장음표시 사용
431쪽
O. Naturae testimonio de pνουidentia Deί aut horitas iu m morum Philosoplioru in mitifice consentit. thagoras Philosophus , quam qua
fi magistrum suum Philas bea ipsa seseepit , do natura ae lenesciis Dei
serent, fit Ioeutus esto Animus per omnes mundi partes comme- HS. tque distus 9a, ex quo omnia, quae nascuntur animalia , vitam capiunς , aevomada igituν inuis iam neo sera Deus dieitur , quem heri ρ A Met μιιι fligit, quod ipsum se per lotria mundi corpus intendiae O min Plaronitarum schola incideraeorum rerum omnium est Iιen ηr Deum. Stoici eum, gubernatoris vice, intra id, quod regit , in ζm per manere, testantur. Luid potua κουnt de eciae ac dii gentia Dei rectiην religι usque sentire , quam ut eum gusernatori similem esse dic rent λ hoe alique mi rigeηter, quod sicuti navigans gubernator nunquam η' IMam a gulernaculo , se nunquam penitur earam suam Deus tolli mundo sat ficat iEP ct aurai captans, ct saxa vitan ict ἄβra si Oi- ς' i πιο μι fit stinui, lais corporis, quam cordis officio, operi suo dedi- η , inta sciticet D tim nostrum ab universitate omnium rerum nec munux XV tis a vi fimis aυertere, Me retamen providentia see ιollere, nec Mostentiam lenigni simae pietatis a erre . Unde etiam iuuae mystica silicior tatis exemplam, qua se non miaas Philosophum Mare robori vo iast, quam Poetam, dicens: Deun, namque ire per omnes, terrasque tractusque maris, coelumque profundum . Tullius quoque , nec Ver Deus ipse, inquit, qui intelligitur a nobis, alia modo intelligi po-xςst, quam mens soluta quaedam, de libera, segregata ab omni con cretiO0e mortali, omnia sentiens, & inovens. Atili quoque a nihil eRim, inquis, praeminitus Deo. Ab eo igitur mundum regi necesso ςst. Nulli igitur naturae obediens, aut subjectus Deus, omne ergo egit ipse naturam. Cum ergo omnes, eliam vellionis everte , iati qηadam nee s ato eo alsi, di sentiri omnia a Deo, di m Ueri, O regi, dixerint, quomodo nune eum iacuνiosum quidam, ac negligen-εςm putant, qui ct sentiat omnia per subtilitatem, O moveat per fortia
432쪽
3I. Dei sublata providentia, omnis religio rejicienda est, omnisque iii stiri , pietasque dubio procul est deridenda Rejiciental est omnis
religios omnisque pietasia Hac enim omnia, ut praeciare adum it Tublius a pure ae easte eribuenda Deorum numini ita sunt. F unemadυεν ruatur ab his, ct με es aliquid a diis ιmmortatisvι hominato generi m. latum . Sin autem dii neque possunt nos juvare, neque Mnaerit, Meque omniast mrant, nee qaid agamus , animaiseravnt, nee est quod ab his ashominum vitam peνmanare possit, quid est, quod vitiar disr. aωπον testiaeetiitur, honoves, pretes adhibeamus cb f Et sane, quis honor, inquit L ctantius, deseri potes nihil curanti di ingrato e An aliqua ratione ais fricta esse possamus ea, qui nihil habeat commune nostyum p Deus, τὸ quit Cuero, s latis est, ut nulla gratia , nulla hominum caritate tenea-
ιαν , valeat. id enim dieam, propitio fit f Esse enim propitius potest nemini. Iurae eontemptius diei potuit in Deum es inuat, inquit, id abeat, O recedat s quandoquidem prodesse nulli potest se9. Itaque, fi Dei providentia non prodet rebus humanis, nihil est de religione sa/agenis dum id . Nulla quoque, hac admissa sententia, justitia esse potest, cui tota innititur humana societas. Haud enim scio, ait Tullius, an, pietate adversus Deos sublata, Mes etiam, O societas humani generis ,
O una excellentissima virtus, iustitia, touatur te . Certe, ut auctor est Lactantius, euid erit homine ιruculentius, quid νmmitius , si demto metu super1ore, vim legum au3 fallere potuerit , aut rontemnere cfὶ ρ Mutium νUranat homines conscientia, si credamus nor in eo petati Dei vivere, si non tantum, qua geνιmus, videri desuper, sed etiam, qua togatamus, aut loquimur, audiri a Deo, putemus ig). Timor igituν Dei
setas est, qui custodit hominum inter se socieιMem, pre quam vita ipsa sustinetur , munitur, gηbernatuν hJ I & ideo, nisi velimus, ad huma
433쪽
nam societatem servandam , tutandamque justitiam universali opus esse errore, atque totum ipsum humanum genus, eum Deum, veluti paxentem optimum, & curatorem summum veneratur colitque , turpiter selli , divinam providentiam admittamus oportet , Cuiu spotestate omnia, quae coaspicimus , condita primo fuerint, sapienterque regantur.
