장음표시 사용
151쪽
rumque seriem ex ejus de in . unicae substantiae nais 'turh essentialiter & neces ario fluere . V ide 46. Huiusce foedissimae' labis parentem , faciunt Xenophanem Eleaticae sectae Principem , quam.
. Tellurem repercussana nil vegetantium, N aninaantium ce-eononliae praestare possier nam therm metrum nonnisi cα-
Iorici liberi actionem ostendere, & metici potest; at novimus, lucem aliud onmino esse a calorico, & plurimum conferre Vegetanti uiam, & animantium physi, ac Melenus credidimus . NOlim Vero quis ex dictis inierat , me lunaris influxus patronum eximium, reseratque inter , adversie immoderantioris sententiae fautor es . Ecquis , ciai cor sapit, calculo suo prohabit , . quae essutire solent ita-
sani & inficeti horti nes ex singulis Lunae .quadraturis , terrestrium phaenomenorum vel vicissitudines , rei pr. fagia sumentes Quam ego 'Lunae actione in in Tellurem. agnosco, Seneralis prorsus , & fiatula sua indeterminata , nec non una .est , & auidem minima ex innume- .ris capssis in. Tellure hospitantibus , 'quae praesertim in calculo' singularium phaenomenorum assume ae perpet O
. II. . Quod Vero Cometas spectat, nullus certa,' nisi ex. cors pavebit haeo corpora per oblongas etl ypses incedentia, nec ab iis quidquam. boni, inalive iperabit i naeti eique . , Fieri autem quandoque posse, ut in laudatum in- 'fluxus systema aliquis eorum. adcenseri mereatur , ultro fateor. Etenim fieri potest l. ut aliquis eorum longa insignitus cauda suam traiiciens orbitam in Telluris vici ni a versetur ; ex quo fiet , ut mutuis attraEtionibus e aram atmosphaerae turbentur. Dudum sane Astisnomis c stiti&Saturni satellitos ab attractione Iovis in conJunctione positi, in suis turbari motibus, & vicissim. Ita ex vis ini a Cometae listbari poterit Telluris mistus , εd minimum eo usi mosphaera i affici. a. Aliqua cometicae. cauda: iri, ipsius lege gravitationis in atmosphaeram terrefremit bi potest; iae proinde .cometicis reser, effluviis aliam, atque aliam assuinere poterit constitutionem .i ' a
152쪽
deinde contraxere parmenides Μεllisus Zeno, . '& quam ad Pythagoreos & Stoicos plures derivasse s scribit Buddeus dig. de Spinor. ante SP non. IOI. Quam impia, & bsurda sit illi haec putida sententia ex' iis, quae pro sertim a G. g. c. g. disputavimus luculentisin ,e irat et . ut adeo nihil addere heic putemus, 'ne rem actism re gere videamur.
. G A P. De Naturali , s Supernaturali
Uaevis mutatio quae cuili t revcontino ere 'potest , si ex principio.
