장음표시 사용
131쪽
bunde patet, nonnisi summi. & intelligentissimi Numinis consilio, qtque potentia brutam mater rom in elegantissimum ordinςm, congeri potuisse, δc praesentem ordinati fimum Mundum constitui Scilicet ille ipse n.ateriae Conditor omnipotens est Mundi tapientissianus Molitor , &
Spinorae Sresema absurdorum contradictionu' esse .cuma lu' Ddditur . 68. I. T TNicam in Ilundo dari substantiam simplicem , & individuam caput est spinoZiani systematis. Id vero adeo falsum est , quam certum innumera esse corpora, Sc haec extensa esse, & dividua. Sane sive extensio pro substantia. habeatur, sive pro substantiae attributo , sive pro phaenomeno e plurium substantiarum coexistentia derivante s id quod, nobis arridet ), certe corpora Mon sunt unica ,& simplex substantia, sed . tot substantiarum con- .geries , . quot sunt partes realiter distinctae in quas physice resolvuntur , t vel .resolvi tandem possunt . 6'. II. Iuxta Spinoxam , substantia hujus Mundi unica est, & smplex, quae tamen inter caetera ossentialia attributa extensiqne sit praedita. Porro extensionis natura simplicitati opponitur, id quod norunt omnes: tum, essentialia attributa non sunt quid a rei essentia , & substan-
132쪽
t realiter distinctum , sed cogitatione tantum , Qui ergo substantia unica , & simplex re ali extensione constabit 8 Id perinde se habet, ac puncto mathematico triplicem dimensionem tribuere 7 o. III. prolequitur Spinoga : Unicae illius. & simplicis iubstantiae distinetae, & diversat modificationes iunt quotquot diversa distincta cernimus corpora . Id qVale sit expendamus, Modificationes abs de ullo , cui inhaereant subjecto, nec concipi quidem posse, in propatulo est: a. s. ont, Sed aeque evidens est , divorsas &Dpposita. modificationet non posse simul eidem inhaerere subjecto , ut adeo, si quandoque diversa oppostas recenseamua modificationes , in totidem numem distincta subjecta . illas , reji-ςere cogamur . sa) In Spi poetae qautem 's' sternate una, simplex, eademque substantia tot tantis.'que simul subest diversis , sequi pugnantibulmodificationibu) , quot diversa, & distincta her
Dimu corpora : nempe hallucinati sumus quot,
quot in decisa habuimu* postibiis esset ,
simul esso, m non esse. ' - 7 I. IV. Sicuti unicae, & simplicis substantiae utpote extenta diversae sunt modiscatione Universi corpora , ita ejusdem substantiae ut pore cogitantis diversae sust inpdificationes, quot Movimus Entiae cogitantia , Facile inyeiligunt
H Quo . tempore cerae frustum spaerica ex. gr. . figura praeditum agnoscimu, , cubica, conica, Vel alia quarisiimul astici adeo rationi repugnat, ac unitatem esse mil- , lenarium et proinde si quandoque plures intueamur distin, ctas diversasque figuras, protinus nulli dubitamus. totidem
diminctis, diversis iust subiectis, seu substantiis illas adiudicare,
133쪽
Tyaeones . hoc secundum' ejusdem seu furis esse , ac illud primum, quod praec. exposuimuS. Itaque praelertim iero Unica , eademque substantia cogitans laeta erit & tristis ; volens& nolens idem : amore & odio idem simul prosequens objectum ς approbans & reprobans Sc. Haebreus ira m Q us , & Spinoetae cultri ictum in se s , ipse idem est Spinoeta clolo. rem perserens, di sanguinem ex vulnere emit
72. V. Tandem , ne diuturniori mora in hoc absurdissimo consutando systemate aliquid honoris eidem tribuere videamur, in memoriam revocemus, materiam, seu substantiam hujus Uuiversi, subjectum est e infinitarum vicissitudinum, perpetuam 'gereret scriem 'generationum, & cor. ruptionum , perpetuis premi collisionibus, & op. positis agitari viribus. Nil profecto ea vilius& deterius , ut ita omnes Philosophi veteres prope nihilum eam potuerint. At eamdem divi na constare natura, perfectissima, i& immutabi li Spinoeta edocere audet. Leg pur Bayliu crin arri Spinoza ,
134쪽
De nexu omnium Mundi Causarum , messectuum : ubi de Fato juxta Philo
fieri , nec immo fieri posse , in.
ter primas cosmologicas Veritates reponendum esse, Nemo , cui cor sapit , ambigere potest . Omnia sane suis sussicientibus rationibus, caunsarumque nexu contineri debent , si ex nihilo . nihil fieri posse constat , nihilque esse sine BDficienti ratione . Conser ont.' Io. Sapienter Tullius nat. Deor. l. I. c. q. Es enim admirabilis qui edam continuatio , seriesque rerum , tie aliae ex aliis nexae , omnes inter se aptin ,, - - colligataeque videantur . Cujul modi vero sit his 'Caussaru , , & effectuum nexus, expendere modo juvat; tum Philosophorum de fato senteη, . tias ad incudem re Vocare.