ain 1. Verum , sicuti ipsa rerum pulchritudo, ab opifice sapientissimo
conditum fuisse Mundum, demonstrat, ita rerum earum perpetuitari constans ordo , stabilisque in sitis agendis motibus harmonia atque consensus plane ad evidentiam evincunt, divina mundum ipsum providentia regi, consilioque supremi Numinis perpetuo administrari. Umnium permanentia, o maxime eorum, inquit Nemesius, qua oriuntur θ oceidunt, situs item, O ordo rerum, qui semper idem conserva aAT, ct agrorum rursus, qui ni hia unquam variatur, ct annui eiν itus, ct anni temporum restitutio, nod tum , ct dierum semel in anno aqualiatas, Atrisque vicis , neque majore, neque minove parte, augescenti. sus , O decrescentibus , quomodo, si nemo prmideat, similiter administrari, ct permanere potest ta Prosecto , si breve hoe, ct modicum corispus, ait S. Joannes Chrysostomus, medicaminibus , ct mediet life entia utens, ct anima interius ipsum disponente, o multa diseiplina, ct innumeralitibus aliis auxitiis , non semper in bono flatu permanere valet, sed perii ct corrumpitur , saepius turbatione in ipso facta 3 quo in
modo tantus mandus, tantas habens corporum moles, ct ex iisdem tominposis αι elemenιιν , nis multum providentia e isset, tanto tempore imperintvνbatus manere potuisset Nee enim cum ratione fleri posset, ut pro υί- dentiam quidem habenι interius, ct exter ἐών nostνum eomur , vix ad sui conservationem substat 3 tantus vero mundus nulia vigens providentia, per tot annos nil tale patiatur , quale eoῬks nostram. Domodo enim nullum horum elementorum , quaeso, pνoprios transcendit termino1, ct re Iiqua omnia consumst y Iuis vero ipsa ab initio conjunxit f Lui3 -νstusque in tantum tempus continet e Si enim simplex ct uniforme fuisset mundi corpus, non tam dissscio fuisset, quod dicituν-s quando autem
tanta elementorum pugna fuit ab rnitio , qair tam demens, ut putet a fine cogente hae per se convenisse, o eonjtineta mansisses Si enim nos non natara, sed votantate mimice inter nos habentes, sponte non conis venimus, donee manemuι inimici, O ingrate alter ad alteram ha
434쪽
mas sed alto ar, qui nor eonjungat, indigemus, ct postquam eongregaverit , eonstringat , ct in pace manere persuadeat neque rursum resitare, quomodo elementa neque vationis , neque uuiar sensus partem M. bemia , ct με bi pre .ataram inimiea ct adversantia , convenissent, ct congressa se eme , O alteram cum altero potuissent permanere , ni potentia quaeiam esset in abilis, qua congregaret, ct eo regata se ino
unιε , Hsuit, ct tabescit, o perditur , ct in suum quodque Mementorum revolito terminum p Hoe ipsum profecto b in ipso ferat munia , flipsum veliquisset propνia destituιam providentia. Si enim navigium sne gubernante non per eret, sed facile submergeretur , Damodo salinur,
mundus tantum temporis, gubernante nemine λ Et ne quid plus dicamenavigium , mundum esse puta s temonem , suppositam terram , velum, eaelum s vectores, hominest, mave, subjectam ab um s quomodo igitur tam to naufragium tempore non esset factum p Dimitte enim navigium per diem unum iasque galernatore, O naatis, ct statim sabmersam videbis. Sed mundus tiae nihia passus est, quinque millia θ plur jam habens anno m. Et quid dico naυlium e Casulam aliquis parvam in vineis eo pegit , ct fructu abuso desera ara rebquit, ct neque duos sape dies permanet, seu solvitur, is brevi eadit. Igitur togurium gaidem absque prs-
vidente non staret ι ereatura vero tantia , tam pulchra , tam mirabilis, ct Ieges noetis , ct Hei, alternarumque hoνarum eborea, ct natura earissus variaι,θ omnimodus in terra, ct in mari,ct aere, ct caesi planistis, ct animalibus volantibus, natatilibus , gradient ibus , serpentibus , ct is homisum genere omnibus luit validiore, tantam temporis, absque Hiqua providemia, stabilis permansisset ca Haec itaque attento qui perpenderit animo, non dubito, quin fateatur cam Lactantio, neminem esse posse tam rudem, tamque seris moribus, qui oculos μοι in coelum tota ur, tametsi nesciat, e M Dei providentia regasar hae omne , qaod cernitur , non aliquam tamen esse inιeIugat b).
