장음표시 사용
421쪽
go Deus est ens rationis plenum. Spiritualis autem est illa substantia, quae ratione praedita est P. II. I. q. P. Ergo &c. Divinam porro mentem nulli corpori esse copulatam , Omnique prorsus reali compositione carere, hac una , eaque validissima , ratione Ostenditur. Deus est ens in omni genere infinite persebumi A. I - . Ergo est etiam summe simplex. Etenim, ut egregie cibis servat Angelicus Doctor, in quotibet genere tanto aliquid in nobi- Iius, quanto simplicius, sicut in genere ealidi ignis , qui non habet aliquam permixtionem Irigidi. Duod igitur est in He nullitatis omniam entiam, oportet esse in sine simplicitarit. Hoc aatem, qaod dirimus in De nobilitati3 omnium entiam , dicimus Deam. IIa ui. tau compotro ei accidere potest sa). Et sane, inficiabitur nemo, omne ens compositum, qua compostum, posse corrumpi. Compoitio quippe pugnae initium est. , pugna
d. Zm di fidit, diffidium solutionis sbj. Evidens est autem , Deum
haud posse corrumpi. Non enim potest fieri, ut esse desinat, quod a se habet esse. Non ergo aut corpus aliquod, aut in eorpore esse putandus es Deus , sed intellectualis natura smplex , nihia omnino in se acunditianir admittens, uti ne majus aliquid, ct anferius esse ereadaro , sed ut fit ex omni p rte monus , O ut ita dicam , totas mens, ac foui te).i Opponunt Anινηοmorphita plura S. Scripturae loca, in quibus humana membra tribui Deo vadentur. At facilis responsio est , illis omnibus scilicet locis , metaphorico, sive improprio sensu loqui Scripturam, ut humano captui sese accommodet. Sιolidi, inquit Theodoretus, non animadverterunt, Dominum Deum per homines homini. ιυ quentem, audienιium in mitati sermones accommodare . Et quoniam oculis nos videmus, virtutem ejux, per quam vides , Scriptura vocat ocular: θ rursum audiendi facultatem vocat aures, quoniam hisce partibus audimus OD. Instant Homo ad Dei imaginem & similitudinem factus est. Eram Deus, uti homo , ex corpore & spiritu constat. θ. Hominem factum esse ad imaginem & similitudinem Dei non quoad corpus, sed quoad animam. Inui bilis Dei imago , inquit S. Ambrosius, non in eo est, qxod videtur, sed in eo utique, quod non videtur e .
422쪽
32 Deum mutationi esse obnoxium, turpiter olim arbitrabantur Stoici, si danda Origeni fides est ca . Modo autem hac super te pec.sime, una cum Vorstio Calvinista, sentiunt Sociniani. Ajunt enim, Deum immutabilem quidem esse quoad substanti Mn , at non in suis
. . Dear est omnino immutabiti . . . . .
33. Pνantuν. Deus est res adeo persectum tu omni linea, ut aliud illo persectius nec esse, nec fingi possit c s. I ). Ergo hujuscemodi
ipse est , ut nulla penitus Possit ratione mutari. Omne enim , qu dmutatur, ves in melius, vel is deteriar matatur . Si in dereriur, sit misi. Si in meliut, jam antea malum erat μ). Arguunx in opposituma Deus ipse testatur , se poenituisse , quo hominem se est CP. Maximum autem mutationis argumentum poeinnitentia est. Ergo &c. D. H ι v. x . poenituit Deum, improprie, metaphorice, de quoad effectum, estneedo πια, proprie, intrinsece, de quo id affecti , negoma: , de permissa min. , net. Ueg. .c.. i. i i Itaque poenituit Deu M. trinsece , dc quodad effectum, quatenus, inquit Estius, Jas, irascens, ct indignans peccatis hominavit, decrevis,m σνem partem hominum ditavis e medio tollere, quo opus suum avem fans. Poenitere autem dicitur, ut humanae offensae magnitudo signi. ficaretur. Neque enim, ut egregie monet S. A mbrosius, Deu3 eogisat,seat homines, ut aliqua ei nova succedat sententia s neque irascitur, quasi mutabilis: sed ideo hae leguntur, ut exprimatur necatorum nostrorum acerbitas, qua divinam meruit ostiensam, tamquam eo usque isereverit culpa, ut etiam Deas, qui naturaΓιeν non movetuν axe isa , aut odio, aut passione ulla, provocatur videatar ad iracundiam id . Dicens: Deus de non operante factus est operans. Mundum quippe in tempore eondidit. Ergo fuit mutatus. β .difling. ansr Deus de non operante factus est operans, extrinseces meri arris I intrinsece, nego ans, Sc conseq. Operari in tempore dicis PhiLΜent. Tom. II. D d tur
a Lib. III. contra Cessam. st Genilem cap. VI. V. 6. M Sallustius Philosophus lib. de Diis, dj Lib. de Noe, is arca cap. IV.
