장음표시 사용
141쪽
Agrum si rite colat industrius, solers ne Colonus, uberem segetum copiam suo tempore cotiliget , R de horreis frumento abundantibus gaudebit , quae tamen Vacua deplorabit si p.. cus , & incuriosus . Idem de innumeris aliis dicas. Equidem saepe numero vanae sunt hominum providentiae, sive id nostra fiat ignoratio. ne , & errore, sive materialium caussarum vi, vires nostras exsuperante' in dubium tamen reis vocari non potest, plurima posse humano consilio & flecti, & moderari. 84. Caussa um nexus , & ordo , de quo hactenus , solet a Nonnullis appellari Faltim Christianum . Illum ad Divinam spectare Pro. videntiam , Nemo ambigere potest. Sed de hac re alibi opportune.
Philo toruis de fato sententiae enarrantur ,
8s. nomine intelligitur immutabilis,
A ac necessaria omnium Mundi clausissarum , atque effectuum series tam arcte inister se connexarum , ut nec ullum in ea sit chasma, nec ulla queat interruptio moliri. Notio itaque fati duo complectitur . I. Ordinem , ac nexum omnium Mundi Caussarum, ac effectuum perpetuo se consequentium ' II. hujusce ordinis nexus, & consecutionis caussarum immutabilitatem , & necessitatem . . 85. Quotquot fatali necessitate , quaecunque fiunt.
142쪽
fiunt , et eveniunt, procedere putans , ad tres . commode classes revocari posse censet eruditissi. . mus Cud V us , Prima eorum eae oui Deus L negantes. Mi cana, & naturalem rerum amnium necessitatem .s culcant. Secunda eorum, qui Supremum Ninsim res omnes aeterna, & immutabili
lege , nullius mi habita ratione, decrevrsie docent οῦ neque proptereti quidpiam a nobis libere suscipi posse . Tertia classis illos complectitur, Deum sapienter quidem . verum . fataliter ac necessiitio res omnes' hujuI Universi dii po-- fuisse sentiunt, δe ex hac.. constitutione omnia quotquot lin Μundo fiunt, necessaria & perpςtua ferre. proficisci. At quia fati Assertores, divi;rsas, . quo quisque suasti sententi m constiniquei, semitas presserunt I hic irco hon pigeat praecipuas
. f. 87. Democritus s. e quo situm quod δε- moeritisum dicitur nomen suscepit) nihil aliud
praeter innumeras atomos ih creatas, o perenni motu percisas, ab aeterno extitisse putavit. Hae atomi ex .ejys sententia feruntur quo seruntur, brutae /enim 'sunt,& necessitate suae 'naturae yguu-tur . Ab immensa itaque, aeternitate perpetu concursantes , pluries convenerunt , totidcmque mundos sunt molitae, alios quidem dionstruoles,.& informes, alios non item .int quia in 'singulis hisce consormaticinibus mastriete. vires ple- num aequilibrium non fuerunt 'consequutae ,
hinc negatum diu; nempe, collapsi fimi,
143쪽
ae dis luti snguli illi veteres Mundi . Postremus tandem omnium emersit hic adspectabilis , & ipse post saecula di luendus . In hac itaque .sententia eum nihil praeter brutam materiam necessitate suae naturae percitam existat omniaque singularia Mundi entia necessariae sint illius modificaticines , immite , & indeclinatale fatum . omnia agere perspicuum est. Hoc fatum, quod . pbν ficum alii appellant, definiri potest: Necess-saria , & bruta seriςs omnium Mundi caussarum, atque effectuum e natura. dc necessitate briitae
88. Μonstruos, hujus sententiae refutatio longa non indiget oratione' est ea quippe con-. gestus absurdorum . Nequit materia esse increata Ieq. II. Nequeunt solae materiae vires ex ejus sinu emanantes occlinatissimam , & nun-. quam satis admirandam Mundi compagem moliri. seq. III. Praeter marer iam aliae alius. naturae substantiae cogitatione, &. libero. arbitrio praeditae existunt. .79. oe seq 8q. Equidem hujus s*ntentiae absurditatem Epicurus, atomorum caeteroquin sectat , agnovite L ea parte, qpae humanὸm laedit libertatem. Quare illam emendare conatus , atomis tribuit declinationis. motum , qui nec certo temPore , . nec cersa loci regione eveniret : ita nimirum absoluta & indeclinabilis necessitas a Democrito' inducta abrumpi opinabatur. Hanc rationems declina ionem scilicet atomorum ) Epicurus
induxti ad eam rem , ne s semper atomus gravitate ferretur naturasti ac necesar a , nibii liberem p obis esset, cum ita moveretur animus, tit
144쪽
ara morum morem cogeretur. Tullius: de: fato e. Io.
