장음표시 사용
401쪽
consensit Anaxagoras Clazomenius. Dixit enim r una omnes vererant f mens vero distraxit tua1, decenterque composuits unde, auctore Plutarcho, prosandus his veI eo maxime, quod materis opificem ad- anxit sa). Pythagorae sectatores, ut refert Clemens Alexandrinus, Deum quidem unum esse, dicebant, non ita tamen, ut quidam opinanistar, quasi sis extra mundi administrationem , sed est totas in ipsa , in
toto cireuis, speculator totiuι generatronis, uniUerborum contemperatio , qai seinper est, ct suas facuis ates deducit ad πην, omnium operum in eris Io illustrator, pater omnium, men1, O anrmatio totius eircati, omnium motus b . Plato, reserente Laertio, duo omnino esse, docuit, veram pνincipia, Deum, atque materiam , Illum ct mentem , ct eausam ap- Ilat. Esse autem materiam informem, O infinitam, ex ea eoneretiones feri. Ea cum aliqxando temere, ct inordinate moveretur, ait, a Deo in locum unam eoae iam 3 ac proinde totius generationis causam esse Deum, quod boni μ senefacere. Porro coeu generationis auctorem summe
bonum esse, atque excellent id mam sc) . Non secus autem de Deo Ari- sotelem quoque sensisse , idem Laertius auctor est. Scribit enim rDeum , ficut o Plato , incorporalem de ivit s Aristoteles 3 3 ejusque providentiam ad erustia usque pertingere, ipsum vero immobigem esse id). Tullius demum inimis quippe in longum iret oratio, si vellem celebriores omnes Philosophos In medium adducere sub Cottae persona
ita Stoicum Balbum alloquitur : non mediocriter moveor atis oritate tua, Baue, orationeque ea , qηa me in perorando cohortabasur, at inem
nissem , me se Cottam esse , ct ponti ieem . Suod eo credo valelat, at
opiniones, quas a majora ur acrepimηs de Diis 3mmortalibus, sacra , ese νemonias, vel gionesque defenderem . Ego vero ear defendam , semper, sempeν que defendi a nee me eκ ea opinione, quam a majoribus accepi de Ita Deorum immovialiam, ulliηs unqkam oratio axe dosii, aut indocti
mavelis ce). Quid autem Dei nomine intellexerit Vir summus, hisce verbis descriptum reliquit, ut superiori etiam loco monuimus: Deus ipse, qui inte Ilitur a nobis, non abo modo inteuigi potest , nis mens soluta qaadam , ct libera, segregata ab omni conereιione mortia , omnia sentiens ct movens, ipsaque presita motu sempiterno f . Videant ergo, qui Tullium, aliosque etiam , quos modo laudavimus , celebriores Philosophos, non aliter de Divina natura sensisse, aiunt, ac nuper de illa impius Spinosa commentus est. Quamvis enim parum Caute de Deo loquuti interdum fuerint, non propterea dicendum videtur,
402쪽
nullum inter Dei, mundique substantiam ab illis politum ex animo fuisse discrimen. Simplicitati illorum temporum venia danda est: neisque contra celeberrimos Uiros rem agere adeo inique debemus, ut ex uno tantum, vel altero loco colligatur ipsorum mens s quaeque minus castigate quandoque dixerant, in pejorem sensum detorqueantur. IO. - 6. Ut autem ad ipsa rationis momenta veniamus, quis muniam eontuenr, Deum esse non sentiae sa) Ordinatissima enim Da mutabili.
tate , inquit S. Augustinus, ct mobilitate , ct v bitium omnium puleberrima specie, quodammodo tacitus , ct factum se esse , o nonnis a Deo in abiliter algae inυ biliteν magno, ct in abuiter atque inυ biliter pulchro, seri se potuisse proclamat b . Certe, quemadmodum
praeclare olim etiam adverterat Trita egistus, lotum , veI numestum, veI mensuram servare absque auctoris virtutes impos iis est. Ordo f vi a deformitate nequit. Eget Asormitas Domino, qui ordinem pra-beat μ). Sed liceat iam, ut loquar cum Tullio, vemota subtilitate disputandi, oculis quodammodo contemplari pulchritudinem rerum earum, quar divina providentia dieimus constitutas. At principio terra uniυem D eernatur, Aeata in media Mundi sede , solida ct globosa , ct undique ipsa in sese nutibus Dis eo Asaia , vestisa soribus, herbis, a boribus , frugibus et quorum omnium incredibilis maltitudo insatiabiti varietate distinguitur . Adde hue fontium gelidas perrenitates , liqua.
