장음표시 사용
191쪽
ueris: vel in perforatam arborem, ut vult Columella, lapidem adegeris. Quod si pcrseuerauerit folia ferre,fluctum verbnultu dare,partem trunci iuxta terram forato, Vel potius radicem, ut i git Palladius, & pinguis tedae cuneu in foramen transfigito,humanaque urina affusi obruito :aut silice sic insere,ut libro tegente claudatur. Theophrastus copiosiorem fructum dare promittit, si ferreus palus arbori adigatur,impresseque fora mini querneus inseratur paxillus: quo modo in arborem animaduertitur, ac si iniuria lasciuiret. ubi a pruina metus erit, Gargilius Martialis hoc remedio subueniri ait. Antequa floreat amygd ius radices nudentur, & albi lapides minutissimi arenis remisti congerantur: atque ubi iam tempus videbitur ut debeat germinare, effossi submoueantur. Porro,inscripta nascentur amygdala, ut Democritus in suis adnotauit Geoponicis,& Palladius cofirmauit, si aperta testa sanus tollatur nucleus ac integer, & in eo quod libuerit scribatur: inuolutusque papyro,& luto intectus, necno suillo stercore diligenter circulitus obruatur. Itaque de arbore & eius secretis hactenus. Cuius nucillas, quas & amygdala & amygdalas nuncupauimus, gemino operimento tegi nullus est qui no videat: puluinati primum calicis,mox lignei putaminis multos scarificatus sustinetis,&in rimulas varias dehiscentis, cui solidus subest nucleus. Maturitatem fatentur omnes,Vt tradit Florentinus,cu spoliatae fuerint corticibus.Quae si muria lauciatur, candidae sent, ac longo tempore incolumes perseuerabunt sed ante repositionem
192쪽
tionem debent in Sole siccari. Si collectae dissiculter corium exuant, paleis obrutae illud facile relaxabunt ac deponent. Si illas ad magnitudinem mirandam prodire desideras, Persi cortina caput consule. od ad longaeuam attinet custodiam, absque ulla hominis cura, vil6ve ex te no auxilio,diu scrvari possimi, modo locum na- fuerint idoneum & opportunum,qui austris
minime pateat,& situ ac marcorem no admittat. Arboris Punicae,ac eius pomi, cura,auxilia, os creta. Cap. X IIII.
NV N c demum agendum mihi restat de a boribus quarum foetus admiramur, palphinus,& gustamus, sed parentes ignoramus, non videmus,& desideramus. De Punicis, inquam, Aurantiis, Citriis , Limonibus , Ficia dc Olea. Quae tametsi in septentrionalibus hortis nostris a.f,& agris non nascantur, nec foueantur, de his ni- ru cador ahilominus hic scribere non detrectabo, ut labor modoμ. noster,opera & studium,omnibus ex aequo prosit. Sane huiusmodi arbores climati nostro cum suis fructibus usqueadeo sunt implacabiles & i fensae,ut nullis bladitiis, nullis officiis, nullis obsequiis apud nos habitare velint, etiam si mitioribus locis hospitia illis delignemus & offeramus: tantus est patriae & natalium amor . Sed . missa longiore praefandi mora,ad rem venio. A bor Punica nostratibus Granata vulgo dici selet. a granorum seu acinorum multitudine. Cuius pomum una cum arbore nobilitauit Carthago:
193쪽
tos, in vas aliquod terra stercorata plenum immittes plantabis ac sepelies: sed ita ut vas illud ramen habeat in operculo per quod nuclporugermen exire cogatur.Sic fiet ut nuclei illi in una coalescant arbore, quae suo tepore friti: us exi miae magnitudinis ac pulchritudinis edet ac pro feret . Sut qui nucleos no in vas, sed fistulam aut tubulu terra saturum mittant. Si id multo leuius& facilius tibi comparare voles, diligenter inte legenda erunt persica illa quae parua & languida
