De comicis romanorum fabulis maxime plautinus questiones

31쪽

dactylum admitterent, id bis terve sibi indutiit, ita ut in fine versus legatur 8uspicio. I. suspscio.) et intiscis. I. Iubens. Τrimn nunc memini Versuum ProPterhoo vitium suspectorum. Mil. IV, 8, 14.

Nimium haec flet. PHIL. NEFuso, quom te video. Ibi fortasse legendum: Nego. sc. nimium ferct, quum te Video, et in animum induco, qui vir Sis. Puto autem Verba esse non Philocomasii, sed PaIa strionis, quem par est respondere militi. Rem Eκ-i plicant o. Sequentes. - Deinde Merc. V, 2, M. Sanus non es. quis pedes vos is Curriculum eo iacuis ν ta vulg. Sed Pareus e Pall. dedit cmicitis, quod fortasse Verum est. Sic reicere, eicere, obicere.

Mart. IV, 54, 0. Nil adicit ponso Lachesis. Denique in eadem fabuIa, I, 2, 52.

Seso iam; miserum illam. Ac. Tu disti, ego

tace a

Proceleusmaticus adeo est pro trochaeo. Quum in V. C. sit dixi, in aliis 3Iss. ergo taces, fortasse Iegendum: dixi ergo tacens. Sed utut ista sese habeant, Certe non inferenda temere sunt in textum Plauti

Vilia, neque augendus VerSuum claudicantium numer a

Vereor, ne nimis diu in vestibulo quasi consil

32쪽

tisse Iongioremque instituendo operi moram imp suisse videar. Sed quum minus certis finibus ei eumscriptum sit meae disputationis genus, ut abrumpi possit, ubicunque visum fuerit, quumque ipsi mihi ore esse arbitrarer, praemitti illas observationes, nolui ea reticere, quorum memoriam rursus novissismarum editionum suscitaverat Iectio. Ego rectens viderim, an fessa specie deceptus suerim, videant eruditi. Meum certe omni tempore et suit, et exit, nihil persuadere vesse, nisi quod ipsa res suadeat, neque quidquam in literis , vehementius odi, quam eorum impudentiam, qui dubia pro certis, cogitata pro compertis proterve ac Lanaciter vendunt. Soleo autem Plauti exemplaria non solum desectationis causa versare, quam inde capio maximam, nec qui eriticis curis Vitia emendem, quamquam ab eo negotio non licet Vacuo esse Iectori diligenti; verum praecipus rerum antiquarum causa, vitaeque et inorum illius temporis cognoscendorum. Ex quo enim scriptore res veterum domesticas vitamque Priavatam plenius cognoscere sperabimus, quam ex eo, qui in ipso familiae coetu nos sistit, consiliis adhibet auditores, omnium quae clam palamve aguntur Spectatores, qui domus ipsas recludit, et sui temporis castis gator candidissimus ad vitam expressam ob ocuIos

nobis ponit aetatis imaginem 3 Quamquam habethaeo cognitio nonnihil dissicultatis propterea, quod

tractans non Graeca Solum argumenta, sed e poet

rum Graecorum fabulis petita, non potuit Plautus

non miscere Graecos mores Romanis, quod interdum

33쪽

ita ridiculum est, ut consulto a poeta, risum populi captante, factum esse Videatur ' ).

Praeterea multi sunt Ioci ad antiquitatem perlinentes, iique maxime memorabiles, perquam obscuri et corrupti, qui nisi recte explicentur atque emendentur, errorum potius quam cognitionis fontes ne sint, pericvium est. Quare operae pretium facturumee eo, si quis, quod qualicunque Iaude facere instituit Pare ' , totam PIauti antiquitatem diligenter collectam et pro generum diversitate digestam et dispositam illustret. Videntur autem quatuor maxime genera constituenda e8Se, quorum primum compIectitur. 1abulas Veteres, deos Spectantes et res antiquissimis temporibus gestas, alterum rei publicae instituta, Ieges dico, edicta, ritus, magistratus; tertium vitam privatam; quartum ad artes artisque opera peTtinet. Atque ut inverso ordine agere liceat milii, qui ea sim nunc quidem praestantiora quaedam lecturus, non plenam messem facturus sum, primum Iocos ad artes quoris modo pertinentes illustrabo.

