장음표시 사용
111쪽
35. Sed & magna Mundi corpora vi gra.
vitatis sua petere centra indubium est . Nempe in nostro Systemate 1blari Planetae primarii Solam petunt; & secundarii primarios. Ita Luna Tellurem , Jovis , Saturni, & Urani s atellites , Jovem ipsum , Saturnum , & Uranum vi gravitatis respiciunt . Tum Mercurius, Venus , Tellus, Mars, Juppiter, Si turnus, Uranus, aliaque ingentia Corpora in Solem tendunt. Nisi enim yi. gravitatis continuo erga sua cent r. i Ibllicitarentur , nequirent cui Vas Orbitas describere; siquidem corpora curvas debribentia continuo a rectilinea directione, deflectunt id quinhibon te sua, sine conamine Sravitatis, nequeunt efii. cere . q. 3237. Fit nempe in olus curvili litus, ut Physci docent, ex conjugatione duarum virium , quarum altera sin ilis momentis recta urget
corpus per tangentem curvae , quam describit ;altera Vero indesinenter idern sollicitat ad ali
quod punctum in curvae area comprehensum . Hanc secundam virn centripetam dixere primam Vero tangentia Iemi, quae sit motus initio
conliderari velit, proν ectionis sibi vin- cicat . quippe quae per projectionem corpori in pressa intelli itur . ab externa Caussa . Cumatitem Secundarii erga Primarios i & Primarii
erga Solem ita cieantur, ut ar s describant tem
poribus proportionales I hinc norunt Physici , uim celati i petam indelinenter Planetas 1 bilici- Iantem ad Primarios dirigi , si de Secundariis loquam tir , ad'Solem vero si de Primariis. Ambibi proinde non potest gravitatem ad singula
112쪽
X. Glavitatis vis, de . qua hactenus, haud putanda est diversa ab illa yi elementorum mnis trice , de qua 29. Vis is haec, quae in minimis distantiis semper repellens eli , tu mediocribus inodo attrahens , modo ' repet ens ' cdiversa ejusdem distantiae nun Iura, in maximis distantiis femper est attrahens . Hinc fit, ut ni agna mundi corpora longe a. se distita, vi conflata e fingularibus viri bii 4 fmgulorum es emen. torum quibus coagmentantur , se mutus - e-tant celeritatibus in reciprosa massarum. ratione ς ex quo fieri debet , ut majora videantur immota , minora vero erga ipsa majora corpori a tendere, & adniti. ., 9. LEX. V. 31in mae corporum particulaedi Dersis gaudent afuitatibus . . . '
infinitat s nomine intelligimus vim illam qua minimae corporum particulae aliis det Smni. natae speciei particulis magis ves milius si va
pressa conatur pergere fecit lineo motu per ' datam directionem; sed, ne recta discurrat, a distento fune pransditur, cogiturque singulis momentis erga illud immu-bile punctum torquer . Daibuq nempe viribus modo agi rur corpus , vi impressta projectionis , quae per cur
tangentem ne exerit . & vi qua ad immobile puta flumper distentum funem continuo retinetur. Haec secunda vis
typus est & rni ago illjus, . quam in Planetis dicimus
113쪽
eohaerent, sive intime eommiscentur , aliis , va ro non item. Est vero duplex amnitas, aggregationis, nimirum, δέ compositionis. Prima cohaesionem particularum smilarium molitur , ex qua totum emergit undique homogeneum . Secunda intimam parit unionem particularum di. versae speciei, ex qua . totum emeitur tertiae specier omnino divertae, quin tamen particulae inae ob hanc unionem. sua se exuant natura , aliamque diversam subeant . Ita eri. gr. Aqua aquae cohaeret ' mitate, aggregationis. Acidum sulphuri eum magnesiae intime unitur innitaterempositi is , dc constituis sol phatum magnesiae,s vulgo sal anglicanum ) qu,n acidum sulphvis ricurri, Sc magnesia naturae subeant mutationem. Si enim praedicto sol phato in aqua diluto potas. sim supereffundas, ex praevalenti amnitate potassam inter . 3c acidum tulphuricum, mox fiet sol phatum potassae, s vulgo tartarum vitriolatum,& restituetur magnesia . o. Porro utramque assinitatem ad leges
cosmologicas spectare, nihil est quod dubitemus. Sine amnitate aggregationis Omnia corpora imitaria dissolverentur, ipla adeo universi moles . Sine assinitate compolitionis innumerae deficerent rerum species diversae e & Omnia , quantum ex chemica analysi 'hactenus nosse datumὶ est, saltem respectu Telluris nostrae, ad triginta tres species materialium, combinationum redigerentur & haec ipsa, sublata aggregationis amnitate , informem -- solutamque molem exhibe
i. LEX. VI. Vires tandem vegetationis ,
114쪽
anἰmalitationis sexta cosmologica lege eon,
, Plantarum vegetatio solis amnitatis viribus nequit expediri; sunt enim plabiae corpora Nere . organica , viventia , & seipsa ex semine reproducentia . In. viribus amnitatis, aliisque supra ex. ' politis, non intelligitur suffciens ratio nec Ve- getaiionis, nec reproductionis plantarum ex semine . Similiter dicas de animantibus, in quibus pratter vim assinitatis , 3c vegetationis , alias agnos enda est, caluae animalitationis nomine insignitu C.