apparebunt, nimiaque ubertate matrem oner bunt : ut arboris succus ad reliquorum nultimeta conuertatur . Sic enim saliuae copia in pauciores foetus se conferens, illos altili saginabit incremento, ac maiores reddet. Si rugosa nascantur persca aut putrida, iubet Palladius circa imum truncum corticem recidi: & cum inde modicus effluxerit humor,argilla vel paleato tu to plagam contegi. Si caduca & deflua suerint persica, nudatis radicibus, cunei lentisci vel terebinthi adigantur .aut arbori terebratae in medio,palus saliacis imprimatur. Si inscripta & figurata nasci c 'pis, ex Democriti consilio id assequeris, si excisa aut derasa carne pomi, os triduo in aqua made- .stat: & aperto sensim ligno, nucleus exclusus aeneo stylo cortice tenus, quibus placebit literis aut figuris non prosunde exaretur: deinde in suualuemum remittatur, & commissis carinulis, fimo,charta,aut foliis inuoluatur, & seratur, rige turque si opus erit: quidquid enim in eo nucleo scripseris, aut figuraueris, enatum inde pomum
illud repraesentabit. -d si voles rubrum ha
194쪽
82bere, idipsum, eodem affirmate Democrito, obtinebis, rosis purpureis sub arbore consitis.Vel si in ossium internos sinus, post septem dies,quando patefieri incipiunt nam totidem diebus obruta ossa sponte fatiscut)cinnabarim vel minium infundas: & strictim obligata olla illa, ut cohaereant simul cum situs nucleis, adhibita omni cura quia pul- sepelias: sic rubra intus & in cute sua dabunt a ebra. bores persica . Si alium quemvis infuderis colorem, saporem aut odorem, in similem fiata progenies degenerabit. Hic pene praeteribam persicorum genera: quae tria vulgo obseruari solent. εVnum populare,cuique notum: quod stab aestatis finem consueuit maturescere, citius, tardius, pro coeli & solimatura. Alterum ex re duracinum dicitur, quod caro ossi tam pertinaciter haereat, ut auelli ncquear: Pressam vulgus nucupat, quia interiori ligno caro, ceu agglutinata apprimitur. In quo etiam genere inuentutur, quae sanguinea pulpa, & siicco manus inficiant: adhaec, quae co- σtoneorum more, intus & extra valde flavescant. Tertium genus praecox& antepersicum appellatur, olim Armeniacum,initio aestatis mature- antepescascens,& caetera persica longe praeueniens: ex quo nomen habet: dicique soleta nostratibus Abri- cocum. Alia sunt genera olitorio mangonio, Minsitionis adulterio prognata, quae hic prudens omitto. Popularibus primi generis,Pliiiij seculo nihil fuit fugacius,nam longiisma decerptis erat L bidui mora, & ob id cogebant se venundari, ut
scribit. Duracina, Palladio autore,muria& oxymelite condit Vel aceto mulso, optime seruan pessita.
195쪽
ANTONII MIZAL DItur. Eadem detractis ossibus, prunorum more, in Sole vel clibano siccantur. Saepe etiam os sibus exemptis, melle condiuntur, sapore grato A ueraeda ac iucundo. Seruantur praetcrea si vinoilicus eo- p rvin , gutta picis calentis oppleatur, & ita sapae innatare cogatur, vase diligenter clauso. Qine omnia etiam praecocibus, S aliis came durio re & minus aquea constantibus, qualia sunt Pa-Corbesi a- risiensibus Corbelliana,facile accommodari po-n ρς sic terunt: iis praeterea quae loco sicco & lapido
sonascuntur. 31 stilorum qnera duo.
ME s p i L V s Gallis nunc Mesierus, nunc Nessierus vulgo dici solet. Cuius duo obseruantur genera. Vnum, quod rarioribus spianis horret, in dumetis, nemoribus, & vitiis sepibus , quasi sylvestre nascens. Huic pomum paruum inesse solet, & per initia tam acerbum, ut rix edendo esse posui, nisii hyemis frigori bus mollescat. Alterum grandiore pomo sese profert, ita ut magnitudine mala saepenumeroperaequet, absque ullis spinis: quod crebro insitu & cultu in hortis habitasse,& feritatem depositisse dubium non est. Locis calidis gaudet, sed tamen irriguis,ut tradit Palladius. Frigidis etiam prouenit,tabulone pingui, aut glareos a terra cui arena permista sit, vel argilla cum saxis. Putari amat, necnon circunsedi, & parco humore inter siccitates refocillari. Nostrates ligno huius ad
196쪽
DE SECRET. HORΤ. LIB. III. 83.