Perexiguum esse eorum iocorum numerum nemo

mirabitur, qui quam procul ab omni paene elegantia atque eruditione Plauti tempore fuerint Romani eo-gitaverit. Enimvero si Cicero Graecis literis ante alios, sui aevi eruditus Iaudi propemodum sibi duxit, quod rudis earum rerum esset, Verr. II, 35. 3 quanos Planti aequaIes fuisse φιλο νία putemus, quibus

34쪽

Syracusarum expugnatio Viridum Spectandorum opeωrum Graecorum copiam fecerβt, noVa ornamentorum' spectacula tum quoque multis improbantibus. Ρlat. Marc. c. 21. Neque soIum ille nussa se trahi ariatium admiratione ait, sed cum contemtu paene Vere. IV, 2. quum Praxitelem nominasset, addit et rimi umiusdisi etiam, dum in istum inquiro, artiscum nomi a. et plus semel Graecorum Studium reprehendit. Veri, IV, 59. hic ornatus, haec vera Gigus artiscis, tigna, tabidae pictae Graecos homines nimis Opers delectant.

et cap. 60. eisnim mirandum in modum Graeci rebus istis,.quas nos conismnimu S, desectantur. . cf. cap.

VII. in. Atque ipsum Verrem, quamvis insatia bile sanorum domuumque everriculum, ne quia Sensisse credat, quid in signis picturisque pulchri esset consummatique, ipse caVit Cicero narrans I. IV, 13. eum in praedonum cohorte habuisse Cibyratas fratres, ΤΙepolemum et Hieronem, quorum oculis uteretur, quum manibus furaretur. Ipse autem adeo stupidus fuit atque ατεχνος, ut quum par iliud nobilo

eanum Cibyraticorum, Pamphili pecunia corruptum . scyphos sigillatos praestantissimos Iuteum negotium dixisset, neque dignum, quod in argento suo Verres haberet, vir delicatissimus idem sibi videri diceret,

' Μira sunt quae comminiscitur Meyer, Winhelm. mVI. p. 27I. Ciceronem, Populum scilicet veritum, dissimu-Iasse artium studium. Quasi vero apud Praetorem praesenis populo habitae fuerint orationes illae, nec sindiosissime de fendat idem p. Arch. literarum Graecarum ac poesis studium, non multitudini solum, sed amplissimis quibusdam viris pariter suspectum atque contemtum. ,

35쪽

atque opera eximia contemta remittereti cap. XXIII. Fecit igitur homo avarissimus, quod hodie quoque facere quosdam ridemus, qui leporis venustatisque expertes tamen id sibi splendori fore sperant, si, quae alios admirari rident, domum congerant. Ita, quo ergo artium amantes scientesque cruent.

In Plauto igitur si quis est Iocus prodens artium admirationem, eum Graeco poetae deberi credam; interdum autem occasione data ac fortuito operumst mentio, atque si loci eo magis neglecti sunt a viris doctis, quo manus in his fabulis quaeruntur.

Eiusmodi Iocus memorabilis legitur Trin. I, 2, 46 sqq

vi coronam de eapus, s Capitolis, quod in enl-ns astat summo; si id non feceris, Atque id famen mihi lubeat suspicarier, qui tu id prohibers me potes ris suspicer petii prope aequalis est Iocus Menaechm. V, 5, 38.

At ego te sacram eo Mam surripuisss scis Iovis, Et ob eam rem is earcerem is esse compactum scio.

Verumne sacrilegium resperierit Plautus, an audaeissimum facinus signiscare voluerit, dubitari potest. Lambinus quidem adnotavit, fecisse hoc Petilium quendam, eumque ex eo dictum esse Capito sinum, quam fabulam nullo nomine firmatam, qui secuti sunt editores, commentariis suis inseruerunt. At vero CapitoIinus ille, neutiquam a sacrilegio nominatus, duobus paene saeculis post furti accusatus

36쪽

est. vid. Horat. Sat. I, 4, 04 sqq. atque eius Cominmentatorem Crucquianum. Neque Vero factum fuerit, nec ne, nostra quidquam attinet. Multo rectius aliquis quaerat, quod fuerit illud Iovis simulacrum, quo

Ioco positum, quae Corona. . .

