장음표시 사용
201쪽
aut ligneum palum ad medullam usque tranisi-xeris. Nodosam duritiem exuet, ac nuces facilemabiles dabit, si truncum terebro per medullam traieceris, atque foramini parem ulmi cuneum adegeris. Si fructum amittit, de defluum habet, verbasci radicem, vel coccineum pannum detritum, S sterquilinio acceptum, amulcti vice suspende, aut illiga. Haec Damageron. Ad Palla dium redeo. Si senectae vitio, inquit, excavetur iuglandis arbor, longus canalis a summo trunco ad imum sxcudi debet:sic enim Solis & venti beneficio difflantur ac durescunt quς in marcorem transibant. Arcebitur autem hiantis cauernae vitiam, frequenti arboris ablaqueatione. Si prae durum & lignosiam fiuctum gignat,cortex in o bem vulnerandus erit, ut noxij humoris vitium deducatur. Alij radicum summa praecidunt. Plorique terebratae radici buxeum cuneum imponunt,aut cupreum,serreumve clauum. Asticanus
pollicetur in suis georgicis, iuglandes sine puta
minibus nuces edituras,quas Tarentinas nuncipant, si stactis utrinque carinis, integer nucleus illaesa prorsus carne, lana aut vitiFineis foliis recentibus obuoluatur,qud miniis a formicis enucleatus arrodatur, dein terrae mandetur. Afiic no subscribunt Florentinus Graecus,& Palladius Latinus ,promittitq; ille, amygdalis idem euentum, si trunco & radicibus assidue cinis circumfundatur:imo verb & reliquis fructuum generibus,quae testam forinsecus habent, si iuxta praecedentem modum eorum arbores plantentur.
202쪽
les accommodare,lixiuio per annum continuum ter in mense rigabis . Caeterum quia arbor haec sata quae uis, ut diximus , sua umbra dc praesentia laedit, atque hortis ob id inutilis esse censetur, hanc nin in extremo margine fundus alat idcirco cuperet plerique rationem mire, qua vel ar sceret, vel annosa & grandis facile extirparetur. His Democritus hunc in modum satisfacit. IO Quomodo
iunus inquid lentis grana aliquot mande seorsum: quae dum adhuc in ore versas, pubescentis flore iuglandis ramum quem Volueris demorde, uisaea, sarbor paulatim distabescet. I d si non placet, si grans igni clauus vel lentis granu, ut legit Ruetilius) radicibus imprimatur. Aut in traiectam i
rebro arborem,puerile lotium, vel cuneus myrteus immittatur: praesertim dum floret.Aut radiaci ablaqueatae dictamnus,faba, Vel pannus me struo muliebri imbutus,admoueatur:nam ita a bor tabida ariditate conficietur. Sunt qui in t rebratam medullam viuum argentum inficiant. De extirpatione quarum que arborum, quando huc incidimus,haec apud Plinium reperi.Syl-uae extirpandae rationem Democritus prodidit, lupini sore in succo cicutae uno die macerato, &radicibus ablaqueatis resperso.Sunt qui sub di bus Caniculae illas ad medullam perforet, & petione emendari & foecundari: vel fidem iaciente
203쪽
Nux, asinu mulierisimilisnt lege ligata, Haec tria nil recte faciunt si erbera cessent. His utcunque positis non praetermittam pulcherrimum fertilitatis, vel sterilitatis praesagium& prognosticon,quod ex nucis arbore Virgilius posteritatem latere noluit,licet multi amygdalae
Contemplator item sinquit ) cὰm se nux plurima luis
Induet in florem ramos curuabit olenteis si Iuperant Irticius,pariter frumenta sequentur, Magnaque cum magno eniet tritura calore. , At si luxuria foliorum exuberat ,mbra, quicquam pingueis paleae teret area culmos.
Hic dissimulandum non arbitror, quod Iuglandis cortex lanis tingendis, & rufandis capillis, Plinio autore, adhibetur. Quinetiam digitos &manus suo attritu inflascare solet. d nux querula sic apud Ovidium testatur, Nostra notat fusco digitos iniuriasucco,
Cortice contactas inficiente manus.