32. Certum natura ipsa Dei demonstrat, eum rebus cunctis indesinenter prospicere. Natura sonus est, ct sapienr, inquit S. Ioannes Damascenus. Igitar, quatenur est bonus, providet. Iur enim non pro-υidet, non est sonur. Nam ct homines, ct bestia propriorum faetuum pro. videmiam habem, naturali quadam instinctus O qui non providet, vi-
435쪽
tuperari solet. Luatenus autem sapiens est, optime rebus prospicit cast. Profecto, si S. Ambrosium audiamus, quis operator negIigat operis sui cura me Dis deserat, is destituat, quod ipse tondendum putaυὰλ Si injuria est vetere, nonne est major injuria fecisse R eum aliquod non fecise se , nuua injuria μι ι non eurare, quod feceris, summa inclementia ibj. Hinc Lactantius contra Epicurum rem agens , f inquit, est Deus,Mtique providens est, ut Deas, nee aIiter ei potest divinitas altribui, m-f b praeterii a teneat s ct praesentia sciat, ct fAtura prospiciat, Dum igitur providentiam sustulit c Epicurus λ, etiam Deam negatiis. esse. Cum autem Deum esse professas est, ct providentiam fmul esse eoncessit. Alterum enim sine altero nec esse prorsus, nee intelligit potest sc
Non ea porro dumtaxat, quae sublimioris sunt ordinis , prae . sant lorisque naturae, Divinae providentiae subiici, sed etiam infima quaeque, atque vilissima , hac una ratione ostenditur. Si namque Deus, nsglectis, quae exigui nobis momenti videntur , praestantissi. Da tantummodo administraret, sitaque providentia regeret, vel ob eam causam id ab illo fieret , quia minimis providere non potest, vel quia non vult, licet possit. Utrumque autem absurdissimum est. Primum quidem 3 quia, si on equit minima regere, non est agens summe persectit in s & ideo non est Deus. Alterum vero , quia, si potest, & non vult, vel invidus est, vel apprime negligens; ae proinde non summe bonus, neque propterea Deus . Dicere, noue Dexm, linquit Alexander Aphrodiensi , resus nostris proυidere, pνorsus abenam est a Deo. Est enim invidia eujusdam , ct maligna penrtur natura, meliora, cum post , non facere id). Non minus quoque absurdum est, si dicatur, a Deo negligi, quae vilia sunt, atque minuta , prOpterea quia illius scientiam fugiant. Sequitur enim Divinam cognitionem non esse infinitam. μία igitur Mundi particula Dei proiden.
tiam effugit e ν utque optime scripsit Ammonius, nullus esse potest vel tam pustuus, ut ιerra profundum subiens , latere possit providentiam tuam, quae omnia etiam minima contemplatur , neque tam magnus , ut supra caelum evolet, ct extra moderantem cuncta providentiam
O Lib. II. de Fide cap. 29. e Eusebius lib. XIL de praep. Evanget.
b) Lib. I. de Osciis cap. I. cap. 28. . cὶ Lib. de ira Dei cap. 9. . Comment. in lib. Arstotelis de dὶ Apud S. Cyrillum Alexandrinum interpretatione. lib. II. contra Iulianum.
