장음표시 사용
161쪽
activa praedita esse . IOq. Principium activum Enti internum cum patiendi potentia copulatum , dicitur ejundem Entis natura. Ita ex. gr. natura plantae est principium , seu vis. activa plantae intimam suam substalatiam pervadens, qua viget , efflorescit', Ductus, gerit' &c. , & patiendi potentia , qua subditur actioni externarutia caussarum , puta lucis, aeris , &c.
. Natura gen&ratim , ubi quid sit naturale
. Uoniam Universum instar totius' consideratur complectentis omnia, . & singula entia : pronum est, ex naturis snginorum Entium notionem effngeret universalis cujusdam naturae per Mmnia su fas, &- universum percientis. Haec itaque motio s quod perdiligeoter ani in advertatur velim ), nihil ra. apse est aliud, nisi generica quaedam activitatis notio ex affixitate singularium' mundi entium mentis abstractione comparata - sta , quam dicimus plantae , animalis &c. . naturam . neque 'est ani a qua dIm singularis , & per se con stans, plariam, Mimal dee. pervadens , & veluti fusa per isthaec entia composta; sed est acti-ritas. qtyη conflatur ex activitatibus se invicem modificantibus. singularum simplicium substantia- .rum, quae Dantam, . animal &c: constituunt.' j. Ios.' Jam ' alex' quamsuribus non sit
162쪽
aulis', a , propriae imaginationis illusione abreptis, universalis naturae liqrdine non idolum nostrae mentis intelligendum esse placuit , sed substantiam a singulis mundanis rebus prorsus distinctam , per se constantem , intime. Omnia pervadentem , & Univertum percientem . Hanc principium I larcbicum, is robeum .Mundi, Eu , belechiam , . Animam deniqua mundanam appel. .
larunt . Nimirum Philosophi iiii Mundu' veluti togens Animal habuerunt ex Anima , iacorpore constantem ex ejus Anima singit las' fieri, quas observamus, rerum generationeS, atque corruptiones . . Sed' in . definienda .hac. Natura , seu anima mundana ipsi eius Patroni. in diversas abiere sentestias. Fuerunt qui comγ . mentitiae an ae genus investigantes usque adeo
sal lucinati iunt , ut eam Deum ipsum esse definierint , ut ita Deus si Mundi Mens , & inundus Corpus Dei. Hos si P theistis assidere firmes , profecto non falleris . At Cudisorthqs. a) doctissimus equidem Vir , universali naturae Sc /ipse favens, genitricem & fctricem. hanc oppellavit , eique id muneris a suo Conditore coin-
missum statuit, ut materiae dispositionem etem, perationem , & gubernationem fataliter molia. tur e tumo ordine , & ratione omnia gerere istam genitricem naturam posuit, ipsam vero . consi
lio, ratione, & intelligentia carere. Sed nihil solidi protulisse visus est Cl. . Vir , quo hanc
. a In Dissertatione de natura genitrice, quae legitur psest cap. 1. S t. intel.