Sed omissa arbore,ad eius studium, si placet, veniamus, quem duplici munimento &inuolu cro tegi,nullus est qui non videat,puluinato primum calice, herbaceoque cortice: mox ligneo p mine, coin pactili carinarum loculo, &tenui tunica intus armato, quot modis foetus iri parente solet esse, ut scribit Plinius. QDe causa nuptiis feligiosas fecit nuces: olim a Regibus e Perside transtatas,& ob id regias ac perscas nominatas, ut autor est ille idem Plinius. Hienon
204쪽
no tacebo,qubd a capitis grauedinc,quam foliorum odore in cerebrum penetrante,nux inducit: necnon a grauitate umbrae, haryon Graecis dici solet:quibus hara Attico idiomate,caput signi ficatur. Sic a Latinis ob easdem causas, a nocendo nux ut opinor nomen habuit. Caeterum iuglande nuncupari volunt, ac si diceres Iouis gi dena,interlisistiteris. Quo nomine primo mundi aeuo ita appellatam suille plures tradunt. Quippe cum homines diu glandibus victitassent, in uenta tandem arbore quae nuces serebat, degustato nucleorum eius sapore, dulcedine illorum mirum in modum illecti,nuces,Iouis glandes ob praestantiam & excellentiam appellauerunt. Ad pensima redeo. Nucibus cortex sponte exutus maturitatis indicium praebet,ac tempestiuita temfatetur.ex quo tunc excuti debent. Seruantur 6-ptime vel paleis obrutae, vel arena, vel foliis suis aridis, vel arca ex ligno suo facta, si in ea clam dantur, vel si cepis remis eantur. QBbus hanc contubernalis hospith vicissitudinem rependui, ut eis acredine tollant, &proinde suaviores reddat,quemadmodum Palladius adnotauit. Apud quem Gargilius Martialis cuius meminit Ser uius in Georg.Virgil. ut antea monuimus asserit se expertum nuces post: annum virides inueniri, si liberae putaminibus suis melle demergantur: additque,ipsum mel ita medicabile seri, ut ex eo concinnata potio faucibus & arteriis medeatur. Sed haec sequenti narrationi medicae erant con texenda.Istud pro coronide erit.Si in aquaesit lana virenteis iuglandium cortices lusos immis
Quomodo nuces post anui: mir des inuenia
205쪽
guia. ris, & aqua illa terra persederis, videbis lumbri- ωσοιμ' ingentem copiam emergere. d piscam toribus scriptum sit.
Arboris Amudati tu que nucis,cura, iuxilia,c secreta. Caput XIII. AMYGDALVs agrum durum,siccum&calculosum amat, adhaec coelum calidissimum. Quae quia mature florere consueuit,pr cocique
partu, pro coeli & soli natura germinare, idcirco Palladius ita statuendam praecepit, ut meridiem, si fieri potest,semper spe stet. Plantatur, Floretia
lone. Nuces quae seri debent,pridie liquido fimo
macerantur.Sut qui hydro melite,aut actua mulsi madefaciant, & noctem unam ibi esse sinant, vi mellis mordacitas germen non extinguat,&iucundioris saporis assior fructum praebeat,cum adoleverit:meliusque & celerius frondeat. quod de amaris amygdalis multi intelligendu censent. Vt ut fuerit,amygdali nux in terram recta figi d bet, ea parte quae acuminata est, ita ut lignosori ars sursum vergat.sed quae pangentur amygda-a,noua sunt eligenda,ac vegeta & recentia. Quibus si siccitas intercesserit, terna succurremus rigatione in mense, herbisque nascentibus & nocentibus,circunsodiendo, emergentem arbusculam sepenumero liberabimus. Terra seminarij Palladio adnotante, laetamen admistum habere debet, spatiis inter arbores xx pedum distanti busadoles entes arbusculae & nouellae diligenter
206쪽
