장음표시 사용
161쪽
p.khiis iis 'muniant. Plerique in puteo vel cisterna sita u.Ait,m. ctilia vasa mergunt: quibus diligenter picatis A clausis,mala committuntur. N onnulli pediculis struenti pice demersis , supra tabulatum ex ordi ne disponunt. Hyberna seminibus, praesertim
vi misti, i. hordei,Vt Vuae conduntur. Seruatur etiam opti
his iuuetita me hoc modo: Accipe Vas fictile non picatum dc 3μr, qμηbo in fundo perforatum, quod ad fauces usque in Ρς Mi ςρ' columibus & generosis pomis manu collectis j. ir V exple,& pyxacantha, Vel myachata, ut Graeci ha '' bet codices,aut re quavis alia,vasis spiracula dili genter obtura, & in qua volueris arbore suspen- de, ac per totam hyemem ibi esse permitte: talia inuenientur,qualia fuerunt codita. Q d experientia certa fatetur se didicisse Apuleius Grae cus : tradens ea etiam durare musti doliis immer- i, clatis a & a 'ce seruata. Quo etiam modo v ipsum, vimque suauitatem miraculo quo Iouantia. dam conserit t. Sed id ad mala cydonia proprie attinere,ut pleraque alia hic scripta, suo dicemus loco. Condutur & ollis fictilibus in vini dolium demersis,ita ut ei innatent, & dolium oblinatur vi mala is* Non putrescent si herba virentis saty rij illita fue
tutos ant, rint cacumina. Palladius Neapolitanus rotunda mala quae orbiculata dicuntur ne cura toto an-
2ὰ ἡ seruari posse ait. Plerique si obem populi,vel
abietis inter poma diffundunt: quae sic ponenda. esse constat, ut flosculi sursum, & pediculi deorsum spectent: nec ante usum necellarium attin- rc riget'M gantur. Sed illud in totum praecipiendum duxi, ρμης si mr nullum esse pomi genus, quod non possit melle seruari.Itaque cum sit haec res interdum aegrot tibus
162쪽
tibus silutaris, censeo vel pauca ponia in melle
custodiri,sed separata generatim: nam si commusceas,alterum genus ab altero corrumpetur. Sutalia custodiendi secreta, quae in cydoniis seu cotoneis malis exprimentur,ad haec in inris,& omnium maxime in punicis,citriis & aliis. cyliod i tisper dum expectas, ex Plutarcho admonere su- iadis peruacaneum esse non putaui, mala gcstantibus indorluariis iumentis tam grauia esse etiam si pauca portent) ut oneri, viribus alioquin non imp ri,succumbant,ac sudando deficiant: solo odore,
ut Latinus putat Apuleius, adeo illa offendente ut animo linquantur. Quod ad cydonia summὸ odorata an potius referendum sit, faciat experistia fidem. Remedium praesentissimum est obi tus panis: quem si vorarint, ut scribit Plinius,si se protinus recolligunt. Vitabitur id periculi si aliquot prius edenda, vel conspicienda odorandaque illis exhibeantur. Ex acerbis & sylvestriabus malis praestantissimum Oinphacium praelo m si vel trusatilibus molis exprimi potest: adhaec acetum in hunc modum. Per triduum mala in cumulo sertiantur, deinde mittuntur in cadum, cui fontana aut pluuisis aquam licetur: ac opertum
vas per triginta dies sinitur, &subinde quantum
fuerit aceti sublatu ad usus, latura redditur aquae .
