장음표시 사용
221쪽
Q d solem auertat: postquam aridaIuxerit arbos Inclusium humorem, sitiens noua pocula glisicit. N esia cauo immersam fauentibus imbue riuu. Vel diacuam flers thmbraea nee lare cellam Distende,ac latices humano e corpore fusos Mossibus irrora radicibus: interea ne
Neglige frondosium toto de stipitegermen
Vellere: non deerit farlixfortuna labori. Hactenus Iovianus Pontanus, poeta, Orator, MD ian Pρ philosophus ad unguem factus. Qui citriorum an tu M. in suis Hesperidum hortis omnibus partibus do sto ac eleganti carmine absolutam reddidit.Hunc si videbitur,leges & consules. Venio ad citriorum condituram & repositionem ab acceptam. Itaq; si apte voles citria collia gere& optime seruare, nocte cum suis foliatis Mada citria. Iamulis, latete Luna carpere debes,& secreta di ponere: autor G. Martialis. Sotion inter Graecos geop. celebris, promittit citria nullo modopturescere, quae aceruis hordei aut milh obruta
M.A .hi fuerint. Ali; singula singulis fictilibus claudunt,
malde nο- & opaco loco ordinata custodiunt. Plerique in ισμῶ. minutis straminibus seruanta.Vel paleis,aut scobe
lignea.Idem Sotion iubet pomum citri, stibacto sypso studiose lini, ut toto anni curriculo ino Dicnsa integritate,& omni vitio illaesum custodi tur.Sed ne,queso, obliviscaris, quod calido panii si superponatur citria putrilagincm celetius cωcipient,& in corruptionem promptius agentur. Haec de citriis: de Aurantiis nunc paucis dicedum: quorum arbor citriae platam magnitudine aequat, & foliis ab ea parum,aut nihil refragatur.
222쪽
Av R A N TI A poma cum auri colore pelluceat, ab auro nomen meritd accepisse mihi videntur, ex quo aurea mala dici pollunt. Quae ex viridi in luteum languescunt,citreola de citrula nominat. Quae vero ouata specie turbinantur, si luteo ni tent colore citrangula, & priuatim citrea appellant. Si herbaceo colore virent, limonia dicunt. Si praegrandia sunt melonum modo & orbiculata, ouataque facie turgent, ponceria&citro- mala vocitant. Quae omnia specierum vernacula tromui . nomina, a citrio deflexa videntur. Cum quo c5- munia fere omnia habere creduntur, tam auxilia
quam secreta. Quae res me mouet ut de illis in pr sentiarii nihil amplius scribam.Traseo itaque
ad Limonia,quoru cura,cultus&auxilia cum cia MMONIA. triis conueniunt. Suntque in triplici disserentia. -auera foetu Exiguo uccosgusta meditantur acerbos: Altera sunt fructu maiore, π rorida se eo niorum AfVbertoresed oblongo tamen 'utraque dunu: strenti
Tertia praegrandi turgent ouara volemo,
Ac citrii referuntsinuosa ab imagine Drmam, Sedgustu ingrato, quemque ora o sensa recinenti Est idem cunectu cultu ue π cura, ν inituum Coelum indignamur, seruo 'Ve,aestumque recusint.
Qua plura volet, consulat librum secundu Horti Hesperidum Ioviani Pontani: illic reperiet quo sibi abunde satisfactum dicat. Hic finem erarii sal Nqt secturus,nisi mihi in mentem opportune venisset, quod succo limoniorum bis aut ter colato, si in- Ia his Itegras margaritas lavabis & immerges, Solique tiruauis. expones, in quinque aut sex diebus ita colliqua-
223쪽
bis i mellis consistentiam reserant. Ex ea materia poteris formare quicquid tibi visum fuerit,&paucis diebus diues neri. Amor Hieron. Cardanus: cui ingenteis debentur gratiae, si vera sunt quae tradit. Hic non omittam quod apud Leuinum Lemnium medicum doctiss. sci iptii & adsise alimb- notatum legi : nimirum limoniis tam acidumisia si auro siccum inesse,& usqueadeo exedentis naturae,ut δε- pq M si ei per horas aliquot aureum numisma inseras, αμης imminutoque pondere illud eximi deprehendesmam penetrabile frigus adurit. nqua alia subest causa, quae, ut aliis describendis suus detur locus,hic nobis non temere relinquetur.
Arboris Fici,ae eius pom cura, auxilia, πsecreta. Cap. XVI.
