Operum poeticorum Iacobi Falconis Valentini Montesianae ... libri quinque. Ab Emanuele Sousa Coutigno Lusitano olim collecti, in volumenque redacti

191쪽

Haeret imaginibus,confusoqt, ordine rerum Nocte retractantur eadem quae luce geruntur. Di cedunt,redeunt,Vendunt,mercantur,mutilarit iDiuitio, armant laqueos in spiria tollant. Di, Bygis infernae tortorergentis auarae Non esias veriro quaeratis carcere panas; Non alios luctus,quam quod testator auaru Haeredem inuitus videat, qui fluminis inflar mentis dissundat opes,censusq; paratos 'Sexaginta annis, autumno absorbeat νno, Nemo tamen pana torqueri dignior Masuam qui propter opes famam contemnit odit. Hi sunt qui solo quarentes fenore lucrum Diluuium autumno oles aenate praecantur. Hi sunt qui spatiopossunt formare diurno De tumulo montem, de pumilione gigantem O dinendendos homines, qui semper euntem Ante vident,nec respiciunt qui ponὸ sequaturo anima Niles,quarum terrena Cupido Incipit a censu, ct censu finitur in ipsio. Vos quibus aes defit leuiter se ferre potestis Taupertatis onus,nulli inuideatis auaro. Omnis auarus inops, seruit non imperas auro.

192쪽

OPERUM

POETICORUM

VALENT

' LIBECOMPENDIARIA

de moribus Philosophiae iuxta Ethica Aristotelis descriptio. VID Pulcros faciat mores quo tempore Nitam

Excolere humanam iti que imponere fretna Expediat: qua cura domus, qua forma regredi sit populi quantum Naleas prudentia ubiq; Carmen erit.Dexter Venta4 mihi carminis autor, siste tamen iuuenes expellam limine nostra unaros tam νι pericntia ab annis

193쪽

IAC. FAL. LIB. IIII. M

Talis enim ruditate fisa praesentia nescit Iungere praeteritis, coniectare futura. Adde quod haec aeta cum sit procliuis ad iram, Ad Venerem, quicquid mortalia pectora turbat, Credo,operamperiata nam quamuis hauriat omnes . Di ciplinae νndas, optato sine carebit. Nam non cognitio ed prudens adiis nis.

Quod si aliquis fortasse senex iuuenilia geriet

Te Ara,tantundem est: m quamuis discrepet aetas Inter eos multum,non multum discrepat error.

Ergo sienex talis quamuis Ioue fugat ab ipsio Verba noAemq;annos purgato praebeat aures, Nil opis expectet :nam et inutilis illi . Cognitis,ut ratio multis,qui resta videntes In peiora ruunt quod Socratis umbra negaret. . Omnia quae fiunt,ob causas facii a videntur uuaeqsuo,propter q.bonum, quod finibus haeret. Hinc omnes pendent arto,bis omnia morum Officia inuenies.lare ergo sancta vetustio Credidit,ct no tro sententia tempore vivit, Summe illud praeitare bonum finemq; supremum Omnibus esse bonis,ad quod bona caetera tendunt. Talis enim is, quanquam est extremo in actu, In mente est primus nec tantum in ordine primis Sed quoq; nauaramam cuncita feruntur ad illum. Finis item duplex:opus,actio.Pulcrior horum Actio verum operi quaevis operatio cedit. tarmen hoc solo es dbcrimine disiant. I. a m

194쪽

OPER. POET.

Nam quot sunt actus, tot fines esse fatemur.

Finis enim medico lapsam reuocare salutem, cultori atrorum maturos carpere fructus. Verum ali s alij subsunt:elementa docere Infra Grammaticam enitanc Oratoria miti Ars quoque franorum ob equestri clauditur iste, Exuperatq; illas ars bellica,nec minus ipsa Subiacet alterius sorti ic cuncta feruntur. Si placet exemplum c terram Fantua aequor, Equora sic aeric aera circuit ignis,

Quos omnes Nno circundas corp0re coelum.

Hoc quoq; perspicuum ein illos excellere fines, cui sibi subi)ciunt alios, maioreq; gauderet

Circuitu: nam causa horum Ner amur in illis.

Ergo se finis quisequam eIl in rebus agendis Tam pulcre as effus,placeant Ni caetera ob ipsum, Ipse sui causis,cuncta hic humana videbit Infra se posita, seolus nil appetet νltra. Hic autem finis non solum fulget in orbe,

Sed dignus scitu en, magnam coinitin assert Humanis in rebus opem. Nam si quis ad illum spectet,vi ad fgnum,non lon, errabit arundo, Et raro in Nita plausum,risumve mouebit. More sagittantis,qui nusquam dirigit arcum,

Oblitu'; scopi, dispergit tela per auras. Cumq; ita res habeat ictoris mune re fungar, Et facili exemplo veram morirabo figuram Illinc sinis, qui nullo fine tenetur .