ad reparationem. Vinii quoque factitare sic so- , letat multi ex generosis & domesticis malis,quod
citream vulgo nuncupant.Eadem praelo,vestru-laimbiis motis,tortivum ius exprimitur: deinde iursus secundarium, fracibus de retrimentis in
qua maceratis, itavi ponaea lyra dici possit: non
163쪽
parui momenti detestinguendam stim Histicorum per melles ti foeni secta. Quod mirum csse non debeta. nam pomis, pyrisque inest vini pro prietas , emadmodum scripsit Plinius , simili
terque aegris medentes cauent: ac vino de aqua coquuntur, atque pulmentarij vicem implent. Priusquam hinc abcam, aliensi a nostro instituto non erit memorare, quod multi seqvcnti experiamento deprehetidiant,an aquis vinum fuerit in fustatuna,vt Plautino utar vocabulo. Malum in
Vas iniiciut,aut pyrum sylvestre, & si quidem sit-
pernatauerit,vinum esse purum significatcili verbmergatur,aquam habere. Sed hoc ad nostra vi norum secreta transferendum erat.' u Arboris ori, eis que pomi,cura, a x lia,c
Q- DY R v s frigidis , humidis ac uberibus locis ς- g d silmine gaudet, quemadmodum scribit Diophanes,rei agrariae apud Grςcos doctor insignis. Gaudet etiam planis, in quibus laetior educatur. Palladius tale solii ei destinat, quale vinctis conuenit: nimirum laetum & non impeditum. Pro Zi Τ' ' haec arbor semine,plata,&insitione. Quodisiain, o intςrcst, sicuti post Plinium idem adnotat Palladius. Nan, si quis pyrorum semen spargat,
i nasci quid cm necesse est, natura originem suam refouente: cuius aeternitati nulla tarditas potest
adferre fastidium. Sed homini, cui,Hippocrate teste,vita breuis esse solet, hoc expectare logum est: chun serb ita veniant fructus, & a generis sui
164쪽
DE SECRET. H o R T. L I B. III.
7 sui nobilitate decedant. QNe sua planta seritur
arbor,dulcedinem ac teneritatem retiner,diut mens cruata non durat. Quae insitione compar tur,moram aetatis sustinet. Crebris fossionibus, stim uot;& humore frequenti pyrum gaudere, autor est pro μ' Palladius mam ita vegetior euadit,ac melius proficit: usqueadeo,ut tempore quo florere consu
uit nihil de prolato flore depereat, si eam tunc fossor adiuuerit. Primos fructus, Plinio autore, facile perdit,si cum defloruerit, vel in florem de- . fatiscit,protinus sequantur imbres, aut nubilum fiat, austrintimve coelum. Iuvabis plurimum si intcriecto anno qualelibet laetamen ei adiungas. Sed bubulum spilla & grauia poma, ut loquitur Palladius,creare solet. , ut qui cinerem misceant, hinc existimantes pyris argutiores sapores contrahi.Nonduxi omittedum,qubd pyro vita breuior esse solet,quam pyrastro: quae pyrus seri r icusat,& s cx vitiata pyro bene nascatur,ut tradit Thcophrastus . Si sterilis fuerit pyrus &da, foecundabitur eo artificio quod superius ex pressimus .Plerique ubi adoleverit arbuscula,ste solent ablaqueare, ex Columellae praecepto, &iuxta radicem trucum findere, ac fisturae cuneum 'taedae pin ae,aut ex fago vel quercu,ut vult Pasi dius,adigere,atque ita obruere. S apido fructus emittit iubet Quintillior a agricultura a borem ad imas usque radices detegi, & quicquid lapidosum imicnietur, secerni ac excludi: altera terra cribro excreta,alterius loco suffusa,& addito stercore reposita. Quod ime proderit,si ria garc no cessaueris. Si dulcib & copiosiora pyra
165쪽
arborem tibi exhibere voles,trunco proxime r dicem terebrato,cuneum ex fago, vel quercu, velonge ante Palladium scripsit Graecus Diopia nes,defiges, aut vini 'cem nudatis radicibus in stillabis.Si dum floret aegrotabit,curabis fῖce vini veteris affusa radicibus ablaqueatis, per tri duum , regesta tum demum terra . Si a vermibus infestentur arbor & fructus, radicibus felle bubulo, vel taurino, frequepter imbutis &perunctis, morietur omnes, ac in posterum gigni pro hibebuntuc.Sunt alia arboris huius auxilia & secreta, ex praecedentibus capitibus, & sequetibus eruenda,ne sim repetendo molestus. Moro insit rubicuta pyra reret,v t Tarentinus tradit.M o- dum effigiandi pyri in quas volueris formas, requires ex praecedenti capite & sequentibus. Sed de parente arbore satis: superest ut eius sobolem aggrediamur: quae hodie apud nos usque-adebcreuit,& tot insitionum adulteratis coniugiis tam foecunda ac multiplcx euasit, ut sin
gulatim persequi, sane quam difficile putem .
Q m fit, ut ad pyrorum condituram, reposi titaem & custodiam me conferre cogar. L gmnda sunt pyra eo modo quo mala, eaque me tho , nim in die sereno. blanga manu ne vulniantur, caducis & viti. itis,a fanis es integris seclusis,decresceti te Luna,& vegeto Solis calore. Qias dubi factum erit, in picato vase diligenter includetur: cuius os deorsum reclinabitur, atque breui scrobe eo loco obruetur circa quem perennis aqua decurret. Moc Palladij est consilium &praeceptu. Demoliatus optime seruati assirmat,
166쪽
DE SECRET. HORT. LI B. III. 7s
si illitis pice surculis vel pediculis suspendantur.