436쪽
11. Nullii in istitur est fatum a Divina proυidentia diveriam . Si autem quisquam fato tribuit, isqvit S. Atigiistinus , quia ipsam mi Doluntatem, vel potestalem facἱ nomine appellat, sentem iam teneat , ct Iinguam corrigat O .. si 'P.
inponitur T. Manifestum experientia est, impios prosperam in hoe Mundo vitam agere,, contra vero affligi j v stos, omnique prorsus eos solatio destitui. Ergo,vel nulla Dei providentia est , vel Deus non est justus . . t t R. neg. eo eq. Τantum enim abest, ut hinc vel injustitiae aecusari Deus possit, vel illius negari providentia, quin potius M summe iii stus, & maxime providas hinc Deus ipse appareat. Si enim, ut egregie observat S. Augustinus, nunc omne pereatum manifeste plecti νet pana, nihil ultimo jadisio servari putaretur. Rursu/ si nudum pe laetum nune puniret aperte Divinitas, nulla esse providentia Diυ na ere. dere ur . Similiter in rebus seeandis,s non ea Deus quibusdam petenti, bus eυidentissima largitate concederet: non ad eum ista pertinere diere .mus 3 itemque si omnibus eas petentibus daret, nonnis propter talia pra. mia sertirendum tui esse.aνluraremum nec pios nor faeerat tauer ρν. virus, sed potius rupidos di avaro1 tb γ. Itaque, cum nullus sit neque tam bonus, qui non aliquando delinquat, neque tam im 1 Ius , qua aliquod morale bonum quandoque non agat, aequum est , ut, mali vitam agant prospere, affluantque divitiis et iani vero ex adverso ut in summa etiam versentur egestate, & calamitatibus premantur, ne se ilicet , aut virtus sine praemio, aut peccatum sine paena supplicio
que in hoc etiam Mundo remaneat. . a: . . . r. . N π
Opponitur a. cum Epicuro apud Lactantii im: Dear aut vult tot mre mala, ct non potest, auw.potest, ct non vult , aut neque vult, neque potest, aut θ vult, is potest. Si vult, is non potest , imbecillis est, quod in Deum non carit. Si potest, ct non vult , inuidus , quod aeque alienum a Deo. Si neque raram, neque potest, ct invidur , EP imbecιίον est, ideoque neque Deus et Si νοθ , ct potesi , quo unde ergo sunt mala λ aut ear illa non tollit μὶ γ
0 Lib. V. de rivitate Dei ea . to. e Lib. de ira Dei cap Isba Lib. I. de civitate Dei caP. S. d solum Deo convenis ,
437쪽
Deum impedire posse omnia mala , sed nolle , neque tamen improvidum esse , aut invidum. Poeos inala tallere t Deus , inquit laudatus Auctor , sed non visis , nee ideo tamen invidus est. Idcirco enim n- toli 3 , quia O sapion iam μοι tribuit , ct piar boni ac
jucunctatis in Sapientia, quam in malis molestia. Sapientia enim facit, ι re am Deum cognoseama 3 , ct per eam eognitionem, Emmortalisatem
sequamur , quod est summum bonum μγ. Et sane , ut ille paulo antea dixerat , non potest quisquam eligeve meliora , o scire , quid bo.
num sit squod ad sapientiam spectati nis sciat ΡηI reiicere, ct vi.