. r. SCHOLION GENERALE . Vires de
quibus hactenus haud existimandae sunt totidem di- stinctae vires materiei insitae, sed totidem determinationes unius, ejusdemque vii. Nimirum vis 'α mmmo Conditore materiei elargita ejusmodi est 'effcta, & intrinsecus comparata, ut multi- , plices modi sicationes ipsa suapte natura- subeat juxta diversas circumstantias , & occasiones . Cum porro intimam hujusce vix naturam mi
nime calleamus ; hine haud perspicientes , quὶ
unica illa vis tot diversas Meterminationes assumat, facile nobis suademus, has totidem distinctarum virium esse caracteres,. Atqui sunt totidem species , seu sormae, seu modificationes . unius , . ejusdemque vis ex Ipsa ejus natura .flu.entes. Sicuti qx. gr. vis motrix in horologio plurimas subiens modificationes ex mechanica horologii structura , multiplices gi nit , ac divertos effectus puta hor rum , & . minutorum ostensiones, phasium lunae, dierum hebdomedae. '&c., quos inscienter profecto ex totidem viri. G a bus .
115쪽
bus , seu elateribus quis repeiciet. Vis tamen mali rationis nequit soli materiei tribui, sed potisti m Mna repetenda ,est ab alia substantia alius generis , qua materiei copulata illam modificat, agit, evehit ad speciem animalem.
De Mundi, Materiae origine . 43. 1 T E te res onines, quotquot de Mundi V origine, philosophati s uni, si solos 'excipias Haebi eos Revelationis lumine edoctos, Mundi materiam' aeternam improductam , independentem , a se ips, , & natura .sua existentem posuerunt . sa) uo in hanc erroneam descenderent sententiam ,' ansam praebui sse videtur male intellectum axioma , ex nihilo nihil st . ICh. ont. At in varias deinde abiere opiniones , quo ex aeterna , & improducta materie , quam inforniem , rudemque mas ame putabant , ebaos nomine designabant , /ordinatissimum ad pectabilem Mundum genitum, formatumque
' 44. Josticae sectar Alumni , quos inter Ana-Xagoras, .lum deincem Plato , s hic prae caeteris veteribus purgatiorem , nobilioremque Divinitatis . notionem assequutus videtur ) minus , quam caeteri, er oneam sententiam docebant .
116쪽
' Nempe praetor materiam a ternam δc impro- ι chictam , quam inertem , & in activam ponebant, aliud principium aeternum Sc improdiictum sta inrtiebant , activum , ab omni ri lateriae compage solii thim . n intel)igentissimum . d iam hujus virtute & sanientia informem materiam in ordinam congestam , di adspectabilem Mundum condietum .
4s. Leucippus , tum Democritus, & Eraclitus aeternam 'materiem congeriem dicebant atomorum, aeterno motu absque ullo certo Ce tro, percitarum.Tum ex fortuita harum atomorum
concursione plura Μundorum monstra per immensam aeternitatem emersisse, quibus dissolutis coaluit tandem hic ce adspectabilis . Sed 3c istum tandem aliquando dis luendum autumabant, eTquo nova erum series erit oritura . Hisce ad censendus est, 'Epicurus, qui duplicem atomi tribuit motum , rectilineum nempe ex natural a atomorum pondere ' derivantem , & declin tioni alterum . Per inane' spatium concursantes atomi duobus hisce motibus in varias. congestae λὶ mas niundum' gefluere . Fere hanc ipsam sentcntia mi jam obsoletam in scenam eproduxit nu. perus Aucror anonymus impii lassematis natu rae , qui ex aeternae , & improductae- materio tra
tura, ac viribus sui ipse inquit J Decundissimis,
Μundi machinationem , omniumque rerum seriem aus picatur . 46. Orientales hanc colvere sententiam . Deum aeternum nempe, & actuosum principiunt aeternam materiem undique pervadere , 3c cum ea intime commisceri. Hinc iners materia to-
117쪽
tius ordinatissimi mundi, singularumque prod 'ctionum faecunda sit parens. At Xenophanes eleaticae sectae institutor absurdam hanc sentientiam absurdiorem reddidit, statuens unicam in Mundo existere iubstantiam aeternam , immuta. bilem, immobilem c tum unicae hujus substantia diversas esse modificationes quotquot distincta ,& diversa Entia cernimus. Hoc paradoxon arripuit Benedictus Spinoeta , quod geometrica methodo exponere .sibi suasit. Docuit itaquo uni--cam esse substantiam actuosam , simplicem, in divisibilem. & infinitis praeditam attributis , quam tum Deum, cum materiam , appellat, De -- inde ex duobus ejus essentialibus attributis, infinita nempe cogitatione, & infinita extensione omnia esse nflata. Nimirum internae unicae hujus substantiae actuositate. Sc naturae necessitate, in varias, diversasque evolvitur modis tamnes tum e G nsio, tum cogitatio: Exteos is modificationα sunt quae appellamu corpora, coet gitationis vero, quae sunt entia cogitantia , S, cuti cera , quae si interna vi agitari ponatur . in varias abeundo modificationes , varia potest. sgilla exhibere. Absurdissima haec sententiaί-- lebis x audit , quippe quae confundit Deum
118쪽
Ens aliquod aeternum naturae suis necessitate . exi flere , indubie demonseratur; tum ejus 'praecipui caracteres expenduntur.