latur ; e contrario passio dicitur, si a principio eidem externo fiat, nempe ' ex principio alter1
Enti insito ; illud vero princidum, e quo act,o
io . Singula spe bilis Mundi Entia confinuas subire mutationes, equi3em cuique constat. Quare simplices hujus mundi substantiae elusm di osse debent. , ut in suis occursibus , di sibus pati queant , & agere : seu patiendi pintentia praeditae esse debent , & principiq aliqupactivo, seu vi gaudete . Non moror quidquid in contrarium' .afferunt occasonalistae . secundae hujus thςorematis parti . Vide Ont. seq. Cerre Universuro Philosoph6 nu His praejudiciis praeoccupato in singulis suis partibus per petua objicit activitatis argumentae; atque adeo. .. dubitare nato . pacto fas est,' ejus stamin vi
153쪽
activa praedita esse . χρ 'seq. IOψ. Principium activum Enti internum cum patiendi potentia copulatum dicitur injus dem 'Entis natura. Ita ex. gr. natura 'plantae est principium , seu vis. activa plantae intimam suam substalatiam pervadens, qua viget .efflorescit .i fructus, gerit &c. & patiendi potentia , qua subditur actioni externarutia caussarum , puta
A R T. I. De Natura gen atim , ubi quid sit naturale
Universum instar totius' consideratur complectentis omnia, . & singula entia : pronum est, ex naturis snginorum Entium notionem effngero universalis cujusdam naturae per ,omnia fusae. Universum percientis. Haec itaque motio quod perdiligeoter animadvertatur velim ), nihil ra. apse est aliud, nisi generica quaedam astivitatis notio ex acti xitate singularium' mundi entium mentis abstructione comparata .. na , quam dicimus plantae , animalis &c. . naturam . neque 'est ani a quaedIm singularis , dc per se con stans, placiam, Mimal dee. pervadens , &-Veluti fusa per isthaec entia compolita sed est acti-ritas. qtig conflatur ex activitatibus , se invicem modificantibus singultrum simplicium substantia rum, quae Gantam, . animal &c. constituunt.. 3. IOO.' Iam ' Mexo quam uribus non sat
154쪽
xautis, a imaginationis illusione abreptis , universalis naturae nor ine non idolum nostrae mentis intelligendum esse placuit , sed substantiam a singulis nuintanis rebus prorsus distinctam, per se constantem , intime- omnia pervadentem , & Universum percientem . Hanc principium Archeum . Φundi, turbelechiam , . nimam denique munda uam . laxunt. Nimirum Philosophi illi Mundum veluti togens An in al houerunt ex Anima' , iacorpore constantem ex ejus. Anima stigia las' fieri , quas observamus , rerum generationes, aloe corruptiones. Sed in definienda .hac. Natura, seu anima mundan si . eius PatronL. in diversas abiere sententias . Fuerunt qui comμ . mentitiae an vae genus tinvestigantqs utque . adeo hallucinati sunt, ut eam Deum ipsum es e de
a) doctissimus equidem Vir , universali natulae 8c ipse favens, genitridem & ricem hanc ppellavit, eique id muneris a suo Conditore coii)missum statuit, ut materiae dispositionem Ptem. perationem , 3c gubernationem fataliter molia. tur e tu ordine , & ratione omnia .gerere i flam 'genitricem naturam pὀsuit, ipsam vero . consi
tib ratione , & intelligentia carere . Sed nihil idi prosulisse visus est Cl. Vir , quo hane
a In Dissertatione de natura genitrice, qine legitur post cap. Sys. inteL
155쪽
suam constabiliret sententiam. Legatur Μomena ius in uotis log xit. .' Ic7. Quotidiana edocemur experientia singularum rerum generationes , & corruptiones sub determinaris quibusdam . ac constantibus coqditionibus fieri , nec non determinato quodam, ac constanti modo. Determinatus hicce modus , quo rerum sunt generationes atque cor. ruptiones , determinatae istae &. constantes , quae requiruntur . conditiones , id sunt, quod ordinem
naturae appellamus ζ S .consequuti uenem rerum . judicia hunc ordinem evenictatium , naturae cur1um
Io8. Cum nullus sit ordo absque ordinis regula Ont. , pront est intelligere , dari regulas leu normas qtiasdam, iuxta quas Vi res Entium' hujus i nuncti' perpetuo agant. Equi dem . si nullae hujus ὀdi statutae serent normaea Supremo Condi te nullus consistere posset ordo', sed Chaos pesse tuum regnar t. Hae nor mae ordinis regq ae leges 1 aturae ' appellantur. riinc quivn effectus a naturis , seu viribus Caussarum ' ad hocce Universum spectantium , & juxta praelatas . leges lagentium editus, natu ratis. appellassur .h ioρ. Iam vero scuti quinam qualisquest Mundi Ordo, nonnisi constanti observatione,&'experientia.innotescere potest ; ita Entium hujus Μundi vires , harumque virium leges ,
quibus ordo 1lle continetur , nonnisi ex obser-Vationibus . , experimentis eruendae veniunt.
Equidem nostrum erat generalissimas', & singulis corporei Mundi Entibus maxime Aommunes
156쪽
Iues cap. II. expopere . Sed quae cujusque re sunt peculiares, ac propriae , ad physicos spectant '. Hinc qui physicis facultatibus sedulio. irem navant operam, ii, acsuratius', & acutius ' 'rerum naturam, naturaeque leges callentues, quid in peculiari casu Maturale si , quid non item, tutius dijudicare valent . . . ' A st 'T II. . 'De Supernaturali ubi de Miraculis generatim .
