장음표시 사용
111쪽
romatite maduerint, & siccata tellurem intrau rint.Nonnulli sub autumni finem,uci hyeme ineunte coliculos & folia humo obruunt, ut candorem asciscant,& amaritudinem exuat, sintque inter hybemos cibos gratiores: nostrates nisi fallor cardas solcnt appellare. Cyteriim,hoc loco tacendum non existimo, quod singulis annisi stolones a codice sunt euellendi: ne matres fati gentur, & boles per alia spacia distribuantur. Tanta enim est huius plantae foecunditas,ut pro- indiciosiis pagines colibus auulsas & humi depactas, com- saepeq; anno eodem &co- - & echinum producere. Graecae agriculturae magistri, mucrone falcis diduci a terra, cum aliqua parte radicis illos cruunt, ac solo bene subacto, & vetere fimo saturato committunt: iugiterque,ubi aestus fuerit,irrigant: donec plantaria solida sibi iecerint fundamenta. Ex horum sylvaquotquot ad semina seruare volucrimus, pullis parua H Omnibus liberabimus, ut loquitur Palladius, ac nara semi- test aut cortice supertegemus. Nam semina vel' s. Sole vel imbribus vitiari solent, suoque effoeta ingenio perire. Quae si vel exucta Solibus, volimbrium aspergine rancida solo credantur, suo cardueta decoquent olitori. Qui hic mihi mo
Rad ces ei- nendus est, cinarae radices a muribus si1mme cx- . quarum Volup t. ite semel illecti, turmatim,
p. f;, 9 longinquo accurrunt: sicuti in suis agriculu
quomisia turae selectis praeceptionibus adnotauit Varro H ar Graecus:sed non absque auxilio &remedio.Tr et- - insultantem illorum aciem, lana radicibus obuoluta arceri, aut stercore suillo,uci cinc-
112쪽
re ficulneo eisdem apposito. Sunt etiam talpae illis mirum in modum insens, ac inimicae:adeo ut crebro illarum desossit & cuniculatione, cardueta ac cinareta ruina irreparabilem senserint. Pro dest eam in rem mediis carduetis catos fiequenta ''ρ tes habere ac educare,aut mustellas ibidem man
suefacere. Sunt qui in selido & sicco solo cinaras pangant, ne terra ab hisce infestis animalibus f cile perforetur. Auxilia qui volet alia, sese conferat ad ea quae primo libro scripsimus. Hic omis. sum nolim, quod cinarae folia qui ederint, quidquid lingua attigerint setiam horis aliquot post)illis amarum censebitur. Qua ex re insignes vires ad multa, non secus quis carduus benedictus, habere fertur clara, tam in soliis, quam fructu& semine: in quam rem consule Alexinepu,hoc est, med1cu & auxiliarem Hortum nostrum. Postreinu id esto. Cinarae solia lectulis respersa, vel eorum lignis attrita, cimices procul abigunt, vel enecat. Res & fictu S paratu facilis,ac grata admodum quamplurimis, qui huiuscemodi olida& molesta animalcula ferre non possunt.
Rosarum cum,auxilia,c secreta, Cap. XVI. De odoratis soribus nunc demum agendum: in quorum albo quia rosae floris ac odoris Laro priuilegio nobilitatur ,& aspectu perquam
incundo ac vario hortorum ornamenta cense
113쪽
tu idcirco de illis primo loco dicendu mihi proposui. Rosarum multa habentur genera, in quiabus frequentissimae nobis sunt, albicantes, puniaceat, & quae ex albo rusescunt, Vulgo incarnatae nuncupatae. Praestantissimae sunt, quae puniceo colore rubentciproxima laus iis quae in rufum ca- dicant.Vilissimae omnium iudicantur albicantes. In quarum tamen genere odoratissimas excipi mus, quae moschatae & Damascenae dici solent, diuitum hortis hodie familiares. Seri nolunt cu-1ὸν Vini, ep iuscunque sint generis,pinguibus aut argillosis modiu. locis,nec item riguis,contentae raris: proprieque ruderatum amant agrum, ut scribit Plinius, volsintque virgulto pangi, scrobibus breuissimis, aut sulco, vi ci adit Pallad. Quaquam semine etiasemd prouenire possunt, sed tardissime. inod unum
εν ras . nequaquam este putabis medium in rosa flost tum coloris aurei, sed quod baccae nutriunt in breuissimi pyri similitudinem tornatae: quas per aestate seminibus turgentes,quis non VidetZquis, nis fortasse alter fuerit Tyresias, non obseruat,
Rosaria o ptime pronemreysione, recisione, et ira lassone.
