Institutiones philosophicae auctore Mariano Semmola in usum suorum auditorum concinnatae. Institutiones metaphysices

261쪽

Definiuntuν bnotbeses , quae b*ce superstrui possunt Metapb eorum s em ta ad

explicandum Mentis humanae , Ο. Corporis commercis- .

. mirabilem harmoniam Μentem humanam inter δc corpus expen . . Ons, ejuS rationes inquirere sa. . ' tagit , protinus agnoscit nonnisi alteram dua . - rum sequentium hypothesium ptisse assumi . I Vel nempe realem quamdam, & reciprocam in. ter utram que substantiam actionem intercedere '. ut adeo Anima sua propria actione corpus mo discet, ac moveata dc vicissim corpus in Animam amns illam di versimode afficiat, variasque excitet ideas: Vel IL nullum interesse reale commercium , Animam inter & corpus , sedi tantum apparens ' ut ita nulla sit Animae ini corpus 'io, & vicissim corporis in Animam, licet. stabilem in utriusque substantiae statu har, moniam consistere deprehendamus '. . '

Systemata, quae priori hypothesi inaedificantur υει pisset influxus denominari merito possunt. Altera vero hypothesis ad duo diversi generis systemata abire cogit. V qtenim deveniendum est ad quamdam praeordin 'tionem a supremo rerum omnium opifice facta N, qua duae substantiae, Anima & Corpus, propria quidem vi , at seorsim , quin altera ab altera uliQ pacto pendeat , suarum actionum similem

262쪽

δc consonam 1eciem perticienteS ,

Invicem sint

consociatae e & systema istud haνmomae praesubialitae nomine desigbatur a Vel statuendum est , Animae, & Corseri perpetuo adesse i vigilam &satis potentem Caussam , quae juxta corporis statum', singulasque sentuum determinationes, Aniis vimam similiter assiciat, & contonas lilia ea gignat notiones; ac vicism , juxta diversum ' Ania, aestatum , ejusque aversas determinationes limitiis ter modificet cor bus , & varios in eo motus cieat in & hoc syst ma ad sentiae , vel, castilia. rum occasionalium appellatur. Praeter haec tria .in ullum aliud lystema nec esse, nec concipi pos

se e Videtur . . . . -

q. Iga. Tria haec systemata concinna simili- studine , ex duobus horologiis contonantibus p tita. illustrari possunt. Triplici equidem ratione fieri potest, ut duo horologia sint inter se eon. sonantia: I. per insuxum, si nempe fecerimus, ut alterum in alterum 'agat I alterum alterius motiones excitet, ac determinet. a. Si qua campraeordinatione ita sapienter eas machinas persea cerimus , ut singulae suas exacte leges sequentes & quin in se invicem agant, harmonice sibi pedipetuo respondeant; Si opificem operi comitem vigilem, ac perpetuum adjiciamus, qui singulis

momentis alterius motum unius motui attemperet , & alterum ex altero dirigat '. Erit modo opifex harmoniae inter utrumque horologium intercedentis essiciens Caussa , ipsa vero horolosia caussae occasonatis.

263쪽

Ystema adsistentiae Malebranchium primum habet Auctorem. Non modo 'eorpora s ita ille j non possunt esse verae Caussae vi- Iius reἱ , Mentes etiam' nobilissimae in eadem' mersantur impotentia . Nibii possunt cognoscere , nisi Deus illas' illuminet . Nibit possunt feni - νε . nis Deus illas modi et . Nibu posjuas υAle nis Deus ipsas veryus se movea . . Caussae naturales non sunt vArae eaub et D Nibii sunt G quum . Caussae occasio ιυ , quae non agunt , nisi vi esseacia volunta- divinae . . . Hinc laitur contaudendum es , homines idem velle imo vere braebium , sed Deum

. I3 . Alii moderatius opinantes lam vim sentiendi corporis modificationes Animae dene- . pant & vim corporis motricem . Deus in- quiunt, sensationes Animae ingenerat ex occa-. 'sone motionum corporis, nec non . motiones in corpore ex occasone volitionum affectionum Animae, idque consormiter legibus a se statutis: Caeteras vero ideas ex sensuum motionibus mi. ime pendentes ipsa sibi. Μens cudit meditatione , abstractione , ratiocinio &c. ex antehabitis Meis a Deo impresis occasione motionum Coro

264쪽

pHris Atqui Alii systemati caussarum occasi

natium tenacius adhaerentes , has ipsas ideas a Deo infundi perhibent occasione attentionis ab Anima praestitae - Hanc Animae attentionem oraristionem naturalem dicunt , & ei respondentem idearum infusionem , natural- edi lationem oQuam lepidet i - . I- Cui libet ingenue phi Iosephanti vacuum, ac prorsus commentitium videri istud occasio. natistarum systemat nihil dubito. Equidem, ut merito inquit Tullius , magna stultista es earum

rerum Deos facere sectores Caussas rerum non quaerere et quidquid enim ori r , qualecunque ilis Ad rit , caussam 'b9beat a natusa, necesse est.