res perlueidor amnium, riparum vestitus viridissmos,hetanearum eo ea s altitudines , saxorum asperis ales , impendentium montium altia tudiner , immenstatesque eamporum . Adde etiam reconditar auri aris gentique venat, in itamque vim marmoris. Da wro, ct quam varia genera bestiarum, vel eleurum, vel ferarum e qui υHucrum lapsus atque cantus ῆ qui pecudum pastus, qua viιa silvestrium ρ Did jam de hominum genere dicam qui quasi ealtores terra constituti, non patiuntur, eam nec 3mmanitate selluarum emerari, nee stirpium asperita. te vastari, quorumque operibus agri, insuis, litoraque eollucent dissin. eta testis θ urbibus r qas fi , ut animis , fle oculis videre possemus,
nemo, eune am intuens toram, de divina ratione dubitaret. At υe.
vo quanta maris est pulchritudo δ que speeier umυersi λ qug multitudo O varietar insularum P qua amonitates orarum ct Iitorum quot genera, qηamque disparia partim submersarum, partiam sultantiam , θ'
a J S. Hilarius in Asia. LII. In Pimandro eap. 3. b) Lib. λ I. de civitare Dei cap. q.
403쪽
annata.tiam se mavum , partim ad saxa natitas testis inharentiam fIpsam autem mave, se tervam appeteor, litoribus eludit , ut una ex duasas naturis tonstata videatis. Exinde mari finitimas aeν die, O n
ambribus , tam effluens huc iuue , ventas efficit. Idem annuas hiagorum, O calorum facit vaνietate1 3 idemque O volatum alitum smstinet, o spiritu duetur alit, ct sustentat animantes . Restat ultimus,t, a domiciliis nostris aisi Fraus, omnia cingens ct eoercens erit complexus e qui idem ather vocaιων , extrema ora, ct deteνminatio mundi in quo eam admirabiaitate maxima ignea forme cursus ordinaιον de iant. E quibus Sol, eujus magnitudine multi3 partibus terra superatur , ciscam eam ipsam vomituν, isque oriens , ct occidens diem noctemque conscii , di modo accedens, tum autem νeeedeur, binar insualis annis reversi nes ab eAtremo contravias Deit e quarum intervallo ιam quasi troiuia quadam contrahis tervam s tum vicis latiscat , at tum ecu hilarata videaιaν f Luna autem, qua est, at ostendant mathema ic , major qu mdimidia pars teνra , iisdomque spatiis vagatur, qaibas Sols sed tam congrediens cum Sole, tam digνediens, ct eam Iacem , quam a Sue accepit, mittit iis teνras, O varias ipsa mutationes Leis kabet I asque tiam tam subjecta asque opposita Soli, radios ejus ct lumen obscuνat, tum ipsa ineidens in ambram teνra, eam es e regione Solis, interpositu interiectuque terra , repente descit, risdemque spaιns ba fleua , quas vagas dicimas, circam teννam feruntur, eodemque modo oriantur,ct secerindunt, quarum motus tum ine tantur, tum retardan ur,upe eι iam in
quitur fles νam ineννantium maxima multitudo r quarum isa descripta disine is est , ut ex notarum figuraνam fmititkdine nomina invene vini ta . Haec igitur qui serio animadverterit, attentoque suerit antimo contemplatus, non dubito, quin eo tandem veniat, ut nobiscum fateatur, eximiam Mundi machinam, quaeque in illo sunt corpora, fine ratione atque consilio fieri minime potuisse. Aas eum machinatisne quadam, inquit laudatus elegantissimus Cicero, moveν. anquid
videmur, ut fpbςνam, ut horas, ni aba permatia, non dubita-ur, αδπilla opera Lut rationis, eam autem νmpetnm est. admarasiti εὐm celeritate moveri vertique videamur, eonstant Me conseientem vira μή/η auniversarias , tum samma salate , ct eoaservatione rerum omnxum, dubitamur, quin ea non sotam ratione iant , sed et am excellenti qum