Fi c V M Columella tradit aprica loca,calculosi,glareosa, & interdum saxosa maxime am re. in situ celeriter conualescit, modo scro bes amplos & idoneos feceris , & altos, ut vult Palladius. Qui genus terrae durum,gracile ac si cum, ei ctiam quadrare scribit, pro utili pomorum sapore. in montanis & frigidis locis nascitur, quia minus lactis habet, ad iiccitatem
durarensi potest: quare usus illi in viridi est. Quae in planis & calidis locis viget, pinguior est,& ob id,in siccitate durabilis. Sanὸ, cum delicatula sit planta,facillime perit a placie,ac cito λ ventis dis
rumpitur. Quare ab his summe est tutanda, quemadmodum in suis Georgicis admonet Didymus. Qui multitudinem aquae, & crebram rigationem
224쪽
gationem, pomorum arboris huius naturalem pulchritudinem corrumpere, iisq; putrilaginem conciliare tradit. Nec omittit arborem hanc se- Qui modomine prouenire posse, si quis maceratas ficos re- semine prosti obducat, & cum eadem obrutas frequenti imbre irroret: sic enim complures emcrgent a busculae,quas oportebit transferre in scrobes. Si
quis viviradicem pagat, scillae bulbos interliciat, . aut muria madefactam collocet. Praestabilitis ta men fuerit, siue platulam, siue ramulos seras,bubulo fimo madefacere . Sunt qui calcem vivam cum plata adobruant, Vt idem prodit Didymus arbitrantes sic sitam suo domino nequaqua d coquere. Alij rubricam ablaqueatis radicibus ad iiciunt, alij vero cinerem. Iuxta scilla sata Plinio latior euadit: imὁ vero Ocyus augetur, minus', F, vi sim vermibus infestatur: quae senescens fertilior Mesolet,quam adolescens: excitato puluere non solum virescit, sed cita increscit ac proficit: ad que usum ficos solent suffodere coloni, cum puluere opus fuerit.Non desunt qui radices amputandas contendat, S cinere obstruendas,caudice passim vulnerato: copiosiorem fructum inde sperantes. Recidenda sunt in ea arbore, quae aut putria aut male nata reperientur: alio quin locis humectis pomum dabit saporis obtusi: circuncisis contra hoc radicibus,aliquatus cinis debet apponi. Haec ex fructiferis una esst quae nunqua floret, ac breui is 2 tempore in ficeto vivit. Cui capriscus permisse
tur, ne ante maturitatem friIctus amittat ac ve
mes creci, quibus alioquin summe esst obnoxia: adhaec, ut non sit neceste per singulas arbores M '
225쪽
culneas, rifici poma in remedium suspendere. Si hoc dent, abrotoni virga, ut docet Palladius, suspenditur: aut callum quod in ulmeis foliis inuenitur. Si id rursum non fuerit in manu,arietis cornua circa radices obruentur. Vel trucus ipsius arboris, qua parte turget, scarificabitur,ut possit humor estiuere.Si vermibus laboraueriuramum terebinthi,vel lentisci taleam cum plantis fici, cumine inuerso ponemus. Perdentur vero calce viva radicibus inspersa,vel in cauas trunci parteis missa.Sunt qui aereis uncinis illos tollant. Alij murcam,alii veterem urinam ablaqueatis radiciabus miscent: adhaec bitumen dc oleum. Si voles ut ficus sua poma sero proferat, hoc est, si mat ram ficum cupis serotina facere, secretum id docentem Columellam ausculta. Cum grossuli,inquit, minuti erunt, id est, cum fabae magnitudo illis fuerit sui interpretatur Palladius) ex arbore decutito: hoc faciens coges ut alterum fructum edat iterum, cuius maturitatem in hyemem sera differet. Summe prodest simul atque folia agere coeperit,rubricam amurca diluere,& cum stercore humano ad radices profundere: na res ea Vb riorem fructum, & pomi farctum feeciosius ac plenius efficit. Prodest insuper cum frondere incceperit, acutissimo ferramento summa cacumiana nonnunquam amputare: sic enim firmior fit arbos ac feracior. Democritus in suis Georgicis asserit,ficum pomorum iacturam non facere, scaudex mororum succo fuerit illitus. Ad haec fructum non abiicere aegrotantis modo, si radices sale ac marina alga , aut fuco marino, ut legit
226쪽
Ruellius obducantur. Vetii quadrantibus Lunae caudices rubrica oblinantur: aut caprifici gro L. suli, vel intorta ex his serta arbori suspendantur.
