장음표시 사용
71쪽
producta eone pi velἰt. In hac infinita serie quae vis Caussa est effectus praecedentis . Qui ergo statuit infinitam seriem caussarum,subordinatarum absque ulla prima Caussa. 8c independente, ponit infinitum numerum effectuum ἡ- I ab.sque ulla caussa: id quod evidentissime pugnatis 122. Sed lubet Tyronibus , rerum mathe. maticarum studiosis, id ipsum alias exponere. Inserie caussarum subordinatarum, quaelibet Caus. si determinatur a praecedente sive ad existendum, sive ad operandum II a. II 3. Nulla ergo caussa continet in se ipsa sufficientem rationem suae existentiae, vel actionis: adeoque nulla caus. lsa sufficientem, & adaequatam continet rationem lcau sis posterioris. Itaque praedicta series in in. finitum protensa, est series caussarum ejus natu. irae , & conditionis, ut in earum singulis metum adsit nihil in ordine ad determinatam existen ltiam caussarum posteriorum . Summa autem om- lnium nihilorum, utcumque numero infinitorum lest nihil. Iamdiu enim constitit , illud Gui. donis Grandi, ut at summi Geometrae, parato gismum fuisse, quo, ex expressione seriei parabulae ortae per divisionem in , intulit, summam infinitorum etero esse revera aequalem dimidio. Series ergo illa, ut ut infinita, omni caret susscienti , Sc adaequata ratione ad existendum, nisi ab Ente extra ipsam posito, aeterno , di a quovis alio independenti ad existentiam detera
II . Contra Atheos hoc positum est them rem a delirantes, omnia in Μundo pendere ab infinita caussarum continsentium serie per i
72쪽
mensam aeternitatem producta; quasi nempe , quo longius, remotiusque productam imaginemur hanc commentitiam. litiem , minus opus si Caussa prima, & independente. At contrarium Tana exigit Ratio. Rem exemplo illustrabimus . quo Atheorum dementia magis pateat. . Suppo namus serream catenam ab alto derivantem horizonti normalem , quam, si lubet, in infinitum productam imaginemur . Contendat vero aliquis, catenam istam , immane quantum ponderanteminullo fulcro indigere, ne deorsum tota ruat 'sed hujusmodi positionem perpetuo ex seipia
servare posse, hoc herculeo largumento. Primus, dc infimus catenae annulus , 'lae ruat , detinetura secvado , nec ullo indiget fulcros' hic secundus , quin & ipse sulero indigeat, detinetur a tertio, & ita deinceps in infinitum . Igitur tota catena , quin indigeat fulcro extra ipsam posito , perseverare ex se sola potest in illa politione . Profecto ira delirantem, non adductis rationibus , sed praestito quam citissime elleboro ,
curare satageremus o En typus delirantium p riter Atheorum, qui seriem caussarum subordinatarum infinitam absque ulla prima Caussa, &independente comminiscuntur.
I 24. VII. Una eademque res potest simul esse Gaussa fuatis essectus . Effectus nimirum
non adhuc obtentus, sed mente praecognatus, volitus, ipsam movet ad agendum, ut effectum consequatur . Finis , inquiebant Scholastici, os kntentione prior , in exequutione posterior . AEger, ut sanitatem consequatur, pharmacis utItur
tib amico Medico praeseriptis. Huic sanitas est
73쪽
finis, qui in pharmacorum usu intenditur, &quam posthac aeger consequetur eadem vero sa. nitas est Caussa aegrum movens, ac determinans ad pharmaca adhibenda contra suasiones gustus,& oeconomiae. Inscite itaque SpinoZa decrevit Etl . p. p. app. ad prop. 36. Omnes causas f-nales. nibil, nisi humana esse commenta: hanc desue dis trinam naturam omnem evertere uam id,
quod revera eatissa es, ut essectum consederat, contrae, deinde id , quod natura prius es , facit posterius . Nempe non distinxit Spinoeta in. ter effectum in actuali statu constitutum, &eumd . an statu ideali , seu in intelligentia Caussae efficientis comprehensum . Ias' Priusquam hinc abeamus , celeberri
fam qirestionem , de qua acriter Philosophi jam
inde a Cartesii tempore decertarunt, paucis ex pendere juvat . Due vulgo P cuntur ca se Iecundae , seu Giussae creatae, bunt ne reυera caussa sicientes λ gaudent ne infitis υ ribus , queis agere valeant, agant λ ne stini tantum oc
cariones, cur Deus per ipsas, oe in ipsis .
