장음표시 사용
91쪽
&c. ii θc. entia partim permanentia, pariitim Iucceiuva , e quorum nexu ordinatum
emergat systema , seu Μumlus : modo si alio inter te nexu ordinentur, puta B A D C . . .r q t s . . , fiet systema aliud , seu Μundus a prior1 omnino alius . II. Cum omnia 3c singula Μundi Entia connexa inter se, & correlata esse debeant, per se patet, omnem in eo repupnare easum, o forinnam; sed de hoc in Ontia. Io. . tum inferius iterum edisseram .ia. De Μundo generatim acturi , inquiremus I. Cujusmodi sint elementa, ex quorum congerie corpora sunt conflata ; tum ex istis lMundus ipse . II. Praecipuas generales leges , juxta quas & materiei elementa , & ipsa cor pora inter se agere debent, investigare satag mus . III. interiae, & Mundi originem persequemur. Iv. Cujusmodi sit nexus, quo Μundi Entia inter se devinciuntur, exponamus, & de io iuxta praecipua Philosophorum placita disputahimus . V. de naturali , & supernaturalidisserem .
De corporum Elementis. 'orpora quaevis adspectabilem Μundi machinam componentia in partes dividi, in propatul6. positum est. Haec equidem physin corporum divisibilitas, sicuti plu-
92쪽
xibus ostendunt Physici, tanta est, & tam longe progreditur, ut nostrae imaginationis vires Penitus effugiat at , , suis tandem limitibus concludi illam debere, quos ultra progredi nequeat , Nemo ambigere potest . I 4. Prima illa coή ponentia, ex quorum
C agmentatione corpus physicum primo constituitur, quaeque ex aliorum nexu non sunt conflata , Elementa corporum dicuntur et tum ipsa haec elementa Materiae mundana nomine Veis
niunt . a) De hisce elementis , quaeremus I. sunt ne extensa , vel inextensa λ II. similia,
Corporum Elementa sunt ne extensa, vel inextonsa λ
IS. Iscrepantes Philosophorum sentea. I tiae ad duas Classes, quod ad rem
Praesentem attinet, reserendae videntur. Alii s- quidem corporum elementa vere simplieia ponunti O Elementorum nomen diverso plane sensu a Chemi eis usurpatur . Designant nimirim quasdam materiales substantias non sensu metaphysco, sed vulgari sumunt substantiae nomen, vide ont. D 62. , omnino similares, eum in sui toto, tum in fretilis partibus, quasque nulla artis, naturaeque vi constat, issolvi in alias diversae speciei. Has solent appellare etiam seb arias fimplices ;rum inque prima coirporum componentia. Vide quantum sistant notiones Metaphyficorium, & Chemicorum eidem vocabulo subiectae s
93쪽
nunt e & inextensa e E . contrario alii extensa habent, & figurata. ' iΙ. In prima classe veteres sunt Zenonsae qui corporum elementa puncta dixerunt simis plicia, & mathematica . At risu a Sapientiori. hus excepta .hac sententia, Let itius, Uir equiisdem summi 'ingenii, Monades dixit, substanistias nempe vere simplices , & omnino inextenissas, natur3 sua activas, R dissimiles. Tum postremus omnium Boscovi Hs inextensorum et mentorum & ipse Patronus puncta appellavit non mathematica, ut Zenonistae, sed realia ; quae viribus per vices attractricibus, & expultricibus juxta certas, & determinatas ad invicem distantias gaudeant. Quid intersit discriminis has in
ter sententias , probe advertant Tyrones. II. Ad alteram classem spectant veteres Deis moer tisi, tum Epicurei, quI corporum elementa
corpuscula habebant quam minima , extensa , &dive simode figurata ; tum durissima , atque physice insecabilia : eaque atomos dixerunt. Ex
Recentioribus Newtoniani, eamdem coluere senistentiam . tum mutuo se attrahendi vi praedita este docuerunt . Inter extensorum elementorum Patronos recensendi quoque veniunt Cartevavi .