423쪽
tur Deus, quia est in tempore, quod facere ab aeterno decrevit 3 unde nulla intrinseca in illo contingit mutatio, licet propter extrinsecam denominationem, quae ipsi a nobis in tempore tribuitur, mutatio m m, cum res primo existit, contingere videatur . Nobis far non est Gedere, inquie S. Angustinus, aliter Deum asci , eum vacat, aliter, rum operatur; quia nee assci dicendus est , tamqaam in ejus na-aora fas aliquid , qaod M.. ante faerit. Patitur quippei, qui asscitar, O mutastis est omne , quod aliquid patitur . Non itaque in ses vacat oue cogιtetur ignavia , desidia, in νι ia, μηt nee in ser opere labor, conatu , dustria. Novit quiescens agere , ct agens quiescere. Potest ad opus novum, non noυum, sed sempiteνnam adhibere consilium s nec ps- tendo, qu a prius tessaverat, ecpit facere, quod non faceret . Sed σν priην cessavit, ct posterias operatus es s quod neseis, quemadmodam ab homine pint inreuui hae pro Musis, quod dieitur , ct prist, ct poster με, in rebu3 pν us non existeutibus , ct posterius existentibus fuit . I. εί- autems non alteram pνscedentem aisfra subsequenν mutavit , aut a fluot voluntatem, sed una eadeingiae sempitarna , immutabui volumra ei re', ρηar condidit, ct , ut priar non essent, egit, quamdiu non ID νθος, cst lut posteriua essent, tianis esse eg νune s. hine eis, qui talia videre possunt, mirabiliter fortassis ostendens , quam non eis indiguerit, sed e gratuita sinitate tredideris, eum fine tuis ex arernitate initio arente, tu non minore beatitate permansit sal. Patet ergo, post Hermogenem, quem integro libro confutavit Tertullianus, errasse or genem, dum, ire Divinam immutabilitatem, quam ex creatione Mundi i*,ten te facta impugnabant Gentiles, posuit b), Mandum ab aeterno fuisse creatum . Vesim porro, ut, quod de praeteritis atque praesentibus dictisin est, de futuris itidem intelligatur. Erit nempe, quod ex ateνnisate in mi iinmutabili praeparatum est voluntate Q.
Sy. Deum non ubi qire existere, sed certo circumscriptum egi loco a praeter eos, qui Deum corporeum esse dicebant, opinabantur olim rudiores Iudaei,& Samaritani . Ororumque siquidem prasumptio, te ite S. Hilario, aut couis edito, aut extvacta rimur eoncavo Deum intra quem st-ιa, ct extva quem nihil Os eapax est, continebat id . MOc idem delirium fuit etiam Valentinianorum , Gnosticorum, M
b) Lib. I. de primipiis eap. a. ωὶ Lib. II. de Trinitate is
424쪽
Manichaeorum. Etsi enim Deum in nita mole di sam arbitrarentur Manichati, non undique tamen , si S. Augustino credimus ,ses erisus qua, is infinitum atque condensum , ex una Uum, patentem esse finxerunt ca . Pessime demum de Divina immensitate nuper sentiunt Sciciniani. Con, cedunt quippe', Deum ubique esse per operationem. At negant, per μό-
31. Iinmensus dicitur Deus, quatenus ubique est per seientiam, p/tentiam, atque essentiam. Dicitur ubique per se entram, quatenus nihil esse alicubi potest , nihilque sive in mundo, sive extra mundum contingere, quod Deum lateat. Per potentiam, quatenus ubique potest operari. Per essentiam, quatenus nullus est locus, in quo ipsa
Dei substantia non existat. '. - . M 3 i . .
Deur ubique est per scienι iam , potentiam, o sentiam.