tare, qua mala sunt. Invicem Mi alteνutrum connexa sunt , ut subla- o alterutro, at νumque tony , necesse sit. Propolis igituν bonis, malisque , tam δε-- apar suum peragit Sapientia , o quidem bonum vntis au Mia era eam, maIam reiicia ad salutem. Erga ficuti bona δε πηmerabilia data sunt boisini, quibus stat posset , se etiam mala , qua
Perra, Nam F malam nudium sit, avillam pexiculum, nihiI denique,qμod Iadere iamιnem posse , to Istur omni3 materia Sapientia, nec eritiam1ni meeessaria. Po*is enim tantuminoia in eo pectu, bonis, quid Ῥην est cogitatione, intellecta, scismia, ratione cum quocunque por- Aeris manaem, id natura anum is commodam μι s ut fi quir velis svara i Mam eanam inseruius, qui nondum sapiant, apponere, ut Ψηe id an tem fletu i , qua unumquemur aut impetus , aut fames,
μή etiam casus attvaxerit, O qui aid sampserint, id tuis erit uti. te, ac salubre. Iuid igituν nocebit, eos, seu ti sunt , per mere , ct
semper infan/ea, ae Beselos esse verum Si autem a misceas via amara , vel inutilia, νει etiam venenata, dec; antur utique peν ignorantiam boni, ac mali, - accedat his sapientia , ρον quam habeant malorum resectionem , boninumque delec - . Tides ergo , magis propter mala
φρη Ani3 4se Sapientiar qua . fuissent proposita , rati ale animaI-n essemus ib). Adde ex Angelico metore, multa bona esse in rebus, ni se mala essent, lutum non haberent s fleat non esset patientia justo. νη , si non es et malignitas persequentium ι nee esset locur justitia vim
dicati is delicta non essent . Ia etiam rebur maturiaibus .am esset ni / generatio, nisi esset aθενὼν carruptio. Si eeto malum concludit Vir summus) totaliter as umυενμate νoum per Diυinam Proυ deo-ι am eAcsideresar, oparteret etiam lonorum maisitudinem diminui cc . Neque omittendum videtur, ad Mundi pulchritudinem etiam mala conserre plurimum, ipsamque Dei Sapientiam, atquo potentiam ex illis luculentissime demonstrari. In hae rerum universitate etiam L
a Lib. de ira Dei cap. 13. e Lib. III. contra Gentiles cap. 73. bi Ibidem .
438쪽
iliud, inquit S. Augustinus, qηod malum dicitur , lene ordinatiam , ct
suo loco positum , eminentiην commendat bona, ut magis placeant, oelaudabiδεσνa sint, dum comparantur maues. Nee enim Deus omnipotenti quod etiam in eler fatentur, verum cui summa potestas eum summe bonus fit, ullo modo sineret mali esse aliquid in operibus suis, uis usque adeo esset omnipotens, o bonus, ut bene faceret etiam de mais is ta). Noluit Deus, etsi potuerit , nulla mala permittere , neque propterea vel improvidus censeri debet, vel minus bonus, minusque sapiens est dicendus. Opponitur 3. S. Hieronymus aperte negat, Divinam providentiam ad vilia, & minutissima tesse extendere. Haec enim habet: Assurdum est, ad hoe Dei deducere Majestatem, at sciat per momenta singula, quot
nascantur culices, quotve morrantur: qua ei-cAm . putieum, o musca
rum si in terνa multitudo: quanti pisces in aquo natent Romimus tam fatui adulatores Dei, ut dum potentiam ejus etiam ad ima detrahimus , in nos ipsos injuriosi simus , eandem rationatium, quam ἐννationalium proυidentiam esse dicentes ib). Ergo &c. R. neg. asis. Non enim S. Doctor res, quae minutae vilissimaeque censentur, ab omni prorsus providentia excludit; sed a speciali tantum, ab ea scilicet, qua rationalia reguntur. Postquam enim dixit, nos non ita fatuos adulatores Dei esse debere, ut dum potentiam ebur ad ima detrahimus , in nosmeι ipsos injurios simus, eandem rationalium, quam irrationalium providentiam esse dicentes , statim inseri , librum illum pro apocrypho habendum esse, in qua scriptum est, quemdam angelum nomine Tyri praeesse reptilibus. Unde patet, S. Hieronymum non negare eo Ioci, minutas res Divinae providentiae subiici, sed tantum eas non ita ab illa dependere, ut rebus ipsis , quemadmodum hominibus, angeli praesint. Ceterum tantus Doctor apertissime sibi adversaretur, si Divinam providentiam ad viliora atque minuta non se extendere ipse putaret. Contrarium enim manifeste docet, exponens illa verba Christi Domini: nonne duo passeres asse venetint c . Ait enim e Si parva animalia absque Deo aut hore non deeidant , ct in
omnibus semper est providentia, o qua in hir peritura fiant , fine Dei
volunιate non peνeunt, vos, qui aterni estis, non timere de iis , quod
absque Dei vivatis proυidentia . Neque pretermittendum postremo, non deesse, qui velint, laudatum S. Hieronymi lucu in esse unum ex illis, quos ipse S. Doctor ait, se in Commentariis super Prophetas nanex sua, sed ex aliorum sententia exposuisse d). Phia. Menti Tom. II. E e SE.