mediate agat, eosque moliatur sectus quos viribus creatarum caussarum promanare putamusὸI26. Primum negant Cartesiani, statuuntque creatas caussas omni prorsus agendi vi destitutas I nihil adeo ipsas agere , sed Deum Om- Mia operari secundum generales a se constitutas leges pro variis illarum occasionibus, nempet juxta illasmet leges , quas vulgo naturae dicimus. Impingat globus A in alium B hic protrudetur, ille vero vel lentius perget, Vel qui Q-scet , vel refectetur juxta Physicae leges. Em
74쪽
Cartesianorum sententia truditur globus B non motu , &. actione irruentis globi A , sed immediate a Deo, qui, juxta generales a Te sancitas leges , pro occasione irruentis globi A , alium B propellit: tum idem globus Α occur. rens in globum B, etiam immediata Dei actio. ne retardatur, ad quietem adigitur, vel reflectitur ; non ex reactione , vel elasticitate corporis percussi. Pariter non ignis pyrio pulveri applicatus, illum in flammam agit ''sed 'ex oca calione admoti ignis , Deus pyrium pulverem
inflammat tum ex occasione conflagrantis pulveris, pilam e tormento expellit, di peh parabolicam semitam ducit ; qua in parietes impingente . iterum hac 'occasione ipse Deus parietes disjicit; rursu. , ex boccasione corruentium. parietum, substantem hominem perimit. Ita de caeteris quibuscumque aliis '. Neque corpus humanum aliquid in animam agit, neque anima in corpus I Deus lingulas in anima adfectiones gignit, quas e corpore prodire putamus, singu. Iolque motus in corpore juxta animae voluntatem'. Non moror Malebranchii opinionem ulterius pergentis , de qua alibi opportunius. -- I 27. Cartesianorum sententiam ' longius , quam par erat, prosequuti sumus, quippe illam
exposuisse , confutasse reor . Sane communem
illa hominum senium, rationemque evertit. Tune, inquiet Cartesianus, praejudicia pro ratione obtructis Τ Ρerbelle i ii tam constantem , univeris salemque hominum, turri philosophantium , cum naturali rationis ductu judicantium, sententiam , praejudicii& falsitatis arguere velimus , o Dinii
75쪽
lices Cartesvini, queis unice bonus sensus, 3c recta ratio cessiti Deinde, si vel tantisper Adver sariis demus sententiam, quam tuentur , quantum ab Idealismo putidum prosecto deliran
tium somnium J distabimus Z Unde corporum
nostrorum, totiusque Mundi existentiam ultra relatemus λ Sane in hoc systemare , cum nihil inter se agant entia creata, sed omnia agat Deus, pronum erit supponere, nihil existere,
aliud praeter me, & ipsum Deum.
- I 28. Q Corporei Mundi existentiam non aliunde, quam ex Mentis nostrae sensationibus noscimus. Si has sensationes non ex actione circumstantium, & prementium corporum, sed ex Dei immediata actione fieri ponamus, nullum dein supererit argumentum, quo contra Idealistas Mundi existentiam vindicemus. Quod enim occasionalisae subdunt, sensationes ex occasione circumstantium corporum a Deo Mentibus imprimi, quas numouam infe . ret nullis circumexistentibui corporibus, nimis leve est, & hypotheticum, e quo Idealicta facili negotio se expediet ; ita enim regerere potest. Unde res ιυisi eorpora
extare ρ tum, juxta horum circumiamium varias occa-
flones , Mentem varias ex actioia Dei Iari Iensationes Equidem de nostris Ie arianibur nulti dubitamus, sed inquirenda tantum occurrit, quaenam sit no rarum s pionum Musia. Has ms ex immediata Dei actione repsto, quin quid iam a iud exsere agnoscam; quippe ILItim Lar potentem, Iolentem e se intelligo, qui idem Iis m,naei spectaculum oe friat, s valeat menti meae exfihενε. Profecto nec hiaum praesar, aliquem realem mMndiam eomminisci, qui oe nuti ad meas sensationes eonferre potest, quo nultimode mur indiget, quominus iaeta mundum menti meae repraesentet. suare uenosi , faud Deum decere, earia muItiplica e sine nee f- stata, ut fμοr ad quatur fino; praeclare me gero, dum nilii praeter me, ipsum Deum extura senιis . Nequa
76쪽
. I 28. Sed quibus tandem . argumentis Cartesiani hanc suam conficere rentur opinationem ΤDuo praecipua adseram , nam caetera stomachum
cient. I. Nequit omnino iii telligi quomodo entia creata in se agant, quidve sit illud , quod ex uno transit in aliud. ll. In idea spiritus non
elucet prosecto conceptus vis corporum motricis.