I 5. Exciis, quae in ontologia clo. de Ente physice eomposito disputavimus : perdim. cile non eris deliberare simplicibus ne, & inexistensis elementis adstipulari debeamus , vel existensis Jc figuratis . Nempe si extensa , & figurata sunt corporum elementa , pluribus ea paritibus , quae sint realiter distinctae , constant . Habeat enimvero elementum cubicam figuram;
94쪽
quatuor illius anguli selidi non sunt revera unus idemque angulus , sed quatuor realiter iacti: adeoque realiter distinctae sunt particulae in quatuor verticibus angulorum constitutae .
rubeat pyramidalem figuram ; particula in vertice posita alia omnino est a particulis , quae in basi constitutae sunt; nec non particulae solidos basis angulos efficientes tot sunt numero particulae realiter distinctae, quot anguli. Figuram habeat sphaericam; huic si inscriptum eu.bum concipiamus, segmenta sphaerica sex cubi inscripti faciebus imposita non sunt unum idem inque s fgmentum, sed totidem segmenta, . nempe totidem sphaerici elementi partes realiter distin
clae. &c. Sed quae pluribus eonflantur realiter distinctis , sunt physice composita . Itaque elemen- ita extensa , & figurata sunt physice composita 'adeoque non elementa. 5o. ont. Qui ergo corporum elementa pro corpusculis dextensis, &figuratis habent, sibi ipsi constare non vide ptur,
cum nequeant sibi non contradicere . t
I7. Neque obstati, quod isthaec corpuscula . indivisibilia dicantur. Nam ut rei cujusqqe divisibilitas statuatur duae requiruntur conditiones. I. Ut res pluribus constet partibus realilei; distinctis : II. ut adsit potentia, quae illas partes distaciare valeat. Prima tantum conditio divisibilitatem rei intrinsecam, & ex se possibilena constituit Ambae simul conditiones divisibilita. tem physicam , & realem sistunt . . Ia atomis. democriticis adsunt partes realiter distinctae praee. Sunt ergo natura lua, intrinsecus divisibiles: id q*od sat est, ne eas pro elemeiatis
95쪽
eomponentibus habeamus , sed pro conlpositis . Quod vero adtinet earum physicam divisibilitatem , licet Adversariis concedamus quod assumunt, nullam esse in praesenti Naturae cursu im , quae atomum conterere Valeat , s tanta
scilicet, ut inquiunt, est ejus durities, ut quamlibet eludat vim in universa Natura positam ) , effugeret ne illa vim infinitam λ potentiam dico supremi Numinis Τ Quid ad haec Newtoniani3I8. Sunt vero qui regerunt: cum de corporum agitur elementis, nulla statui possunt veri nominis elementa; quippe, inquiunt, sunt corpora, , corporum elementa natura sua extenissa , atque adeo intrinsecus, & natura sua in infinitum divisibilia . Atqui taedet, eos , qui haec objiciunt, petitionem principii heic latentem non intueri. Caeterum expendamus cujul modi sit effugium istud. I. Si corpora sunt intrinsecus , & natura sua in infinitum divisibilia , ea prosecto sunt cominposita ejusmodi naturae, ut nulla habeant vera principia componentia. Ecquis adeo excors , qui tam patentem contradictionem non respuat 3II. In hypothesi , qua corpus physicum iri infinitum divisibile aclifruitur, erit in quovis
corpore infinitus partium numerus. Sunt vero corpora 2 liorum corporum multiplicia . Quare
reapse existunt numeri insititi , & qui aliorum pariter infinitorum sunt multiplices . Sed haec de infinito abloluto pugnant omnino sa). III.