IIo. Uivis effectus e viribus Entium 'hi us Μu , haud pendens, δε- a
per naturalis appellatur. iri. Ut igitur dignssci possit an datus .effectus supernaturalis sit, oportet aliqua pbicat ex sequentibus conditionibus. C Nullam esse in , . universa natura caussam tanta Vi. praedita in . quae illi effectui producendo potis sit . II. Sal - tem in dato casu hujusmodi re ausiam de se isse .
. III. Effectum illum esse contra notas naturae 'e- . . :ges a IV. praeter notum , consuetumque or-inem Nam cum rerum naturae certae. lint ac determi. lnatae, certasque singalae sequantur imes; a qui- bus ne hilum . quidem dehiscere pollunt . quo- . ties una. . aut altera ex. dictis conditioni, s in ' dato effectu occ9rrat, certi .erimus ad universam naturam illum haud pertinere. Q hiare ite rum patet L sedula opus esie indagine, & accurata rerum naturali.um . notitia ubi d cernendum sit de naturali, δέ supernaturati. .. Multa: Plun doque insanum viagus inter supernaturalia ad . l
157쪽
rum hujus mundi Vires cohiberi posse, quin
suos edant effectus, nil vetat : ipsa sane experientia perpetuo edocet, contrariarum caussarum incursibus vires collidi, ut ita vel effectus earum praepediantur, Vel omnin0 alii consequantur. Quare, quin etiam intrinsecus substantia. tiarum vires deleantur, coerceri illas posse a Caussa extra naturam universam posita: ne suos gignant effectus, intrinsecus est possibile. In hac porro hypothesi ellectuum consequutio pla. ne contraria esset consueto nyturae ordini . Qua. re iterum conficitur, miracula intrinsecus esse
uod vero ad extrinsecam miraculorum possibilitatem adtinet , ille tantum negare eam potest , qui praeter materiam nil aliud existere stulte praesumit, cujusmodi sunt Spinora , &Athei caeteri . Simulac Vero , recta cogente ratione podimus , praeter spectabilem mundum Mentem esse aeternam ipsius Μundi opificem , infinitam, omnipotentem, pleno & summo jure in res a se creatas praeditam , nihil dubitare possumus , hujus vi, & actione innumeros edi posse effectus & contra, & supra Naturae ordi. rem . Luce igitur meridiana clarius elucescit cum interna , tum externa miraculorum possibilitas. . Sed, audiamus Rouiso; um adversariis, quibuscum agimus, non suspectum certe aucto.ctorem , 3. Arit. de ia Montaigne . Po res ne Deus miracula incere , ides potes ne i
gibus ob ipse salutis derogare λ φι quaesio β-rio pertractata impia foret, nisi esser auuνδε .
158쪽
honoris, ei, qui ullam negatἰυefolυeret, fagris tribueretur ' Iatis effet inter insanientes etim concludere . Re quidem vera , Ecquis unquam inscias ivit , Deum posse miraeula perpatrare Τvortebat Hebreum esse, ut qttiereretur, an Dens posset in deferso mensam Fara γ e.
II 8. Atqui, quam futilia sint, ridicula, quae contra miraculorum possibilitatem objiciunt profani homines , operat pretium est expendere. I. Inquiunt, D iracula Dei opponunturi immutabilitati: qui enim Deus immutabilis consisteret, si naturae ordinem a se statutum mutaret 8 Accedit quod majestatis deminutio est, &consessio erroris mutanda secis e. II. Miraculum est legum mathematicarum , divinarum , immutabilium, aeternarum violatio; quare miraculum expressam involvit contradi
Isq. Sed facilis ad haec responso. I. Si cuti Deus aeterno suae sapientiae consilio, aeterno que suae voluntatis decreto naturae ordinem san- civit, ita eodem constituit, pro certo futuro tempore peculiarem jn aliqua universae naturae parte ordinis mutationem. inducere . Summa equi. dem providentia, dc numquam satis laudanda lot nimirum sopiti mortalium Animi. eventuum insolentia commoti ς rum caussarum naturalium impotentiam animadvertentes , quae Supremum Numen consilia panderet, venerabundi adorare moneantur . Minc patet, miracula nedum nihil Divinas immutabilitati occurrere , sed insuper Divinam Sapientiam, Majestatem, ac Bonitatem sum
159쪽
rumque seriem ex ' ejus de in . unicae substantiae naia 'turh essentialiter & necessario fluere . V ide46. Hujusce foedissimae' labis parentem , faciunt Xenophanem Eleaticae dectae Principem , quam .
