장음표시 사용
121쪽
vulgo solet: & a Serapione garyophyllatum aboeimύ in- insigni odore. Vnde etiam Ozimum recte dici ac de dicatur scribi posse contedunt multi, ut sit ab beto,quod g 'ρρ est 1 cdoleo. Recentiores Graeci qui de re herba- scripserunt, Psellum sequuti, Basilicum id est resium appellant,quod nomen apud nos passimus iii patur.Sic fortasse diectu quod in solis regum hortis aleretur olim: vel quod regibus ob odoris Q praestantiam dignum esset. Teporem haec planta
. ocimum. la Vel cylindro,aut aliter, sedulo inculcari debet. Nam si ei terra suspessim relinquis,ad corruptio-- . ne inuitas, ut scripsit Columella. Satoru omniu
prouenit '. putantque maturius erupe-D or actio re si inter initia seruenti aqua fuerit conspcrsum. -ἀere. Quidam aceto perfundi iubent, si hyeme inclinate seratur: nam illius imbre rigatum,citills n sci creditur. Plinius ei tantum aqua meridianam dandana praecipit: cum caeteris oleribus horae rigandi sint matutina atq; vespera, Vt libro primo admonuimus.Vbi ad palmi altitudinem venerit, recte praeciditur: licet ferro cum ruta, men tha &. cunila,tangi diligenter vetuerit SabinusTyro,si- . Oemu fer- bro Ceputicon, seu hortesium, queni Meccen ro ιavg re- ti dicauit. Sub canis exortum ac si morbum sen-ς'D ' tiret,aut astrobolian expallescere depreheditur. De quo rem miram narrat apud Palladium Gargilius Martialis qui a Seruio in Georgicis Virgilianis librum de re hortensi scripssse traditur nimirum quod modo purpureos flores, modo al- bos,modis roseos parit.Sed maiore admiratione dignum arbitror quod scribit Plutarchus, succi
122쪽
num solos ocimi surculos a se abigere,ctim leuis olim; is, sima quaeque,& quisquilias omnes,attritu excal- cutis succia factum,repente moueat,& ad se pelliciat. Est &prodigio non minore di*num quod Theophrastus pxodidit,ocimii lςtius prouenire,si cum ma ledictis ac probris seratur. od etiam Plinius Res mi Ea affirmat, & fortasse Persius hoc senariolo test, notanda.
tum voluit, Cum bene discincto cantauerit ocima veniae.
Refert ille idem Plinius Chrysippum medicum
grauiter ocimum ilicrepuisse, & ob id hominibus fugiendum praecepisse, quod caprae illud a spernentur. Q cum caeteris pabulis omnibus auidissime vescantur, ab hoc uno etiam fameliacae diligenter abstinent. Quod & a Sotione geo-ponico Gryco adnotatum fuisse inuenio. Q metiam ultra haec asterit,insanos fieri qui ocimo v-tuntur: additque eum qui maducauerit, si eo die a scorpione feriatur, seruari non posse. In quem
, Chrysippum pugnare videtur Plinius, scribes
capras libenter ocimum esse, nec cuiquam mentem motam qui illud manducauerit: quin & terrestrium scorpionum ictibus ex vino & pauco aceto sumptum salubriter mederi. Dioscorides ex Afrorum placitis aliud videtur proferre: nia mirum eos qui ocimum ederint, si a scorpione feriantur,nullo constichari dolore. Has controuersias nonnulli componere satagentes, omnia ad tertium ocimi genus referenda censent: &ad incompositum,profustimq; illius usum &esum. Vt ut fuerit, experiundo veritas elucescet, alio-
123쪽
oc umquomodo scorpiones gignat. ocimum farminis aduer
quin obscura. Quam tamen arbitror te in dubio malle relinquere, quam periculum temere stibi re. Autor est ille idem Sotion, commansum ocimum &in Sole positum,scorpiones gignere:velut legunt Dioscorides& Plinius,vermiculos aut vermes,qui sortasse in scorpiones tandem trans eunt. Quod suae mirum est, cum dixerimus illud scorpionibus aduersari. Subdit idem Sotion sce minis octima tanta antipathia pugnare, ut si pultario aut patinae inscia muliere integru ocimum cum radice supponatur, futurum ut cibo nunquam manus admoueat priusquam subductum sit: ex quo mi sodulon vocari credit.Diodorus in Empyricis pediculos creare tradit, si quis eo la gh is utatur, ob excrementitiam humoris super fluitatem quo imbuitur. Quinetiam volui non nulli. vi scribit Plinius, ad huius manipulit cum decem cancris marinis vel fluviatilibus tritum,