163쪽
suam constabiliret sententiam. ' inmeninius ibi votis log rit. . ' Io7. Quotidiana edocemur experientia sngularum rerum generationes , & corruptionς sub cli: rminaris quibusdam , ac constantibus coqditionibus fieri, nec non determinato quOdam, ac cc stanti modo. Determinatus hicce modus rerum fiunt generationes atque corruptiones , determinatae istae &. constantes quae requiruntur . cσnditiones , id sunt, quod ordinem naturae appellamus p S .c8nsequutiόneua rerum. juxta hunc ordinem evenie alium , naturae cudum
Io8. Cum nullius sit ordo absque ordinis' regula h. One., pronoen est intelligere , dari regulas' seu normas quasdam, iuxta quas Vi
res Entium' hujus inuncti perpetuo . agant. Eqῶ-dem . si nullae hujus ὀdi statutae forent normaea Supremo Coridi re nullus consistere posset ordo', sed Chaos perpetuum regnares. Hae norismae , eu ordinis reg 'lae legera Maturae ' appellantur. minc quivis effectus a natur is , leu viribus. Caussarum ad hocce Universum spectantium , ,& juxta praefatas leges vigentium editus, nasu
s Ity. Iam vero scuti quinam ,4 qualisquest Mundi Ordo, nonnisi const4nti observatione, I & 'experientia.innotescere potest ; ita Entium hujus Μundi vires , harumque virium legeε ,
quibus ordo 1lle continetur , nonnisi ex obser- Vationibus . , experimentis eruendae veniunt.' Equidem nostrum erat generalissimas', & ingulis corporei Μundi Entibus maxime 'wmmunes
164쪽
Ieges cap. II. expopere . Sed quae cujusque rei sunt peculiares, ac propriae , ad pityucos spectant . Hinc qui physicis facultatibus sedulio- . rem navant operam , ii, accuratius', & acutius ' 'rerum naturam, naturaeque leges callent S, Maia in peculiari casu Maturale sit , quid non item, tutius dijudicare valent . , . A si T. II. .
De Supernaturali ubi de Miraculis grueratim. .
IIo. Uivis effectus e viribus Entium hujus Μundi haud pendens, δε-
per suralis appellatur . iri. Ut igitur dignosci possit an datus .effectus supernaturalis sit, oportet aliqua pili irex sequentibus conditionibus. Γ Nullam elle in ,uhiversa natura caussam tanta Vi. praeditam ., .
quae illi effectui producendo potis sit . II. Sal - tem in dato casu hujusmodi paustum desesisse .
. IIL Effectum illum esse contra nόtas Raturaeges a IV. praeter notum , consuetumque or inem. Nam cum rerum natu e certae lint ac determi natae, certasque sinsalae sequantur ines; a quibus ne hilum. quidem dehiscere pollunt . quOties una. , aut altera ex. dicitis conditioni, s in . dato effectu occ9rrat, certi .erimus aὰ univer- .sam natura in illum haud pertinere. Qitare it rum patet L sedula opus esse indagine, & accurata rerum naturali.um . notitia ubi d cernendum sit de naturali, supernaturali .. Multa: Plandoque insanum Viagus inter supernaturalia ad .
165쪽
censet , quae Philosophi naturalium virium rati merito contemptui habent, ac despiciunt . Huc ex. gr. spectat mannae pluvia , quae in Siculum solum tecidit anno sa),' uti etiam celebris lapidum imber e Caelo missus die Io.
. Junii anni I79 in Senense territorium . b) II 2. Cum ex nihilo ' nihil fieri possit
quoties constat effectum aliquem supernaturale imesie, haud nempe pendeve posse , e viribus In universa natura rositis, nihil ambigere possumus, quin Caussae extram undanae , seu Deo, qui caeterarum omnium Caussa est plane libera , &
omnipotens ad judicemus . . ιESaus supernaturalis admirationem in spectatore pariens sive ob itiani raritatem &insolentiam , sive ratione temporis, Scadjunctoruin , appellatur. Duo itaque ad mira. culi notionem AEquiror primum quidem So prae .cipuum , qyod effectus supernaturalis sit, alias in scite nimis, miraculum appellabitur cum solum si mirabilis . Huc spectant Ciceronis ver
Q. l. a. de 'Divin. c. 22. Cati sarum en m igno' 'ratio in re nou et mirationem 1aeit: ea aem igno ratio si. in rebus usita ἰs es , non mira mr ' inam qia. m. iam peperisse imiratur , as quomodo. equa pariat , aut omnino quomodo natura pam. sum animantium: faciat, lanorat. Sed quod cre bro Q Le prur Dc-'a .Pira. Memoria fulla plorata rilla
Videsis Abi, Dominicum Tata. Plorata vi pistre
166쪽
bro videt, non miratur, eur sat, nescit: quod ante non Udit , id si eυeuerit Ventum esse censet. Secundum , quod ad miraculi notionem requiro, est insolentiar nempe non quosvis effectus superhaturales miracula appellare solemus, sed qui ob ir olentiam, sive ratione temporis , sive adjunct Iram, extra omnem alias notum Ordinem vagantur, & in admirationem rapiunt spectatorem. Ex. gr. ita nemo miraculum appellabit animae rationalis creationem & infulionem in humanum corpu ' jam or8anizatum in matris utero degens , licet omneS fateantur effectum hunc supernaturalem esse .ri : Gravissima licet solutu facillima hete occurrit quaestio de miraculorum possibilitate , quampravae mentis Philosophi impio consilio
exsuscitarunt. Hi nimirum non Veritatis amo.