a) Non sum nesciin, Mathematicos osteddere, quamvis vel minimam extensionem in infinitum divisitidem esse
96쪽
III. In eadem hypothesi nil iam unquam partem, etsi in infinitum progrediam lir, reperire est quae sit vere , & physice simplex . Sed omnis substantia nequit esse nisi physice simplex ont. ΤοI. Quare in corporum compositione nulla est substantia: erunt adeo Corpora accidentium P vel nihilorum congeries. Ista equidem absurda prius concoquant oportet, qui extenvis elementis adstipulari cogitant. i ρ. ut simplicia respuimi elementa hac potissimum' ratione pugnant. stia ex vere semplicibus, ct inexrensis elementis: corpora , quae
F r sunt este : tum plures. esse infinitorum ordines , nec non in eodem infinitor6m ordine esse infinita aliorum infinitorum multiplicia. At nemo sanus, has Mathematicorum de infinito doctrinas infinitum absolutum spectare , decernet; nisi sibi ipse eontradicere velit. Non ne infinitunt: upum. liud infinitum excedens , hoc limitibus constare manifestissime pandit , atque adeo non esse in-fhirum Deinde , quae de monitratione, infinῖtam di-- vitibilitatem aextensionis statuunt , ut physicis cospotibus aptari velint 4 , pluraus claudicarat. I 'Demonstrationes il- .lae extensionem Vere, & metaphysice continuam respiciunt, quae. certe extra imaginationis hancellos nulli bi. existit, nec exissere poteit: corporea quippe extetaso hapd. vere'COntinua est, sed apparenter tantum ; nee corpora pro quantitatibu continuis, sed. discretis, habenda esto. autumanauit ut mox edit seram et. Ecquis ignorat mathematicas deinonstrationes omnes ad unam huic talo insi1-sere, punctum esse, cuius nulla fit magnitudo, lineam sme latitudine, superficiem sine profunditate λ Jam quunae puncta, linear, & superlicies uinimodi solum sint animi nostri. conceptus, nec in e poribus realiter ex illere, statuere possi inus; demonstratiotres illae imaginariae tantum extensioni, non 'etiam corporea, aptari possunt. μ
97쪽
sunt extensa conflari possunt Z Certe 'simplicium
elementorum myriades non majus replebunt spatium , quam sangu a. Atqui dissicultas i stha eex falsa oritur notione, quam de corporum extensione animo informarunt ; ex ictegro autem illa enodabitur, I. si veram corporeae extensionis notionem nobis comparemus, tum a. Bosco vikii j sententiam amplectamur. Itaque 2 o. I. Duplex continuum , seu continua extensio lecernenda sedulo est alia , quae meta-pbsice seu matbematice lauis est; alia, quae pbsce seu apparenter tantum. Extensio metaph ice continua est, quam Vulgo imaginamur, cujus
nimirum partes sunt ubique ita immediate ia-ter se connexae, ut nulli bi vel minima interis ruptio adsit, nulli bi vel minimus intersit hiatus. Extensio autem p sice tantum continua illa est, in qua nullus occurrit lens bilis hiatus, nullas ensibus patens interruptio , licet qtiam plurimae revera intersint. Cujusmodi porro est corporum extensio λ Equidem isthaec quaestio ad Physicam spectat sed pro re nostra leviter saltem heici attingenda est . Auri frustulum omnes continuinum dicunt, quippe sensu tim ope nulli interpositi hiatus, nullaque interruptio detegitur inter ejus partes . Atqui si micros copio illud intueamur , innumeris pertulum foraminibus, quae poros Physici appe ant , ultra quam imaginari
possiimus, deprehendemus . Hinc merito conficimus, auri frustum extensionem physice tantum continuam habere. Idem dicendum de caeteris eorporibus. At qui, inquiunt, minimae fallem parriculae praeditae sunt extensians vere , metapbν-
98쪽
sice continua . Acutioribus micro scopiis it. 1ud ipsum auri frustulum exponamus , alios modo, atque alios poros , qui prius conspectui se subducebant, detegemus . Acutiora adhuc micros copia arripiamus, adhuc alii, atque alii .pori prius latentes innotescent . Cum autem acumtiora potius micros copia deficiant, quam novo rum pororum conspectus; patet, eorum sententiam, qui corpora pro quantitatibus omnimode diis seretis habent, licet apparenter continuis, Verosimiliorem esse, ac observationibus magis conformem. Saltem vero hinc monemur, sensuum testimonium impar omnino esse ad quaestionem dirimendam I existat, nec ne, in corporibus aliquod minimum extensum, vere, & metaphysi
II. Supponamus modo cum Boseliovi kio corporum elementa in minimis intervallis se mutuo petere viribus per vices attrahentibus, Screpellentibus: in hac hypothesi, etsi vere simplicia, & inextensa , in minimis tamen intervallis juxta se posita extensonem physice continuam sensibus objicere possunt . Certe corporum nihil stimus uiud, nisi quod in sensus nostros agant
idest, eorum virium in nos actionem, nostramque ab illis passionem . In hypothes , qua simplicia elementa suis viribus ad minimas distantias se mutuo devinciant , res perinde se habet nostrarum sensationum respectu , ac si illa se rent minima extensa , quae se contingendo sive adparenter, sive vere, in sensibiles moles coag
a I. Simplicium elementorum oppugnato,
99쪽
res duplici mihi videntur praejudicio occupati .