404쪽
sunt. Eo gatur ad, quo alla co fictantur, homine mia r . Id a, eis
se potest a. rerum natura homine metiar r in eo emm solo νatio e qua mbiI potest esse prastantiur . Esse autem hom/nem , qui nihilnymnι mundo metius esse, quam se , putet, desipienti/ arzan iaὸς
IRHumani quoque corporis striictura mirabilis adeo, eamuue stuis penda est , ut supremi Opificis existentia plane ad evidentiam per ςam, si considerata diligenter fuerit, optimeque perspecta , contra inquit Mercurius Tris epistus, Tatium alloquens, emumspica humani corporis opiscium, cujus admoni. Ioue perisce, quis eam pulchra imaginiν eonditor, quis oeulc. 2ctor, qu13 nares , auresque tornavit , quo Ialia distendis oνis σαίνω ν stetendit, que tigavist, quis irrigavit venas , qui/ odo I
ιraciae , quis honstranda est ηιν membra in propatulo Auranis . oris obseana in obscuro prorsur aridit , eaque a ne a cerne iam violata seerata Iarare. ride, quot Δυιna artu opera in aeua materia demondrantur singulaque pulchra , vecteque dimensa, nee non prostri T Meem o ira d erentia. Buisnam singula fluxis e Baalis majoων
pictore μνι, .uuar asserere audeat, miram maiar hujus constatue/onem ne conditore eouHtasse putabrmur sic λ Ipsa demum humana m eiusque vires, atque operationes nonne ostendunt,& quidem prorsus
405쪽
ad evidentiam, sipremum extare Numen, a quo Condita tam subli eis substantia fuerit, in corpore posita, eique ineffabiliter copulatast Sed putemur, inquit Lactantius, artur, ct ossa, ct nervor , ct sanguiuem de atomis posse conerescere squid sensu , cogitatio, memoria, mens, tagenium, quibur seminibur eoagmentarι possunt sa) . Non est autem, eur longo sermone id persequar. Satis namque superiori loco hae de
te actum est. Hoc unum addo cum Tullio, animum mentemque hom ianis, rationem, consilium, prudentiam, qui non divina cura perfecta es
e per spicit, bi/ ipsis rebu3 mivi videri prorsus carere M.
8. Ajunt albet , evidentem in eo non esse repugnantiam , quod Mundus, quaeque in illo sunt corpora , ex fortuita atomorum concursione concreverint; & si id non repugnat, nullam esse rationem, cur non hoc potius, qua in alio modo , facta reipsa fuisse dicantur. Sed, ut loquar cum Lactantio, quanto melius fuerat taeere , quam in usus tam miserabiles , tam inanes habeae lingaam i ct quidem vereor, ne non minus delirare videatur, qui hae putet v euenis. Respondeamus tamen ve ut auequid dicenti oc). In primis ergo, illud ab aιhois quaero eum Tullio, cur, si volunt, naturalia quaeque composita, ipsumque Mundum ornatissimum atque pulcherrimum ex temere concursantibus atomis non tantum fieri potuisse , sed factum esse reipsa, cur, inquam, ipsi quoque non dicant,si innumerabiles unius, ct Oiginti forma literarum veI aurea, vel quales libet, aliquo eoni elantur posse ex his in terram excussis annales Ennii, ut desneeps I
si possint, esset sp)3 Id certe, minus quam unum vile anima leuia
um, ne dicam , quam tota ipsa Mundi machina, operosum est. Si autem velint, annales Ennii hoc modo ex illis formis posse fieri ego tamen nescio cum eodem Tullio, an ne in uno quidem verissu possit tantum valere fortuna , scire optarem ab atheis, cur non Ennii annales , sed unus Virgilii versus nunquam hac ratione effectus sit, quamula sortuita typographicarum formarum concursio in.