Addit ille idem Democritus, quod ii Pleiadum
emersa quis in excavatum scrobem pares aquae& amurcae portiones mistas, circa truncum infundat, arbor sui foetus tenax, pomum nequa quam abiiciet. Ad quam rem Palladius cancrum Vt fictu μιnuuialem cum rutae ramo eidem arbori suspendit,aut fascem lupinorum: praecipitque terebr tar arbori nonnunquam cuneum defigendum, vel securi corium illius saepe proscindendum . Si vis, stris sylvestrem masuefacere volueris, amputatos r mos vino & oleo per septem dies irriga, & optata μ'
to potieris, quemadmodum lcripsit Africanus. iuriSi 1cabie laborauerit, curabis ex LeontiJ praescripto, scilla iuxta radices plantata : aut rubrica aqua diluta, & circa truncum affusa. Si arbori molestae fuerint formicar,rubricam butyro & pi ce liquida mistam circa truncum induci iubet Palladius. Sunt qui pro amuleto coracinum pia .scem arbori suspendant: de quo & auxiliis aliis, libro primo abunde scripsimus, ad quem si videbitur recurres . Democritus promittit ficus praecoces,si columbinum fimu, piper item ac oleum radicibus indideris. Idem etiam continget de Palladij consilio, si succo longioris cepae cum Oleo &ripere misto,poma inunxeris,quado gros
si rubere incipiunt. Caeteruoa ut fructum varium ' ficus exhibeat, ita ut pomum altera parte nigrescat, altera vero candicet, sic coitum eum aggredieris. Duorum ficorum diuersorum semi-
227쪽
nasiue grana linteolo deligata, sere: & cum resvifem -- postulauerit arbusculam transfer adultam. Si fi Mutur m- cus inscriptas vel figuratas tibi comparare vo
frip - les , ficulneum oculum ea quam cupies figura inscribito, & poma hac specie in signit habe bis , si non mentiuntur Democriti graeca Geo Viscui simi gica. In quibus etiam tradit, quod si quis ficid is a ria esse alui deiectionem moliri cupiat, veratrum nigrum cum lactuca marina seu tithymalo tri tum , radicibus arboris eius quae deponetur, debet inserere: hinc quae nascentur poma Ventrem movebunt. Res eadem fiet,si purgantia alia simplicia,ut loquuntur, addideris. Cuius rei experi mentu etia in aliarum arboru pomis, ut antea divi Hii , si ximus,libi facile erit. Illud ex Columella hicns με non at- quaquam praetereundum duxi, quod decocta
ita 't- caprificus & cum cibo alitibus atque gallinaceis exhibita, ficorum fastidium illis creat, quorum is alioquin sunt appetentissimi. Addo quod suc co ficuum satiuarum lac a plerisque cogi so Q his let , sylvestrium vero nequaquam. Quod unum, ἰής ςN 'r ignem tepefiat, ficique ramulo moueatur, Ug'ς ς' est,nte Africano, praestabitur. J mo Vero &succo ex vulnerato fici cortice stillate. Si ficus
teriter ma- celeriter maturescere voles,ubi ad iustam magni-φη est ' - tudinem creverint acu perforabis,oleoq; illines, deinde olivae foliis circunteges,ac ligabis. Autor Petrus de Abano.Sed nec istud hoc loco mihi est Pistebra dissimulandii, qudd t m passae,quam recentes fi-ηρ M' H- cus,panis ac obsonii vice olim habuerunt,eoque cibo prisci athletae vires aluerunt priusquam Py-
thagoras eo ercitator eos ad carnes transtulisset.
228쪽
Sale inueteratis etiam casei loco vesci excogita tum est, Plinio autore.Hic duo prodigiosa natu
rae miracula mihi in metem veniunt. Vnum tau- Tauros'σros quamlibet indomitos & seroces, fico alligatos cicurari, & immobiles conquiescere. Q d& caprifico illorum collis circiimdatae,Plinius scripsisse mihi videtur. Alterum, victimas,cae 'rtimque animalium carnes perquam celeriter tenerescere & fragiles estici quae in fico pependerint. Postremi rationem in Symposiacis Pluta chus petiuit. Cum inter obsonia Aristionis, inquit, coquus immolatum Herculi gallinaceum sem.