I. Corporum extensionem esse metaphysice continuam . II. Simplicia elementa ad mutuos amplegus devenire , ex quo consequi necessario debet, ut ipsorum millena majus, quam singula, spatium nequeant occupare. Primum equidem praejudicium , quod quavis alia cognitione antiquius videtur , facile expungere potest quisquis philosophari studet, si vel minimum micros coinpicis observationibus vacet: his enim plenissime eruditur , hujusmodi extensonem merum eia se phaenomenon. Secundum, quod ad te ibnitiana in sententiam pessumdandam optime quadrat, ni hil contra boscovikianam theoriam valet, in qua statuitur, simplicia elementa extensionem physice continuam sensibus objicere , quia in mini, mis distantiis sis arcte tenent, & veluti mutuo devinciunt viribus per vices attrahentibus , di repellentibus. 22. Atqui, inquient, haec sententia virium per vice& attrahentium , & repellentium est omnino hypothetica . Equidem nonnis hypothe sim heic proponere autumo ' at hypothesim non insolentem , neque abnormem a physicis obser
vationibus in sensibilibus corporibus captis Haec vi attractionis gaudere indubie.constitit, & ut . Newtonianis placet, in aliis distantiis etiam vire pulsionis. Tum hypothesis isthaec ad rem nostram optime quadrat, eamque statuere donec usque quid melius excogitatum fuerit, veluti cogimur, si quae supra monuimus probe sint
perpensa . Nempe elementa, quae sint extensa,
100쪽
go , & inextensa sunt statuenda . sed inex. tensa , & simplicia elementa in corporeas moles coagmentari nequeunt nisi viribus attrahenti. bus , & per vices repellentibus, juxta varias a se distantias , gaudeant . Quare hypothesis . quam heic proponimus nulli mode est Philosopho indigna , quin immo prae caeteris commen. da videtur . Sed de hac re pressius sequenti capite edisseremus .
Similia snt, an diissimilia tarporum elementa, expenditur: 23. Um infinita pene si corporum ad. spectabilis varietas , sponte veluti
sua inquirendum occurrit, sint ne corporum ele. menta aeque dissimilia . Ex antiquioribus. Ana. xagoras concipere cum non posset quomodo ex
o quod non est quidpiam effici posset , ut ajt Plutarchus de placit. phil. i. I cap. 3. tot st tuit elementorum dissimiles species , quot c.
porum novimus ; ex quo celebris ejus Eomoeo. meria , quam eleganter Lucretius. de νο. nati
a Nune ει Anaxagorae fcrutemur homoeomeriam . , insa videlicet e pauxialis, a Me mimaeis insibu', se s ae pauxiliis, atque minutis Visceribus miscus gigni: sanguinemque creari Sanguinis inter se multis coeunti ' Ditis r . Ex aurique putat micis con ero p . Aurum de terris terram ncrescere parvis r Ignibus ex ignem: sumorem ex humoribus esse o xtera consimili fingit ratione, putarive