Izy. I. At in primo uberiorem Logicae peritiam in Adversariis est , quod desideres.
Nem iuvabit occasionalistam reponere, idealismum eum Divina Bonitate pugnare; nempe in ea sententia Deus gramde Mundi spectaculum Menti tam vivide repraesentando, ut omnes proclives simus, & quasi cogamur ad initis realis mundi existentiam ias mendam, nos prosecto illinderet , si nullus existeret mundus r Non , inquam, id Occasionalistas iuvat; ita enim merito resumere potest Ide
Iista, sitamur caussam conficere. Papes Et tu adeo vecors , oe audax , qui Deo tuos errores, ac delisia ad
iudieas eeeur judicium tuum, me tibi exemptum prae bente, -- cohibes certe quas vividas sensationes te pari asseveras , s eorrorum exuuntiam, ut dicis , s seri quasi jubentes, oe ego patior; illud reliqudim es , Mi rinione rei um cohibeas, s ab errore se es immunem, sicuti ratione didissi s alios piarimos prinisa-
- r ut ecce, te tua vi b cwium , ac totum movere cor
pus, hujus mundi corpora inruicem inter se agere, colo res eorporibus inhaerere oec. Si hos errores Isieuter r jicere Iaregist, neque unquam Deo ad udicandos agnovisi, quippe rationae Euce prosigantur, ita paritis e dem duce ratime isterem dedisce errorem, oe praejudiem tam expunge fementiam et, realem nt e mundum existerretu die incitationi, ab inscitiae tribuas, non Deo, q ιod in
eam dementiam defrenisic Itaque cum adeo facilis sit,ae brevis ab occasionalismo ad Idealismum descensus, eadem centhra ambae signandae stirit sententiae, scilicet inter iurentium deliramenta reponenta .
77쪽
Nempe haec duo secernenda erant: inest ne 'En. tibus creatis vis activa quomodo isthaec se exeiit Ignorantia hujus secundi profecto non evincit impossibilitatem , neque defectum acti.
vae vis in Entibus creatis. Numne caetera, quae
illis insunt, quomodo instat, quidve intrinsecus sint, minus ignoramus λ Atqui neque intelligimus quid sit Dei actio in creaturis neque creationem rerum ex nihilo e dicemus ergo , Deum quoque nihil agere, nihil creare λ Haee si falsa ipsis Cartesianis merito habentur, aequo jure falsam ipsorum sententiam & nos reputamus. Sane, si praeter Deum alia entia existere non repugnat , quae tamen ab ipso sint depen. dentia , & veluti praecario existςntia; eccur. rein pugnabit, praeter Deum purissimum , & fimplicissimum actum , alia existere Entiat activa . quae tamen ab illo sint activitate praedita J Immo id quam maxime commendat Divinam Ρo tentiam, Sapientiam, Bonitatem. O hominum ingenia cum recogito i Athei rerum creatio nem ex nihilo negant, quia non intelligunt , qui fieri queat e Cartesiani contra rebus hujus
Μundi activas denegant vires , quia claram earum non obtinent ideam . Quorum praevalebit opinio 8 Neutra profecto: utraque enim falso innititur principio . clare non inιelligimus,
pro falsis , O impossibilibus sunt habenda. II. Secundum nimis est puerile . Unde didi cerunt Cartesiani completam sibi comparasse spiritus ideam λ Quam omnes habemus ideam Jpiritus, ea quidem non' includit in suo conceptu primario vim corporum motricem; at simul
78쪽
fatemur imperfectam nimis esse hujusmodi no- itionem . Si Adversarii meliorem, & completam
sibi compararunt, edoceant unde restierunt, ut& nos ediscere valeamus.