venabula & aurigarum flagclla uti plurimum solent. Vermibus in senecta crebro infestatur mes pili arbor,qui praegrandes,& quam cetteris arbo- a vermibi ribtis diuersi cernuntur: purgandi aereo stylo, ut Palladius admonet, atque amurca, vel humana Vrina vetere,aut uiua calce perfundendi, sed par-- cius,propter arboris noxam. In quam rem plurimum etiam proderit decocti lupini aqua. Si l buntur poma, frustum de eius radice praecisum, in media truci parte figatur. Si molestae sunt
micar,rubrica cum aceto & cinere temperata ne- Dr-
cabuntur. Arbori huic pomum rotundum esse micae. solet,ac viride dum pubes it,fututi vero ac motile dum maturuit, fundo in latitudinem resimo& barbatulo,coronae modo, quod Politianus in a --ἡs 2; Rustico sic expressit, Reguntque altas senis ita coronas, Mespila. Inest illorum pomo astringens ingenium. Galenus communi vocabulo trico cum,quasi triossum, aut trigranum ab aliquibus appellatum dicit: quoniam tria intus grana,siue lignea ossicula, seminis loco plurimum continet.
Nod ad custodiam attinet,in parcte arbore diu durare possunt m pila, vel in urceolis picatis,ut v, ' habet Palladius,aut in ordinem suspensa. Vel ut 'quidam volunt,posca aut sapa condita. Die ser na legi debent circa meridiem,& paleis obrui diascreta ne vicissim contactus ea vitiet. Si cum pe- ..diculis semimatura legatur, & salsa aqua per dies quinque macerentur, postea sapae infindatur ut si a enatent,perbelle seruabutur. Q d facere si nequeas, etiam melle, si minus matura collegeris, recte custodies. Per gelicidia acerbitate domita,
197쪽
in passo vel mulso a plerisque decoquuntur, addito cinnamomi momento. Sed cum hic hori lanum agam non Apicium, isthaec cocis curanda relinquo. S o R B v s, Gallis Cormierus, vel Sorbierus dici solet. Amat loca humida, montana,S frigidis proxima,ut scribit Palladius.Quod ex Theophrasto translatam esse videtur, qui sorbum vivacem esse prodit solo allioso & humecto: vn se paulatim sterilescere tradunt,s ad seruentia loca deuenerit. Nascitur semine, radice Scauulsione. Quae si trasseredael iobustior esse debet. Scrobem altiorem desiderat, & spatia longiora: vi
quod illi maxime prodest a velis frequentibus
agitata grandescat,quemadmodum tradit Pali dius.Vermibus rufis Sc pilosis summe est obnoxia per senectam,qui medullie interna sectantes, arborem ad interitum tabemque perducunt. Aquibus libera euadet,si aliquot ex iis sine arboris iniuria detracti, vicino concrementur incendio, nam ita vel fugere, vel perire creduliar. Si minus ferax sierit arbor, tedae cuneus radicibus insere-dus est. Vel circa partem ultimam fossa facta,cumulo ingesti cineris adaequanda. Ante trimatum non censetux esse foecuda . cuius fructus cum la ge proueniunt, uuae modo farcti, congestique visuntur,ex uno petiolo faui speciem prςbentes. Hos vermiculus etiamnu crudos,acerbissimosq; exest, ut scribit Plinius: qui pomoru sorbi differentias quatuor statuit, uni rotunditatem mali ascribens: alteri turbinationem pyri:tertio ou leni sormam: quartum torminale nuncupat, romedio
198쪽
medio tantum probabile.Semantur hoc modo: Lecta duriora ac posita, ubi mitescere coeperint, Quomodo fictilibus urceolis usque ad plenum clauduntur, se semia gypso desuper tectis: postea scrobe bipedanea loco sicco & aprico merguntur, ore peruerso, Ut loquitur Palladius,& terra spissius calcata.M. Ca Ali m.d. to in sapa diu poste seruari tradit. Cui subscribit custodis3ο- M. Varro, addens in arido ubicunque posita,Ω- rμη sorbo cile per se durare. Quae etiam dissecta, nonnulli in Sole,ut pyra siccant,seruantq; vasculis in hyemem. Cum uti volunt, aqua feruente macerant, ac ita revirescere cogunt, sapore sanequam i
cundo. Alij integra cum ramis dolio picato sit-spendunt , illitis pice omnium surculis, exclusaque aura quacunque operculo ac gypso, dolia ab aqua & humiditate procul esse satagur. Qui- Pulchrada,ut tradit Columella,in defruto illa commode seruant, addito spissamento aridi foeniculi, Quo
deprimantur,ita ut ius supernatet:deinde picato
operculo vas claudunt,& gypso illinunt,ne quis possit intrare aut abire spiritus.Fit ex maturis sornis, scut ex malis & pyris vinum apud multos: adhaec, omphacium & acetum ex immaturis.
jsibi . Arboris Nucis eu Iuglandis,eta que fruditas, cura, auxilia,s secreta. Cap. XII.
