat:&tertium, affectiones: quorum 'quid significet viati quodque, sumit. Non

nullas nimirum scientias nihil prohibeti