At quam vanum , & inficetum sit ' hujusmodi effugium, nemo non videt. C6nsulatur os . i
Fatum Stoicorum vulgo 'definitur, ine luctabilis , 'ac .necessaria rerum omnium' series . ex ne&ssaria,& immutabili Dei volu tate .ia ,stituta sne ulla. ad huthanam libertatem acco
- β. ρr. Quid fati homine .sibi volueζrint Stoiret, res est perobscura adeo quam mequiverint hactenus Eruditi extricare: id quod partim ib- litae busus Sectae dissentioni, partim locutionibus nescio quid poetici,& emphatici continentibus tribuendulfi videtur . Seneca quem Stoi- eum fuisse ambigi nequit ' lia suam eupli.
. cat mentem . . Eadem necessitas Deum ai.
. I at rreυοeabitis δυ na pariter ωi humana cursus vibis ἰ ille ne omnium Cod iator , ae Rector scripsit quide m sata sed. sequi. rur; semper paret , semel jussi. i. de proυid . e. s'. Tum uioc ipso qisco : Diim consitutum vi , quid gaudeas, quid se as . Fata nos ducuieti quantum cuique reset prima nasi lium hora disposuit . . Iulus Lipsius p bino . solea l. I. diίδ. Stoicorum fatum ab 'mni labe purgare assumpsit , illudque cum III vina Christianorum 'Providentia comparare non dubitavit . Scilicet noluisse Stoicos quidquam divinam libertatem inaere, sed eo necessitatis vacabulo necessitatem
moralem , seu quam ' dicer Olamus. conυenien
145쪽
132 COSMOLO GIAt ae , dc justitiae adstruere. Equidem ipse Seneca
nat. l. 2. praef. inquit. MaIesatis diminutio es , confessio erroris mutanda fecisse Necesse estonim ei eadem placere , cui nisi optima placere . non possunt : nec ob hoc minus, liber oe potenses. ipse enim es nectistas sua . Thomas useontra acerrime Stoicos universim inlectatus. est , eosque' atheismi insimulavit id quod nonnisii iniquius . flum videtur sab . Certe Stoichi fuit Balbus, qui evidentissime conica tum scalit: ita sane apud Ciceronem ess natura D di prae . potens , ela excellens , si quidem ea sub ecta es.
ei mel necessitati , vel naturae , qua Caelum , ma- , terraequc reguntur '. Nihil autem vi prae.
ssantius Deo . Nulli igitur es naturae obediens, aut subjectus Deus. D . Ut: deor. l. 2. C. go. Vides quomodo Dei naturam a physica, & ab . solutae netessitate Balbus vindieat . Sed nolim ego hanc quaestionem dirimere. st a. Stoicorum fatum ., ut supra definitum est , falsum & absurdum' esse, nemo non videt; pugnat quippe cum divina, aeque ac humana libertate. De fato, huic Stoicorum simillimo , quod ex divina & aeterna rerum omnium praenotione derivare alii commenti. sunt alibi opportunius disseremuS. .
De Fato matbematico , seu Urologico 93. Fatum mathematicum , s quod astrologicum, & genethliacum. quoque audit ) est
146쪽
absoluta relum omnium, ac eventuum necessitas ,
ex siderum inmutab li ae essicaci actione dependens. Nedipe vetustissima Gentium fere omnium ea fuit persuasio, hominum ingenia astrorum vi fingi, resque sublunares omnes influxu stellarum inexorabili fato. regi .