re , sed revelatae Religionis livore perciti , ni. hi I ex jecinore suo decernere dubitant, veri nominis miracula impossibilia esse; quaeque mira.
eula appellantur , phaenomena naturalia esse cenis senda , ex ignotarum caussarum naturalium conis cursu genita. - lII s. Longa equidem non indigemus ora. tione, quo isthaec lascivientia ingenia confringa. - mus . Sane Ι. Substantiarum hujus Mundi vires finitas esse tum intentitate, cum extensione, existra omnem dubitationis aleam positum est. Qua.
re infiniti sunt effectus intrinsecus possibiles quos naturales substantiarum hujus Μundi Vi
res attingere non possunt . Porro ad hujusmod- effectuum genus 'miracula spectant. Μ iraculis
167쪽
rum hujus mundi vires cohiberi posse, quin
suos edant effectus, nil vetat : ipsa sane experientia perpetuo edocet, contrariarum caussaru in incursibus vires collidi, ut ita vel effectus earum praepediantur, Vel omnin0 alii consequantur. Quare, quin' etiam intrinsecus substantia. tiarum vires deleantur, coerceri illas posse a Caussa extra naturam universam posita: ne suos gignant effectus, intrinsecus est postibile. In hac porro hypothes essectuum consequutio plane contraria esset consueto n urae ordini . Qua .re iterum conficitur, miracula intrinsecus esse' possibilia.
β. 1 tas Quod vero ad extrinsecam miraculorum possibilitatem adtinet , ille tantum negare eam potest, qui praeter materiam nἱl aliud existere stulte praesumit, cujusmodi sunt Spinoeta , &Athei caeteri . Simulac Vero , recta cogente ra.
tione popimus , praeter spectabilam mundum Mentem esse aeternam ipsus Μundi Opi feem , infinitam , omnipotentem, pleno & summo jure in res a se creatas praeditam , nihil dubitare possumus , hujus vi, & actione innumeros edi posse effectus & contra , & supra Naturae ordi
rem . Luce igitur meridiana clarius elucescit cum interna , tum externa miraculorum possibilitas o r 17. Sed audiamus Roussosum adversariis, quibuscum asimus, non suspectum certe aucto.'ctorem, epitr. Ecris. de ia Montaigne . Po res ne Deus miracula incere , ides potes ne legibus ob ipse salutis derogare Z Hες quaesio β-rio pertractata impia foret, nisi esso absurda .
168쪽
Nimium bisoris, ei, qui Suam negas e folveret, farris tribueretur ; Iatis esset inter insanienteseMm concludere . Re quidem vera , Ecquis unquam inscias ivit , Deum posse. miracula perpatrare Τoportebaa Hoebreum ess e, v qu reretur , an Deus posset in deferso mensam paraνe.
