장음표시 사용
91쪽
Quomodo ceparum caput in to retosam magnitudinem extuberet.
Vt multa alia, acceptum ferre debent. Si cepas aa portentosam magnitudinem in caput extuber re voles, semen illarum seminibus cucurbitae in cludes , & cum fimo optimo terrae diligeter sub actae committes. In eandem magnitudinem etialuxuriabunt, si effossa in circuitu terra , illorum capitula,attollendo,erexeris: ita tamen ne eradicentur,ut in porro scripsimus. Idem etiam obtianebis, si caput cepae per raueris, & in illud c curbitulae semen immiseris, ac terrae Utruquer miseris. Sed hoc loco non putaui omittendum, quod si ceparii semina opportune seminaueris, in caput quide crescet, sed minus seminis reddet. Si vero capitula seueris,inarescet cepeta vel ut liis placet,capita,& in caule rotudabutur.His addo,quod solo erutae & humi iacetes cepae,aut i quearibus appesq,diutius in aere viuut:imb ver
si Aristoteli credimus,solstitio,vt pulegiu,& alia pleraq;,ibide florent: quas ancipitis snt vitς,mo
db ex terra, modo ex aere nutrimentu capessentcs.Sed facile extra terra germinant, & humoris ille stu gestiunt: verum acto coliculo saccesciit. Quibus Plinius nuces aduersari,& cepactum saporem lenire scripsit. Audio multos iuxta coronarias herbas,cepas & allia serere,ad excitandam conciliandamque odoris suauitatem: sdque ex Plinij dc veterum consilio non usquequaque aspernando. Verumenimuerb, hoc loco valde admirandum occurrit,qubd cepa sola olerum omnium, ut tradit Plutarchus, Lunae damna non sentit : habetque augendi & minuendi vires illi contrarias. Nam revirescit& regerminat decedente
92쪽
dente ac senescente Luna: inarescit vero ac ma cescit eadem adolescente. Ex quo Pelusiotae IE seu, gyptu sacerdotes cepas religiore cibis abdicabat. Cum ergo fruges,herbae,arbores & animalia sy- deris huius damna & incrementa sentiant, sola cepa vicissitudines nouit aduersas.Huius condituram ad hyeme sic parabat Columella.Cepam, Ceparia . vel ascaloniam squibus communia sunt omnia)quae non fiuctificauit,necs boles habuit adlice rentcs,eligebat,& in sole prius siccatam, deinde in umbra refrigeratam, substrato th mo vel cu- nila,in fidelia componebat: & infuso iure, quod erat aceti partium trium,& unius muriς,sesciculum cunilae superponebat, ita Vt cepa deprim retur . Quae cum ius ebiberat, simili mistura vas replebat, & loco idoneo, usui seruandum reponebat . Hoc, licet puerile, non omittam, quia a Cardano viro docto adnotatum. Literae succo ceparum deductae & formatae plane inuisibiles senti quae tum demum se prodent, cum papyrus au t res alia inscripta, excalfacta fuerit de igni ad
Radicisseu raphani cura,auxilia, e secreta. Caput X I. SA TIV V s raphanus, altilissive indis,notior est quam ut hic a me explicari debeat:nam pleria petentiar. que omnes,cum diuites,tum pauperes, urbani &agrestes, dum cibi fastidio urgentur, edendi appetentiam ea radice excitant:illam in taleolas vel
orbiculos digerentes, & aqua ac tae imbuentes. i. T.