36. Probatur. Esse ubique per seientiam, Potentiam , atque essenisaiam maxima perfectio est , ut cuique est evidens D igitur convenitentῖ, quod in omni linea est infinite periectum. Deus autem est erihujuste modis F. I . . Ergo Deus ubique est non per scientiam dum. taxat, atque potentiam, verum & per essentiam. Con matur. Si enim uni tantum loco Deus esset addictus, id veltibeνe ab eo fieret, vel neesaris. Neutro autem modo id potest uotingere. Non quidem primo I quia tunc transire Deus posset ab uno in alterum locum: quod certe nequit cum ipsius Dei immutabilitat. componi. Non secundo, cum nulla plane fit ratio, cur uni potius loco, quam alieti praesens necessario existat. Adde ad nullum e er- tum locum posse Divinam essentiam , sive scientiam , sive potentiam necessario determinari, quin ab illo definiatur, ac 'proinde quin finita, sit & limitata. Sic itaque est Deus per eundia di fas , ns non fit .atitas Mundi, sed substantia ereatrix Mundi, sine Iasare regens, ct fine onere continens Mundum. Nom tamen per spatia locorum , quo mole dissa, ita ut in dimidio Mundi corpore fit dimidius , ct in alio dimidio dimidius, atque ita per totum totus , sed in solo calo totar, crin sola terra totus , ct in meis, ct in terra totur, ct naeuo contentas. D d a loco,
a Lib emtra epistolam Fundamenti
425쪽
loco, sed in seipso ubique totur ca . Mirandum porro est , extitisse , qui Divinae substantiae immensitatem inficiarentur I cum, Plotino reo se, constet apud omnes hominer, qui de diis aliqaid eo itant, deos tibique praesentes esse b J , sive, ut dicebat Thales, diir plena esse omnia s c J. Aliquis sortasse opponet, constare ex S. Scriptura, Deum ita esse in coelo, ut in illo, veluti in propria sede, sive Ioco existat. Absuris dum quoque videri, Deoque prorsus indignum , ipsum ita esse in omni loco per suam substantiam, ut ne sordida quidem excludat. Verum facilis responsio est. Deus siquidem in eoelo habere sedem dicitur, quia speciali modo, per gloriam scilicet, ibi existit. Deus in caelis habitare dicitar, inquit Theodoretus, non υeluti loco eircumscν ptas , sed veluti latans caelestibus virtutibus , qua caelor incolunt d9. Est itaque Deus ubique per essentiam, prasen/iam, ct potentiam, sed speciali modo, nimirum per gloriam, in ceelo; per gratiam , in iusti si per vindicem justitiam, in malis. Unde S. Augustinus, fatendum esse, ait, ubique esse Deum per Divinitatis praesentiam , sed non ubique per inhabitationis gratiam ce . Absurdum itidem non est, neque Deo indignum, ut sordidis etiam rebus intime praesens existat. Non enim Divinitas aliquam hinc latam eontrahit , quemadmodum ex eo non inficitur rationalis anima, quod leproso corpori conjungatur. Hinc S. Macarius sciscitantibus, an etiam in Satana existat Deus, ita respondit: Iuandoquidem Sol, etsi ereatura fit, lutulenta loea sua luee n undis, neque quidquam tur , multo magis Divinum Numen ita cum Satana versari, ut neque commaculetur , neque Iabis aliquid inde concipiat s .
-37. Dicitur atranam, proprie loquendo, quod isa existit, ut non solum Inisio existendi eareat, atque fine , verum etiam ut fit ab omni successione , sive mutabilitate prorsas immune . Ut enim praeclare observat Richardus Victorinus, aliud videtur sonare aternum, aliud autem sempitemum. Sempiternum namque esse videtur, quod caret initio, o f
426쪽
ne . Dernum, quod earet utroque, ct omni mutabilitate , ct quamυir forsitan neutrum sine allevo invenitur, recte tamen inter nominum signia fationem distinguitar. Luid itaque aliud est aternitas , quam diuturis nitas Me initio, ct fine, o carens omni mutabilitate ta) y Recte propterea Boetius, quem omnes Theologi hac in parte sequuntur, arter
nitatem definiti Interminabilis vite tota simul, ct perfecta possessio b .
38. Probatur. Deus ita est primum ens, ut nullum sit, nee esse possit , a quo dependeat , utpote in omni linea infinite perfectumcf. I . . Ergo ita existit, ut neque habuerit existendi initium, neque habiturus sit finem. Repugnat quippe, ut coeperit esse , quod non habet, a quo illud accipiat , utque penitus extinguatur & p reat , quod nulli subjicitur . Initio itaque caret Deus , atque fine. Est autem ab omni etiam mutabilitate i m m u ais s. 33. l . Ergo est
Ceterum, Deum a ternum esse, eunerorum ratione degentiam, inquit Boetius, commune iudicium est se . Nullus est enim, dcinissumo Petavio teste, qui non aternum, qaalecunque tandem finxerit μιι, Numeo agnoscat d . .