Sane Philosophi prerum naturaliatas caussas i quirentes, haud sibi proponunt primam, & universalem Caussam 'determinare s ecquis ignoranxerum omnium Caussam primam , & universa. Iem Deum esse, ), sed aliam praeter Deum quare Tunt, quae sicuti a 'Deo ipso existentiam susce. pit, ita & agetidi facultate ab dem praedjta . propria, di immediata , physica actione effectum producat . Porro in systemate' adsistentiae omnis hujusmodi caussa submovetur, i&. Deus in machinam advocatur . Vacuum, proinde est hujus, nodi systema & philosopho indignum .' Nonne deridiculus esset 'qui interroganti eccur Magnea trahit ferrum eccur Μaris aquas pene lenia quibusque horis . 'intumescant , tum alternati ,tunnelcant , graviter respohderet , id ex eci

265쪽

fieri , quod Deus, juxta statutiam sibi ipsi legem

ad magnetis praesentiam ferrum ad magnetem ipsum propellat, aqu s Vero maris alternis viis cibus elevet, ac ce primat ex occasone deteris

minati aspectus Lunae λ Ecquid philosophia i st.

liaee muliercularum inscitia, omnia ad immedia tam Dei virtutem reserentium, praestaret 8136 Atqui, triuiunt , in soluhilis . alias

est nodus commercium Animam inter. dc corispus. Quasi nempe in adsistentiae systemate perodisitellis hic nodus ibi vatur . non amputetur potius . Iam vero, quod Animae , & corporis commercium sit . phaenomenon , inexplicabile , id

arguit quidem , nostram agnorantiam, non . Nero naturalis catulae defectum . Conser ont. I 29.

--I37. Deinde si corpori motiones nihil omnino conserunt ad diversses . Animi perceptiones , cui usui dicemus fabricata sensuum orga. na λ Nemiae : inquiunt, sunt sensuum organa eo respectu necessiria, ut ex. horum mutationibus, tanquam occasionibus, Deus juxta generales a se sancitas leges , determinetur ad Animam diversi. mode modificandam . Sed illud velim edoceant occasionalitiae mytationes, quas sensuum Orga. na subitura sunt fiunt ne actione circumstam lium, ac prementium corporum, vel immediate a Deo ex eorum occasione λ Si primum afferunt , jam cauφm piradunt . tribuentes enim corporibus activgm Vim , qua inter se agere queant, nullo tum sensi s dqnegare possunt activam vim . qua in Animam agant. Alterum vero

fateantui s ut scilicet ipsi i bi sint consentanei ), inutilia efficiunt selisuum. -- ; guine ex

266쪽

occasione circumstantium corporum potest Deus illico sensationes in Animam. immittere , quin sensuum motiones ab ipib Deo excitandae interis cedant. Nimirum in advertariorum systemate circumstantia corpora sunt occasiones Deo , ut motiones in sensuum organis excitet : deinde hae motiones sunt rursus occasiones. Deo , cur sensationes in Animam immittat. Non ne breviori via, & lapientiori consilio factum es et , si tensationes. immediate circumstantium corpo- rum occasionem sequerentur ex ipsius Dei actione , quin sensuum motiones intercederent λ Sane non sunt multiplicanda entia sine necessitate ,

& frustra fit per plura , quod fieri potest per

pauciora. Vel ergo Deus inconsulto egit hominem sensibus ornanda, vel nostrorum sensuum, totiusque corporis existentia ludrica res est. Con fer quae diximus in nota I 27. Ont.

A R T. III Harmoniae praestabimin f sema a Leun iis, . propintum exponitur atque rejicitur ρ. I 38. T Eibnitius , Vir & acumine, & sub pirat in limitate ingenii ; nulli certe se cundus, quo mirabilem Mentis , & corporis harrimoniam expediret, ita philosophatus est. rEt I. quod ad Animas spectat, posuit, I. Hominum Μentes vi sibi repraesentandi Universum praeditas esse,& quasi mappam cosmographica interius gestare : Nempe esse in continuata serie

cogitationum . & appetitionum se ita excipien . Q. a tium,

267쪽

tium, ut quaevis cogitatio contineat lassicientem rationem subsequentis: & quivis Animaestatus antecedens graVidus sit posterioris. 2. Quamlibet Animam ex sua essentia , ac natura propriam habere cogitationum , & appetitionum , seriem , & cur potius talem , quam alteram . Hinc Μentem automaton spirituali dixit Leib.

nitius . . II. Quod vero humana corpora: respicit, censuit, I. quodvis corpus automaton esse vi. sibi. propria, & sua natura singulas: subiens motio-Ines etiam in continuata serie, ut adeo quaevis antecedens motio suffcientem habeat rationem subsequentis : 2. nec nos ex sua natura habere, ut talem potius , quam aliam seriem motionum ceperit , prosequatur , modificetque juxta varias circumstantium corporum actiones , di conve- injenter legibus mechanicis. III. Hisce positis principiis ita prosequutus est . Deus infinitas numero Mentes, & corpora sibi quam distinctissime repraesentans , praeordinavit , eas Μentes eaque eorpora consociau , . quorum serim. Operationum ac statuum perpetuo harmonicae essent,& apprime consentientes. Ex hae persecta operation una utriusquq automaQ ton harmonia fieri censuit, ut videatur Anima in corpus agere, & vicissim. At vero nihil inter se mutuo agunt; utrumque quam cepit ex sua natura operationum seriem , eamdem vi sua persequitur, & independenter a vi, & operationum serie alterius. quin nimirum alterum in alterum agat: & ita quidem , ut utraque substantia , seu. Automaton ai Mens scilicet & corpus, eamdeme