93쪽
uomodos quando seri debeatraphanu . Raphaia
ANTONII MIZAL DICuius talis debet esse cura,Colu mella au tore, ut terra stercorata & subacta eius semen obruatur: atque ubi incrementum aliquod radix admiserit, subinde exaggeranda est terra. Nam si nudetur, ac Soli & aeri exponatur radix, dura set & fungosa,vi tradit Plinius,qui terram soluta & hu midam illi praescribit. Palladius tophum ac gl ream reformidare dicit, & coeli statu nebuloso gaudere: praeterea quod seri debet spatiis grandi bus & alte fossis post nouam pluviam, nisi forte humidus ac rigationi aptus fuerit locus. Q dfatum est, statim debet operiri leui sarculo, nec est ingerendum aut inliciendum laetamen quanquam aliter Columella sed paleς,ut postea dic
mus . Vulgus Gallicum Rauen, & Resorum aut Raphum nuncupare solet. Saeuiente hyeme r rior est apud nos huius cultura: nam frigorum est impatientissimus raphanus,qui violatus gelucidiis aut saccescit, aut emoritur. Plinius tamen frigore adeo gaudere scribit, ut quandoque visus sit in Germania raphanus qui infantium puerorum magnitudinem aequauerit. Aristomachus hyeme folia detrahi iubet, einuene lacunae stagnent accumulare: nam ita in aestatem grandescet radix.Vt ut fuerit, certum est frigoribus crescere ac dulcescere,uti rapa, siquidem durare possit: frigus enim incrementum in radices non
lia conuertit:& si illas tum lignescere apud multos,Theophrastus prodit. Raphanus iucundior esse solet, ac palato gratior detractis foliis antequam decaulescat planta, ut Plinius adnotauit. Folium autem quo leuius erit, eo suaviorem &
94쪽
mitiorem praebebit radicem: quae salsugine am is ritudinem, si quae insit,prorsus exuet.Ex quo sil- ὸν sis ali scripsit Plinius, talibusque aquis irrisari g-ere,in
praecepit. . fgypti j nitro conspergunt, ut sit sil mari uitate commedabilior radix: quae cortice & cartilagine constat: adhaec sapore in multis acuto, sed tamen grato: cuius pars cumὶextrae terram cmersit, dura fit, ut diximus, & fingosa, nisi cir cum obruatur. Foeminini generis esse existiman tur raphani qui minus sunt acres,& folia habent leuiora ac iucunde virentia, ut sic ipsit Palladius. Si dulces habere cupis,ex Florentini consilio, se- Quomodomina mulso,vel pastarum Vuarum succo,aut sa charata aqua biduo praemacerare debes,& siccata terrae committere. Si maiores fieri peroptas, Qu.mbri sublatis foliis omnibus solo caule tenui dimisso, fiat maiores terra saepe operies, ut idem admonet Palladius.
Quod similiter feri pollicetur Plinius, si palo
adacto fiat cauernula quae palea insternatur sex digitorum altitudine, deinde semen raphani fimo Jc terra leuiter in illa contegatur: nam ad scrobis magnitudinem excrescet.Verumentini e-rb quia ab agrestibus pulicibus infestantur plurimum raphani, ne illis noceant remedium est, autore Theophrasto,eruum interserere. Ne vero ri,cum apio
nascantur,nulla suo saeculo reperta fuisse auxilia arbitratur: qtiae nos libro primo ex antiquis plurima attulinuis.Caeterum hic praetercudum non duxi,quod raphanis amaritudo inest pro corticis Rapbarium crastitudine,ut tradit Plinius: qui etiarn dentibus nocere.scribit, quod illos atterant. Sed hoc loco in mentem mihi venit secretum multo argento E, L .
95쪽
cenopolis comparandum, quod gratis ac libenter illis impertiam .Si raphani particulae filo traiectae,ut eximi possint, dolio vini immergantur, saetorem omnem ac graveolentiam si quet instinadhaec acorem in se recipient ac contrahent. Sed ne ibi tabescant & vitium trahat, confestim exumere oportebit:& si opus fuerit, recetes immittere. QMd monuisse, multis profuturum mihi polliceor:tametsi ad nostriim vinorum Enchiria dion & secreta id transferri poterat. Est sane miraculum semine admirabile, quod raphano per nicialia sint cum vitibus odia, a Plinio, Galeno, Atheneto,& Palladio diligenter adnotata: caque
adeo infensa ut in brassica ostendimus) quod si
iuxta serantur, ad sensum diffugere videantur, occulta nescio qua naturarum discordia:imo vero si permutatis scrobibus pangantur,nullo in do comprehendant.Ex quo Androcides medicinam cotra ebrietatem esse dixit raphanu, quem Vetus Graecia aperte cum brassica confudit, scuti in historia brassicae ostedimus. Vnde mirum esse non debet, si inuicem communia habeant multa. Fuit sane apud priscos in lato honore raphanus, ut Moscnion Graecus de eius laudibus unum scripserit volumen. In quo illum caeteris cibis in Graecia usqueadeb praelatum fuisse tradit, ut Delphis in templo Apollinis ex auro dicaretur, beta ex argento, & rapum ex plumbo. Q d quatuor versiculis Eobanus Hessus do che,Vt omnia,adnotauit,de raphano ad huc scrubens modum. Fabula narratursacros ab Apolline Delphos,
96쪽
omnibus hunc aliis praeposiisse cibis. Ex auro t raphanum sacrarent,pondere betam Argenti, plumbum rapa fuisse putant. Sed ne obsecro omittamus quod ebora perbelle expolire fertur, & salis cumulos in aquea salsuginem transmutare & redigere,si illis consepeliatur. Festinans ad finem pene omiseram quod initio dictum oportuerat raphanum tran lantatione acrimoniam deponere,& summam gratiam in cortice habere,inodo reces fuerit & non inueteratus: idcirco multi exemplo parum imitabili, illum edendo temere a corpore deradunt.
