장음표시 사용
411쪽
sapius duplicaret numerum dierum, admi ransque Hiero requireret, ear id faceret: in I A QuANTO, inquit, DIUTIUS CONSIDERO, TANTO MIHI RES UIDET uR OBsCURIOR ta). Theologis ergo accuratiore hujusce rei relicta indagine, praecipua tantum, & quidem quoad licet Philosopho, Dei attributa inquiremus in praesens, di paucis explicabimus. DEFINITI I. II. Ens infinitam in omni genere persectionis dicitur illud, quod natara sua adeo perfectum est , ut nullum plane fit perfectionis genus , quod fine limite non comprehendat. Ut enim infinitum est in aliquo genere, quod omni prorsus in illo caret termino, ita in omni genere id est infinitum, quod in nullo genere persectionis ad certum gradum limitatur.
Deus est ens in omni genere in ite persedium.14. Pνobatur. Deus nequa a se, neque ab alio potest in aliquo persectionis genere ad certum gradum limitari. Non as alio, cum nullum sit ens, cui Deus subiic ur. Non a se , cum fieri nequeat , ut quod sibi sufficiens ratio existende est, sibi quoque suffieiens non sit ratio continendi in quovis genere perfectionis omnem illius gradum possibilem. infinite autem persectum in omni genere est ens , quod in nullo persectionis genere ad certum gradum limitatur g. I 3. Ergo &c. COROLLARIUM I. II. Deus est ent, quo maius, sive perfectius, nee esse, nee frit po test. Non enim Deus esset ens infinite perfectum in omni linea, si aliquod esset ens, quod Deum perfectione superaret.
I6. Deum esse ens omnium persectissimum , ex communi etiam tam doctorum , quam indoctorum sensu manifestum est. Omnet certa stim pro excellentia Der dimicant, inquit S. Augusti mis , nec quisquam inveniri potest, qui hoc Deum eredat esse, quo melius aliquid est . Da
que M Lib. I. de natura Deorum eam a I.
412쪽
r . Contendit Cgrtesius, ex notione entis persectissimi, quam esse ait in unoquoque nostrum, Dei existentiam evidenter demonstrari. Non enim fieri posse putat, ut entis perfecti mi notionem habeamus, quin ejusdem existentia in illa reluceat. At non omnibus haec illatio videtur legitima, & quidem, quantum mea etiam fert opinio, non plane immerito. Ut enim recte concludat argumentum, demonstranduin est, in notione entis perstet mi , quam ipsi mobis fingimus, nullam omnino contradictionem involvi. Fortasse namque erit, qui dicat, minime constare ad evidentiam, non repugnare en , in. quo nulla prorsus , ne quidem levissima , imperfectio habeatur. Neque iuvat reponere, μι istiusmodi a nobis concipi, quandoquidem celeνrimum quoque motum ipsi concipere arbitramur; & tamen indubia res est, hujusmodi motum penitus repugnare. COROLLARIUM II.
I8. Materia prima nequis esse eny a se. Cum enim ostensum sue. sit , Deum esse ens perfecti um in omni linea , quia a se existit, nequit materia prima esse en/ a se, nisi perfectiones omnes sine ulla prorsus limitatione contineat: quod quam longe sit a veritate , nemo, ut arbitror, Philosophorum est, quam lateat. Hinc COROLLARIO M III. ast. Turpiter erravit David de Dinando, cum dixit, Deum into atque materiam primam natium penitur esie discrimen. Patet quoque
COROLLARIUM IRao. Dei exissentiam optime ex eo ostendi, quod extare ens aliquod a se demonstreta ν . Stat enim hoc ipso, existere ens perfecti um t3.rε. .