Quae res ut illustrari recte possint, antea diaeendum videtur de coronatis Ioris signis generatim. Video enim plerosque de simulacris eius in eum modum dicere, quasi solitum fuerit caput dei cingi olea, quercu, lauro, floribus. Quod ita verum esse puto, ut ubicunque imposita capiti fuerit corona, ex illis eam frondibus fuisse intelligam, sed Iongo

maximam Statuarum partem Coronatam sui8se negemωPrimum enim Pausanias, quum tantum Statua-

rum Ioris numerum recenseat, praeter Phidias opus duo non amplius commemorat Signa, quas co ronas capite sustinuerint l. V, 22, 4. προελθοντι δὲ oλίγον Ζευς ἐστι προς ανίσχοντα τετραμμένος ξλιον, ωτον πων ορνιθα, καὶ τῆ ετερα των χειρῶν κεραυνον ' επικειται δε Ουτφ καὶ επὶ τῆ κεφαλῆ στέφανος ανθη τα ηρινα

sic. Μεταποντίνων δε εστιν αναθηγιατα. et cap. XXIV, 1. αγαλμα Λιος εστετανωμένον ota δο ανθεσι, καὶ εν τῆδερα χειρὶ αυτου κεραυνος πεποίηται - Θεσσαλαν φασιν εἶναι oτε Sωκευσιν εἰς πολλιον ουτοι κατέστοσαν. Vio

Iarum coronas fuisse Suspicari quis possit, ανθηηρινα, Siquidem sana est Scriptura) is enim flos, ab Io, Inachi filia, qui nomen habere putabatur, Iovi sacer erat. cf. Villois. ad Long. p. 46.) Sed in opere caelato, Mus. Ρiο-CIem. tom. IV. Bassis.

taV. A. quum Iupiter etiam florea corona einctus sit,

37쪽

illiorum sere forma, quumque visconti Iovem Elenis

therium in numis Syracusanorum similem gerere ornatum moueat '), magis credibile est, illa quoque Iovis simulacra idem norum ornamentum habuisse Sunt enim et Iilia Verna. NM autem Commemorasset, puto, in iIIis statuis hunc Ornatum Pausanias, in a iis tacuisset, nisi eo caruissent. Deinde, quamquam non magnus Ioris statuarum numerus nobis e tanta multitudine reIiquus est, ses. WinkeIm. opp. IV. p. 315 sqq. Ottis. MueIIor, Udbch. d. Archaeol. p. 494. Boettig. Euns ythol. t. s. p. 186. sqq. tamen Rrgumento potest esse, quod in nuIIo, quantum memini, Signo coronae Vestigium est. Vid. tria praestantissima: Giove di Vorospi. Ρio-Clem. tom. I. taV. I. Ocriculanus ib. tom. H. taV. I. et Dresd. August. tom. II. tab. XXXIX. Neque detractum esse capiti aurum quispiam credat;

nam ut concedam, marmoreis deorum Signis impositas esse Coronas aureas, tamen foramina forent in

marmore, fixae ibi coronae indicia. Ita factum ostin statua Nervae Caes. Mus. Pio - Clem. tom. m.

I. I. p. 99. La fisonomia dei suo volto, Ia disposi gione della harha, e delle chiome, finalinente Ia corona clisori, tutio similia alle immagini di Giove Eleuterio n8 Ismonete d ' Siracusani. Fra i simulacri di questo Νvme cle dicati neII' Alii cl'Olimpia ve .n'avea pili d'uno recinio I tempte di corona di fiori, quali appunio adornano neIIa presente immagine la testa di Giove. Nimirum duo fuerunt. Quod autem dicit appunto, non debet intelligi de forma eo-ronae florumque genere, non indicato a Pausania, nisi fori Palmerii coniecturam ProbaVit Visc., pro Iegendum ceu- aeniis κρίνα.

38쪽

p. 7. La corona di quercia e stata supplita .dibronao, secondando it cerchio de' piccioli 1ori, elis rimangon ne1 marIno au' intorno deI capo, signi evidenti che v'era fissata qualche corona. Cf. Win- Leis. IV. IV. tab. V. A. p. 437. Fortasse tamen sola radiata Serapidis, Ammonis, Phoebi et Caesa .

rum capitibus figebatur, atque eam Nervae quoquct statuam gessisse Videtur su8picari Visconti I. I. piis propria degit Augusti doppo Papoleost. Ρraeterea plerumque ligantur capilli angusta diadematis fascia,

coronae Iocum tenente. . .