De nexu omnium . Mund7 Caussarum, ρο essetuum. g. 74- Uotquot Caussas in Μundo novi. mus.. ad duplicem classem recenissendae sunt: aliae squidem cogitatione s ad intimum conscientiae sensum appel
lo aliae sola vi motrice agunt ', s quotidi*
135쪽
nae id edocent observationes ). Atqui , eonselen. tia testante , cogitatio est actio ipu cogitanti
rei immanens ' motus vero , experientia edocente , est v antiens. Dbversi ergo generis, diversiei que naturae habendae sunt Caussae cogitatione , & Caussae vi motrice agentes . Equidem alibi opportunius ostendemus cogitationem non posse motu absolvi, adeoque Caussas sola vi motrice praeditas non posse cogitationem parere . Cum ergo i in Mundo motum , & cogitationem agno . scamus,' duas diversi seneri. causias ponere so, si mur. 7s, Caussae sola vi motrice agentes ad materiam specta iit, At materiam sputi vi mo, trice praeditam , ita.& inertem esse , suo loco ostendimus *. Quotquot, emo e materia: viribu4 gignuntur , juxta earumdem virium motricium legem esticiuntur , neque ylip ac pro ideunt , fiuntque, per materiae virea fieri, ac prodire possunt. Revera hujusmodi lex, quR, eumque tandem ea sit, certa est , ac determina , ta sive enim has vires e materiR sinu, na, tura emanare putemus , & erit earum lex certa
δέ determinata, sicuti certa. determinatq, Rex seipsa immutabilis est materiae natura ; sive
ex Conditoris arbitrio illas vires materiae continge, ter convenientes inditas. esse ρrbitremur ,
dc nequς modo poterit materia ex seipse illis exui, vel easdem no minimum quidem modifi, care ; quippe quae subjectum mere passivum nullis agitur aliis viribu , praeter quas Condi,tor indidit , Materia igitur suarum virium in , sem, ag naturam porpςιυς istiui dςbςt, nequo
136쪽
vel minimum reniti potest : atque adeo quotquot ex ea gignutur , fiuntque , nequeunt aliter gigni, ac fieri. 5. Quae cum ita fiat, facile perspicitur, quod posita pro quovis tempore determinata ,
ac certa elementorum coexistentia, quod deinde
gignitur, physica necessitate s a . virium motrici um lege , & e materiae inertia derivante ) e praecedenti rerum statu tale genitum est , neque alias gigni poterat , Hoc autem quod modo genitum est , undique determinatum est tum rein spectu elementorum quibus conflatur, cum respectu loci, & temporis, seu respectu ad nexum,& politionem caeterorum corporum, quibus stic patur. Qitare quod secundo hinc, gignetur, rursus certum erit , ac detςrminatum , & physice necessarium, sicuti certa & determinata est cor. pol um mutua complexio , horum materiae status , & nexus nec non physice necessaria vi. rium motricium lex . Et ita deinceps in con .sequentibus generationibus o Nimirum quivis elementorum materiae status gravidus est 1 ubis quentis , neque hic alias prodire, per maateriae . vires potest , ac revera prodis: ut adeo, si quis. vires ipsas, earumque legem adaequale nosceret,
tum , elementorum numerum, eorumque pro quo
vis tempore coe istentiam calleret , & ad calculum adducere sciret ., is singulos consequentes effectus. ac futuros eventua in antecessum edis serere posset. 77. Cum ex dictis quaevis 'generatio phyrsca necessitate e praecedenti corporum', & materiae statu pendeat, nec non virium motricium
137쪽
lege; si cogitatione ad Μundi uique prImordi
ascentiamus , facile nobis tua lebimus, Dersum , respectu ad solam materiam habiιo , u bii essi aliud, quam eertum ord nem neeessariana se νiem caussarisn , effectitimi , perpetuo , ac ne, cessario se consequentium γ78. Haec autem series haud putanda est absolute necessalia, ut ita non potuerit alia ense , ab ea quae modo est , aut semel incaepta absolu. te nequeat modo, vel in posterum, commuta,ri; vel perturbari. Cum enim quaelibet genera. tio , statusque materiei pendeat c praecedenti, δέ rursus hic ab alio antecedenti , & ita porro tnequeamus autem in hoc progressu ad infinitum ascendere , consistere tandem debereius in aliqba
Caussa exlpa mundana aeterna, vi .suae naturae exi. stente, cHjus imperio, di voluntate .Materies pri mum nexum, primamque conformationem susce
perit . Series itaque , m ordo Caussarum qualis modo existit, non absoluta necessitata exsis , sed tantuina bootberica , ex hypothesi nςmpe , quod' Caussa illa extra mundana talia hute seriei e Loradia sua libera via uia taxς poncesilarit, & non alia, veis omnino diveris consequuta fuisset Caussa rum, effectuumque series. Id rursus intelligi da.