f. 47. aliquod ister m exsere, ρο undem suae necesstate naturae , inter primas veritates quae sponte sua cuilibet de rebus cosmologicis philosophanti occurrunt, mihi reponendum videtur . Sane si nihil est aeternum , aliquando nihil extitit. Quae ergo postmodum extitere , vel ex nihilo prodierunt, vel
semetipsa produxerunt. Utrumque rationi evidentissime pugnat, II q. II 8. Ont. Qitire aliquid aeternum existere, extra est Omnem dubitationis aleam . Quod vero aeternum est, im- produE .um' sit oportet: quod si improductum , tota suae existentiae ratio sufficiens in sua essen. tia contineri debet, di esse ex suae necessitate naturae 4 I. ont. Igitur Ens aliquod aeternum existere , & quidem suae naturae necessitate ambigi nullo modo potest . '48. Id ipsum vero per directam analysmata demonstrari potest . Quidquid existit vel vi
sua , & suae naturae necessitate existit , vel ' vi alterius, puta B. Si primum, nequit illud non esse aeternum ς atque adeo sua propositioni con-s at veritas. Si secundum, alterum B, vel vi sua , & suae naturae necessitate existit, vel vi
alterius, puta C Si primum, datur quod pro- Postum est; si alterum, iterum de C illud ip-
119쪽
um quaeram , quod de Ente B qtiaerebam , &Ita e inceps . Itaque vel seriem infinitam caul laru in sit bordinatarum absque ulla' prima , &Improducta statu e cogimur: vel Ens aliquod aeternum , & improductum fateri , quod caeterorum sit prima caussa , & origo. Sed infinitaemes caussarum subordinatarum absque ulla prima, dc improducta.secum ipsa pugnat I 2I.ont. Fatendum igitur est, Eos aliquod aeteratam,oc Improductum suae naturae necessitate existere. 49. Equidem haec veritas adeo per se conat, ut ii ipsi, qui de Divinitate pessime senerunt, nec negare ausi sint. In determinanda natura hujusmodi Entis aeterni hallucinati sunt, Vel ex cordis malitia aberravere I sed aliquid
aeternum existere, omnes convenire oportuit. Nec
seriem caussarum in infinitum comminiscuntur , & ipsi suismet doctrinis aliquid aeternum existere revincuntur. Sane hi creationem ex nihilo impossibilem statuentes, nomine seriei caussarum in infinitum nihil aliud intelligere post unt , quam infinitam seriem generationum, & corruptionum. Μateria igitur , qu lubjecturn est harum generationum , Sc corruptionum in infinitum , aeterna est, Sc improducta . Coguntur itaque aliquid aeternum , & im productum fateri. i 'SO. Atqui caracteres hujusmodi Entis ,
quod aeternum est ., & suae naturae necςssitate existit , severioris rationis calculo expendere , modo operae praetium est. SI. I. aeternum , quod nece te fuae naturae existit, necessariam habeat egentiant opor
120쪽
tet , sitque adeo immutabile. Id equidem evidentissimum est, si vim , & potestatem verborum assequimur. Nempe Ens aliquod 'naturae suae necessitate existere idem sonat, ac ejusmodi esse Entis istius naturam , ut actualem existentiam ipsa per se , & sua vi obtineat , nequeatque ab illa separari, ne nostra cogitatione quidem sicuti ex. gr. Circulus rotunditatem ip-s a sui natura exposcit, & obtinet. Itaque quod demum cumque sit isthaec natura , . nequit unquam ab actuali existentia separari; atque adeo necessaria est, & immutabilis. Igitur Ens aeterinum &c. . Sane finge, Ens ex se, & sua natura existens mutari vel minimum posse; pot*st ergo oliter esse s b eo, quod actu est. Quare quod actu est , non liqbet necessario existentiam, neque est ex necessitate suae naturae id quod laypothesi repugnat. Patet hinc L Enti necessitate suae na- rurae existenti intrinsecus pugnare, sye quod nova adcedat, sive quod aliqua decedat perfectio : ΙΙ. Contingentia esse quotquot mutationi
sit, omnibus f possibilibus realitatibus , seu perfe-oionibus gaudere debet, quidem ipsa sui natura seu esse insuite, perfectum' extensve , ut inquiunt , intensive . Id quoque cuilibet ingenue philosophanti evidentissimum, est , quippe nihi nobilius, nihil excellentius ista inatura excogitari potest . At juvat metaphysica in demonstrationem adserre. In Ente naturae suae necessitate existente