coralli modo per autumnii horrentia spinis ros ita varie illustrareὶ Fodi debet altius roseia quam fruges,& leuius quam vites: idq; annis omnibus, non omissa interputatione: quae Martio mense aggredienda est,pro coeli &soli conditione: hoc enim modo excultum rosetum, longo perennabit tempore. Quod si antiquatum fuerit, cadem etiam anni tempestate circunfodietur, aridinue superfluitas omnis praecidetur: & quae rara erui, ducta virgarum propagine reparabuntur,ex Palu ladij contilio. Plinius ustione ac recisione , ros
114쪽
ria quaeque summe proficere scribit, ad haec tras latione , o cyssimeque prouenire tradit surculis quaternum digitorunn longitudine,& ampliore. Sut qui integras plantas cum suis radicibus tras ferant. Alij palmares taleolas cum iisdem radicibus, sobolis modo, cubitali interuallo deponui,& crcbris irrigationibus ac stercore iuuant: necnon ad maiorem odoris fragrantiam, intertextas rosis coronas iis simul adobruunt. Quod si plan- QMOmολtarum indigus fueris, & volueris a paucis virgul- p
tis copiosa gigni rosaria, ex Pliiiij & Palladij sen-
tentia,gemmanteis surculos quaternum, ut diximus,digitorum,paulbve longiores, cum suis sarmentulis excidere debebis, in modum propaginis sternere,ac tercoratu rigationibusque tueri.Vbi annum attigerint, pedis spatio inter se dis iunctos trafferes, & luxuriantem materiam omnem excludes, ac crebris defossionibus exhilar bis. Vita rost non recisae, nec adustae,ad quinquenium durat,alioquin iuuenescit: ad cuius fragra-
tiam & iucunditatem, coelum plurimum conferre creditur. Vnde serenis diebus collecta, odor tior esse solet: adhaec quae nascitur in siccis,ruderatis S gracilibus locis. Si odoratissimam facere Quomodo Voles, ex Graeci Didymi consilio, hinc-inde allia οὐ qt σconseres nam quae ex frigiditate languescunt,ca - ἐlore exacui solent: Si praecocem, duobus palmis in gyrum effodies,& calida aqua mane ac vesperi irrigabis. Sed id non ante aggrediendu multi arbitrantur Quam germinare calix inceperit: Quem momosi
omnibus rosam tibi comparaturus es autore eo
115쪽
seruandari; rosarum. Quomodo fiat rosafe
miridis. Quomodo ex punicearinoat c dida.
dem Didymo,niensibus omnibus plantare, ster corare, & rigare debes. Vertim id locum habere . non potest in bortaibus nostris regionibus: secus in cMidis & temperatis. Praecoces rosas aliter
tibi parabis,si cophinis aut fictilibus plantaueris,
dc eadem cura tractaueris, qua praecoceS cucurbitas ac cucumeres , ut suo diximus loco. Caeterum,nondii patefactas seruabis,ut scribit Pallad. si in fissam viridem canna calices immiseriS, eamque leniter papyro, aut cortice circum ligaueris,& eo tempore excideris quo virides rosas habe re volueris. Alij rudi olla conditas,& bene munutas sub dio obruunt,dc sic custodiunt.Vita dc vigor iisdem permanebit, si amurca ita immergantu Vt humor extet. nidam cx Didymi praescripto,hordeum, dum adhuc in herba est, cum sitis , radicibus euulsum n fictile non picatum demi tunt:ibique rosas priusquam dehiscant, dilige ter operiunt:viridesque quandiu volunt, ac si e sent in rosario parente, custodiunt. Plerique virentem hordei segetem pauimento sternunt, &rosas in ea condunt. Florentinus inter Graecos geoponicos ubique admirabilis, tradit rosam in mali corticem posse inoculari, & malorum tempore sese proferre. Quae res in aliis arboribus suu etiam locum fortasse agnoscet: perinde atque inveterano brassicae caule & ilice, in quem n rosa inseratur, viridis euadet, sed inodora, ut scribit Albertus. Quae res ficilem viam praebet experieti, cum his quae de punicea rosa circunseruntur,
nimiru quod candida fiet, si sulphuris fumo imbuatur, dum in folia dehiscens coeperit euolui. Sed
116쪽
Sed de rosis haec satis: quarum frutex recte & amposite Cupidini dicatum quem tota facie videtur repraesentare quemadmodum scripsit Philostr
tus. Nam rosa semper recens ac iuuenis apparet in suo rosario necnon blanda,vi Cupido: aureis Iraeterea comatur capulis,Vt ille: sipinaS pro Iacu- .hra.