Alij sapa,vel pasta, aut dulci vino naersa,Vasis pie retonenλ-nis custodiunt. Sunt qui inter scobes obruant. mpar πέ Plerique siccatis frondibus iuglandis inuoluta reponut.Nonnulli in vinaceis discreta,ne sic contingant, sepeliunt. Rustici inter paleas aut fru- menta seruant. Alii statim lecta cum tenacibus trasuis,ut loquitur Palladius, picatis vrceis condui, & oribus vasculorum gypso vel pice clausis, sit bditio obruta,sabulbue tegunt. Seruantur omniuoptime, ut reliqui fructus, melle: modo non se contingant. Fit vinum c pyris, perinde atque ex D malis,quod nostrates pyraceum nuncupant. Cu- μ μη ius modum require ex praecedenti capite, & alia
pleraDe huic pyrorum historiae valde assinia &
consentanea. Arboris Cotoneae seu odoniae, ac eius pomi cura,aux lia, o secreta. Caput VI.
R B o R. E M hanc a lis. Catone Cotoneam
appellatam fuisse tradunt, ac si diceres Ca toneam,ctim a Graecis longe ante Cydonia vocaret' sia Cydone Cretae ' pido, unde primum aduecta fuit.Amat locum frigidu & humectum, ut tradit Palladius. Q si in tepido statuatur, rigatione opus habet. Sunt qui scribat illam si tum mediocris situs inter naturam frigoris & c loris libenter ferre, & in loeis tam planis, quam declivibus facile educari, quanquam inclinata &devexa magis desiderat. Dum ponitur, si minor est,stercore iuuari debet: si maior, cinere vel cre-
167쪽
tae puluere, semel toto anno radicibus immisso. Rigada est,i'axamo autore, quoties coelestis ne gatur infusio. Nam sic portia sua cito matura δίmaiora dabit. Licebit etiam idoneis temporibus illam circui odere, alias sterilescet, aut ingenium mutabit. Sie vero in suo coroneto disponetur, ne altera, quatiente vento, stillicidium alterius tangat,& combibat. Pomi illius figura simpliciter exprimi nequit, quoniam cotoneorum alia incisuris crispantur, colore ad aurum vergente: ex quo Graecis chrysomela,&Virgilio auream la, ut multis placet, dicta sunt.Alia cadidiora vi dentur,odoris praestantillimi. Alia struthea nuncupantur, serotino prouentu maiora, & nescio quid odoratius reliquis vibratia. Habentur prae terea sylve 'ria, parua & in sepibus plurimu h icentia. Q notquot sunt, tenui lanugine omnia pubescunt,& fragranti odore caput feriunt. Democritus in suis Georgicis graecis promittit cotonea cuiusque animantis cisigiem repraesciatatura,si in formatis fictilibus, aut insculptis vasculis adolescant, campili do quam in maloruhistoria praescripsimus. Si aegra fuerit arbor coto-ncorum, amurca aequaliter aquae remista,radicibus affundatur. Aut calx viva cum creta & aqua
temperetur,arborisque truco illinatur Si stexilis fuerit,in foecunda, vermiculosa, lapidosa,aut aliter laboram,recurre ad ea quae superius tam generali,qu.am particulari prςcepto scripsimus. Napudet toties eandem,quod dictit, incudem tun dere. Ad condituram itaq; & repositionem, stodiam lue cotoneorum venio. Quam cx p
168쪽
. scis Graecorum geoponicis,& Latinis rei rusticae docto ibiis, M.Varrone, Cotti mella,Plinio,Pauladio & aliis excerptam sic habe,&ausculta. 1mprimis cotonea quam maturissima & integerrima,sine macula, sereno coelo,ac decres ente Luna colligere debes :& in lagena noua, tu ae sit patentiissimi oris, detersa qua canescunt lanugine, laxe ac leniter componere,ne collidi possint.Deinde cum ad fauces usque fuerint composita, i-mineis surculis aut circulis sic erunt aritanda, ut modice prcinantur,ne cum humore fuerint in buta, sustollantur Tum quam optimo & liquidissimo melle vas usque ad summum ita replebiatur,ut pomum quodvis ibi submersum videatur. Sed summopere tibi cauendum crit,ne immaturum illud & crudum reponas, alioquin ita indi rescet,ut usui esse non possit. Audio nonnullos cotonea osseo aut ligneo cultro quod ferrum metuant aperire priusquam melli set vada com mittat,adhaec semina eximere, a quibus pomum vitiari pittant.Res ridenda potius quam audienda. Naea mellis est natura, ut Viria coerceat,nec . serpere patiatur. Qua ex causa etiam exanimum corpus hominis per annos plures innoxium ser- Vat. Haec ratio non solum cotonea custodit, sed