413쪽
qua Mundi, Dei esse substantiam . Dare quippe tunc cogimur , aut
Deum non esse ens perfectissimum, secus ac superiori loco demonstra. tum est 3 aut Mundi substantiam nulli imperfectioni , contra atque ipsa ostendit experientia,& ratio suadet, esse obnoxiam. Nec enim
eadem esse potest Dei, Mundique substantia, nisi par itidem siri ut
De unitate Dei . 22. Quemadmodum athei nullum Deum admittunt, ita poθιbei ex adverso, plures extare Deos, turpiter arbitrantur. Unitatem Dei inficiati primo sunt Gentiles. Tot siquide in Deos hi venerati sunt, ut Hesiodus, Eusebio teste a , re ginta Deorum milita esse in terra censuerit. Certe liberum adeo erat cuique, sibi Deum fingere, ut, quemadmodum refert Coelius Rhodiginus, non proυinciis modo , seis e sens esset cuique eiυitati Deus b). Hostes quoque divinar unitatis De re Gnostici, Appellitae, Marcionitae, Valentiniani, & Manichaei. Non enim unum, sed plura, ut auctor est S. Augustinus se , dicebant esse rerum principia, sonum scilieet unum, malum alterum, VLfibile unum, alterum invisistis . Porro licet omnes idololatra sint po-θι bai, non Omnes tamen pol thei pro idololatvis habendi sunt. Polytheat est, qui plura sibi fingit entia, ex aequo prima, increata, aeterna omnia, ac penitus independentia. Est vero idololatra, qui creatis
rebus divinitatem tribuit, easque, Numinum instar, veneratur atque adorat. Praetermittendum non est autem, idolum, sive simula. Crum, seu imaginem ad idololatriam nequaquam requiri. Coli creatura potest , imo & colebatur olim , 'tamquam Numen, etsi nulla imago, nullumque idolum tune haberetur. Idolum , inquit Tertullianus, retro non erat , pνiusquam hujus gnonstri artifces ebullissent . Sola templa, ct vana ades evant 3 eamen idolo tria agebatur, non in sonomine , sed in isto opere id ); sique Plutarcho te in danda est fides,CLXX, annis ab Urbe condita, nulla imago neque picta, neque ficta adorabatur Romae, Ze tamen erant templa, in quibus idololatriaeXercebatur. Quo autem tempore csperit idololatria, & quis fuerit primus, qui idola invenerit atque coluerit, non plane certum est. Sunt, qui putant cum Tornielio , idololatriam natam simul fuisse Cum Mundo , argumento inde sumto , quod Enos primuβ nomen
414쪽
Domini invocasse dicatur. Sunt ex adverso, qui nonnisi post diluvium exortam idololatriam Ponunt, contenduntque, Clia tn, unum ex Noe liberis, lain grande crimen in Mundum invexisse. Huic enim, cum ob impietatem, inquit Coelius Rhodiginus, dirat extu set pateri reeationernuuis etiam numinis imbutus divini eultus vationibus, vaptim a parente revussuro in Arabas secessit 3 undo mox diυinitatis in. scitia inibi irroborata primum , in plurei data est sal Primus porro idoli sive auctor, sive cultor videtur fuisse Belus. Ille quippe is creditur non immerito, qui, ut ait Scriptura, luctu dolens pater, cito Ilii rapti stii fecit imaginems er illum, qui tunc quas homo mortuu3 fuerat, nunc tamquam Deum colere ecpit, ct eonstituit inter servor suos saera ct sacra a ih . Ceterum , .litui de primo idoli inventore res sit, vid xut citra dubium, tanti criminis causam non solam fuisse humani generis perversitatem, morumque corruptionem, sed infirmitatem quo. que & indigentiam. Utilitatum magnitudine, inquit Tullius, eo i tuti sunt it Dii, quit at litate; qitasque gignebant Suscepit Uita homiηum eo uetariqae ea νῶι , ut bene setis e tellentes viros in caelum fama ac voluntaιe tollereotii in s utque habet . Plinius, fragilis , oe laboriose mari titas is partes ista digessii infirmitatis sua memor , ut portionibus quisque eoteret, q- maxime undigeret dst . .