finities plane hactenus contingerit. Seeundo, ut egregie argumenta. tur ille idem Vir summus,f mundum escere potest concursus atomorum, eur porticum, cur templum, ear domκm, ear urbem non potes e qaa sunt minus operosa , ct multo quidem Deitiora . Certe ita temere demando estietiunt, ut mihi quidem nunquam hunc admirabilem earli orna
O Lib. de ista Dei eap. Io. ein Lib. δε Da Dei cap. Io. bj Lib. II. de natura Leorum c. 19. d Lib. IL de natura deorum cap. 3
406쪽
tum, qui locus est proximus, suspexisse videantur sa). Adde eum Lactantio , si fortuitit atomorum concursionibus nascuntur omnia , eurnunquam fortuito accidit, sic coire tua prineipia, ut efficerent animal ejusmodi, qaod naribus potius audiret , odoraret oculis, auribus cerneis vel st Si enim primordiε nullum genus positionis inexpeνtum velinquisant , oportuit, ejusmodi quotidie monstra generari, in quibus membrorum ordo praeposterus, ct usus longe diversur existeret b . Tertior licet detur athaeis, corpora sensibilia, si divisim spectentur, ex atomorum
concursione fortuita coalescere potuisse, nemo tamen erit, ut arbitror, qui ex animo concedere eisdem queat, potuisse fortuito fieri, .ut tot non dissimilia solum, verum etiam plane contraria corpora conspirarent in unum, unitatemque servarent perpetuo, ac tueren-.tur. Constans enim effectus constantem habeat causam necesse est,& eo quidem maxime, cum de contrariorum concordia agitur. Conistraria quippe, cum natura sua pugnent inter se, sibique invicem conistinuo adversentur, tantum abest profecto, ut in unum conspirare fortuito possint, atque pro viribus tendere, quin potius eo niti d here videantur, ut compagem , quamprimum habetur, dissolvant penitus , & plane perimant. Non ergo casu facta tanta partium mundi concordia est, sed ipsam ex uno supremo Moderatore derivent & ipsi attigi, velint nolint, oportet . Egregie propterea ita olim scriptit Boetius e mundus hic ex tam diverss contrariisque partibus in unam formam minime convenisset, ni F unus esset, qui tam diveUaeonjungeret 3 eofundia vero naturarum ipsa diversitas, invicem discors, dissociaret atque divelleret, nisi unur esset, qui , quod nexuit, eontineret.
Non tam vero eertus natura ordo procederet, nec tam dispositor motus,
Acis , temporibus, e cientia, spatiis, qualitatibηr explicaret, ni fi unus esset, qui has mutationum varietates manens ipse disponeret scin . Cer. tum postremo est, primigenia illa corpuscula, ex quibus aiunt athei
effectum esse efflum atque terram, nulla cogente natura, sed eoncursu
quodam fortuito id , infinitis plane modis, si eorum spectetur natura, combinari posse inter se, adeo nempe ut ad nullam certam comis hinationem per suam naturam sint determinata. Igitur componi nequeunt uno potius, quam alio modo ex innumeris, qui pro eodem instanti sunt ex aequo possibiles, quin detur ratio, cur hoc potius modo, quam alio, uniantur simul,& in unum concrescant ι ac propterea quin existat externa qtiaedam causa, intelligens ac summe po- i. Phil. Μent. T. II. C C tens,
ta Lib. II. de natura Demum cap. 37. d Tullius lib. I. de natura Deorum b) Lib. de opificis Dei cap. 6. cap. 3Φ e Lib. II l. de consolatisne prosa IX.