De li jus fati originibus nihil est quod
multa disputentur. Mostiem ius in Cudiuorthum c. I. 2. nota b .ita habeT . Certum es antia
quissimis persuasim esse populis , daemones s-
Deos inesse in sideribtis , qui cursus eorum. mo derentur , ac dirigant Iidem vetuli I. fmi populi Deos res humanas curare , nihil dubitarunt. Iunge haee duo: Dii rebus humanis provident,& astra sedes la ni .Deorum res , ut arbitror , amplius , unde ad insanam han: opinionem antiquissimae gentei delapsae snt, Uro russi lege ac virtute , quae sunt , universa fieri . 93. At non desuere, qui rejecta astrolo. gica necessitate, siderum virtutem alias interpretati sint. Simplicius ita rem explicat. mum humarnum nulla re cogi, sed plane liberum esse e at corpus , quo cingi deb et animus , tale fugi , . qualis sderum eo tempore , quo construitur , caelique seatus es . Igitur se Urorum .'. erἰ- ti tempus illud calleant , quo quis conceptus , oc intus vi , scire quoqire eos posse , quemadmodum corpus hominis assectum , quibusque praeditum sς propensonibus . sutιmque animi plerumque corporum insinctui' obtemperent , neque libertate sua utantur: ideirco eos plerumque ex hibis de tota hominis natura , indole, appetitionibus iudicium ferre posse. Mossem. ιος. cit. nota m.
147쪽
ρ6. Alii vero Deum siderum ursus', &multiplices motus adeo accomodaste perhibent, ut ex illis certae divinationum conjecturae a peritis fieri possint . Sic.Origenes ; astra non es ficere , quae inter homines fiunt, sed portendere, caelumque divini voluminis instar esse censuit, cujus . litteras , & scripturam, qui calleant, eos, suturos in illis eventus legere, & 'prae.
sentire p0sse . mnipe Philosophis istis nimis levia & exigua vi thbantur, quae de physca εi
derun, virtute in hunc orbem feruntur. In expositam vero sententiam delapsi sunt hoc potissimum . momento , quod eis visum est maximum .. Deus , inquiebant, neque stellas , neque quidpiam caeterarum rerum, quibus rerum natis ra continetur, si histra condidit, sed omnia propriis hominum' cor modis. At consequi nequit, quidnam in stellis sit, quod humanis rebus Valuat opportunita aem aliquam adferre , nisi quam dam habeant humanarum rerum praesignificationem , Itaque futurorum eventuum praesagia in stellis contineri. dicendum . . f 97- quam . futile istud. sit, nemo non videt. Sane non minus inscite, quam arrogan . . ter cogitari potuit I. Deum caelestia'sgna , non nostris propriis commodis inservienda condidisse. II. Cum consequi non valeamus; quam utilitatem illa queant nobis afferre, temere, incogitanter colligitur, ad praesignificandos futuros eventus constitutar& disposita fuisse. Numis, ne plurimaraam. rerum ad ipsam tellurem . no- am pertinentium , quaeque proprius nos speetaret putandae sulit, fines Pro semos minus exis. Pl-
148쪽
ploratos habemus λ Certe quilibet sanae Mentis libenter affirmabit , plurima n0stram sp tare
utilitatem. posse,. quin resciamus modum, rationemqtie calleamus. IH Atqui 1 uni Planeta totidem incolarum sedes non secus ac Tellus hostra quai omnes circa Solam , tanquam
commune centrum, torquentur 3. Sunt ve- .
ro inerrantia sidera toti em SoleS , nempe cen-rra illiorum Systematum planetamprum ibid. Sed
de his in physicis opportunius , & copiosius.
titium putandum lix sid . . . ostendunt. I.. Nulla physica vi hominum Animi cogi possunt; solis illi percientur formis , ne ni-pe boni, malique notionibus: tum neque istis rapiuntur, nec indeclinabiliter flectuntur Ist.& 81. II. tu id sint Planetae, quidve Inerrantia' sidera novimus tandem at quid in tellurem immittere valeant , ne suspicari quidem possumus . III. Descendat vero aliquid liberalissime modo cum adversariis agamus ) .' quicquid illud 'st, equidem nihil efficere poterit ultra id , quod emciunt sive major, sive minor' tu minis copia , sive aliqu4 minima quaevis Ili steris constitutibne alteratio .. m ne huiusmodi caussae pares sunt flectendis animis , moderandis.