a 3. Dei unitas iisdem ferme momentis ostenditur , quibus illius existentia de inon stratur. Deos siquidem esse multos, perinde est , ac
a . Prima itaque ratio ex interiori naturae impulsu desumitur. Om. ues , ine iis quidem e xceptis, qui plures esse Deos putant , eo, ipsa ut ita dicam impellente natura, feruntur, ut unum, veluti parentem optimum,. summumque moderatorem, in pemulis invocent , illius implorent auxilium, eique uni cum res illis succedit ex voto, grarias reserant. Audio valu , in quia Minucius Felix , eum ad caelum manum tendunt, n/hil atiud, quam Deum dicunt 3 Deus magnus est,
O Dex1 veros est , ct si Deus dederit sh , atque, teste Lactantio , cum
415쪽
jurant, ct cκm optant, ct eum g alias grant, non Iobem, aut Deos munιοι ,sed Deum nominant. Adeo ν a veritas , cogente natura , etiam ab rnvisis pectorisus erampis sa . Praeclarum huc an in ae natiarauerer chriamaaea b de unitate ni premi Numinis testimonium agnovit etiam Plotinus . Ita namque, di ille scripserat , Unum quiddam , idemqtie Mamero, ese Ismal ubique totum, tominumis disdieat mentit hvm-a n ιδο, quando omnes, naturali quodam instinc x, efamant, in uxoquoqAeno grum esse Deam, adeost unus in omnisu3 idemqae fit Deuι c .
as. Sed veniamus ad cactores, ct eos ipsa ad veri prosationem ιμμν citemus, quibu/ eontνa Ασι uti solente Poetar dico, ae Philos hos. Ex .is unum Deam probemus i necesse Ut, non quod iuF habueνint eo-gnitam veritatem , sed quod veritatir ipsius tanta vir est , ut nemo post esse tam eaetas , qui non videat ingerentem sese oraelar inuinam claritatem . Poeta igitων , quam I Deos earminibus ornaverint , ct eorum res gestas amplifoaverint summis laudiani, sapissime tamen e-fitentur, spirita ,-I mente una eontineri regιque omnia d . Itaque, ut ab eo exordiar, ab Orpheo stilicet, qui ct istam mus Poetarum est, ct aqualis ipseram Deoram dicitur se , ita is cecinit , ut vertit Cl. Petavius Di .9 Unicur est ρον se existenr, qui euncta ereavit, Inque his ipse extat s nulli e moria itur unquam Lumine conspectus, mortales eo piete omnes. i .
Magnam adeo prater regem non alter habetur. Deinde: In eunctis Deus unuν. Natura uisar, ratione dueense, ut praeesare observatiLactantius, intellexit c Orpheus λ, esse praestantibfimam potentiam esti ae terνa conditνιcem. Non poterat enim dicere , Iovem esse principem rerum, qui erat Satuνno genisat s neque Satuνnam ipsum , qui celo natas ferebatur. ΘΔm autem , tamquam Deum primum, constitisere non auis debat, quod videbat esse elementum mundi, quod inam egureis auu Te. Hae eam ratio perduxit ad tuum Deum primogenitam, eui assignasto tribuit principatum i g . Dignum autem conlideratione apprime
416쪽
, quod refert Theophilus Parriarciri Antiochenus sa , Orpheum
scilicet testamenιο sis, cum obiret mor em, unum aperte fassum suisse Deum, lieet CCCLXV. antea memoraverit . Orpheo consensit Sophocles. Cecinit enim ex versione eiusdem Petavit: ur proferito est : unus est tantam Dear, tui essius, ct amplum condidit terra globum, marisque studius, Uimque ventorum gravem. Hesiodus quoque, licet auctore Lactantio ibi, nihiI dederit hae super re, non a Deo eonditore sumens exordium, sed a chao , quod est raris inordinataque materia confusa con eries , attamen , si Cle. menti Alexandrino te fidem dare non dubitamus, unum Deum tacite significavit, cum cecinite
Ipse suo regna ditioneque eontinet omne , me tenet impexium Me ex immortalibus altas. Ita demum Virgilius r i t 'Principio eptam 4 ae terras, camposque I aentes, I,ueentemque glosum Iuua, trianiaque astra,
Spiritus ivtus abis totamque infusa per artus, Meor agitat molem od . Deum autem intelligi a Virgilio, nomine spiritur, atque mentis, ex eo satis aperte colligitur, ut observat Lactantius se , quod ille idem dixerat, Deum scilicet
Terrasque, tractusque maris, eaelumque profundum D. Enimvero quid abud θ a nobis Deus, inquit Minucius Felix , quam
meni ct ratio pradieatur ig)P Sed de Poetis fortasse plusquam satis. III.