gallum recentem,tenerum ac pene friabilem obtulistet: tam citam teneritudinem fico referebat Aristion, contendens iugulatas aues etiam prae- C. duras teneritatem contrahere, quae pensiles fico LM adhaesertini. Causam adfert, quod auram,hali- tenerescantiumque vehementem ac digerentem expiret ficus, quo carnes desiccantur & concoquuntur. Idem etiam continget,ut id obiter admoneam,si tritici aceruo obruantur, aut penituS demergan- tur.Haec de parente arbore fatis: venio ad sobolem,& eius custodiam. Ficus seruari possunt virides, ut scribit Africanus, &co firmat Palladius, si in melle ita disponantur, ut neque se inuicem, 'neque vas contingant, quod operculo diligeter tegi debet. Idem continget si singulae intra virudem cucurbitam claudantur, loculis unicuique cavatis, & suspensa in umbroso loco cucurbita, v bi nec ignis,nec fumus inspiret.Verum cum p tiolis legi debent,nam sic diutius integret durant.
Alij calicem vitreum, aut aliud quodiris perspia
229쪽
ANTONII MIT ALPIcuum poculum super ficos leuiter inuertunt,&obducto cera spiramento ita relinquunt, ac im- Quomodo marcessibiles seruant.Scribit ille idem Asticanus --ς β ης musteas, ac si in parente essent, hunc in modum custodiri. Cum vinaria dolia operculatur, in nouum fictile non rotudum, sed potius ex arbitrio quadratum,fundoque fultum,recentes ficus minus maturas, cum suis pediculis lectas, immitte:& ita secerne,ut spatium intercedat, ubi diligenter fictile illud clauseris, in dolio vini pleno,ad
unguem operto,natare permitte: nisi acore contraxerit,iali habitu ficus masisse comperies, quali constabant dum iniectae fuerunt. bd ad ariadas attinet, quas Ischadas vocant, Paxamus in Graecorum agricultura exercitatissimus,scribit a aput i - putrilagine vindicari posse hunc in modum.Paian 'i' Me sce ficus, inquit, sine ulla cariosae labis nota it grae manebui,si tres liquida pice imbutae ita cotilo centur,ut una fictilis fundum obtineat, altera referto ficubus ad medium vase,ibidem resideat, Var' m H & tertia eodem ad fauces usque copleto,superfi- μ' - μ' teneat. Durabunt insuper, ut ille idem tr
'MI '' tegete,qualo, sporta,vel cratibus inditae, calfacto furno, post panem exemptum, propeni deant,& in noua, ac bene picata fidelia condantur.Sunt qui cu pediculo lectas, feruefacta muria cum oleo,in Sole rigent: & in vas, luto,ut d cet,oblitum,immittant. Alij,cratibus exponunt, No ρο- toto Sole siccandas, & nocte sub tecta reportat.
r'- η. Modos alios cum ex Columella, tum Palladio requires . Sed in hac ficuum historia tacendum non est memorabile Catonis ingenium. Is dum
230쪽
perniciali odio Carthaginis flagraret, &nepotu
securitatis anxius esset,clamaretque omni Sen
tu Carthaginem delendam, attulit quodam die in curiam praecocem ex ea prouincia ficum. Qiψut scribit Plinius Patribus ostendens: Interrogo vos, inquit, quando hoc pomum demptum putetis ex arbore Z Cum inter omnes recentem esse pisMVah
constaret. Atqui tertium,inquit,ante diem stilo- floria a note decerptum Carthagin tam prope a muris ha--ες isbemus hostem: statumq; sumptum est Punicum tertium bellum, quo Carthago deleta est, & se quente anno raptus Cato. Qui unius fici argumento,res mira,tantam urbem, & de terraru o be Vnam per C X x.annos Romanae gloriae aemu
lam,funditus euertendam suasit, & tandem impetrauit. De ficu haec satis sint.Sed o me obliui simi priusquam hinc abeam,illud fletio nequaquam inuoluam, quod Plutarchus tacitum noluit. Quid illud,inquies3equos & asinos linqui nimo,qui scos dorsuarij comportarint: sed in
iore miraculo dignu est remedium. quo & ipsis,
& hominibus quoq; succurritur. Exanimata se- iitiis. re iumenta, extinctosque pene deliquio virium homines,obiectus panis reuocalmamque si pauxillum huius voraverint, protinus cibo se ser colligentes roborantur, & pristinum iter pros quuntur. Nec secus in hominibus euenisse, idem prodidit Plutarchus.Brutum,inquit,per altas nia Ma Ρ-ueis in Apolloniam proficiscentem cum animus e cocio defecisset,panis ab hoste muros urbis defendente proiectus,extepore recreauit. Potitus tandem rerum Brutus,de noste bene meritus est.Sed haec