C terum, ne quid dissimulem quod vel legerim, vel audiuerim, vel obseruauerim, non tacebo quod ex raphano acetum sic fieri posse ostendit Petrus Crescentius in suo de Agricultura opere. Radices raphani, inquit, siccato & in puluerem redigito,deinde in vas quod vinum habeat infundito, misceto, ac dies aliquot quiescere sinito, tu
demum eximito, & acetum tibi comparabis r phanaiti,ad renum calculos atterendos & detu bados,aliaque multa summopere utile. Sed haec extra olitorium institutum nostrum, qud fit, ut alia persequar.
Cucurbitarum cultus,auxilia, σse M. Cap. XII.
DE internis foetibus hortorum, nimirum radicibus,hactenus sit scriptum: nunc demum
97쪽
agendum de his qui supra terram iacet, vel haudita procul,& cartilagineo generi ascribuntur. In quorum censu quia cucurbitae primas sibi vendiacant, idcirco de illis primo loco dicemus: quas
nemo non videt aut in longum prorogari,aut in. breue crassamentum, collo prominulo, cogi,vel in orbem intumescere. Priores suum nomen retinent, postremae citruli aut turcicae cucurbitae
dici solent:erumpuntque omnes plurimum post sextu,septimumve diem a satu: reptatibus flagellis&capreolis dum adolescunt, ceu cirrhis quibusdam & capillamentis, alte scandunt, natura sublimitatis auida, sed absque adminiculis stare nequeunt,leui umbra cameras,testudines ac pergulas opacantes, dependente ex tenui pediculonu tu ponderis plerunque enormis. Amant solum pingue,humidum, stercoratum & solutum, ut scribit Palladius. Q libus si copia aquae adsuerit,minorem curam desideralmam humore plurimum iuuantur .licet reperiantur,quae sine multa rigatione c0nualescant, de hinc iucudioris gustus fiuctum praebeant. Si sicco fuerint commis solo, fictilia aquae plena iuxta ponenda erunt: inditis fasciis, quae perpetim humorem stillent. Quod auxilium maxime proderit per aestus &squaliores. Seminis parum habent longiores &tenuiores, atque ob id cibis gratiores esse solent,& esculentae merci, cucurbitariove foro aptiores. Quas si tibi comparare voles,ex Columellae,
Plinij & Palladi) consilio, hac via procedes. Se
mina de collo cucurbitae sumpta, recto cacumine seres,stercorabis ac rigabis. Si vastioris incrementi
98쪽
DE SECRET. H o R T. O B. II. ΑΙ
menti optas, de medio ventre extractum semen, inuerso cacumine telluri depone. Tales,ubi inaruerint,cadorum vices supplebunt ad vina, olea Cadi γω. aut grana condeda: quod duo capaciore plus cς-teris intumeant. inare peregre proficiscentes, illis carne, semine,& chartilagineis membranulis prius exinanitis, urceorum loco uti solent: vinuvel aquam infundentes,quibus se ab excruciantesti,& itineris molesti opporthme vindicet,collapsasque ex fatigatione Vires actutum reparent. Si latas & amplas habere tibi cordi fuerit,semina quae in fundo latitant, inuersis cacuminibus te rae mandabis. si a pulicibus infestentur, cu- . Mia Trabis origani ramulos iuxta pangendo. Nam vel a p-liob insidentes enecabunt, vel nouos creari non patientur , sicuti Graeca Quintilliorum testantur Georgica. Ex quibus etiam quae sequutur tibi libenter deprompsimus. Nascetur absque ullo semine cucurbita,uti etiarn cucumis, si spargedum Quamoilo semen, triduum ante, sesamino oleo, vel rubino, statur ζψut legit Palladius,maceretur: aut herbς succo im- ς 0 b mbuatur,quae culex vulgo, & culix Plinio, Graecis vero squantum coniectare licet) conyza nunc patur. Idem fiet,si vitium more, sarmentum priamum aut virgultum ita defodiatur,ut solum eius caput exertum promineat . quod ubi adoleverit, repetendum erit, &tertio, si opus fuerit, faciendum. Danda tamen erit opera,vt quae adnasce tur propagines, super terram extantes resecetur: sertiato duntaxat eo sarmento & virgulto quod postrei hum fuit. Ita curatae cucurbitae,cum cucumeribus , fructus absque intestinis seminia