26. Ad Philosophos veniamus, eaoram aactorisas gravior est, certiusque judicium t quia non rebus commentitiis , sed investiganda veritati suduisse exeduntur ch . Ita igitur de hisce scribit Minucius Felix. Recenseamuι , inquit, A placet, disciplinam Philosophorum. Deprehendes, eos, es sermonibus variis, ipsis tamen vestir in bane unam coirect conspiraνe sententiam. Omitto HIor νudes ct veteres , qui de suis die is sapienter esse meruerunt. Sit Thales Milesius omnium primas, qui pνimus omnium de essestibur disputavit. Idem Milesius Thatis νεν m
417쪽
initium aquam dixιt , Deum autem eam mentem, qua ex aqua cuncta
formaυerit . En altior , ct subfimior aqua , ct Dixtius ratio, quam ut ab homine potuerit foeniri, ab eo tradita .. V si, shilosophi principalis nε-biscum penitus opinionem consonare Anaximenes deinceps ,er post, Apol-
Ioniates Diogenes aera Deum statuunt insinitam ct ιmmensam . Horum
quoque finitis de divinitate consensio est. Anaxagora . vero descriptio stmodus in ita mentis Deus dicitur 3 9 Pythagora Deus est animus per
universam νerum naturam commeans ct intentus , ex quo etiam anima bum omniam vita capiatur. Xenophanem, nosam est, omne in tuu cum mente Deum tradere, o Anthoienem popularer Deor multos,sed naturalem unam praecipuum. Speusippum vim naturalem , animalem, qua omnia regantur, Deum nos . Duid Demoerisas , quamvis atomorum
primur inventor, nonne plerumque naIuram, qua imagines fundat stantemgentiam, Deum loquitur e Straton quoque o ipse nataram . Etiam Epicurus ilis, qui Deor aut otiosos Ingit, aut nullos, naturam tamem superponit. Aristoteles variat 3 as gnat tamen anam potestatem , nam interim mentem, mundum inteνim Deum dicit , interim mundo Deum prascit. Heractides Ponticus quoque Deo divinam mentem, quamvis va vis , a cribit, alias mundo, ahas menti divina ιν luens pνincipat&m.