scorpiones a proximo omnes conuenire. Caeterum, Galenus non ceset eos audiendos,qui promittunt ocimi trituram fictili nouo inditam & Operculo vestitam, intra paucos dies scorpionest ignere,maxime si olla ad Solem quotidie inca escat. Sit pro capitis huius colopnone quod pud Theophrastum legi, nimiru ocimum quandoque degenerare in serpillum, aut sisymbrium, ut vult Palladius: praesertim si loco satum fuerit Soli exposito,aut transplantatu. Quae res etiam vetustate illi solet contingere.Hieronymus Ca danus scribit, ocimum prima Luna tritum,& in
nouam ollam inditum, sub plenilunio ab aloero capite flores emittere:quὁ4 si duplicato tempore sub
124쪽
re stib terra defodiatur, strinones generabit, nescio an scorpiones scriptum oportuit, pisura δε- Amarantus pedali altitudine crescit, caule fc- ρ Uiti, irulaceo & subrubete, foliis ocimo longioribus, pictura aspica purpurea verius quam flore, prorsus ino- morami. dora, sed qua nihil aspectu gratius ac iucundius dari possit. Nam Tyrias purpuras suo rutilati δίflammeo nitore vincit: adhaec coccum quod uis, siue saturatum fuerit,iluc dilutum .Ex quo Gallis Passeuelut tim vulgo nuncupari solet, quia cum holo serico coccineo, quod Carmesinum dicunt, de coloris praestantia certare videtur. Itali Fio velutio appellant. Spica purpurea Plinio verius dicitur quam flos, solo colore commendabilis, absque ullo,ut monuimus,odore.Gaudet decer-pi,es quo frequetius legitur, hoc laetius renasci
tur: mirumque illud est ,cum defecere cuncti so-res,madefactus aqua reuiuiscit, &hybernas coronas pulcherrime nectit. Qua ratione in fictilia vanilimis bus seri solet virguculis, nomine Amaranti donatus,qubd non marcescat: ita Graecam nomen- claturam usurpante Latio. Puellae, furni tepore siccatum illii ad coronarios hyemis ustis recodere non cunctantur.Philostratus ex Amaranto se-fiulturas coronari solitas assirmata idque Thessa os instituisse primos ad tumulum Achillis . Sed i rhaec de Amariato satis, qui licet ad odoratas ho toru plantas non attineat,his nihilominus illum ascribendum duxi, ob floris praestantiam coro namentis sane quam aptam & ubique receptam.
125쪽
TA 11 nota est hortensis Saluia, ut nulli pro sus hodie reperiatur horti in quibus illa pasias in non spectetur. Frutex est oblongus,surculosus, quadrangulares habens & candidas virgas, folia longiuscula, scabra,hirsuta, albicatia, & vehementer odorata,sed utcunque Virosa: purpureo in spica flore, qui aquilini rostri falcata speciem prae se fert.Ea quae folio est leuiore,contractiore & minus squalente, nobis Frahca saluta, M saluta minor nuncupatur. Quae vero solidiore constat dc scabriore, adhaec latiore ac si cultum senserit,vulgaris sauigia dicitur, & saluta maior. Seritur in hortis semine & surculo: cuius fruticem olitores lixivij cinere muniunt,testantes laetiorem sic prouenire. Apricum amat locum, quanquam frigora non abhorret . Vnde hy bernis temporibus & viuere & iucunde virere percipitur, etiam si minime operta fuerit. Q tempestate, olerum premente penuria, iuribus passim innatat. Libanotis, quam officinae & rura Roremnia rinum appellant, & qua coronas ubique nectiamus, solium fert tenue in exilibus virgis, crebrii, oblongum,& gracile,pinnatum, herbaceum infra,canum vero supra:hoc est,intus candicans,&extra viride ac striarum: flore coeruleo, cui odor suauis inest, resinam aut thus utcunque spirans, unde illi nomen libanotis. Frutex est topiarius, & idem,ut diximus,coronarius: qub Narbonens s
126쪽
sis Prouiliciae tractus aded scatet, ut ibi lignum aliud fere non uratur.Apud nos areas hortorum topiario opere eleganter conuestit:ita ut nullum non animal sit stragante olitoris mangonio confingat . Democritus in suis Georgicis Graecis se rendu praecepit viviradice dc ramis auulsis: sic vi βπς ιρε νορ in terram depacti humentur. Planta haec nullum solum respuit, quae tam iucundum ac gratum i culatur odorem,ut quos animus desecerit, illico recreare possit.