. Tellurem repercussana nil' geranti uin, N animantium ce-eononliae praestare possee r nam istermometrum nonnisi ca-
Iisiei liberi actionem ostendere, & metio potest; at novimus, lucem aliud omnino esse a calorico, & plutimum conferre Vegetanti uiam, & animant; uni physi, ac 'hactenus credidimus . Nolim Vero quis ex dictis inferat , me lunaris influxus patronunὴ ecimium, referatque inter . adversae immoderantioris sententiae fautores . Ecquis , cui cor sapit, calculo suo probabit , . quae enutire solent in- . sani & inficeti honξines ex singulis Lunae quadraturis , terrestrium phaenomenorusi vel vicissitudines , Sel prysagia sumentes Quam Egό 'Lunae ae totieni in Tellurem. agnosco, generalis prorsus est, & itatura sua indeterminata , nec non una est , & Quidem minima ex innumq- .ris cassiis in. Tellure hospitantibus , 'quae praesertibi in calculo' singularium phaenomenorum assumenciae perpetuo
II. Quod Vero Cometas spectat, nussus certa, 'nisi ex. cors paVebit haΣ corpora per oblongas etlypses incedentia, nec ab iis quidquam. boni, inalive iperabit , metruetque. Fieri autem quandoque posse, ut in laudatum in- fluxus systema aliquis eorum. adcenseri mereatur , ultro fateor. Etenim fieri potest l. ut aliquis eorum longa 'insignitus cauda suam traeiciens orbitam in Telluris viciania versetur ; ex quo fiet , ut mutuis attraditonibus eo- au in adisio sphaerae turbentur. Dudum sane Astronomis cris- 'stitit' Saturni satellitos ab auraictione Iovis in con)unmone positi, in suis turbari molibus, & vic7ssim. Ita ex yisini a Cometae turbari poterit Telluris mistus , minimum erusiatmosphaerae astici. a. Aliqua cometicae .cauda: irri, ipsius lege gravitationis in atmosphaeram mer stremi lini potest ἔ qaeae proinde .cometicis resem e lauViis aliam, atque aliam assumere poterit caustitiuionem . o
160쪽
deinde contraxere parn lenides. ΜΓlisus , Zeno, . di quam ad Pythagoreos , & stoicos plures cerivasse , scribit Buddeus de Spinor. ante Sρ nor. IOI Quam impia, S bsurda sit illi haec putida sententia ex' iis, quae pr. sertim arx. q. c. q. disputavimus luculentissime patet, ut adeo nihil addere heic putemus, 'ne act m re
De Naturali, oe Supernaturali. .. f. Ioz. 'Ua vis mutatio quae cuilibet re L contingere potest , si ex principio.
. ipsi reI interno manat, appet latur ;.e contrario passio dicitur, si a principio eidem externo fiat, nempe 'ex principio alter
Enti insito : illud vero princidum, e quo actio
io . Singula spe bilis Mundi Entia consenuas subire mutationes, equi3em cuique constat. Quare simplices hujus mundi substantiar eiusmodi osse debent. , ut in suis occursibus , & incur sibus pati Aueant , & agere : seu patierat. p. tentia praeditae esse debent, & . principi ὶ aliquo activo; seu vi gaudete . Non moror quidquid in contrarium' .afferunt occasonalistae . secundae hujus thςorematis parti . Vide Om. I S. γIeq. Certe Universuri; Philosoph6 nu Ais praejudiciis praeoccupato in si figulis suis partibus per petua objicit activitatis argumenta; atque adeosudubitare nudio. palio fas est,' ejus stamina vi acti-