268쪽

operationum seriem cepisset , ac deinde persequeretur , etiam si sejunctim altera ab altera existeret, vel nonnisi alterutra tantum condita

fuisset. UI3ς. Ingeniosum equidem inventum , at extra communes ideas ' 3c quod nulli superexistructum rationi , mere est hypotheticum : Id quod & ipse ejus Auctor, & acerrimi propugnatores Wolphius , & Bil fingerus ingenue sunt fassi. Sed expendamus utrum hominis realis naisturae , & phaenomenis conveniat. f. I4o. Principio ponitur in hoc systemate Mentem in continua versari cogitationum serie, quarum quaelibet rationem sufficientem subsequentis contineat et id porro est, quod hominis realis phaenomenis pugnare , & sine sum eienti

ratione pronunciatum esse , perpetua experimenta quemlibet uberrime edocent . Adposite Getanuensis : fumat quis in manus texieum aliquod linguae alicujus , catalogum plantarum , animan pium , aut aliarum rerum , dictionaria arrium , fientiarum , biforiarum intra horam percurre re potes duo millia υerborum idearum inter sentilio modo connexarum , plantarum dissimiliun, animantium , artium , factorum , bominum iljusjiium . suis in amnibus bis dixerit rationem posse. νioris ideae aut peroeptionis contineri in anteriore, o non potius in impressonibus in sensibus ;aut eerebro fasi s λ Ex. gri lego Me verba, Lauineon, Ariseides , Arsippus, . ereobs, Busiris , Bucephalus , Hinc ecloe , Bil gerus , Cedrus Caesar , Coenates ., Ceutaurusis David, Delphus, Dido , Dantes , totidem.4 obversantur menti

269쪽

perceptiones , es autem quis adeo ineptus quἰ dἰ-cat , rationem susscientem notionis Arissidis esse in perceptione summi Sacerdotis A. ironis , . ri4 sippi notionis in osside, , υerrois in Arinj-po c. . . . . nise haec componant Leibnitiani , sciant , neminem esse adeo ineogitantem, qui bosbi velis persuadere . Sunt, inquiunt, rati es Afrientes , quas non perm demus p scilicet ita lis. dere cum puer s potuit renatus tbagoras , ut is una effet rat o, ipse dixit e at pbito opbis ut nova doctrina persuadeatur, ratisnes saltem pre,

habiles reddendae sunt , quas illi intelligant , σprobent sa). I I. Deinde singulas corporis motiones ineontinuata serie fieri ex sola vi bruta , & mechanismo ipsus corporis , nescio quod porten tum alit. Nempe s inquit laudatus Auctor lo. xo citato ) Corpus Alexandri Macedoninibalis, Iulii Caesaris nulla mentis direa, unulla manu directrice , ipsa insita bruta. vἰ , o qua fatalibus modificationibus non secus at.

que miles marmorei, aut argentes bermae , aut circulatorum pupae , ea omnia incere debuere , quae in eorum hissoriis narrantuν. Ea etiam ess

cissent , s postridis eius diei , qua geniti sunt ,

eorum mentes in nibuum essent νedactae . Exemcisssent sese in artibus omnibus , quibus re Dublica belli , domique gubernatur : perissent magi Iratus e deIectum militum dabuissent, agmina disposuissent: parassent commeatus . sumina , maria

270쪽

transissent: praelia insin ta iniissent sedera aut paces Duxissent, Mentibus interim, o Deo otiose inspectantibus . Praeesara ea quidem Dei amplitudine digna, sed vereor ne ulli perffuadeat L ibnitius .

I 2. Cum non liceat singula persequi , unum alterum monebo : hanc scilicet Leibnitii hypothesim recta in idealismum, tum & egois,mum dueere. In animum quis ponat tuum , Mentem automaton esse ejusmodi, ut vi & n tura sua independenter a quavis extrinseca cautisa in sua versetur perceptionum serie, undenam rescire poterit, spectabilem Μundum , ipsum, que suum corpus existere λ Perceptionum series, utpote ex Animi natura manans, eadem evolvem retur etiam facta hypothesi, qua nullus existeret Μundus, nullum 'corpus , nulla alia Mens.

Eaeuidem Animi ideae realem sibi vindicant exi- sirpium, sunt quippe ipsius Animi modificationes , quas interiori sensu persentiscimus ' atque adeo de ideati Mundi existentia certi effi-eimur . Sed cum hae ideae nullatenus ab extrinseco pendeant, nullatenus constare poterit, extra ipsam mutem cogitantem aliquid reale existere.