is gestans, pro facibus fulgorem, & pro alis folia. Addo,quod sicuti rosam absque vulnere paucissimi astequuntur, ita Cupidine absque corporis, vel animi, aut fortunarum Vulnere & iactura, paucissimi potiuntur, nimiru quos aequus amauit Iupiter. Sed haec extra hortensem philosophiam: ad quam potius resero,quod flores tam rosacei quam alij, in Sole, aut clibano, sublato pane adhuc calente,siccati, colorem, odorem ac vires magis retinent, quam in umbra expositi, modo metam morae non excedant. Idem de so--μ δε liis de radicibus odoratis existimare licebit. Liti cura,auxitas, secreta. Cap. XVII. La Li V M rosis nobilitate proximum esse scri psit Plinius, medioque earum prouentu incipere: cui florum excelsitas de omnibus maior fore inest, interdum cubitorum trium: sed languida
c ' O c cc . . . O . sitate sipo.
1emper ceruice, &non tussiciente capitis oneri. Flos eius emaculato candore, & eximio odore,
calathi estigia praesciari: soliis ab angustia in i ritudinem paulatim sese laxantibus, extrinsecus striati resupinis per ambitum labris, & emicantibus cx fundo calathi luteis si aminibus,tenui fi lo crocatis. A quibusdam ob nobilitatem flos r
117쪽
gius nuncupatur, & Iunonis rosa: nam ex eius lacte natus fertur,vi hoc tetrasticho docte expres sit Conrardus GessieruS. Dum puer Alcides diuise agus bera fluxit
Iunonis,dulcipressasoporefuit: Ambrosiumque alto lac distillauit obmpo In terras, fusium lilia tulchra dedit., Foecunditas mira & pene inexplicabilis est in lirilio : nam una radix bulbos saepenumero quinquaginta emittit . Q s Palladius circa veris ini ita ponendos, & cum opportunum & tempestiuum fuerit, exacte sarriendos praecipit: idque summa diligenti ne oculos circa radicem nasce-tes, minoresque bulbos sauciemus. Qui a matresbbducti, atq; in alios ordines digesti,noua lilie-uobibilis formare solent. Purpurea lilia monstrificis, ut sunt pursu Plinius loquitur,hominum ingeniis, sic filii. Iurea boa. lio mense 1capi arescentes colliguntur, & in fiamo lilia suspenduntur:dein nudantibus se nodulis in 'ce nigri vini,vel Graeci, mese Martio m cerantur ut colorem imbibant: atque ita in scrobiculis serutur, heminis Rcis circunfusis. Quod Μ-liasibi inuentum non Plinio, sed Anatolio Graecorum Isi geoponico eximio ascribendu censeo. Cuius verὸ Graeco in Latinu conuersa hunc habent sen-qώ. om. sum: Si lilia facere velis purpurea,du floret,cauliculos eo ii dece,aut duodecim,cu scapis in fasces vel scopas colligato, & in fumo suspedito, vi r
diculas bulborum similitudine inibi iaciant &remittant. Cumq; platandi tempus appetiuerit, in fice nigri vini macerato, donec colore purpureum contraxerint,& eo intinctu affatim fati ira ti fue-
118쪽
ti fuerint. Mox scrobiculis sice largius affusa de
pone,& purpureos liliorum flores habebis.EOL iam risbradem rubros fieri affirmat Florentinus Graecus, si inter cortices aut micas cinnabaris infundantur: hac tamen obseruatione, ut bulbi nullo modo vulnerentur. Qui si alium quemvis colorem ebiberint , par erit eu lilia reserre. Mirumque est ita tingi aliquid, ut nascatur infectum. Priscis illis Graecorum & Latinorum obseruationibus sitffragatur Hieronymus Cardanus, tradens nodos planta: liiij camino suspesos absque foliis,&in-sii tiliorude siccatos, si f*ce rubentis vini obruantur, & infimo cum eadem 'ce sepeliantur, flores edere purpureos. Est sane lilio tanta vivacitas, ut sumculi eius suspensi,etiam radicem mittant. Caeterum viridia ac recentia toto anno durabunt lilia,
si cum patentia nondum dehiscunt, & clausa si-
ient, fictilibus nouis non picatis decerpta imponantur,ac operculo diligenter muniantur. Dum anno toto.