que indeclinabiliter singulis esscctibus λ ,
quod aiunt , genitura ipsa mores in nobis aserorum sngti Saturni graves ac terroἱ , Jovis elegavites , O generosos , Martis feros , atque tru-c entos , lasciυos Veneris , lenonios. Mercurii ,
Apollinis tandem eu Solis musicos poeticos divinos quam lepida i enim efff
149쪽
se puto ni i pueros , qui ad globos i uos terraqueos, aut igneos haec serio resera ut . Omnem υe- . . ro lepiditatem Iuperat , quod insani amposiores praedicant, quum ingenium no Doriim animaiatium rietis , Tauri , Leonis, Capri, atque ita Renus aliorum caelestibus constellationibus attributitit Cui . Caelum, Planetae , Stellae Mae et ei mediocriter notae fuerint quam baec perridisula, ac putida vi.
eri debent: Ego vero nescio, cur marmoreis s-gnis ', quibus aut bomines , aut animantia ars humana expinimit , non . smiliser mores noseros aut brutorum animantium tribuamus λ sit. Gen. el. metv b. tom. I. Schοι prop. I 89.
Atqui in majoribus 'Universi corporibus
uni vi salem, & mutuam vim agnovimus, quae graυitialsonis Vulgo dicituri Hac equidem invicem Inter se agere queunt, & generatimum series . quas singula illa gestant , invicem modificare . P atemur uni ersalem. gravitatiobem cooporum Universi : sed nihil isthaec sententiae adversariorum favet , quin immo eam evertit. I. Haec vis corporum est & in corpora distunditur I spiritus nullo pacto attingere potest. II. Novimus illam sequi massarum directam, & distantiarum duplicatam inversam rationem ς fit prosecto hinc, ut si Solem,& Lunam exceperis, caeteororum planetarum nulla censenda sit in Tellurem adhibe quid porro inerrantium siderum 8 sa)
a) Solens &- Iuminis emissione , & vi attractionis an
1 ellurem tygendo quam maxime Urrestres genorationes . eorruptionesque m9derari, res est, quae omni dubio caret . oimile regimen Lunae attribuerunt MMores Gostri ,
150쪽
cum est rerum omnium necessaria , & immutabilis series ex ipsa Dei naturχ per essenti eme manationem necessario prufluens , Nempe hujusce fati asistriores micam existere substantiam ponunt o quam Deum lappellant, sujus innume- , rae fiunt modificationes quotquot Entia Mundum constituunt; -has vero modificationes , ea
ut adeo fuerint lunarium phasium diligentissimi pbservatores: tum Cometas, 1 natorum colluviem in Tellurem si-vει praesagientes , siis affetent ps,. habebant, metuebantque 'cane peius , angue .. At ex Recentioribus 'plures utrarnque sententiam , prauudicii redarauentes , ludibrio.. exceperunt . Quid . sentiam libere edisseram-I.. Qui lunarem influxitin absolute inter praeiudicia amandarunt, satis animum non intendisse. videntur in maris. aestus, qui Lunae motui circa Tellurem ad amussim, respondentes, ex ejiisdem attractione in aquas usque --ris protensa ., ninni procul dubio repetendi . videntur . Quod si ita se 'habet, non video eccur ipsus Lunae vi ne- . queat terrestris atmosphaeret alternas' pati vicissitudines
Cum Vero e statu , & constit ione atmosphaera pluri. muis modispari queant , quae in nostra Tellure fiunt productiones, prysecto prono veluti alveo fluit, Lunae. Vim. physicis productioni uus aliqsid conserre posse . Reveraeerrestrem atmosphaeram Lunae vim persentiscere ex teoro gicis observationibus Cl. Virorum Abbatis Frisii , . & Thoatdὸ , astronomiae P sessoris Patavini constitit ;ut adeo non isi ex praeiudicio sententia ludaris influxus absolute inter praeitanicia recensita videatur . Deinde, etsi me minime lateat, Lunae plenae lucem caustico speculo collectam nullam in mobilissimo rhermonae o mutationem assitan, tamen haud consectum videtur , lucent e Luna tri