195쪽

Ipsi tenens alios iumerumq; nouigimus implet: Ne quemquam lateat cuius sit sortis, O unde

Ad nos perueniat,quaue arte, modove paretur. . Nam non exilis ita contemnenda Nidetur

Tanti causa boni ciuilis nempὸ faculta . Haec etenim quas esse artes, quatienus illas Tuscere conueniat,per magno praecipit νrbes. Nam bene dicendi populo auscultante faculto, fugendaeq; rei nudium,praeclaraq; belli Cura mininrandisoli huic bubiecta videtur. Ttac oratorum dominantia dirigit ora, Vt res humano tranquilla in pace gubernent, Magnanimosiq; duces diuina deninat arte Bellica ad imperia, ct inincendos fortiter hones. Haec ergo accedit 1upremo proxima sint, Illi,inquam ni qui cunctos ultimus ambit, Et sese ostendit toto mirabilis Orbi, Qualis Eoa Venus,vel Cesi disicolor arcus. Quo sit,ut hic finis Ablus duntaxat, us Humani sit summa boni ummi q b0Π0Πtm. Est igitur pulcriim ,virtutem aferresalubrem Cuiuis mortalis, longὸ pulcrius eno Seruare a vitiis plenas mortalibra urbes. Hic scopua eIi homini,qui vult humanior esse, Quem solum e cunctis animal ciuile Nocamus,

Difficile en fateor ed fretus Apolline Nitar Dicere quod futui: factum satis e se putabo Docto lectori, si res monNretur Ni eius

196쪽

MOUIirari natura senit:nm multa recusant. Contemplare artes:vellent aliquaxdo rebellem Vincare materiam Hed nulla industria prodest. Hic hominum mores ciuili incude domnantur: Et magnus me sudor habet: nam iuila quibusdam Non ita Junt alus,nec Jemper ciuibus isdem Sunt eadem pagm tenuem fortunaq,mutat. Tantua meIi emor, tanta inconflantia versat,

Vt lege asiola nasci ciuilia iuria,

Non a natura,quiuis persuadear autor. Vt pater Oceavi s cunctarum est sinis aquarum,

Et quM principiummam praebet fontib- νndas,

Ex ridis amnes,ex amnibus escit aequor

Sic quidam est finis,qui dat primordia rebo,

Terqgradus certos adsie trahit omnia primur. At nunc tale bonum tota perquirere νita

Eii animus,quod qui paret,nemo auferat Vnquam, Non suprema dies,non ipsa iniuria mortis. An ea quae dixi, melius dicentur opin0r, Si tres in partes humanam scindere vitam Musa velit,iubeatq; alias,aliasq; Nalere. Sit iocunda prior,contemplatrixq; secunda, Tertia ciuilis: uae vero prima sit harum Ambigitur multis, habet sebi quaeqi parcnos Importuκi homines, verae laudis egentes, Faea hominum iurant,conflanti pectore iurant me Hluptatem: trahit illos sola voluptis. complures olim rerum cognoscere cauDI, 'Iligare

197쪽

Vestigare polum, reum peragrare Iedentes In primis posuereled hos quoq ;distrahit error. Dignius haud aliud,sic Batsententia cunctis, Humana virtute bonum,nec sanctius ullum emcuam coetua hominum, quos nomine dicimus urbes, B gere amicitia,componere ic bra aequis, Arcere a viiijsdanctorum dogmate morum Imbuere diaud dubia imperii argumenta beati. Iam mare siulcamu , nec adhuc offendimus unde suspicer hanc partem,quo nonra oratio tendit: Nam licet a causis,ct ad ipso pergere causas ordine mutato, indagare petitum. cerne biceps fladium,cum iam certamina tentant Magnanimi thletaniam tunc fit motus ab illo Trincipio adfinem:cum vero obpramia currant,

Quae lolio apparent supremo in fine laboris, Hoc quoq; principium est,ct ab illa parte mouentar,

Diuersos igitur motus cum Plato Nideret corporis,atq; mimi,rectὸ dubitare solebat Virum a muneributa iam propter munera currunt, . Sit via,vel contra: sed contra dicere praestat, Vnde athleta mouet,quamuis a calce mouetur. Nam magis hoc notirum est..A notis ergo licebit Incipore, primata retrorsum qi aerere cases.