3st. De Divina omnipotentia senserunt haud recte primo Manichariis quippe qui arbitrabantur, materiam non factam fui I se ex nihilo, sed Deo esse eoaeternam, atque, ut ex Theophilo Alexandrino dicebat Origenes, tantum posse Deum quantum eι ad operandum materia ministraris se . Secundo Ariani, contendentes, Deum Patrem ita indigere Filio ad operandum, ut eo, tamquam instrumento, ad res creandas usus fuerit. Tertio Petrus Abaleardus, cum docuit , id solum posse facere Deum, quod quandoque Deit f . Postremo Uiclessus. Calvinus, iique omnes, quorum fuit opinio, nihil amplius posse a Deo fieri, quam quod factum ab illo est, futurumque et se jam di
a) Lib. II. de Trinitate cap. a. M Lib. V. de consoI. Pros. 6. e) Idem nidem. d) Tom. I. . TMM. Dum lib. VI. cap. I. e Epist. Pasibal. I. apud Cl. Petaulum m. I. Theo . Dum. lib. V. cap. I. Lib. III. Introduct. cap. I.
427쪽
qu. Vocator omnipotenr , qui facere potest id omne , quod suficiens Mi exi eas ratis nan est, neque tamen aliqaam in sua formali νatisne contradictionem tomprehendit . Etenim, ut habet Boetius , qui est um,nium potens , nihil est , quod ilis non possit sa): nihil , inquam , hoc est, nulla rerum earum, quae nequeunt esse a se , nec , ipsis positis, aliqua sequitur contradictio. Quae namque pugnantia continent, nulla posse potentia fieri, manifestum est.
r. Pνοbatur. Maxima persectio est, iis omnibus tribuete existenatiam posse, quae in sua formati ratione pugnantia quidem non tontinent, at non sunt sufficiens s bi ratio, ut existant. Ergo, cum Deus si en1 in omni linea infinite perfectum cI. I in . , haec itidem potentia tribuenda Deo est 3 atque ideo Deus est omnipotens. Con malin. Potuit Deus facere , quidquid praeter ipsit in Deum modo existit. Nihil enim horum est a se, utpote nullum, ut patet, in omni genere infinite persectum. Ergo facere itidem potest, quidquid modo non est, nullamque in sua formali ratione contradictionem involvit. Quae etenim non existunt modo, & non repugnant, eiu dem penitus sunt conditioniS, cujus, antequam fierent, ea suerant omnia, quae reapse existunt. Ceterum, quemadmodum, ipsa veluti impellente natura, fateri cogimur, Deum este aeternam, ita, si ad ejusdem naturae impulsum velimus attendere , dare debemus vel inviti, Deum omnia posse. Non dico, da mihi Christianum, inquit S. Augustinus , da inihi Ia.datim s sed da mihi paganum, idolorum cultorem, damonum semum squi non Heat, Deum esse omnipotentem. Negare Chνissum pores,n gare omnipotentem Deum non potest i .
De scientia Dei. 1. Pauca de scientia Dei hic subiicimus. Pauca, inquam. Res enim sublimioris est ordinis, quam ut de ea a Philosopho disseri possit.
428쪽
Nihil omnino est, sive pos bile , Me faturum 3 ρηοd Deus .pexfecti ae nota cognoscat. 3. Probatur, & quidem primo quoad posilia. Nihil est possibile, quod non siibsit Divinar potentiae. Ergo nihil quoque possibile est, quod Divinam scientiam fugiat. Ut enim potentia Dei non es.set infinita, si aliquod possbilium facere ipsa nequiret , ita itanitanoti esset Divina selensia, si illorum aliquod ipsam lateret.. Conflrmatvν. Novit Deus, quae facta ab eo sunt. Neminem quip. pe, ut loquar eum s. Auguitino, tam excordem esse puto, ut Deum, qua non πιυerat, fecisse aνbitretur sal . Ergo omnia, quae fieri ab eo possunt, itidem noscit. Periti namque artificis est, non minus optiri me scire, quae facit, quam non ignorare, quae potest. Probatur modo quoad futura. Nihil futuruiu ea, quod habeat independenter a Deo, ut sit futurum. Futurum est enim, quod Deus ipse vel facturus est, vel permissurus. Nihil est autem magis absurdum, quam velle , Deum latere , quod ipse jam facturus est , vel permissurus. Ergo nihil prorsus suturum est, quod Deus persecti Isi
. Deum porro novisse futura ab aeterno, ex eo efficitur perspicuum, quod, si secus, realis mutatio in Deo contingeret. Remanct igitur, Dioinitatis id esse prprium, ut nihil ignoret b 19 - S C H Ο L IO M
M. Cognitio possibiaiam dieitur a Theologis Ieientia simplieis inteLI gererra, eae vero, quae prasentia respicit, atque futura, hientia via Fama ab iisdem nuncupatur. Scientia futurorum solet etiam prasciemtra vocari, propterea nimirum quia rerum ipsarum existentiam prς- cedat. Divinam porro prascientiam humanae libertati nequaquam Of4scere, cum superiori loco satis, ut arbitror, ostensum fuerit, non est, cur in hoc iterum solvendo nodo immoremur.