Theophrasus, ct Zenon, o Chusinui, ct Cleantes sunt is ipsi mute orines , sed ad unitatem Dei omnes vetioreantur. Coanteν enim mentem, modo anιmum, modo athera , ptivumque rationem Deum disse- vult. Zenon ejusdem magister naturatim legem atque divinam, Θ athera interιm , ιnterdumque rationem uuis omnium esse principιum. Idem interpretando Iananem aera, Iovem coelum, Neptanum mare, guem
esse Vulcanum, O rateros sinuiter vulgi Deos elementa esse monstrando, publicum arguit graviter, ct revincit errorem. Eadem fere Chosippus, vim diυinam, rationem, naturam, D'mandum interim, ct fatalem necessitaIem Deum cresit , Zenonemqne interpretatione Ph fiologia in He fodi, Homeri, Orpheique earminibus imitatur. Babonιo etiam Diogeni disciplina est exponendi, ct disserendi s Iovis parιem , ct o)tum Νι-neyua , ct hoc genus eeterarum reram vocabula esse, non Deorum . Nam
Socraticus Xenophon formam Dei veri negat vinxi posse , ct ideo quar non oportere. Aristo Chius comprehendi omnino non posse. Ute=qu e ma jestatem Dei jntialigendi desperatione senserunt . Platoni apertior de Deo, ct rebus ins, ct nominibus oratio est , qua tota esset e eost ε, nos persuastonis ciυ lit nonnunquam admixιione sordesceret. Piatonι taque in Timaeo est ipso suo nomine, mundi parens, artifex anima , csis Ilium terrenorumque fabricatomi quem θ Fnvenire dissetis pra nimia st
418쪽
prafatur. Earim fere θ ista, qua nostra ,sunt, nam ct Deum novimus, ct paventem omnium dicimur, ct nunquam publice, nisi interrogati , pra-d eamus sa). Nemini porro aliquid vel minimum facessere debet ne. gotii, quod Plato non uno in loco plures Deos hominaverit. Ut enim obtervat Doctissimus Finicus , anisum perseipsum in Parmenideatque Timao probat esse Deum I eeteros vero angelicor , essestesque Dei ministros , eum Deos nominat, non tau Deos, quam divinos appellat b . Adde ex Coelio Rhodigmo, praesto esse, qui nomina quidem Deorum1 esse fateantur plura, Deam tamen unum cc . Certe, cum argumentis urgerentur populi, quod plures Deos admitterent, haee una, teste oro,sio, eorum erat vox, non se plurer Deos sequi , sed μέ uno Deo magna plures ministror venerari d . Unde auctor libri de mundo, qui Aristoteli vulgo inscribitur, unus, inquit; Deus eum fit, pluribur nom/nibar apponatus est , ab iis utique suis omnibus essectibur denominatus, quorum
specimen edere ipse solet e r quod etiam aperte docuit Iamblicus, aegyptioruna de Deo, atque: diis reserens opinionem f).
27. Exposui v niones omnium fere Philosophorum, quitur illustris gis.
via est, Deum unum multιν Aeet designasse nominibus , ut quivis arbitretur, aut nune Christianos philosophor ore, aut Philosophos fuisse jam tune christianos fg . Restat modo, ut palam fiat, naturalem ipsam rationem auctoritati sum morum Uirorum mirifice consentire. Divina ergo iistas ex mundi gubernatione primo desumitur. Ea porro mundum coniscordia regi, eaque constantia gubernari, qua nec major aliqua esse possit, neque a nobis fingi, nemo certe, qui mundum ipsum vel levissime perspexerit, ibit inficias. Res autem secus proculdubio contingeret, si non unus , sed plures essent mundi rectores . Unuhaisque enim omnia ad suum arbitrium traheret, ct cum altero depugnaret hin. Maxima ergo in regendo ut sit concordia, summa in rectore habeatur unitas necesse est. N I autem, quemadmodum optime observat Abaleardus, eum auequo ita, Mi secum, idem ves unum esse potest, nee atiis ita concordare, ut sis seum
a seipsa nihil di fimile sit iij. Ergo unus est Deus, qui solus universa,
quacunque sunt, verso jubet, ratione dispensat, υirιate eonsumat inst.
d) Lib. VI. Histor. cap. i. re Minucius Felix in Octavio.