Ii 8. Atqui, quam futilia snt, ridicvla, quae contra miraculorum possibilitatem obii. Ciunt . profani homines , operae pretium est expendere. I. Inquiunt, retracula Dei v mnuntur mutabilitati: qui eniῶ .ueus immutatntis consisteret, si naturae ordinem a se statutum mutaret J Accedit quod majestatis deminutio est, &consessio erroris mutanda. Acisse. II. Miraculum est legum ris hemati earum , divinarum , immutabilium, aeternarum violatim 'quare miraculum Myressam involvit contradu
1 sq. Sed facilis ad haec responsa'. I. . Si cuti Deus. aeterno suae sapientiae consilio, aeterno que suae voluntatis decreto naturue ordinem san- civit, ita eodem constituit, pro certo futuro tempore 'peculiarem n aliqua universae naturae parte ordinis mutationem. inducere . . Summa equi dem providentia, & numquam satis laudanda lot nimirum sqpiti Hortalium Animi. eventuum insolentia comi Wi ς letum caussarum naturalium impotentiam anima3vertentes , quae Supremum Numen cohsilia panderet, venerabundi adorare moneantve. Hinc patet, mir cula nedum nihil Divinae limmutabilitati occurrere, sed insuper Divinan, Sapientiam, Majestatem, ac Bonitatem sum
169쪽
II. Quae intolentissima miraculi definitio' Miraculum est legum mathematicarum violatiot Quid istue sibi velit, vel ipsi, qui obtrudunt, profecto non sapiunt. Num ne miraculum ex adverissariorum mente emceret, ut bis duo non em
ciant quatuor 8 Equidem communi voto miraculum legum phylicarum violatio hactenus interpretatum est . Deinde naturae leges divinae sunt, & dicuntur, nec non aeternae, quippe a Deo sua liberrima voluntate ab aeterno decretae, tum in tempore materiei impostae: itaque di. vinae sunt,& aeternae ratione Auctoris, a quo sunt latae, non s ubjecti, cui sunt impositae .inRursus , nequit materia leges sibi impostas sponte sua deserere, sed illas perpetuo sequi debet. Sunt eae igitur materi ei respectu immutabiles, non Ructoris, qui eas olim libere tulit, & cui eas. dem adhuc pergere libere lubet. Quid haec miraculorum possibilitati obstant λIeto. Frustra vero ecquis regeret, nunquam de effectu supernaturali nobis constare posse , eo quod penes ipsos acutiores Philosophos non constet virium naturalium intensitas, neque earum genus , neque omnes , & singulae , quas illae sequi debent leges , earumque multi inplices combinationes, quibus modificari, perturbarique possunt, aliumque effectuum ordinem,& speciem gignere. Equidem ultro fatemur non constare, quo naturalium virium intensitas certeae determinate pertingat; extra vero omnem dubitationis aleam certi constant limites, quos nunquam non attingunt, nec attingere possunt: non
constare adaequale singularum virium senus; sed
170쪽
ex qua parte constat, novimus quid ultra nequeat esse: singulas adcurate. non perspexisse leges ; sed peculiares aliquas & ignotas leges notis hactenus adversari haud posse , nihil dubitare possumus. Quae cum ita sint , concedimus quandoque incerta futura esse nostra de miracu. lis judicia, adeoque cordatum Virum haud praecipitem hac de re se gerere debere, immo animis saepe pendere summum esse consilium.; at alias tam clare patere miracula autumamus , Scin ipsos veluti oculos sponte sua incurrere, ut excors sit oporteat, qui de iis suum velit judicium cohibere , & icter stupios adcensendus. Ut ecce si Sol hominis obtemperans voci e suo cursu desistat, neque occumbere festinet. Si ma. ris aquae ex hominis imperio scindantur, & con tra naturalis aequilibrii legem stantes liberum, iter fugienti populo per imum fundum praebeant .r si hominis cadaver molle Sc jam faetens in vitam sanum & integrum revocetur absque ullo Omnino apparatu , s ed sola jubentis voce : si mare procellis , dc tempestate jactatum quiescat illico& indomabilem , qua furebat, iram deponens , ridentem adsumat tranquillitatem.' Sc innumera hujusmodi, quibus Sacrae redundant paginae. Iar. Si quandoque in mundo miraculum, Causi arum, effectuumque series, quae post. hac sequetur , alia erit ab ea , quae futura futuset, miraculo non patrato . Nam omnia , quae in mundo fiunt, contexte, connexeque fiunt, &singula, quae consequuntur ex praecedentibus deis terminantur Si itaque in hujusmodi connexa rerum serie aliquid novi ingrediatur, quod sci.