. His sollicitor , ut simulacra Iovis templis destiis nata atque in ipsis cessis Pohita caruisse coronae ornamento credam, nisi certi cuiusdam nominis accederet significatio. Propterea Iovis OIympii, caput in divino Ρhidiae opere corona οIeagina cinctum fuit reuius enim auspiciis olea Victoribus dabatur, eum idem insigne gestare par erat. Sed quamquam tanta erat operis celebritas, ut nulla fere exinde fingerentur Iovis signa, quae non reserrent eundem vuItum

p. 10. tamen, ut consentaneum erat , Corona, Cuius alio Ioco nulla esset ratio, omittebatur. Metaponti norum autem et Thessalorum statuas votivas, quum

re bene gesta partaque Victoria P itae fuerint, cf. Sillig, Cati art. n. Ageladas. Thierach, Epoch. d. hild. R. p. 160. sqq. non. mirum coronis fuisse

ornatas. ' δ' . .

Iam vero, ut ad capitolinum Iovem redeam, primum mihi quaerendum video, quod dei signum

39쪽

stissimum templum, inchoatum a Tarquinio misco, exstructum atque haud scio an ad culmen etiam per ductum a Tarquinio Superbo, dedicaretur a. M. Horatio Ρulvilio anno post reges exactos primo, emies

dei fictilis, quam, si Plinio XXXV, 12. s. 45. fides

habenda est, ipse Priscus Tarquinius Turanio, nive Turiano cuidam Fregellano perficiendam Iocaverat, in cella posita esti Atque hoc signum sedentis insessa Iovis Liv. V, M. Bum. δευς καταιβ. p. R22 sqq.) inde a dedicatione ad incendium illud Sunanum, quo tota aedes, conflagrarit, intactum Iocum auum obtinuisse, persuasum habeo, mirorque Boetii-gerum vel Ieriter ea de re dubitare potuisse. I. I. p. 193. Neque enim quum tradit Livius, sive P tius quicunque Epitomas librorum confecit, Epiti L XIV. Iovis in Capitolio signum sulmine tactum caputque esse deiectum, intelligi potest statua in eotia posita. . Non enim tam longe proiici potuisset caput, ut per haruspices quaerendum esset. Verum de hoe loco paullo post accuratius videbimus. Deinde Caris vilii statuam colosseam Ρlin. XXXIV, 7. s. 18. non in templo positam fuisse quivis intelligit, illud automsignum, quod T. Quinctius cincinnatus a. U. 372. Romam advexit, ne ipsum quidem in cella dedicatum est. Ita enim Livius VI, 20. T. sitimcuus - Id

mam rsvertar, trita hamgus signum Praeneste adnectum

40쪽

Ioris Imperatoria is Capitolium tulit. Dedicatum eri ει ter eellam Iovis ac Minorvas. Igitur quum non disiunctae andronibus fuerint cellae , sed communes habuerint parietes Hiri, Gescb. d. Bauk. I. p. 245. tab. VIII. 1. ad medium, qui inter cellarum aditus erat parietem collocatum eMe videtur. . Nam Leve-gorii interpretationem loci Liviani Iupiter Imper. p. 12. am ris et merhatb der sella des Iupiter und der . Minerva a gestem inur , lateor me non intelligere, siquidem neque communis numinibus ceIIa fuit, neque scriptum est intra. Miror quid sit. Cur tamen intromissum in ipsam cessam non fuerit, dissiciIe est dictu; nihil enim impediebat, quominus plura eiusdem numinis signa in eadem cella ponerentur. Quinci inquam dedicare unam cellam duobus numinibus non Ileuit, bid. Liv. XXVII, 25. simulacra tamen diversorum numinum una ponebantur,. atque in ipsa

Iovis cella Iunonis fuit emgies. Liv. VI, 4. tres

Paterae aureae quas cum titulo nominis Camilli ante pilolium incensum in Iovis cella constat ante pedes sinonis positas fuisse.

Fuit et aliud ΡIauti aetate in Capitolio Iovis Imperatoris signum, quod praestantissimum Graeci artificis opus e Macedonia captum in Capitolio posuerat FIaminius, teste Cicerone, Verr. IV, 58. Sed ut Omittam Iovem Imperatorem sive quisquis fuit Ουριος ille diversum fuisse a Capitolino, nullo certe modo vetustam fictilis illius emgiei religionem pere-