419쪽
di 8. Praeterea, si pilares sunt Dii, vel eorum unus impediri ab altero potest, ne in mundi regimine id, quod sibi magis placet, perfi- stat , vel non potest . Si potest r ergo nullus illorum est Deus, utpote nullus sua in actione liber, ac plane independens . Si non potest: ergo nullus itidem est , cui Dei nomen jure Conveniat . Quomodo enim lenseri Deus potest , qui non taluae est potestatis , ut .mne, quod vult, libere peetagere queat Demum vel unus sussicit Deus, ut existat mundus, quaeque in illo sunt, ut ordinate regantur, vel pluribus est opus. Si unus sirificite igitur unus tantum reis ipsa est, ne aliquid frustra extare dicatur. Superstuur enim aueua veIcreator esset, vel rector, si uour ad omnia aque susciat, ut plurer a, Si non satis est unus: ergo nullus eorum est Deus , utpote nullus in omni linea sumine perfectus. Neque enim, teste S. Athana. sio, artificem i ter homines absolutum dixeris ,sed imbecillem, si non so. ias, sed eum multis unum opus expediat b . 29. At vero gnum, M Maa, anam esse debere, quare , quid fit De M , ct non alitεν inυρηier ic . Convenit inter omnes , de iure quidem, ut supra demonstravimus, Deum esse summum ens, omnique in genere perfectissinium. Conditio autem summe magni haec una certe est, ut nihiI illi adagaetuν , idest , ut non fit aliud sum--ηm magnum 3 quia, si fuerit, adaquabitur s ct si adaequabitur, non eriι jam summum magnum, eversa eonditione , ct , ut ita dixerιm, lege, qua summo magno nihil sinit adaqaari d). Ergo, ut Deus sit summum ens, necessario oportet, ipse sit unus. Id porro constabit apertius, si diversae naturae plura illa suprema entia dicantur . Stat enim hoc ipso, aliquid esse in uno, quo caret alterum, & ideo hoc alterum neutiquam posse summum nuncupari. Da diserepant bona, inquit Bolietius, non esse alterum, quod fit alterum, liquet. Duare neutrum poterit se perfectum, cum alterutri alteνum deest. Sea quod perseeium non fit, id summum non esse, manifestum est. Nuuo modo igitur, qua summa bona sunt, ea possunt esse diversa e . Eo demum
420쪽
veniant pol thei necesse est, ut admittant, quod nemo ne somniavit quidem, infinitum scilicet esse Deorum numerum. Luacunqae valis, ut praeciare observat Tertullianus , plura summe magna non patitur admitti, eadem nee duo, ut ipsa ptara post unum. Post anum enim nais meras . Lua potuit duo admittere, eadem potuit O plura post . Duo enim multitudo, unitate jam excessa ta . Et sane, si nulla in eo repugnantia est, ut duo simul dii existant, nihil habetur tu Divina essentia, quod prohibeat, quominus uno posito, alter etiam Deus habeatur. Essentia itaque Divina, non secus atque humana, multuplicari in infinitum potest , ac proinde possibiles sint in finiti Dii . At, si infiniti sunt possibiles, infiniti reipsa existenti eum Deus sitens necessarium fg. a. . Ergo infiniti re ipsa sunt dii, si non unus tantum existat. Nullus porro, ut patet, est Deus, si dii sint numero infiniti. Igitur vel nullus Deus est, vel is proculdubio est unus.
3o. Rea Iem in Deo compositionem ii posuerunt omnes, qui Deum corporeum esse dixerunt, quique propterea Aut pomorphita appellati sunt. Ut enim habet S. Ausustinus, vani homines nimis in hae eorporalia progressi atque Iapsi, nihiI aliud putant esse, quam Pod Hir quinque e paνεν nune is sentiune in . In hinc itaque errorem impegerunt ex Gentilibus rudiores, & imperiti, ex Judaeis Sadducaei, ex Philosophis Stoici, & Epicuraei, ex Christianas Manichaej,&Monachi qui- viam AEgyptii, quorum causa non leves propterea turbae, IV. Eccleissae saeculo, excitatae in oriente fuerum c . Huiusce erroris accusantur etiam Melito Sardensis, Tertullianus, Audaeus, sive Audius, & S. Epiphanius. Verum an recte, viderint accuratiores Theologi.
Deus est purus spiritur, realis cujusque compositionis pe- ,
Pνεόυαν . Mundus fieri non potuit, nisi ab ente summa m-telligentia praedito, ut ex iis, quae dicta superiori loco a nobis sunt, satis superque patet. Est porro Deus, a quo Mundus factus est. Ergo