O) Lib. V. super Genesim ad literam
b S. Citillus lib. XXXII. Nesauri ia
429쪽
De Deo providente, concurrente, dc pra determinante.
SUscepto muneri minime satis me fecisse arbitrarer, nisi , ostensa unius supremi Numinis existentia, cuncta ab eo dirigi, ac nihil prorsus, eo nolente, peragi ab illis posse, demonstrarem . Quemadmodum enim nullus Deus illi est , qui non unam , sed plures esse primas causas, putat s ita omnem is evertit, tollitque divinitatem, qui aut imbellem, aut plane otiosum Deum sibi stulte fingit, tur piterque constituit. Tria igitur ad trutinam in hac dissertatione reia vocabimus. Primum erite an tuu ia , qua facta a Deo sunt , ejus
dem pyovidentia subiiciantur . Secundum et an ad omnet ereaturaram actiones Deuν immediate toneurrat. Postremum: an easdem ipsas ad operandum lue pra-υeat . .
An cuncte res erratae providentiae subiiciantur.
6 F. NT Ulla mundum providentia regi, nullaque administrari po-IN lentia, non defuere, qui dixerint. Did enim, ajebat Iob;
perditorum quorundam hominum personam referens, noυit Deus, ct quas per caliginem Judieat Nubes latibulum eju3, nee nostra eonfideνat, ct circa eardines eaeue perambula ain. Democritus certe , Heraclites, di Epicurus, auctore Nemesio, neque uniυess , neque finguiss a Deo proinderi, opinabantur. Atque hi quidem, inquit ille, convenienteν suis principiis. Nam, qui palant, Me universum easu, ct temere esse constitutum , merito dieant , omnia vacare providentia . Iuorum enim nemo ereator est , eoram quis est procurator e Est mim evidens, temere debere ferri, qua a prine pio temere procreata sunt b) . Divinam providentiam ii quoque sustulerunt , quorum erat Opinio, fleuis non exteriora solum, verum etiam voluntates nostras cogi μ',
sive omnia fato feri id), dignumque esse risu , qui putat , Vere cu- Tam rerum humanaram tua , quidquid est , summum cest . Hi suntigiis
m. VIII. Bibliot. '. ceὶ Plinius lib. IL Hhl. naturatis cap. 7.
430쪽
igitur, qui tot saeuiis, ct ingeniis assertam atque defensam providentiam calumniati sunt. aeuia ergo, utrumne istos minutos ct inertes Philosophos vasione, an vera. iaue oritate nastam rum virorum' vere sinas ' an potius utroque. Da properandam es , ns longius a Materia diυagetur σνario tu . ' . I. LI
6. Dei sta dicuntur modo, qui inique asserant, humanas res a
q7. Providentia, ut eam egregie definit Boetius, est ipsa HL EA vina vatio in sammo omninm Principe eonstatuta, qua euneta disponit b ; sive, ut ait Nemisius, est Dei volantas ,per quam omnia, qua sunt ι apte gubernantur c . Duo ergo necessario complectitur που Adentia, rerum scilicet ordinem In divina mente, atque ipsius ordini
Mundas , quaque in eo sunt omnia , quantumvir mlauta atque vilia , divina providentia subiiciuntur. 8. Non unum est argumentorum genus, quibus ostenditur,cua.cta regi a supremo Numine, ab eoque singula, etsi vilissima ae minuta, sapientissime administrari, suosque in fines dirigi.
qq. Prima ratio ex eo petitur , quod nullus sit, non imperitus solum, verum & impius, qui, si aὸ interioris sui animi motus attendere velit, negare queat, unum esse Deum, qui em condiderit omnia,Cr eadem, qua condidit, virtute moderetur d). Rer finguiar regi pro videntia, magno argumento est , inquit Nemesius , quod naιuνaliter ejus notitia hominibus fit insita ' Nam neeessitate aliqua eo ulfi, flatim ad Numen divinum, O preces confugimus, velut natura nos fine doctria
M Lactantus lib. dei a Dei eap. s. se Lib. de natura hominis cap. Αἶ.έb Lih. IV. de Conses. prola ε d) Lactantius lib. I. Disim Instit. cap. I.