ter a pecore sunt seruandae,quia si ab illis roduntur,amarescunt. Dum floret arbor,circu di non debet,quia inde flos excutitur: cuius ea est natura, ut in senio foecundior sit, quam iuuenta . Hoc loco minime praetereundum duxi, quod amygdalus sola minus ferax censetur: assbciata,fructu dat celeritis. Equinum fimum, eiusque vaporem summe odit: maxime circa germinatione dc flores : Hinc nimirum plures amygdalinas arbores sterilescere & siccescere obseruatum est. The
phrastus tradit, & post eu Plinius, ex amaris dulces fieri amygdalas, si stipite circusos ,& ab ima
parte perserato,defluens undique pituita deter geatur. Quod Africanus in suis Georgicis graecis etiam monuisse videtur,hunc in modum scrubens .Ex amaris dulces fient amygdalae, si circuniasib stipite qiuatuor digitis a radice cauernula imprimatur, per quam lacryma quotannis eia fuat, donec dulcescat fluctus. Idem fiet si circa radices ablaqueatas, urina & suillum stercus lasgius infundantiitideinde terra exaggeretur,& sς- pius id repetatur: aut truncus medius terebretur,& cuneus ligni, melle oblitus imprimatur,vi h bet Pallad. in teneram & dulcem, ex dura &amara essicies, eodem Africano autore, si radiciabus ante flore circunfossis, aqua calida freque-ter ingeratur. QDd Gargilio Martiali,suo more, parum prudenter ascribit Pallad. Fructum facillime amittit,nedum florem,si austrinum fiat coelum atque nubilum. Caeterum,ex sterili fiuctiseram reddes, ut scripsit Democritus in suis de re agraria commentariolis, si radices hyeme nud
dulces naamagoia. Quomodo fiant tenera evr dulces a Dassae ex tari, σ
207쪽
rat amygdalus. Remedium aduersus pruinam.
ueris: vel in perforatam arborem, ut vult Columella, lapidem adegeris. Qihod si perseuerauerit folia ferre,fiuctum verbnultu dare,partem trunci iuxta terram forato, Vel potius radicem, ut i git Palladius, & pinguis tedae cuneu in foramen trans sigito,humaninue urina affusa obruito:aut silice sic insere,ut libro tegente claudatur. Theophrastus copiosiorem fructum dare promittit, si ferreus palus arbori adigatur,impres que fora mini querneus inseratur paxillus: quo modo in arborem animaduertitur, ac si iniuria lasciuiret. ubi a pruina metus erit, Gargilius Martialis hoc remedio subueniri ait. Antequa floreat amygd ius radices nudentur, & albi lapides iminutissimi arenis remisti congerantur et atque ubi iam tempus videbitur ut debeat germinare, effossi submoueantur. Porro,inscripta nascentur amygdala, ut Democritus in suis adnotauit Geoponicis,& Palladius cofirmauit, si aperta testa sanus tollatur nucleus ac integer, & in eo quod libuerit scribatur: inuolutusque papyro,& luto intectus, necno suillo stercore diligenter circulitus obrua tur. Itaque de arbore & eius secretis hactenus. Cuius nuculas, quas & amygdala & amygdalas nuncupauimus, gemino operimento tegi nullus est quino videat: puluinati primum calicis,mox lignei putaminis multos scarificatus sustinetis,& in rimulas varias dehiscentis, cui solidus subest nucleus. Maturitatem fatentur omnes,Vt tradit Florentinus,cu spoliatae fuerint corticibus.Quarsi muria lauciatur, candidae sent, ac longo tempore incolumes perseuerabunt : sed ante repostationem
208쪽
tionem debent in Sole siccari. Si collectae dissiculter corium exuant, paleis obrutae illud facile relaxabunt ac deponent. Si illas ad magnitudinem mirandam prodire desideras, Persicortim caput consule. aod ad longaeuam attinet custodiam, absque ulla hominis cura,vllove externo auxilio, diu seruari polliunt, modo locum nactae fuerint idoneum & opportunum,qui ausi risminime pateat,& situ ac marcorem no admittat. Arboris Punicae,ac eius pomi, cura,auxilia, μcreta. Cap. XIl II.