Satureia, Gallis sarrieta& thymbradiista, in asperis gracilibusque locis nascitur . Frutex est pedali altitudine, stirculosis utrinque coliculis sti, patus: odore, saporeque gratissimo:& flosculisper interualla ex purpura candicantibus, quibus valde obieetantur apes. Paulus duo genera fecit, Sat- ὼν sylvestre ad eade quae thymus polles: & satiuum quod viribus ignauius est,sed usui cibario & gratius & aptius:quapropter in hortis frequens esse solet ad condienda obsonia: illud medicinis commodius, hoc cibis utilius. Non sum nescius Co- satureia lumellam sentire thymbram a fatureia nonnihil in c-nita discrepare, nostratemque cunilam cum situreia confundere, vel pro ea potius Vsurpare. Q dviderint eruditi . nam nostrum hic non est istas componere lites.
Hyssepus planta est fruticosa,altitudine ped ii, folio cunilae, floribus purpureis thyrsos spicat' vestientibus. QDe Gallis vel hoc nomine nota
esse solet,qubd in v sitim condimentarium veniat,& recentibus fabis dum elixantur, aut friguntur, iucunde remisceri soleat.Locum desiderat neque
127쪽
pinguem,neque stercoratum, sed apricum. Se itur semine&plantulis, quae ubi prehenderunt, vivaciores esse solent,quam ut hyemem ac niues reformident. Foeniculum hodie omnibus hortis valde in notescit: ferulacci generis est,in eam altitudinem plerique assurgens,ut hominis proceritarem e superet. Caule constat geniculato , fungosa intus medulla, & leui exterius cortice. Estque planta tota odorata,muscarium gerens in summo rotu-dum,amplum, luteum & in orbem radiatim circinatum, in quo semen nudum dependet absque cuticula aut folliculis. Locum amat apricum &modice saxosum. Radix ei candida odorata &esculenta . Plantam hac serpentes nobilitauerui: nam gustatu eius senectam exuere traduntur, &oculorum aciem succo reficere, aperto ac inciso caudice. Vnde intellectum est, ut scribit Plinius, Oculorum quoque caliginem praecipue eo releuari. Nostrates folia foeniculi virentia panibus& placentis quandoque sitbsternunt in clibano, ad odoris & incrustationis gratia. Ad haec piscesiis infarciunt,praesertim marinos,ad conciliadam saporis silauitatem,& fallendam marinae aurae graveolentiam, delicatulis palatis picruque molastam.Foeniculum, ut autor est Corardus Gesne rus,dulce est futurum si terra circa radicem effo .sa fimum bubulum ei iniiciatur. Lavandula,
128쪽
LAVANDULA, quae & pseudonardus dici
tur, duorum generii apud nos esse solet,Vmi altius adolescens & maiorem odorem spirans: quod quia non minus placet quam nardus,idci co apud nos spicae nomen sibi arrogauit, ex quo aspicum vulgo nuncupatur. Alterum tum amplitudine, tum odore est minus, quod quia balneis& hominum lauacris cxpetitur,elotaque Omnia, si permisceatur, odoris luauitate commendat,latianda & lauadula nominari solet.Illud mas, hoc Lauandula foeni in a multis esse creditur. Frutex est ubique nascens, folio crasso, carnoso dc angusto, cui color languidus ad candidum vergens, froquentibus spicis in aristas sparsim piirpurascentibus, &alicubi albicantibus illustratus.Gaudet apricis δύpetrosis locis, tanta suauitatis fragrantia praestas, ut omnes flores quibus remiscetur, odoriS iucu--εm, . ditate prouocet. Qua dote vestibus inseritur, & dare. scriniis commendatur . Vterque frutex perpetua coma canescit: cuius spicata cacumina,& tosiles vertices manipulatim in scopas dc muscaria con cinnatos vendere solent rustici ad varios odoru earia, usus, ubi Solem aliquandiu sustinuerint. Hodie eorum suri bigis & clitellis asinariis per aestatem Lutetiae Venales vicatim proclamantur, dc passim compor Laisaridisia tantur. Narbonensis Prouincia utroque genere aba est acst Relix,tam campis,quam montibus.Falluntur nanti Ceia
insigniter qui pro nardo Celtica usurpant lauandulamam lonse alia est plata, ut alibi scribemus.