407쪽
tens, quae ad hane, quam modo habent, potius quam ad aliam aeaque possibilem, combinationem atque textu tam corpuscula ipsa determinaverit. Neque valet, quod ajunt, primigenia scilicet illa corpuscula sortuito suisse ad unam combinationem determinata. Non valet , inquam 3 quia id docere, ac pugnantia simul tradere, perinde e st. Quid enim est aliud, illa corpuscula ad unam certam texturam deis terminari sortuito, nisi passivam sitbjecti indifferentiam tolli sine determinante, determinatumque haberi effectum, quin detur causa, a qua producaturi Ceterum ea ipsa, quam usurpant, ratione iugulantur athei. Dicunt, non repugnaνe, ut mundus factus fuerit ex ato. . morum concursone fortuita s ct si non repugnat, nultam esse rationem, cur hoc modo νeipsa factas non fuerit. At contra ipsos ita hoc idem
urgetur argumentum a non repetnat, ut exιθat eausa plena vationis, qua ad eam combinationem, qua nane hasetur , prim Seniar atomos deis
terminaureis rergo causa istiusmodi reipsa existit. Nulla enim est ratio, cur, si talis causa non repugnat, illa reapse non habeatur, quemadmodum non aliam ob causa in , atheorum stulto judicio, mundus foris tuito factus est, nisi quia non repugnat, ut hoc modo prodierit, nec ulla ratio est, cur, stante hae non repugnantia, non ita factus suisse dicatur . Vides ergo , in qua destramenta inciderint sathei , damnosint, re tonem exramque rerum Deo dare cal. Nemo terae tua , prato unum Leucippum, somniaυit, a quo Democritus eruditas , haredit
s. Ipsa postremo rerum contingentia invictissimum, omnium ju- dieio, argumentum est, Deum existere. Hinc etenim fu, ut ad mitistere vel inviti cogamur ens aliquod a se , & necessario existens , a quo res, quae existunt contingenter, suum deinde esse receperint. Certum est itaque, repugnare ad evidentiam, ut omne ens sit ab alio. Cum enim extra collectionem omnium evitum nullum habeatur ens, collectio omnium entium esset a nihilo, tamquam ab efficiente causa , si omne eas haberet ab alio, ut existeret . Igitur aliquod datur ens non ab alio. Quod autem est non ab alio, & est, a se ipso est, ut patet. Ergo aliquod necessario datur ens , quod a se exi si it. Similiter repugnat, ut tota collectio ent sit contingens. Si enim
tota a Lactan ius lib. de ira Dei eap. Io. b Idem lib. III. Divisa. Isit. cap. 17.
408쪽
tota est contingens, tota ita existit, ut non esse ex aequo potuerit b& si ex aequo potuit non esse, nulla est ratio, cur ad existendum p . tius, quam ad non existendum fuerit determinata, nisi sorte placeat dicere, illam collectionem determinasse seipsam ad existendum,antequam existeret: quo certe nihil magis absurdum est, nihilque risu magis dignum. Datur ergo en1 necessarium, de quidem tale , ut in eo contineatur ratio, cur contingentia entia existant. D eunt, omne ens esse ab Hio, & contingenter existere , non quidem si racemis , sed tantum si digrMutive sumatur e videlicet nullum em in tota entium collectione designari posse , quod contingens non sit, & ab alio non habeat, ut existat. Sed contra: enimvero, cum alaisitas, Sc eontingentia in existendo sint attributa, quae rei conveniunt intrinsecus , non secus ac ratio. nalitas competit homini, nequeunt singula entia, diliνibutive sumta, esse ab alio, & eontingenter existere , nisi verum quoque sit, nullum penitus elis ens, quod non sit ab alis , & eontingenter non existat; quemadmodum ex eo, quod quilibet homo, sumtus distributive, si eanimal rationale, optime sequitur, nullum esse hominem, qui animalitate,& rationatitate non polleat. Ergo, si verum est distributive, eouec ive quoque verum erit, omne ens esse at alio , & eontingenter existere, si nullum plane sit , quod a se , Sc necessaνio existat . Else itaque Deum, indubium est. Si enim vasis ineeam Deis, fi eisnta,
si populi, si nationer, si Graeci , si Barbari , si majores etiam nostri,s denique hoe semper ita putatum est, si summi Philosophi ,si Poeta, si sapienti mi Viri , qui respublicas constituerunt , qai urbes rondide.
vanir an dum bestia loquuntur, expectamus, homInum consentsente auctoritate eontenti non sumas sa f
Io. Materiam primam non esse enr a se , & necessaris existens, infra opportunius contra Spinosam, aliosque ostendemus.
I I. Errant ergo Socinus ib), Ostorodus se , aliique eiusdem fu furis, cum ajunt, Dei existentiam neutiqaam posse ex erratinis demor Cca mari.
. a Tullius lib. I. de Divinatione cap. 39. b) Praelectis cap. χα ca I sit. cap. I.
409쪽
rari. Id enim tum rationi, ut patet ex hactenus traditis, tum Divinae Scripturae aperte contrarium est I.