99쪽
ANTONII MIZAL DIbus creabur, solis cartilaginibus contetae. Quod si huius, & illius, praematuros ac praecoceS fructus habere volcs, cx eorundem Quintilliorum
doctrina, ineunte vere terram cribro excretam,
fictilibus aut cophinis inutilibus impones, mi-stoque stercore, modicum praebcbis humorem: deinde calidis diebus & isblatis, vel imbrem leuem spargetibus,sub dio statues, & Solis occasii ad tectum referes: idque tandiu facies dum frigor tempestates & gelicidia discutietur. Postea
cum primum opportunitas vocabit, totoS cophinos & fictilia labro tenus in terram subactam& excultam demittes, ac reliquam diligentia impendes:& ita cucurbitae ac cucumeris praecocem
fiuctum habebis. Res eadem facilius & minore cum temporis, tum laboris,impendio fiet, si luxuriantes cucurbitarum, vel cucumerum Viticulas Putaueris: nam sic foetus suos celerius edent. Si formas varias & characteres diuersos in cucurbita vel cucumere repraesentari desideras,florem Vel primum utriusque rudimentum, uti erit in sua vite, in essigiato, ut voles, intus fictili aut coceptaculo alio clavdcs ac deligabis. Nam qua leni vultum impresia figura praestabit, talem cucurbitavel cucumis preseseret. Tam enim nouae formae utrunque est auidum, ut vasis cui indideris,aemula facie imaginem repraesentet: quemadmodum in Quintilliorum Georgicis adnotatum reperi. Q d Gargilio Martiali cur ascribat Palladius, non video . Itaque qua cogentur forma cucurbita & cucumis,cadem crescent: ut scribit
Hippocr. noster in lib.de seminis genitalis natu-
100쪽
xa:pleruque sub draconis intorti imagine,ut tra- , dit Plinius. Si longas & angustas tibi iacri conte dis, nuper editos in lucem cucurbitinos partus in cum viticularum capitibus fistulae aut arundini insere,cui prius omnes nodos perforaveris,ibi in prodigiosam longitudinem procedere animaduertes. Nam quod latitudini per teretem fistulae angustiam demetur, paria faciendo, longitudine pensabitur:aded ut libertate pensili concessa,Plinio visa sit cucurbita nollem pedum longitudi-ncm coaequasse. Nec ignorandu quod quae posm nouem.ca nascentur ex istarum semine, longitudinem eandem absque ullo mangonio & artificio retinebunt . Similes omnino essicies,si in patens v lculum,aquam quinque Vel seX digitorum intem Oari uallo,pendetibus cucurbitis subieceris.Nam an- ἀφιεικών te posterum diem ad aquam, veluti adrepentes, descendisse,& sese in tantum cxtendisse obseruabis. Destitutis vero sua aqua vasis, decuruabun- ἰtur,ac insicca entur: usqueadeo humore gaudent,& siccitates refugitit. Secus de oleo sentiendum: nam illud tam infense oderunt,ut scribit Plinius, Olm 'cur quod si loco aquae illis stibiiciatur, aut appona tur, in contrariam partem vergant. Si miniis id possunt, sese intorqvcnt, 3c velut indignatae, in modum hami recuruant: quod nocte una deprehenditur. Caetcrum,summe cauendum est,sicuti Columella, post Florentinum Graecum,admo' eucurbita-nci,ne ad cucurbitarIu,cucumerarium ve, mulier mamedere accedat,Vel sitiam minime admittaturmam con- nomisHere, tae,i eius langues uni virentium incrementa.