129쪽
, Mentha nome in Gallia retinet, & a plerisque
O Romana cognominatur,praesertim quae est hor- descriptio. . tensis: cauliculos gerit lente punicanteis& odoratos , flagellis lanugine pubescentibus, folio si- symbrij, sed longiore & molli, aestate herbaceo, hyeme silbflauo, & ubique odorato: cui purpureus flos circa cauliculorum fastigia spicatur. Fumha -- Iuxta fontes recte ponitur, cuius si forte semina m. -- desecerint, licet de novalibus sylvestrementha- strum colligere,& inuersis cacuminibus deponeremam ita feritate exuet,acedomabitur. Plan-ν ta haec semel sata pluribus annis restibili fertilit , te durat,grato mensis odore cum in ius cutis,tum acetariis & plerisque condimentis. Hwc ferro non expedit tangere, ut alibi docuimus. Apricut mih μ' locum amat,sed non valde pinguem, nec sterco' ' V ' ratum seriturque planta,vel radicibus, aest ate Vi'rens, hyeme vero flavescens. Galenus duplicem secit: unam hedyosmu, ac si odoratam metham dicas. Alteram inodoram, quam calamintham, Nixibη κ metithastrum appellant . Haec sera est & syl-t uestris illa mitis & latiua: quae cultus mangonio humorem sibi asciscit, ex quo Venerem stimul ' re traditur: quod est omnium commune quae semicocto humore ac spirituos odi flatuolo par ticipant. Quae res problematicum hoc Aristote-ι. . . . lis adagium soluet, cur metha belli tempore nec
nec edi, me edi,nec seri debeat .Hoc enim cibo large vescen-Ρ- δε σε --in libidinem rutini,qtiae corpus & vires fringit,ac animos eneritat. Recte itaque Dioscoridi mentita Veneris atriditates cocire traditur. Q ueres antiquos mortit, ut flagrante bello militibus meiathan
130쪽
mentha interdixerit.Vsu enim Veneris sortissimimque, ceu efforminati ac molles, facile torpe sciant.De mentitastro, seu sylvestri metha,quam nonnulli sylvestre pulegiu vocant, hic nihil scribam nisi quod soliis eius manducatis & impositis, Plinius elephatiam sanari affirmat. d in gni Ponareb aetate fortuito cuiusdam experimeto facie illita,compertum fuisse scribit. Sed id ad nostrum Alexi hepum pertinet.
Thymus & si magis conuenire videatur cur tibus alvearia quis hortos, nihilominus de illo hic scripturi sumus, quod codimentorum & coronarum causa, etiam in hortis studiose colatur. Duo sunt eius genera. Vnum candidum lignos a radice in collibus nascens, quod praestantissimuest . Alterum tam specie,quam fore nigru, quod Aetius cibis damnauiimam intus receptum facile computrescit, & biliosos humores creat. Qui triuialis est, surculosus frutex & dodrantalis esse 'echatur, odore suauissimo, multis foliis usque immortalibus comatus: flosculos gerens ex pu pura candicantes, & capitella complicataru se micarum specie. Vulgus Gallorum Thyna nucupata pleriqtie maioranam Anglicam. Gracili solo& petroso lςtius prouenit: Unde neq; pinguem, neqtie stercoratum, sed apricii desiiderat locum. Semine & planta prosilit, imb vero & flore satonascitur, ut perhibet TheopErastus. Apiarheo large florescente prouentum mellis uberrimum certo sperant augurio. Nam flores apibus amicistimos creat, qui colorem & odorem melli ad dunt. Hinc Virgil.