Opponitur I. Existentia Dei est articulus fidei ut enim habet Apostolus, accedentem ad Deum oportet credere , quia est a . Ergo nequit ratione naturali demonstrari. disting. afisi existentia Dei est articulus fidei, adeo nempe ut nonnisi per revelationem eognosci possit, nego ans 3 est articulus fidei, hoc est, admitti debet per fidem, si per rationem non innotescata ζoncedo anι, & neg. eo eq. Itaque accedenti ad Deum necesse in Primis est, ut illius existentiam teneat fide, si per rationem sibi satis perspecta non fuerit. Tunc enim sufficit, ut habeat pium creodendi astectum. Porro nullam in eo esse repugnantiam, ut existentia Dei per media tum naturalia, tum supernaturalia innotescere nobis posse, manifestum adeo est, ut demonstratione non indigeat. Opponitur a. Non est certum , adspectabilem mundum existere. Ergo Dei quoque existentia incerta est. Haec enim, ut Patera eκ mundi existentia potissimum colligitur. I. ueg. ans, si de physica certitudine id intelligatur . Non unum est enim argumentum, quo corporum existentia contra id Mas evincitur. a. neg. conseq. Demonstratur enim existentia su premi Numinis ex eo etiam, quod existat ens eontingent, ipsa nimirum humana mens, cujus existentiam inficiari nequit ideatista, quin velit, neminem ne quidem de propria existentia habere certitudinem posset
quod quam fallatia sit , ne dicam amplius, non est , cur longo
Opponitur 3. Ex eo, quod existat em contingens, colligi certo nequit, extare em necessarium. Ergo &c. Prob. ans r potest existere es necessarium, quin existat ens contingens. Ergo vicissim potest exsestere em contingens, quin existat em necessarium , adeoque &c. D. ueg. ans, ad cujus probationem permitto ant, Sc nego conseq. Ratio discriminis est evidens. Cum enim in ente contingente non detur ratio suificiens, cur ipsum existat potius, quam non existat, nequit existere em contingens, quin detur em necessariam, in quo tussiciem
a Ad Heb-os cap. XL v. 6. rum videri. ya . cap. XlII. V. 'j Α magnitudiue speciei,& creatu- Vide Epit ad Itomanas cap. I. V. rae cognoscibiliter poterit Creator ho ν 2
410쪽
illius ratio contineatur. Contra vero res se habet , loquendo demto Macesario. Hoc enim tale est, ut rationem suae existentiae eoni prehendat . Dices existentia entis contingentis non est necessario connexa cumente nece1sario, alioquin en1 cono Meny necessario existeret. Ergo potest existere ens contingens, quin existat ens necessarium. disting. ans: existentia entis contingentis non est necessario conia nexa cuin ente necessario, sive non est hujusnodi, ut haberi nequeatens necessarium, quin habeatur contingenx, concedo asis non est ne eessario connexa cum ente necessario, hoc est , potest extare ens eonis tingens, quin existat necessarium, nego asis, & eo eq. Uerum est, existentiam entis eontingentis non adeo esse connexam cum ente ne. cessario, ut extare nequeat ens necessarium , quin existat em eontinis gens. Non enim ens contingens necessario producitur. At est falsum existentiam entis contingentis non ita connexam esse cum ente necessario, ut prorsus repugnet, haberi en contingen3, quin necessarium habeatur. Cum enim ens necessarium rationem contineat , cur ex iis stat eontingens, contradictio est, ut existat enι eontingens, quin ex iis
stat necessarium, quemadmodum evidens in eo est pugna , ut sit e Diectus , quin causa existat. opponitar 4. Evidenter non repugnat processus in infinitum in cauis sis etficientibus. Ergo evidenter non constat, admittendam esse cauissam, quae sit omnium prima. P. omisso ante , neg. consep. Existentia siquide in Dei demonstrata a nobis ex eo non est , quod infinita causarum series repugnet. Sive enim repugnet, sive non repugnet processus in infinitum in causis, semper stat, causam a se exii tente in admitti oportere , cum fieri nequeat, ut tota entium collectio ea ratione sit, ut non esse ex aequo potuerit.
Praecipua Dei attributa expenduntur.
Ir. TEmo ex me quaerat, ut, demonstrata exissentia supremi
1 l Numinis, illius essentia explicetur. Quo facilius enim,
quod sit, eo dissicilius, quid sit DE Us, ostenditur. Roges me, inquit Cicero, quid, aut quale sit Deus f auctore utar Simonide, de quo eum quasvisiet hoe idem Urannus Hiero, deliserandi causa, Mi anum diem postulavit. Cum idem ex eo postridie quareret, biduum petivit. Cum