tur ex eo, quod neque materies improducta est, A aeterna; vi nempe suae naturae' non existits s. neque adeo vi suae naturae conservatur, at voluntate ejusdam aeternae extra mundanae Caussae,
138쪽
striesens Caussartim 1 1 danarum feriss , o quod
q. Caussas , quae cogitatione agunt , sua sponte , suo consilio & electione inter pluraugere , & quidem propria vi, quam pro lubitu
moderantur, intimus cujusque sensus luculentissimus testis adest. Vividum hu*c constantemque senium , quem merito Naturae ipsius vocem di Neris , respuere , idem profecto est , ac inter Pyrrhonijorum castra commeare . Nescio sane utrum quidpiam aliud tam clare constare postit, sicut per interiorem conscientiam sua cuique constat libertas. Fatalistae propterea, singulas hominum actiones perpetua, & necessaria serie contineri , eflutientes , ipsi sibi non constitisse videntur . Si itaque naturae ipsius s en sum, & ve Iuti vocem aut cultare velimus , sicut prosccto debemus, inficiari non possumus nulla nectaria serie, nulloque minclinabili nexu humanas actiones deυinci . 8o. Duabus itaque Caussarum speciebus Mundanum systema continetur ' quarum altera physica necessitate pergit , altera vero libere ,& ex suae rationis consilio . Cum vero utraeque in se mutuo agere queant hinc est , ut altera alteram quam laepe modiscet , ut ita rerum series , ac complexio , quae modo in Universo pergit , aliqua Ial: n sui parte d ersa ab ea sit, quae pergeret, si nihil in se mutuo Caussae ill emerent, atque insuerent . Sane q. 8 I. Humanos Animos non caeca libidine ,
absque ulla omnino sussicienti ratione seipiosi cie.
139쪽
tiere , & ad agendum determinare, intimus coέ- scientiae senius abunde edocet . Forauis nempe rerum, quae aliquam boni , vel masi speciem exhibent, ad aselissum excitantur , atque alliciuntur . hae sermae, quibus animus afficitur, a corporis sensibilitato , & temperamento , s en-1uum valetudine , & natura objectorum' sensus percellentium, pendent. Tum consilium rationis , quo actio vel non actio decernitur , ex
praecedenti animi statu I. seu habitibus , & ideis adhuc pendet ; habituς vero , & ideae ex corporis , sentuumque temperamento', & circumis fiantium objectorum actione rursus constituuntur, vel modificantur. Cum porro corporis sensibilitas, & temperamentum , sensuum valetudo,& circina stanti uni objectorum natura e necessariis
Μundi Caussis pendeant ; liquet inter ipsas Idominum actiones, & physicum Μundi ordinem
nexum aliquem interesse . 81. Hic autem nexus, quod sedulo animadvertatur velim , & multiplex esse potest , eo quod multiplices sunt caussae . quae in nos agere possunt , & nullus est indeclinabilis , ac necessarius t id quod intimus conscientiae sen-1us , & nostrarum actionum experientia sat tu. culenter ostendunt . Sane formis rerum non rapitur animus , utcumque percellatur etsi validioribus formis animus concitatus ad agendum, non cogi se luculenter animadvertit , & adhuc retinere facultatem deIiberandi , quin immo a
facta deliberatione , & ab ipsa jam suscepta' actione d8sistendi, & aliam 'quamlibet edendi .
Merito Tullius tusc. 9'. l. I. c. 23. Sentit an
140쪽
hius se, idque dum fentit, illud γ tina
sentit, i se Si Iua nou aliena moυeri . Accedit. , quod quandoque datum peculiarem nexum huis manas inter actiones , & sensationes ostini no abis frumpimus nulla alia ratione perciti , quam ut nostram, experiamur , libertatem; mus contra id quod temporis ,rumque circumstantiae , & ipsae sensat itines exigere videntve. Datur itaque nexus inter bovilis num actiones pissicum Mundi ordiuem , sed ejusmodi , ut illum moderari, fleti ere, determinare , abrumpere , tum iterum resilueνe proa,bitrio possim Α - 83. Sicuti humanae actiones. cum necessa oriis Mundi caussis connectuntur , ita materia inlium , ese necessariarum Mundi caussarum series in aliqua sui parte , Perturbari , imoderari,
fὸcti potest Caussarum libararum Iub tu, 'ρνο- ω dentia. Cum enim omne id , quod materia 1ium caussarum viribus gignitur pro quovis tempsee, e statu praecedenti pendeat 3 876.
statum autem harum materialium caussarum perturbare, i& commutare persaepe valeant Causiae
liberae suo consilio, & providentia pro peculiari saltem loco & tempore ; quin similitest futuri consequentcs effectus praepediri , perturba ri , & commutari possint, nemo profecto non intelligit. Ita fulmen , quod necessariis Μαndi caussis e nubibus excussum regium palatium labefactaret , ibique degentes enecaret , humana potest providentia avertere , si opportunos adhibeat conductores . Agrum