439쪽
An ad omnes creaturarum actiones Deus ipse
V videntiae nequeat acceptum referri. Expendendum modo, an omnia agentia creata ita a Deo dependeant , ut agere nihil possint, quin ipse Deus ad illorum actio ues immediate concurrat. Dupliciter autem potest Deus immediate concurrere ad actiones creaturarum, scilicet immediate ιmmeLatione viνιωιir, Ac immediain te immediatione sanasti . DEFINITIO. 7. Ad omnes creaturarum actiones concurrere dicitur Deus immediate immediatione virtutis, quatenus eam vim inis contulit, qua ope raηιον, suosque e=ecius producuat. Dicitur vero eum illis concurrere immediate immediatione suppositi, si ita cum illis agat , dum agunt, ut ex istem iam essectuι sua θ ερρ Deas ac ione immediate attingat. ANIMADUERSIO . 38. Deum occurrere immediate immediatione vista is ad omnea effectus, qui a eausis creatis producuntur, nemini dubium esse potest. A Deo enim habet creata causa vim, qua Operetur, quemadmodum ab illo habet, ut existat. An autem ad omnes creaturarum actiones concurrat etiam immediate immediatione suppositi, noci una omninmopinio est. Negat Durandus. Asfirmant reliqui Philosophi, atque Theologi, apud quos propterea Durandus non bene audit . Negatiova tamen sententia non ita Durandi est propria, ut omnium ille prumus eam in scholas invexerit. Vetustissima est enim, si credimus S. Angustino. Sant, inquit S. Doctor , qui aνbitrantuν , tantummodo
Mandam ipsam factum a Deo, cetera iam fieri ab ipso Munis, μηρ. e ordinavis o jussit. Deum autem ipsum nihiI operari sa). C-tra hos ergo fit
440쪽
Deu3 eonea ν vis ad omnes creaturarum actioner immediate
immediatioue non tantum virtistis , sed etiam sano ti. ss. Probatur. Si namque Deus non concurreret ad actiones cre tu rarum immediate immediatione suppositi, sed tantum virtutis , e rum effectos non dependerent a Deo immediate , & per se , sed mediate tantum, Ac per aceiden3. Estectus enim non depe adet iminia a- te, & per se, nisi ab eo, per cujus actionem existit. Absurdum ain tem videtur, ut enectus causae creatae dependeat immediate,& ρον se a creatura I a Deo autem tantum mediate, δέ per accidens , sive, ut magis a creatura, quam a Deo dependeat. Ergo non immediate imis meusatione dumtaxat virtutis, verum etiam suppositi ad omnes creaturarum actiones Deus concurrit. Consermatuν. Nulla creatura sibi suffieit, ut existat . Ergo nulla quoque sibi satis est, ut operetur. Operari enim sequitur esse , modusque operandi modo essendi, quemadmodum aiunt Philosophi, plane rei pondet. Ut autem creatura existat, immediato Dei concuris tu opus illi est. Ergo eodem est illi opus, ut operetur.
Satisfit objectionibus. Arguitur primo in oppositum . Constat ex Scriptura , Deum reli. quisse hominem in manu eonsilii sui ta 3 de ex S. Augustino, Deum
lic omnia, quae creavit, administrare, ut etiam ipsa propνιον exerrerect agere motus sinat s b . Ergo immediate concurrit Deus ad omisnes creaturarum actiones immediatione quidem virtutis, at non sup-poti. Ε . neg. ea eq. Id enim neque ex S. Scriptura, neque ex Iaudatis verbis S. Augustini legitime sequitur. Mens namque Ecclesiastici eo loci est, notum omnibus facere, arbitrii libertate hominem fuisse a Deo donatum, sicque Deum ad omnes illius actiones concurrere, ut electio ad unum in plena ejusdem sit potestate . Non secus quoque de S. Augustino dicendum est. Uult nempe S. Doctor, Mundum ita a Divina providentia regi, ut nullam creatam causam ad operandu cogat. Prosecto aperte ille docet , contra eos , qui ajunt , tantum- E e a modo