NVNc demum agendum mihi restat de a boribus quarum foetus admiramur, palpamus,& gustamus, sed parentes ignoramus , non videmus, desideramus. De Punicis, inquam, Aurantiis, Citriis , Limonibus , Ficu & Olea. Quae tametsii in septentrionalibus hortis nostris dc agris non nascantur, nec foueantur, de his nihilominus hic scribere non detrectabo, ut labor noste opera & studium,omnibus ex aequo pro sit. Sane huiusmodi arbores climati nostro cum suis fructibus usqueadeo sunt implacabiles & i sensis,ut nullis bladitiis, nullis officiis, nullis obsequiis apud nos habitare velint, etiam si mitioribus locis hospitia illis designemus & offer mus: tantus est patriae de natalium amor . Sed . missa longiore praefandi mora,ad rem venio. Arbor Punica nostratibus Granata vulgo dici solet. a granorum seu acinorum multitudine. Cuius pomum una cum arbore nobilitauit Carthago:
209쪽
Flos Puniaca qualis. Ne fore O
indeque nomen sibi adoptauit. Calido aere gaudet,& in locis minime aquosis platatur, testimonio Florentini Graeci, cui Palladius post Plinium suffragatur: additque solum macilentum accrCtosum amare,sed in pingui quoq; prouenire. Seritur plantis de matrum radice auulsis. Sed melius procedet, si ponedus ramulus de gemata assi matur matre, & scilla radicibus immittatur: nam ita laetior ac foecundior fiet. Si tres lapilli in radice constituantur, prouidebunt ne poma findantur,quemadmodum sci ipsit Palladius. Riga tum & purgationem desiderat: solaque haec arbor,cum vate & ficu, caudice fissi, non emoritur, breui alioquin vivens spatio. Flos illi puniceus esse solet,oblongus & calathi cssigiem repraesentans,aspeetu sanequam iucudo: balaustium vulgus nucupat. Quanquam non sum nescius Dioscoridem satiuae punicae florem cytinum appetilare, sylvestris vero balaustium : cui Plinius non subscribit.Perdit facile ante maturitatem fructu, roribusque nimiis & pruinis florem: qua de causa ramos eius inflectunt coloni, ne subrecti humorem infestum excipiant & contineant. Pro lem sursiam versus procreat, quae corio & membrana tegitur, faristis intus numerosis acinorum granis,unde Granati nomen. Qua voce Vtuntur
antiquorum plerique cum Columella. Scio non deesse qui pomum hoc ita nuncupvum Velint a Granata regione Hispaniae, quod inibi numero sa proueniant punica. triplici specie a Dio scoride distinguuntur: in dulcia, acida, dc vinosa seu mista. In quibus & fructus,& acinorum magnitu-
210쪽
gnitudine, adhaec liquoris copia praecellut vinolenta . Plinius species quinq; fecit, dulcia scilicet,
acria,mist acida,& vinosa. Acida fieri credulusi si assidue rigentur, nam siccitas in his & suauit tem praestat & copiam: cuius tamen nimietati,ut Palladiano utar verbo, aliquid debet humoris opponi. Si ex acidis dulcia facere voles, sterco re millo & humano,urinaque vetere radices irrugabis, Columella autore. Quin & nos,ait,etiam exiguum admodum Laser Cyrenaicum vino di luimus , & ita cacumina arboris summa obleuimus : ea res emendauit acorem malorum,& apyrenum,dulcemque fructum fecit.Paxamus Graecae agriculturae profestar Ieritissimus , cam in rem arboris radices circunsedi iubct, suillumque stercus sublini, deinde terra superingesta, humano lotio rigari.Sed de hoc, inquit, in alio nostro Georgico opere persectius a nobis dictum reperies. Georgicum opus illud desiderari inteuligo, ut alia antiquorum pleraque, magna rei luterariae iactusa. Rursum ex acidis dulces facies, si ablaqueatis radicibus tedae clauum infigas. Sunt qui algam marinam radicibus obruant, &ei asininum stercus cum porcino remisceant. Ne punica in sua rumpantur arbore, remedio sunt lapides tres ad radicem collocati, dum seritur arbor : quae si iam sata est, scilla secundum radices plantanda venit. Aliter cum matura se rint punica, antequam rumpantur, petioli quibus dependent sunt intorquendi. Quae res etiam praestat Vt anno toto viridia seruari possint in arbore, quemadmodum ex Columella Plinius