Sed quadam ex seipsis 'uaedam sunt cognita nobis.

Vt nostri mores,quos ignorare neqμimiin, Quorum notitiam dant omni tempore sensus.

198쪽

Moribus ordiris prima haec plantaria suntociuilis campi,s fructum carpere oportet. Hoc, hoc principium en,bene cultum pectuN habere. Quod si ita conniteris,ne primo in limine νεro, Cur habeas,aut unde habeas, sita laetus habeto. Nam bene moratus vel iam ciuilia nouit

Trincipia ex j ei ο :aut facilis penetrabit ad illa

Me duces vero neutrum enset demus νterq; Tempus V0,ille operam .melius cessabimus ambo. suare illum moneo, ne limina noRra salutet,

Hesiodiq; illud bi dictum existimet ex πλ Ille Deo semitis,qui plenam lumine mentem Accepit veniens vita mortalis ad νmbram, Ipseq; res omnes aperit sebi, seq ; magistro Trojicis,atque animum diuerses artibus ornancta rua ct ille Deo,qui gaudet Aorte secunda, docile ingenium materna traxit ab aduo. Lui tamen wque adeo natura desede torpet,

Vt nihil ille sciat,dificat nihil,ille profecto

Et laprs omnino en, nullam natus ad artem.

Ille mihi placet auditor,cui displicet ira, Et Venus, quicquid mortalia pectora turbat, Nec sinit asses Ius animo regnareota omnes

Se rapit in gyros Nna rationis hase . Stirps hominis primum materna crescit in aqua Arboris in morem, cum brutis ponea sentit, Deniq; particulam diuinae mentis adepta Felici aspirat νita; non conuenit autem Inter

199쪽

Inter mortales quaenam si vita beati. Ambitiosa alijs,ali s opulenta Nidetur.

Multi in deliciis illum Ilatueresed omnes Hi peccant: ope ijdem contraria dicunt.

Laudant diuiti, cum paupertate premΠntur. Cum tamen aegrotant,nil ponunt ante falutem.

Vnaen,quae praestat felicia gaudia virlim. Sed pendent coelo virtutis jemina metri

mrincipio anrorum motus, tempora, ortus Contemplare, Natent noscendis moribus anra. Namq;elementorum quadruplex νt Nis rexit artus

Humanos uperia sci a mouentur ab astris, Inferiorq; omnis supremo subiacet orbi. Et quanquam ent animus diuino Lunere liber

- Iure seuo exercens in corpore libera regna:

SapiM,heu,nimia misere pessundarista ira Nunc ruit in praeceps: nunc clauum dira libido Arripit,O tot, quassat rationis habena . Sic nos sidereas Nires augemus; ipse Si sapimua,nec Nana cano, retudisse NahmM. Trincipio sit juncta domus, tum rideat ather, Et Venus in Libra genitalem examinet horam. Et Lunam excipiat magni praeceptor Achillis: Recipiatq; illam gaude s ante omnia Solis, Et Lunae incerium se vidit recta Virago, Opposuitq; manum Nultu.Tunc Spica per orbem Exea inq; illa dominus talaria portans, Et Patrem in Cancro dicentem iura salutet. L s ' Nec

200쪽

OPER. POET.

Nec graue Saturni sidu ,nec Militis ensem Terribilem aspicias rocul haec procul omnia sunto. Mars naret ira Chela,lateat Saturnua in Urna. . O fortunatum, genitin qui sidere tali lScilicet ante omnes νirtutis signa futurae Signa puer manseria dabitinutricia νerba Exprimet ante annos, finget smulacra per aedes, Inq; dies melior crescet, simili qr, suorum, Si clara fuerint ornati mente parentes. Quod si talis erit,nunquam te talia fallent Indicia.In primis maternas udere ma rura Nesciet,iratum placabit noenia quavis.' Nec somni en auidus, materna nec oscula fratri Jnuidet, ingentes clamores dente renato Non dabit,adferula se dormitauripit νnquam Torriget ipse manus:ob amici verbera flebit. Sponte throcum linquit,nec semper turbine gaudet. Tardior ad ludos, ad chartas oc)or ibit. Trabet sitireulis aures,elementaq; prima Didice percurrit calamo, sentito pudoris

Nescio quid secum,si quid praeit ore Magirier.

Taulatim tenero studium cum corpore crescit. Nunc cera sculpis vultuS,nunc pingit arena, Trouocat aequales alterna ad carmina Nasum:

Victor agit mimos,dolet alio in periore Nictus. Sint procul interea rubicundi ancilla coloris, Et paruae mentis cunos, serviduU Orons. Erranti caveant nimium indulgere parentes Nec