etiam liquorem mellei & cotonei saporis exhibet, qui sine noxa potest interdum dari febricitantibus,& melomeli nuncupatur. Democritusleista cotonea doliis iniisti ad sqcem usque mergebat, atq; ita claudebat, vinum hinc odoratius reddi promittens. Abj in nouam ollam dolio vi ni innatatem illa recondunt, Sc dolidita obtinui
169쪽
Sunt qui foliis fici buoluta custodiat. Plerique
stupis, tomentove mundo vestita, in cistis concinnant & disponunt. Multi in sc0be, vel milio, hordeo, aut auena,longo tempore incorrupta seruant. Sed in ea domo nec stuat condenda, nec
reponenda ubi reliqui filictus fugaces, vel alij quique tenelIi custodiit solent. Nam illos suo cerrimo odore vitiant ac labefactant, omnitimq; in xime uuas in vicino situ iacentes. M. Cato in loco frigido & arido supra paleas recte seruari putat,quemadmodii de malis diximus, quorum custodia cit cotoneis annuit & conspirat in multis.Non desunt quifici, aut nucis soliis inuoluta seruent. Alij creta figulina illinunt , siccataque in Sole,suspendunt,& dum usus postulauerit,cre tam diluunt. Plerique arculis ligneis separatim includunt,& in tabulato, siccissimo ac frigidissimo loco, ubi neque fumus, neque teter sit odor collocat, ita ut flosculi sursum,pediculi vero deorsum speistent, nec alterum ab altero corrumpatur: deinde scobe populnea, vel abiegna in terposita, luto paleato opercula munita super ponunt, ne introire possit spiritus. Haec ex antiri quorum penu deprompta fusius persequi voluimus , qudd aliorum pomorum custodiis maxima ex parte accommodari pollini. Sed pene hic praetericram cydoilitem, seu cydoniatum, quod fieri solet decoct is cotoneis ex laccharonmpliciter,uel additis car ophillis &cinnamo-pio, deinde expressis & asseruatis. Fit etia vinum ex his tulis,&torculari,uci molis trusatilibus cx presuim cui nonnihil mellis addi debet,alioquin
170쪽
DE sECRET. HORT. LIB. III. 77 Arboris Prunt ac eius pomi cura, auxilia, cum creta. Cap. VII.
Ρn v N V s laeto & humido solo ξaudet, optunaeque adolescit tepido coelo: cum tamen dc frigidum possit sustinere, quemadmodum scrupsit Palladius.Si in locis glarcolis & lapidosis iuuetur laetamine,caduca pruna & vermiculosa nogignet. Scri potest odiculo in putri & subacto
solo,inodo duobus palmis alte obruatur. Ponitur etiam planta sumpta ex caudice, radicibus ει mo oblitis.Iuuatur frequenti humore,& assidua fossione.Sed quae Damascena vocatur, sicca temra & acre calido laetatur, ut scribit Pamphilus Graecus in suis georgicis. Si laguida fuerit S minus ferax,amurca aequaliter cum a qua temper ta radicibus infundi debet.Vci bubulum lotium
solum,aut humanu, idque Vetus, mistum aequis partibus cum aqua . Vel cineres e furno,maxime sarmentorti,ut ex Graecorugeoponicis testatum
voluit Palladius. Eadem arbor si a vermibus aut formicis infestatur, rubrica & pice liquida illini debet. Q d modestitis tentandum erit,ne idem cssiciat remedium, quod venenum. Alia auxilia ex superioribus tibi petenda, hic mihi sent taceda, uti ςliquis ex ordine suum c*ncedam locum. Ab arbore itaque, ad fructum descendo, quem absque ossiculis tibi comparabis, si tenellam arborem ad binos pedes recisam usque ad radicem findas, abrasaque &excavata scalpro utriusque partis medulla, confestim seiunctas parteis vii culo constringas,superioremquelarteia te diuti sto