De qu busdam relationibus compositis .
1so. Uaedam sunt relationes, quae .cum e pluribus, quas hactenus exposuimus, uno conceptu complexis, emergant, compositae dicuntur . Earum notiones, quippe quae frequenter in tota Philosophia ocis currunt, seorsim hete exponere, operae pretium duxi. Sunt autem hujusmodi ordo, Bonitas , Perfectio, Putcbritudo. i 131. Plurium Entium sue coexistentium, sive se consequentium ita connexa series , ut tibique eadem ratio deprehendatur in i modo, quo juxta se collocantur, aut se invicem xxvicipiunt, ordinata dicitur : ejusque abstractum appellatur ordo. Consstit itaque in similitudine, qua plura Entia juxta se collocantue, aut se consequuntur. Si secus illa. se habeant , ita nempe sint constituta, ut nulla in eis eluceat similitudo sive in coexistendo sive in sibi invicem succedendo, inordinata , seu confusa dicuntur . Exemplum sumatis ex , bibliotheca . 132 Et quoniam similitudo', quam ordinem dicimus Ensibus praeter essentiam , convenit , ex aliqua 'profecto ratione pendere debet. E Rari
79쪽
positio enunciam communem illam ratIonem ,
ieu similitudinem , qua Entia coexistere situ debent, vel se consequi eonformiter, huic principio , Regula ordinis appellatur. Ex. gr. Prin cipium ordinis in bibliotheca est :l Lidiras ad
comparandam eruditionem aptos is promptu ha-ιere. Regula vero ordinis est hujusmodi: Libri ejusdem argumenti simul componantur. I 33. Atqui communis illa ratio, qua plura entia juxta se collocari debent, vel se consequi, ut ordo in eis eluceat, potest esse simplex , vel composita . Hinc vel simplex , vel composita est ordinis regula , & ejusmodi pariter ordo ipse. In praecedenti exemplo simplex pro bibliotheca est irdo , tum ordinis regula . Compositus vero Hit, si isthain composta regula observetur: αUνi ejusdem argumenti, im-gua, oe aetatis smia eouocentuν .f. 134. plures iunt ordinis repulae, major & concinnior ordo efflorescit: ma)or quippe in rebus ordinatis elucet smilitudo: & minuitur e contrario disparium relationum num rus, quibus Mens gravata taedio assicitur. I 3s. In omnibus rebus, eum sensbilibus, tum iis quae solo Μentis conceptu , vel imaginatione compleetimur cujusmiai ex. gr. sunt compositiones poeticae. philosophicae, musicae&e.), Ordo quam maxime commendandus venit . Quod facile est intelligere I. quia rerum dispares relationes habentium multitudine Μens
obruitur, sibique deficiens nequit singulas s-
80쪽
mul eontemplari, & distincte complecti ; saltem nisi magno adhibito conamine, quod molestiam, ac taedium creat e II. quippe difficile est, quo res singulae tendant , perspicere, quidve simul praestare valeant, quodve emolumen. tum, & commodum ex eis capere liceat. Econtrario ubi ordo est in rebus, has ad certis classes jam redactas facile dc distincte mente complectimur, & quo spectant, primo veluti obtutu , perspicimus ' nec non quid nobis praestare valent, sponte sua exhibere videntur, quin attentius , dc laboriosius investigemus .
Quidquid ab ordinis regula recedit defectus appellatur et qui erit verus si vitari potest, apparens tantum si nequit. Ita in adducto I 33. exemplo compositi in bibliotheca ordinis, apparens desectus occurrere potest ex aliqua regularum ordinis collisione ς fieri enim potest, ut libri ejusdem aetatis non sint ejusdem idiomatis , & contra: ut adeo nequeat utraque regula ex integro servari .
I 37. Vocabulum Bonitas duplici usurpari solet significatione: quandoque enim pro abso- ra , alias pro νelatiis notionς indicanda adhibetur . Sub Bonitatis absolutae nomine venit quidquid reale in quovis Ente concipitur; ejus nempe essentia , singulaequae proprietates . Huic opponitur Malum absolutum, quod consistit in deficientia cujusvis realitatu in Ente : id quod , ut patet, nunquam fieri potest. Ipse conceptus entis, est conceptus alicujus realitatis: nul- tum Ens sua essentia expoliari unquam potest.