Nv x, siue Iuglans,arbor est pueris ac senibus A notissima,quq locis siccis& frigidis gaudet, G γε ca necnon lapidosis,quemadmodum post Plinium scripsit Palladius.Columella agrum calidum,durum & siccum desiderare tradit.Potest tamen α
199쪽
ANTONII MIZAIDI locis temperatis limante humore educari.Serenda est nucibus suis eo modo quo amygdalus,sed prius siccari debet in Sole,ut exhauriatur humoris noxium virus. Idem Columella praecipit eas macerandas es se in aqua mulsa, nec nimis dulci ante depositionem: nam ita iucundioris saporis fructum cum adoleverit arbor pr ebebita ac interim melius & celerius nascetur.quod de Avellana multi intelligedum censent. Palladius admonet nuces eas transuersas ponendas esse, ut latus ac commissura terrae infixa sepeliatur, & cacumead Aquilonis partem versat. Columella ternas in trigonum statuit, sed ita ut pars acutior sit infra quia inde radices mittit) & nux a nuce minime palmo absit, ancepsq; ad Favonium specter Vt ut fuerit, lapis vel testa subter apponi debet, ut radicem no simpliciter, sed repercussu dispor gat H c de iugladibus obscure tradita,ad amygdalas cum Plinio libenter detorquerem: & si iuglandes nuces commissuris iacentibus porrectas optime seri praecipit. arum arbor quo siepius transferetur, eo laetior euadet. Quod fieri expς-dit,dum bima est in locis frigidis: in calidis vero, dum trima. Cutiis radiculae resecari non debent, ut feri solet in aliis arboribus, quin potius bia' bulo fimo tinsi, vel quod melius erit, cinere in scrobibus respergi, ne stercoris calore aduratur arbuscula.Nulla est arborum post cerasum)quae vel facilius,uel melius proueniat. Cuius rei teste proseremus Ouidium, apud quem nux querula hunc in modum loquitur: pome
200쪽
DE SECRET. noRT. LIB. III. 83 Sponte mea facilu contempto nascorin agro:
iam non defluat imbres,saeuinue stilla est,quemadmodum scribit Plinius. Apud quem etiam lego umbram arboris huius, statis quibusque non nutricem esse, sed nouercam, Vnde quaecunque in de noattigit haud dubie venenat. Arbor haec inseriore ce arbore,Insui parte fertilior esse solet, neque cariem,neque vetustatem sentiens. Idque de multis singulare habet, quod se frangi sonitu praenunciat, ita ut praesentire homines possint. Quod in Antandro contigisse tradit Plinius, omneIsq; e balneis ter
refactos aufugille. Sed mirabilis esse solet illius Ncum quercu antipatula: tam enim pertinaci odio ma aviis dissident,ut iuxta nucem iuglande depacta quem ibiαcus myrsatur, imo vero altera in alterius scrobe
potita elanguescit:& si nucem in quercum senio mutari nonnulli tradiderint. Damageron in suis Georgicis graecis scribit,nucem meliorem fieri, nue. νι ὸmeliusque adolescere, si urina pueri impuberis, vel nondum Venerem experti, diebus quinque
praemaceretur,antequam terrae committatur, &ita plantetur.Quod etiam in amygdalis comme- ezaeninis datur, ut sequenti capite scribemus. Si caudici, PM. vel radicibus cinerem iugiter affuderis, corticis teneritudinem & nuclei fragiliorem carnem,fructuumque densitatem procurabis. Eadem laetior euadet, ac cito adolescet, si cupeum clauum, Parsique loci isto publica pene ,ra e LScrobibus altis admodum delectatur, vultque interualla magna, quia stillicidiis foliorum suorum, pxoximis Ves sui generis arboribus nocet. I ta enim frondis proiectu diffunditur, ut per ip-