vero in usum depromere voles,ad Solem pros res,cuius calorificum ac vitalem teporem simul atque senserint,statim expandetur ac dilatabuntur: quod secretii Anatolius posteritati scriptum Quomosi voluit. Nec omisit,qu0d vicissim & variis tepo- ωia visi ribus flores pariet lilia, si bulbos eorum ita seueris,ut ex iis aliquot duodecim digitorum altitudine obruantur: alij octo tantum, alij quatuor prodiisent. duntaxat.Nam ita diuersis diebus ac temporibus
suos dabunt flores. Quod etiam de aliis floribus fieri posse,ille idem pollicetur.
119쪽
ANTONII MIZAL DIViolarum cura, auxilia, Cr secreta. Caput XV LII.
Vio Lis honor fuit summus apud antiquos post rosam & lilium. Quarum genus omne hodie in hortis ac senestris frequetillimum ubique visitur, in figlinis aut ligneis vasis, a mulier-viblis ma- culis studiose excultum. Flores cum varietate coorimam in- loris,tum suauitate odoris,tantam cum oculis &eFP naribus incunt gratiam,vi in coronamenta,cum i caeterlS,Omnium maxime Veniant. Itaque altiles
visustim Violas hic paucis perstringemus: quas qui factu- eultura rus erit,ex Columellae consilio terram stercor tam & repastinata,minimum alte pedem,in puluinos redigat, atque ita platas hornotinas factis scrobiculis pedalibus, circa ver in illis disponat. Semen duobus temporibus in areis seri potest, Non omH vere & autumno : sed postremu nobis ineptum fr- ρ 'o habetur, qui coelum tenemus frigidum. Colitur viola eo modo quo caetera Olcra: runcatur,sserritur,& dum tempus inuitat rigatur. nigra est
versicolor feeistatur. -d sic in Rustico pul
chre expressit Politianus: Nitraque non lano Ῥiola est contenta colore: Albet enim,rubet, pallorem ducit amantum.
Omnes cubitali altitudine prosiliunt, floribus quadrifoliis,ut est apud Plinium: nec unius coloris,sed multorui .nam alij purpurei sunt,alij niuei,& alij lutei. Albae vita trimatu peragitur: ab eo senectam sentiens plerunque degehcrat. Gallis genera omnia innotescut,partim violetae nomine,partim garyophylli odore. In quom censu non
120쪽
su non modo praediectae continentur violae,albae, inquam,ccuruleae,pallide,variegatae & luteae, sed visti m etiam purpureae,quas Martias nuncupamus, ver tia. plerunque nobis aperientes, odoris suauisti mi,
aut detritum linteolum include,& terrae optime subactae ac stercoratae, ut fieri solet, expone.EX-
perimento id mihi cepenumerd probatum sitit
summa cum voluptate, & pari admiratione. Sed hic tacendum non est , quod spe latissimus violarum flos, nisi quotanis situm loci mutare com discat,in humilem ac degenerem sosculum, mi nusque odoratum deficere solet. Poterunt totis anno florere violae, si dum ad semen festinant c puli eis truncentur. de coloris lane quam iuchidi. Si omnes omnium colores unam violarum plantulam referre cupis, singularum semina confusa,in tenuem canulam, ocimi Amaranti cura, auxilia, σβcreta. Caput XIX. Ho R T o R V M plantas alias odoratas & coronarias,ta edules quam non edules cu fruticibus pergo describere. In quibus primum sese . o , offert hortense ocimusnam aliud est pabulare ocimum δc segetarium) quod vi lueadeo notum cst, ut perrarae ubique sint aedium fenestrae quae illo longe lateque non redoleant . Huius tria.vi- Ocimi borsentur genera unum foliis amaranto maioribus: alterum, soliis & ramulis multo minoribus: tertium minutis & angustis: quod ab odoris fragratia de suauitate Italis basilico gentile nuncupari